جاستاردىڭ ساۋالدارى
سويلەسە ٴبىلۋ ونەرىن يگەرە الاسىڭ
بۇل ماقالادا
جۇزبە-ٴجۇز تىلدەسۋ
كوپتىڭ ويىنشا، اداممەن ديدارلاسىپ سويلەسكەننەن گورى حابارلاما ارقىلى سويلەسكەن الدەقايدا جەڭىل.
«اداممەن جۇزبە-ٴجۇز تىلدەسۋ قيىن. ويتكەنى ايتقان ٴسوزىڭدى يا وشىرە المايسىڭ، يا قايتارا المايسىڭ» (اننا).
«بىرەۋگە حابارلاما جازۋ — الدىن الا جازىلىپ قويعان ەفير سياقتى، ال كوزبە-كوز اڭگىمەلەسۋ — تىكەلەي ەفير سياقتى. سوندىقتان بىرەۋمەن سويلەسىپ جاتقاندا: «تەك ارتىق سويلەپ قويما»،— دەپ ٶز-ٶزىمدى تىيىپ وتىرامىن» (دجين).
قانشا قيىن بولسا دا، كۇندەردىڭ كۇنىندە ساعان اڭگىمە جۇرگىزۋدى مەڭگەرۋ كەرەك. مىسالى، بىرەۋمەن دوس بولعىڭ كەلسە، جۇمىسقا تۇرعاندا يا بولماسا بىرەۋمەن كەزدەسە باستاعاندا، تەك حابارلاما ارقىلى سويلەسىپ وتىرمايسىڭ عوي.
بۇل قورقىنىشتى كورىنگەنىمەن، سويلەسۋ داعدىسىن يگەرۋگە بولادى. ٴتىپتى ۇياڭ ادامدار دا مۇنى مەڭگەرىپ العان.
«ٴبارىمىز كەيدە ارتىق سويلەپ، ارتىنان ىڭعايسىزدانىپ جاتامىز. سوندىقتان وزىڭە تىم قاتال بولما» (نيل).
اڭگىمە باستاۋ
سۇراق قوي. ادامعا نە قىزىق بولۋى مۇمكىن؟ ويلانىپ، اڭگىمەنى سول تاقىرىپتا باستاپ كور. مىسالى:
«قانشا اعايىندىسىڭدار؟»
«نە جۇمىس ىستەيسىڭ؟»
جالپى سۇراقتان جالقى سۇراققا ٶتۋ ٷشىن وسى اداممەن ورتاق نارسەلەرىڭ بار ما — سول جايلى ويلانىپ كور. مىسالى، ەكەۋىڭ ٴبىر مەكتەپتە وقىپ يا ٴبىر جەردە جۇمىس ىستەيتىن شىعارسىڭدار. سول جايىندا سۇراساڭ بولادى.
«الدىمەن، سۇراقتارىڭ وزىڭە قىزىق بولۋ كەرەك. سوندا باسقا ادامنىڭ ويى دا ساعان قىزىق بولادى» (ماريسا).
ەسكەرتۋ. سۇراقتاردى ٷستى-ۇستىنە توپەلەپ قويما. سونداي-اق ىڭعايسىزداندىراتىن سۇراقتار قويماعان دۇرىس. «سەن نەدەن قاتتى قورقاسىڭ؟» نەمەسە «سەن نەگە ۇنەمى كوك كيىمدەر كيەسىڭ؟» سىڭايلى سۇراقتار ادامدى تىعىرىققا تىرەيدى. ال ەكىنشى سۇراق تىپتەن سىناپ جاتقانداي اسەر قالدىرادى.
تەرگەۋشى سياقتى كورىنىپ قالماس ٷشىن، ٶز سۇراعىڭا ٶزىڭ دە جاۋاپ بەر. ٴبىر سوزبەن ايتقاندا، ەكەۋارا اڭگىمە بولسىن، سۇحبات ەمەس.
سۇراقتارىڭ تەرگەۋشىنىكىندەي ەمەس پە؟
كيەلى كىتاپتىڭ اقىل-كەڭەسى: «ادامنىڭ وي-نيەتى تەرەڭ قۇدىقتاعى سۋداي، قىراعى جان ونى تارتىپ شىعارار» (ناقىل سوزدەر 20:5).
جاقسى تىڭدارمان بول. جاقسى سويلەۋشىنىڭ ەمەس، جاقسى تىڭداۋشىنىڭ اڭگىمەسى مىندەتتى تۇردە جالعاسادى.
«مەن ادام جايلى ايتەۋىر ٴبىر نارسە ٴبىلىپ شىعۋىم كەرەك دەگەن وي ميىمدا تۇرادى. سوندىقتان ونىڭ ايتقاندارىن ەستە ساقتايمىن. سوسىن كەلەسى كەزدەسكەندە نە سۇراسام ەكەن دەپ ويلانىپ جۇرەمىن» (تامارا).
ەسكەرتۋ. ٵرى قاراي نە ايتامىن دەپ ۋايىمداما. مۇقيات تىڭدا، سوندا ٴسوزىن ٸلىپ اكەتىپ، اڭگىمەنى جالعاستىرا الاسىڭ.
كيەلى كىتاپتىڭ اقىل-كەڭەسى: «اركىم تىڭداۋعا جۇيرىك، سويلەۋگە... باياۋ بولسىن» (جاقىپ 1:19).
كوڭىلىڭ شىن بولسىن. ادام سەنى قىزىقتىرسا، ونىمەن اڭگىمەلەسۋ كوڭىلىڭە جاعادى.
«ادام سەنىڭ تاراپىڭنان شىن قىزىعۋشىلىق سەزسە، اڭگىمە نارلەنىپ، ارلەنىپ كەتەدى. ٴتىپتى اراسىندا اڭگىمەلەرىڭ توقتاپ قالسا دا، ول بايقالماي قالادى» (ماري).
ەسكەرتۋ. ىڭعايسىزدىق تۋعىزاتىن ارتىق سۇراق قويما. كيىمنىڭ ادەمىلىگىن ايتۋعا بولادى، ٴبىراق باعاسىن سۇراۋ ارتىق بولادى.
كيەلى كىتاپتىڭ اقىل-كەڭەسى: «تەك ٶز مۇددەلەرىڭدى ەمەس، باسقالاردىڭ دا مۇددەسىن ويلاڭدار» (فىلىپىلىكتەرگە 2:4).
اڭگىمەنى قالاي بىتىرگەن دۇرىس؟ «كورگەنىمە قۋانىشتىمىن»، «تاماشا كۇن تىلەيمىن» دەگەن سياقتى جىلى لەبىزبەن اياقتاعان دۇرىس. سوندا كەلەسى جولى سول اداممەن كەزدەسكەندە، اڭگىمەلەرىڭ تەز-اق جاراسىپ كەتەدى»، — دەيدى جاس جىگىت دجوردان.