Biibili qanoq oqarpa?
Ilisimatuussuseq Biibililu imminnut naapertuuppat?
Ukiuni 1900-kkunni makkunani ilisimatuut timmisartuniit atomimillu qaartartulianiit cellini kingornuttakkanik allanngortiterinermut savallu sannaannik assiliinernut malunnaatilimmik sunniuteqarsimapput. Ilisimatuut inunnik qaammammuliartitsisarsimapput, kuppernernik nungutitsisimapput, nunaateqarneq allanngortilluinnarsimavaat sukkasuumillu attaveqaatinik sanasimapput nunarsuarmi inunnut milliardilikkuutaanut iluaqutaasussanik. Tamanna pillugu tupinnanngilaq ilisimatuut oqaaseqaraangata inuit tusarnaartarmatigik. Ilisimatuut Biibili pillugu qanoq oqaasissaqarpat? Biibilillu ilisimatuussuseq pillugu qanoq oqaluttuussinnaavaatigut?
Tupinnartuliat ilisimatuussutsimut naapertuuppat?
„Inuit ilisimatuussutsimik soqutigisallit pissutaasumut sunniutaasunullu inatsiseqarnera upperaat. Isumaqarput sunaluunniit tigussaasumik nassuiaatissaqartoq,“ qinerlerfissiami nalitsinneersumi oqaatigineqarpoq. Biibilimittaaq atuaqqissaartartut ilisimatuussutsikkut tunngaviit uppernarsineqarsimasut akuerisaraat. Taamaattorli nassuerutigaat tupinnartuliornikkut pisut ullumikkut ilisimasavut malillugit, ilisimatuussutsikkut nassuiarneqarsinnaanngitsut, Biibilip eqqartukulagai. Josuap nalaani seqernup uninngasimanera Jesusillu immakkut pisussimanera assersuutissatsialaapput. (Josva 10:12, 13; Matîuse 14:23-34) Tupinnartuliat tamakku Guutip nukingatigut pisutut eqqartorneqarpoq.
Tamanna aalajangiisuulluinnarpoq. Biibilip oqaatigisuuppagu Guuti sunniinani inuk immakkut pisussinnaasoq, imaluunniit seqernup silaannakkut ingerlanera pissuteqanngitsumik unitsinneqarsinnaasoq, ilisimatuussutsikkut paasisimasat unioqqutinneqassagaluarput. Biibililli ilisimatuussuseq akerlilinngilaa pisimasut Guutip nukinganeersuuneraramigit. Ilisimatuussutsikkulli suli paasineqarsimanngitsunik eqqartugaqaannarpoq.
Biibili ilisimatuussutsimut akerliua?
Taavami Biibilip nalinginnaasumik pisartut eqqartoraangamigit imaluunniit naasut, uumasut pinngortitamilu pisartut eqqartoraangamigit? Biibilimi eqqartorneqartut ataqatigisaat ilanngullugit qimerlooraanni ilisimatuussutsikkut paasisimasanut akerliunerannut uppernarsaatissaqannginnera paasillugu soqutiginarpoq.
Assersuutigalugu Biibilimi atorneqakulapput oqaatsit taalliortorpalaartut, ukiut tuusintilikkuutaat matuma siorna inuit paasinnittaasiannik ersersitsisut. Jobip allagaani oqaatigineqarpoq Jehovap qilak kaattarsimagaa „tarrarsuusiatullu manngertigilersillugu“, allaatigisallu tamatuma takutilluarpaa qanoq qilaap qaamaneq utertittaraa tarrarsuusiap saviminiusup sunniutaanut eqqaanartumik. (Job 37:18) Assersuusiaq tamanna piviusutut paasissallugu pissutissaqanngilaq, soorlu nunarsuup ’tunngavilerneqarnera’ ’ujarallu inaarutaasoq’ taamatuttaaq paasisariaqanngitsut. — Job 38:4-7.
Tamanna tassaavoq immikkut maluginiagassaq takunngitsoorneqartariaqanngitsoq, oqaaseqartartut arlallit assersuutit taamaattut allassimanerattut paasineqartussaanerartarsimammatigik. (Takuuk 2 Samuel 22:8; Tussiaat 78:23, 24) Taakkua Biibilip qanoq ajoqersuutaanik paasinnittaasiannut assersuutissaq The Anchor Bible Dictionary-mi allassimasoq:
„Nunarsuaq inuit najugarisaat, ammalortutut, ninngusuutut, immaqa saattukujuutut, immap isusissaanngitsup qaavani puttasutut isigineqarpoq. Qulaani sammiveqatigalugu imeqarpoq aammattaaq isusissaanngitsumik. Qilammi imeqarfissuarmi putut ikerasaliaasarsuillu aqqutigalugit siallertarpoq. Qaammat, seqineq silaannarsuarmiittullu allat nunarsuup qulaani qaarajuttumut ikkussuunneqarsimapput. Qaarajuttoq tamanna tassaavoq ’firmament’ (rāqîa‛) nalunnginneqarluartoq palasinit eqqartorneqartartoq.“
Nassuiaat tamanna ilisimatuussutsimut ullumikkut atuuttumut naapertuutinngilluinnarpoq. Silaannarsuarli pillugu Biibilimi ilinniartitsissutigineqartumut naapertuuttumik saqqummiussinerua? Naamik. The International Standard Bible Encyclopaedia naapertussagaanni hebriiaritoqqat silarsuarmik paasinnittaasiannik takorluukkat taama ittut tunngaveqarnerupput „ukiuni akullerni Europami isummanik siammarsimasunik, Testamentitoqqami oqaatsinik piviusunik tunngaveqaratik“. Ukiuni akullerni isumassarsiat tamakku suminngaanneersuuppat? David C. Lindberg atuakkami The Beginnings of Western Science-mi oqarpoq tamakkununnga tunngaviunerusut tassaasut itsaq isumalioqqissaartartup grækeriusup Aristotelesip, ukiuni akullerni ilinniartitsissutaasartut ilarpassuinut tunngaviusunik suliaqarsimasup, avataarsuanik takorluugai.
Isumassaarunnarlunilu paatsiveerunnassagaluarpoq Guutip Biibili oqaatsit 1900-kkunni ilisimatuunut akuereqqusaarpaluttut atorlugit allatsissimagaluarpagu. Biibili ilisimatuussutsikkut najoqqutassianik imaqanngilaq, kisianni assersuutinik inuunermi ulluinnarni pisartunik aallaavilinnik allattullu nalunngisaannik, qaqugorsuarmut ullumikkullu allaat atorneqarsinnaasunik imaqarpoq. — Job 38:8-38; Jesaja 40:12-23.
Ilisimassut qutsinnerusumeersoq.
Soqutiginartuuvoq Biibilimi allaatigineqartut ilaqarmata ilisimatuussutsimut tunngasunik ilisimasaqarpalaartunik taamani inuusut nalusaannik. Assersuutigalugu Job allappoq Guutip ’qilak avannarleq siaarsimagaa soqanngitsup qulaagut, nunarsuarlu nivinngarlugu silaannaasup qulaanut’. (Job 26:7) Nunarsuup „silaannaannaasup qulaanut“ nivinganeranik eqqarsaat, inuit taamani nalinginnaasumik takorloortagaannit allaanerujussuuvoq, tassa nunarsuaq nagguaatsunit imaluunniit saanilunnit nammanneqartoq. Mosesip inatsisai eqqiluisaarnissamut najoqqutassianik imaqarput taamani nakorsaatitigut ilisimasanit siuarsimanerujussuarnik. Pupissut immikkut inissinneqartarnissaannik maleruaqqusat aammalu toqusunik attuinnginnissamut maleruaqqusat qularnanngitsumik Israelikkut ilarpassuisa inuunerannik annaassisimassapput. (3 Moses 13; 4 Moses 19:11-16) Tamatumunnga akerliulluinnartumik Assyriamiut nappaatinik katsorsaasarnerat oqaatigineqarsimavoq ’upperisarsiornermik, siulittuiniartarnermik anersaapilussiornermillu akuugaasoq’. Katsorsaanermut ilanngunneqartarsimapput qimmit anaat inuillu quui.
Soorlu naatsorsuutigisariaqartoq atuagaq Pinngortitsisorsuarmit isumassarsiarititaasoq Biibili ilisimatuussutsikkut paasissutissanik eqqorluinnartunik piffissamit allanneqarfianit siulliunerusunik imaqarpoq. Biibilittaaq nassuiaatinik ilisimatoorpalaartunik paasiuminaatsunik itsaq inuinnaat isumaqartinngisaannik paatsiveerunnartitaannillu imaqanngilaq. Ilisimatuussutsikkut piviusunut nalinginnaasumik akuerisaasunut akerliusunik Biibilimi allassimasoqanngilaq. Aappaatigulli isumaliutersuutinut uppernarsineqarsimanngitsunut, Biibilimut soorlu pinngoriartuaarsimanermik ajoqersuummut, akerliusunik Biibilimi amerlasuunik nassaassaqarpoq. (gE 8/7 97)
[Qupp. 27-mi issuagaq]
’Nunarsuaq silaannaannaasup qulaani nivinganerarlugu’ Jobip oqaasii paasisimasaqassutsimik taassuma nalaani inuusut nalusaannik ersersitsipput
[Qupp. 26-mi suminngaanneernera]
NASA