Eqqortumik upperisarsiornermik ujarlerneq

INUIT ILAAT meeraanerminnit allaat inuuneq pillugu apeqqutiminnut akissutissanik naammagisimaarnartunik ujarlersimapput. Inuusuttuutillutik immaqa naalagiartarsimapput. Amerlasuulli paasisimavaat naalagiartarnitik apeqqutiminnut akissutissarsisitsinngitsut oqaluffimmilu ileqqulersuutaasartut inuunermi ajornartorsiutinut aaqqiissutaasinnaanngitsut.

Immaqa oqartarput angajoqqaamik upperisaannut ilaasortaallutik, naak akuttusuuinnarmik naalagiartaraluarlutik. Tuluit Nunaanni ilagiinni biskorpiusoq oqarsimavoq upperisaq taama ittoq inuit inuunerannut sunniuteqarpallaartanngitsoq. Upperisarsiorneq tunullinngortissimavaat. Inuit allat upperisarsiortut ilumoortuusaarnerat maajugigamikku upperisarsiorneq ajalluinnarsimavaat. Inuunerli pillugu apeqqutissaqartuarput.

Sooq ilaat assut nalornisut

Inuit amerlanersaasa nalunngilaat oqaluffeqarfiit amerlasuut inissaaleqisunik ikiuisartut, piitsunik nerisitsisarlutik kulturimullu tunngasunik tapersersuisarlutik. Ullulli tamangajaasa nutaarsiassani tusartarpaat upperisarsiorneq pissutigalugu nakuuserneq toqoraanerlu, kristumiuunngitsut aammalu kristumiuunerartut akornanni pisartut. Tupinnanngilaq ilaasa inuit taamaaliortut eqqortumik upperisarsiortuunissaat qularutigisarmassuk.

Inuppassuit upperisarsiortunik peroriartorfillit isumaqarsimagaluarput meeqqanik perorsaaviit oqaluffeqarfinnit ingerlanneqartut pitsaasuusut. Ukiunili kingullerni tupassutigalugu tusartalerpaat sumi tamaani palasit meeqqanik paarisaminnik kinguaassiuutitigut atornerluisimasutut unnerluutigineqartut. Aallaqqaataani inuit isumaqaraluarput palasit ikittuinnaat unnerluutigineqarsinnaasut. Maannali inuit ilaasa eqqarsaatigilerpaat oqaluffeqarfik tunngavimmigut ajoquteqarnersoq.

Ilaat, soorlu Eugenia, siornatigut upperisarsiornerminnik allussilluarsimapput. Argentinami inuusuttuugallarami niviarsiaq Itatímiittoq pallorfiginiarlugu ilerfiartartunut ilaasimavoq. Ukiuni 14-ini mattuttuulluni arnat mattufianni inuusimavoq. Taava mattuffimmit aallarsimavoq peqatigiinnut inuiannit tamalaaneersunut upperisarsiornikkut naalakkersuinikkullu inuit atugarisaasigut aningaasatigullu allanngorluinnarnissamik siunertaqartunut ilaasortaalerniarluni. Tassanili misigisani pissutigalugit Guuteqarnera upperiunnaarpaa Guutimillu tatiginnikkunnaarluni. Upperisamik upperisinnaasaminik ujarlerunnaarpoq. Kissaatigisaa tassaaginnarpoq piitsut naapertuilluartuliorfigineqarnissaat — aap, ikinnguteqalerusullunilu tatigisinnaasaminik.

Inuit allat oqaluffeqarfinni pisartut paasileraangamikkik peqataajumajunnaartarput. Guuteqannginneraasoq atuagassiami Sputnik-imi 1991-imi issuarneqartoq isertuarnani oqarsimavoq: „Guutimik nalusut kristumiullu upperisatoqaata akornanni assigiinngissuteqanngilaq.“ Assersuutigalugu eqqartorpaa Moskvami aqqusinermi palasit kuultitalinnik atisallit illerfik pinnersagaaqisoq toqusup timaanik aanaveersakkamik imalik akiarlugu nalliuttorsiorpalaartumik ingerlaarnerat. Tassa kristumiuunerartut ortodoksit iluartuutitaasa ilaata timaa katersugaasivimmit oqaluffimmut nuunneqartoq, tamatumalu allattoq palasinik toqusullu timaannik aanaveersakkanik Egyptenimiutoqqanik eqqaasissimavaa. Aamma eqqaavaa Moskvami ingerlaartut ’kristumiut Guuti ataasiullunilu pingasuusoq’ upperigaat, Egyptenimiutoqqallu aamma guutit ataasiullutillu pingasuusut — Osiris, Isis Horusilu — pallorfigisimagaat.

Allattup taassuma aamma eqqaavaa kristumiut asanninneq pillugu oqariaasii — ’Guuti asassutaasoq’ aamma ’tullit ilittut asassavat’ — Egyptenitoqqami nassaassaasimanngitsut. Nangillunili ima oqarpoq: „Qatanngutigiissutut asanninneq silarsuarmi ajugaasimanngilaq, allaat kristumiuunerartut akornanni ajugaasimanani.“ Taava eqqartorpaa oqaluffeqarfiit naalakkersuinikkut suliassanut akuliuttarnerat qanoq kingunipiloqartigisimasoq. Takusimasani pissutigalugit isumaqanngilaq oqaluffiit kristumiuunerartut ujakkaminik tunisinnaagaanni.

Tamatumunnga akerliusumik inuit allat akissutissat nalerisimaarnartut nanisimavaat, kristumiuunerartut oqaluffiiniunngitsoq.

Toqusimasut pillugit sallusuissut ilikkarsimavaa

Magdalena maanna 37-nik ukiulik Bulgariami najugaqarpoq. 1991-imi sakimi toqunerata kingorna assut isumatsassimavoq. Imminut apereqattaarsimavoq: ’Toqusut sumut pisarpat? Sakigamitaava sumut piva?’ Oqaluffimmukarpoq inuusaliallu saani qinulluni, akineqaranili.

Ullut ilaanni sanilia oqarasuaatikkut sianerpoq qaaqqullugu. Angut inuusuttoq Jehovap nalunaajaasuisa atuaqqissaaqataat tassani pulaarpoq. Pulaartoq Guutip naalagaaffia taassumalu nunarsuup paratiisinngortinneqarnissaanik inuit pilluarlutik naassaanngitsumik inuuffigisinnaasassaannik siunertaa pillugit oqaluttuartillugu Magdalenap tusarnaarpaa. Nerrivimmiippoq atuagaq pâratîsime nuname nâgssáungitsumik inûsínauvutit. Atuagaq tamanna atorlugu angutip inuusuttup takutippaa Biibilimi Nalunaajaasup oqaasii 9:5-imi ima allassimasoq: „Toqungasulli sunnguamilluunniit ilisimasaqanngillat.“ Unnuk tamanna atuaqqippoq. Paasilerpaa toqusimasut qilammi anniarfimmiluunniit inuunermut allamut ingerlaqqissimanngitsut; ilisimasaqanngivissut, soorlu itisuumik sinittut. Jehovap Nalunaajaasuisa ilagiissaanni ataatsimiinnermut qaaqquneqarami nuannaarluni akuersivoq. Ataatsimiinnerup kingorna Biibilimik atuaqqissaartarnissamik neqeroorut akueraa. Ataatsimiinnermi malugaa Jehova qanoq qinnuigineqartoq, namminerlu Jehovamut qinusalerpoq sanngiissutsimi ajugaaffigineqarnissaannik ikioqqulluni. Qinnutini akineqarmat nalunngilaa eqqortumik upperisarsiorneq nanisimallugu.

Inuuneq siunertaqarluartoq nanivaat

André Belgiami angerlarsimaffimmi katuuliulluartumi alliartorsimavoq palasimullu ikiortiusimalluni. Taamatulli sulitilluni takusimasani pissutigalugit oqaluffimmut ataqqinnissimagaluarnini katassimavaa. Taamaattumik taaguutaannarmik katuuliulersimavoq.

Ukiuni 15-ini inuussutissarsiutigalugu arsaattartuusimavoq. Ilaanni Italiami unammiartorsimatillutik arsaattartoqatinilu paavimukartussanngortitaapput. Oqaloqatigiinnerli anersaakkut ineriartornartumik sumilluunniit imaqanngilaq, paavikkullu pisuussusersuat Andrép mamiatsaatigeqaa. Oqaluffeqarfik pillugu suli qularnerulerpoq. Marloriarluni avissimagami inuunera pilluarnanngivippoq. Silarsuarmilu pissutsit isumakuluutigeqai. 1989-imi ullorsiutimini ima allassimavoq: „Sianiitsuliornerit sumi tamaaniittut sooq pisarpat?“ Upperisamini akissutissarsinngilaq.

1990-imi André Islandimi arsaattartunut sungiusaasutut sulitillugu Iirisip, Jehovap nalunaajaasuisa ajoqersuiartortitaasa ilaata, naapippaa. André atuagassianik pivoq ajoqersuiartortitarlu qinnuigalugu pulaaqqeqqulluni. Uini Kjell ilagalugu uterpoq. André oqaloqatigileramikku paasilerpaat Biibili paasissallugu assut soqutigigaa. Nulia Ásta aamma soqutiginnippoq. André ullup qeqqani nalunaaqutap-akunneri pingasut sulisanngimmat isumaqatigiipput piffissami tassani Biibilimik atuaqqissaartassallutik. „Biibilimik atuaqqissaarneq qasuersaaginnarnermit nutaannguallannarnerutippara,“ taama oqarpoq. Apeqqutissaat Biibili ikiortigalugu akineqariartulerput. Jehovamut taassumalu naalagaaffianut uppissuseqalerput. Silarsuassaq nutaaq ’sianiitsuliortoqarfiunngitsoq’ pillugu Biibilimi neriorsuutit nuannersut piviusuunera upperilerpaat. Andrép Ástallu tamarmik maanna upperisaq nanisimasartik inunnut allanut ingerlateqqittarpaat.

Magdalenap, Andrép Ástallu qularinngilaat upperisarsiorneq eqqortoq nanisimallugu. Eugeniallu, silarsuarmi ajornartorsiutit politikki aqqutigalugu iluarsiniaraluareerlugit kiisami Jehovap Nalunaajaasuisa akornanni upperisarsiorneq eqqortuusorisani nanisimavaa. Upperisarsiornerulli eqqortuuneranut suna aalajangiisuua? Ilanngutassiat tulliuttut atuariakkit. (wD 1/6 94)

[Qupp. 7-mi assiliartaq]

Jehovap nalunaajaasui ilagalugit Biibilimik akuttunngitsumik atuaqqissaartarneq ikiortigalugu inuit 5 millioninit amerlanerusut akissutissat naammagisimaarnartut nanisimavaat