Silarsuaq tamakkerlugu uumissuinerup soraarnissaa

UKIUT tuusintillit marlussuit matuma siornatigut ataatsimoortut ikinnerussuteqartut uumissugarineqarsimapput. Romamiut kristumiunut siullernut isiginnittaasiat nalinginnaasoq Tertullianip nassuiarpaa: „Qilak sialummik tunniussaqanngikkaangat, nuna sajukkaangat, kaannersuaqaraangat imaluunniit nappaalaneqaraangat ima nilliasoqapallattarpoq: ’Kristumiut liivinukaanneqarlik!’“

Kristumiut siulliit uumissorneqaraluarlutik naapertuilluanngitsuliornermut akiniaanissamut ussernartorsiorsinnaaneq akiorsinnaasarsimavaat. Qaqqami oqaluutsimini tusaamasaasumi Jesus Kristus oqarsimavoq: ’Tusarpusi oqaaserineqarmat: „Tullit asassavat, qinngarsortillu uumissussavat.“ Uangali oqarfigaassi: Qinngarsortisi asaniarsigik; . . . ilissinnik . . . qinuginnittut qinnussigik.’ — Matîuse 5:43, 44.

Juutit oqaasiinnakkut kingornussarsiatik pissutigalugit ’akeqqamik uumissuineq’ eqqortutut attatiinnarsimavaat. Jesusili oqarpoq ikinngutivut kisiisa pinnagit akerartortivut aamma asasariaqarivut. Tamanna sapernarsinnaavoq, taamaattorli ajornavissortuunani. Akerartortigisamik asanninnermi imaanngilaq taassuma aqqutai iliuuserisaalu tamarmik iluarineqartartut. Mattæusip allagaani oqaaseq aallaavigineqartoq tassaavoq griikerit oqaasiat agaʹpe, asanninnermik najoqqutassat tunngaviusut malillugit iliuuserineqartartumik isumalik. Inuk agaʹpe-mik, asanninnermik tunngaviusumik, ersersitsisoq akerartortigisaminut ajortumik pinnittumut allaat ajunngitsuliortarpoq. Sooq? Kristusimik malinnikkaanni taamaaliortariaqarmat, aammalu taamaaliornikkut uumissuineq ajugaaffigineqarsinnaammat. Griikerisut ilinniartut ilaat allappoq: „[Agaʹpe-p] inunnguutsitsinnik kamaqqajaasarnivut narrutsaqqajaasarnivullu ajugaaffigisinnaanngortittarpai.“ Tamannali ullumikkut silarsuarmi uumissuiffiungaartumi atorsinnaava?

Kristumiuunerarlutik oqartartut tamarmiunngitsut Kristusip maligassiaanik malinnittuunerat nassuerutigisariaqarpoq. Rwandami amiilaarnartuliorujussuarnerit ungasinngitsukkut pisut naggueqatigiiaanit kristumiuunerarlutik oqartunik ilaasortarpassualinnit suliaapput. Pilar Díez Espelosín, mattuttoq arnaq katuullinut Romalerisunut ilaasoq, Rwandamilu ukiut 20-t sulisimasoq, pisut ilaannik oqaluttuarpoq. Angut oqaluffimmut takkussimavoq kapuummik atorsimagunakkamik nassarluni. Mattuttup arnap aperisimavaa: „Inunnik toqoraasaqattaarlutit angalaarpit? Kristusi eqqarsaatigineq ajorakku?“ Angut taamaaliortarnerarluni oqarsimavoq, oqaluffimmut isersimalluni, seeqqummerluni qamanngalu pisumik qinnutigisartakkaminik qinusimalluni. Qinoreeramili toqoraanini nangikkiartorlugu ingerlaqqissimavoq. „Tassuuna iivangkiiliumik pimoorussilluta ajoqersuisimannginnerput ersersinneqarpoq,“ mattuttoq nassuerpoq. Iluatsitsinngitsoornerilli tamakkua isumaqanngillat Jesusip oqariartuutaa amigaateqartoq. Uumissuineq kristumiussusermik ilumoortumik malinnittunit ajugaaffigineqarsinnaavoq.

Katersuutsitsivimmi uumissuinermik ajugaaffiginninneq

Max Liebster inunnguutsiminik juutiuvoq juutit nungusagaallutik malersugaanerannit aniguisimasoq. Naak kinguliaa „asaneqartoq“-mik isumaqaraluartoq, uumissugaanini sinnerlugu takusaqartarsimavoq. Tysklandimi nazistiusumi asanninneq uumissuinerlu ilikkakkani oqaluttuarai.

„Tysklandimi Mannheimip qanittuani 1930-kkunni alliartorpunga. Hitlerip juutit tamaasa pisoorsuunerarsimavai tyskinik atornerluillutik iluanaarniapiluttut. Piviusorli tassaavoq ataataga kamippaliortuinnaammat maniguuttoq. Taamaakkaluartoq eqqaamiutta nazistit sunniiniutaannit sunnerneqarlutik akerlilersulerpaatigut. Inuusuttuusunga nunaqarfimmiut ilaata nakuuserluni puulukip aavanik qaakkut tanippaanga. Mitaatiginninneq tamanna takkuttussanut aallarniutaaginnarpoq. 1939-mi Gestapomit tigusaavunga pigisakkalu tamarmik arsaarinnissutigineqarlutik.

1940-mi januaarimiit 1945-mi maajimut katersuutsitsivinni assigiinngitsuni tallimani tamaviaarlunga inuuguinnarniarlunga aniguiniarsaraanga: Sachsenhausenimi, Neuengammemi, Auschwitzimi, Bunami Buchenwaldimilu. Ataataga, Sachsenhausenimut aamma aallartitaasimasoq, 1940-mi ukiorluunerani toquvoq. Uanga nammineerlunga timaa ikuallaavimmut, timit toqungasut ikuallagassat qaleriiaarneqarfigisimasaannut, ingerlappara. Ilaqutanni katillugit arfineq-pingasut katersuutsitsivinni toqupput.

Parnaarussat akornanni kapot paarsisunit SS-init suli uumigineqarnerupput. Kapot tassaapput parnaarussat SS-inik suleqateqartut taamaaliornermikkullu iluaqutissanik assigiinngitsunik atugassaqartitaasut. Nerisassanik agguaassisarnerit aquppaat, kiisalu iperartuisarnerit aqullugit. Akuttunngitsumik naapertuilluanngitsumik namminersorlutillu iliuuseqartarput. Isumaqarpunga SS-it kapollu uumissornissaannut pissutissaqarluarlunga, parnaarussaanermali nalaani asanninnerup uumissuinermit pissaaneqarnerunera ilikkarpara.

Parnaarussat sapiitsut, tassaasut Jehovap nalunaajaasui, paasitippaannga upperisartik Biibilimik tunngaveqartoq — uangalu nammineq nalunaajaasunngorpunga. Ernst Wauerip, nalunaajaasup katersuutsitsivimmi Neuengammemi naapitama Kristusitut eqqarsartaaseqarnerup ineriartortinnissaanut kajumissaarpaanga. Biibilimi allassimavoq: ’Taanna oqagaagami oqarninngilaq, anniarami sioorasaarinngilaq, eqqartuussilluartumulli peqquaa.’ (1 Pîtruse 2:23) Taamaaliorniarlunga misilippara, akiniut Guutip, tamanik Eqqartuussisuusup, assaanut tunniullugu.

Ukiuni katersuutsitsivimmiiffigisanni inuit ilisimasaqanngissusertik pissutigalugu ajortuliorajuttarnerat paasivara. Paarsisut SS-it tamarmiunngitsut ajortuupput — ataatsip inuunera annaappaa. Ilaanni tassanngaannaq timminnermik nalaanneqarpunga suliffinniillu katersuutsitsivimmut pisunnissamut sanngiippallaalerlunga. Aqaguani ullaakkut Auschwitzimi gassimik toqoraavissuarmi toqutaasussanngortinneqaraluarpunga, paarsisulli SS-it ilaat Tysklandimi nunap ilaanit aggerfigisanneersoq ajornartorsiorninni akuliuppoq. SS-it sutortarfianni sulisussanngortippaanga, tassanilu ajorunnaarnissama tungaanut qasuersaarsinnaasarpunga. Ullut ilaanni nassuerfigaanga: ’Max, misigisimavunga qimuttuitsunut sukkasoorujussuarnut aqussinnaajunnaakkannut ilaallunga. Pissikkaluaruma toqussaanga. Ilaaginnaraluaruma ajunaassaanga!’

Inuit taakkua asanninnermik uattulli pisariaqartitsitigipput. Tassaluuna asanninnerup misigeqatiginninnerullu Guutimut upperninnut ilanngullutik pissutsit alianartut kiisalu ullut tamaasa toqutaanissamut siooranerit atornissaannut nukissaqalersikkaannga. Oqarsinnaanngilanga ajoqusernanga aniguisimasunga, misigissutsikkulli qilerukka mikisuinnaapput.“

Ukiut 50-it qaangiunneranni Maxip suli ikinngutinnersuunera qanilaartuuneralu oqaasiisa eqqortuussusiannik uppernarsaataalluarput. Maxip misigisimasaa kisiartaanngilaq. Uumissuinerup ajugaaffiginissaanut pissutissaqarluarsimavoq Kristusimik malinnikkumasimavoq. Allat inuunerminni Biibilimik najoqqutaqarsimasut assingusumik pissuseqarsimapput. Simone, Jehovap nalunaajaasuisa ilaat franskeq, asanninnerup namminissarsiunngitsup qanorpiaq isumaqarneranik qanoq ililluni ilikkarsimanerminik nassuiaavoq.

„Anaanama, Emmap, sorsunnersuaq kingulleq aallartinngitsiartoq nalunaajaasunngortup ilinniartippaanga inuit ajortumik iliorajuttartut pitsaanerusumik ilisimasaqannginnertik pissutigalugu. Nassuiaappaanga akillugit uumissorutsigik, kristumiuusimanavianngitsugut ilumoortut, tassami Jesus oqarsimammat qinngarsortivut asasariaqarivut qinuginnittullu qinnuttariaqarivut. — Matîuse 5:44.

Pisoq naalliunnartoq taamatut upperisaqarnerup misilinneqarfigisaa eqqaamavara. Nazistit Frankrigimi tiguaaqqanerata nalaani anaanaga illorsuarmi najugaqarfigisatsinni eqqaamiugisaminit naalliutsitaaqaaq. Arnap taassuma anaanaga Gestapomut nalunaarutigaa tamatumalu kingunerisaanik anaanaga ukiuni marlunni tyskit katersuutsitsivianniippoq toqungajalluinnarlunilu. Sorsunnersuaq soraarmat franskit politiivisa anaanaga tyskinut ikiuussimasutut nassuertinniarsaralugu atsiortinniaraluarpaat. Anaanamali akerlilerpai oqarluni: ’Guuti Eqqartuussisuusoq ajunngitsunut ajortunullu pissarsiassaqartitsisartoq.’ Ukiut arlalialuit qaangiummata eqqaamiorput taannarpiaq toqussutigisassaminik kræfteqalerluni napparsimalerpoq. Ajornartorsiornerata nuannaarutiginissaanut taarsiullugu arnap taassuma inuunerani qaammatit kingulliit sapinngisamik atoruminarnerpaatinniarlugit anaanama nalunaaquttap-akunnerpassui atorsimavai. Asanninnerup uumissuinermut ajugaalluarnera tamanna puiunngisaannassavara.“

Maligassat taaneqartut marluusut takutippaat naapertuilluanngitsuliortoqartillugu asanninnerup tunngaviusup qanoq pissaaneqartigissusia. Taamaattorli Biibilimi allassimavoq ’piffissamik asanniffissaqartoq uumiginniffissaqartorlu’. (Nalunaajaasup oqaasii 3:1, 8) Qanoq ililluni taamaattoqarsinnaava?

Piffissaq uumiginniffissaq

Guutip uumissuinerit tamaasa avoqqaarinngilai. Jesus Kristus eqqarsaatigalugu Biibilimi allassimasoqarpoq: ’Iluarneq asavat iluaannerlu uumigalugu.’ (Eprîarit 1:9) Taamaattorli ajortunik uumiginninneq aamma inunnik ajortuliortunik uumiginninneq assigiinngissuteqarput.

Asanninnerup uumissuinerullu akornanni oqimaaqatigiissaarinissamik Jesus maligassiuivoq. Ilumoortuusaarneq uumigaa, ilumoortuusaartulli allamik isumataarnissaannik ikiorniarsarai. (Matîuse 23:27, 28; Lúkarse 7:36-50) Nakuuserneq avoqqaaraa, toqutsisinili qinnuppai. (Matîuse 26:32; Lúkarse 23:34) Silarsuullu pissutissaqanngikkaluarluni uumissoraani inuunini silamiut inuuneqalersinniarlugit tunniuppaa. (Juánase 6:33, 51; 15:18, 25) Asanninnermik tunngaviusumik uumiginninnermillu Guutimeersumik maligassiuulluarpaatigut.

Naapertuilluanngitsuliorneq ileqqorissaarluta assuarisariaqarparput, soorlu Jesus taamaaliorsimasoq. (Lúkarse 19:45, 46) Taamaakkaluartoq kristumiut nammineerlutik akiniaanissamut pisinnaatitaanngillat. ’Ajortumik iliortoq ajortumik akileqinasiuk,’ Paulusip kristumiut Romamiittut siunnersorpai. ’Ajornanngippat sapinngisassinnik inuit tamaasa eqqissiveqatiginiarsigik. Nammineq akiniaaqinasi. . . . Ajortoq ilinnut ajugaatinnaveeruk, kisianni ajortumut ajunngitsoq sakkugalugu ajugaaniarit. ’(Rûmamiut 12:17-21) Inuttut nammineerluta uumissuineq imaluunniit eqqunngitsumut akiniaaneq inissaqartinngikkutsigu, asanninnerup ajugaatissavaatigut.

Silarsuaq uumissuiffiunngitsoq

Silarsuaq tamakkerlugu uumissuineq soraarsinneqassappat inuit millionilikkuutaat eqqarsariartaasiat pigiliutiinnagaasoq allanngortinneqartariaqarpoq. Tamanna qanoq anguneqarsinnaava? Professor Ervin Staub ima unnersuussuteqarpoq: „Uumigisavut pingaartitarisanngilavut, ikiortakkavulli pingaartitarisarlutigik. Inuit ikiortakkavut pingaartinneruleriartorutsigik ikiuunnitsigullu naammagisimaarnermik misigisaqartarutta, taava immitsinnut soqutiginninnerusutut ikiuukkumatunerusutullu misigilissaagut. Inuiaqatigiit sapinngisamik pitsaanerpaamik allanik ikiuuffiusut pilersinnissaat anguniakkatta ilagisariaqarpaat.“ — The Roots of Evil (Ajussutsip sorlai).

Allatut oqaatigalugu uumissuinermik atorunnaarsitsiniaraanni inuiaqatigiinnik allanut ikiuinissamut nuannarinnittunik inoqarfiusunik pilersitsinissaq pisariaqarpoq. Inuiaqatigiit ajussutsinik tamanik ajorinninnermit, inuiaqatigiiussutsimik pingaartitsinermit, naggueqatiginngisanik inuiaqatiginngisanillu uumissuinermit pilersinneqartartunik inuit eqqaamannikkunnaarfigisaat. Inuiaqatigiit taama ittut piuppat? Kinami kulturikkut pikitsitsinerup nalaani angutip uumissuinermik isiginnittuusimasup misigisaa eqqarsaatigeriaruk.

„Kulturikkut pikitsitsineq aallartimmat ilinniartinneqarpugut ’inuiaqatigiit naligiinngitsut akersuunneranni’ nakkaannarnissamut inissaqanngitsoq. Uumissuineq tassaavoq pissuseq nalinginnaaleriartortoq. Sakkutuunut Aappalaartunut ilannguppunga ’naligiinngissuserlu pissutigalugu akeraasunik’ sumut tamaanga ujaasinera aallartillugu — allaat nammineq ilaquttama akornanni. Taamanikkut inuusuttuinnaagaluarlunga illuni ’akerliuniassuseqaqqajaasunik’ uppernarsaatissanik misissuisut peqataaffigisarpakka. Aamma inunnik tamanik ataatsimiititsineq ’akisilluni pikitsitsinermik’ avoqqaarinniffiusoq siulersorpara. Pasilliinerit tamakkua soorunami politikkikkut eqqarsaatersuutigisanit pinnatik ilaatigut inuttut ajussusermik tunngaveqarnerusarput.

Inuppassuit — inuusuttut utoqqaallu, angutit arnallu — timimikkut ajorsiartuinnartumik pillagaasartut takusarpakka. Meeqqat atuarfianni ilinniartitsisorisama ilaat — angut ajunngitsoq pinerluttutullusooq ilillugu tamanit takusassiarineqaqattaarpoq. Qaammatit marluk qaangiummata atuarfigisanni ilinniartitsisut ataqqineqarluartut ilaat kuussuarmi Suzhoumi toqungasoq nassaarineqarpoq, tuluttoornermilu ilinniartitsisora tatineqarluni imminut nivinngartinneqarpoq. Tuparujussuaqqavunga paatsiveeruteqqallungalu. Taakkua tassaagaluarput inuit uummatigissut, saamasut. Taama pineqarnerat eqqortuliornerunngilaq! Taamaattumik Sakkutuunut Aappalaartunut attaveqaatikka tamaasa kipitippakka.

Uumissuineq tamanna Kinamik sivikitsumik tamakkiisoq kisiartaasutut isumaqarfiginngilara. Ukiut hundredellit makkua uumissuinerpassuarnik takuffiusimapput. Taamaattorli asanninnerup uumissuinermut ajugaasinnaanera upperaara. Uanga nammineerlunga tamanna misigisimavara. Jehovap nalunaajaasuinik peqateqartalerama inunnut naggueqatigiinnit assigiinngitsuneersunut allaanerusumillu tunuliaqutalinnut asanninneq ilumoortoq ersersittagaat tupaallaatigeqaara. Biibilip neriorsuineratut inuit tamarmik inoqatiminnut tamanut asanninnermik ilinniarsimalernissaat qilanaaraara.“

Aap, Jehovap Nalunaajaasuisa nunarsuaq tamakkerlugu peqatigiiffiat uumissuinerup peerneqarsinnaaneranut uppernarsaatissaavoq piviusoq. Tunuliaqutarisatik apeqqutaatinnagit nalunaajaasut ajorinninnerup ataqqeqatigiinnermik taarserneqarnissaa kiisalu naggueqatiginngisanik inuiaqatiginngisanillu uumissuinerup imaluunniit inuiaqatigiiussutsimik pingaartitsinerup sinnerisa suugaluartulluunniit atorunnaavinnissaat ilungersuutigaat. Iluatsitsinerannut tunngaviusut ilaat tassaavoq Jesus Kristusip asanninnermik tunngaviusumik ersersitsilluni maligassiaanik malinnikkumanerat. Tunngaviusoq alla tassaavoq Guutip Naalagaaffiata naapertuilluannginnermik naalliuutigisinnaasaminnik suugaluartumilluunniit atorunnaarsitsinissaanik qilanaarlutik ilimasunnerat.

Guutip naalagaaffia silarsuup uumissuiffiunngitsup, silarsuup allaat ajortunik uumigisassaqarfiunngitsup, anguneqarnissaanut aaqqiissutissatuaavoq. Naalakkersuisut qilammiittut, Biibilimi ’qilassat nutaat’-tut allaaserineqartut, silarsuarmik naapertuilluannginneqarfiunngitsumik qulakkeerisuussapput. ’Nunassaq nutaaq’, imaluunniit inuiaqatigiit nutaat inunnik tamanik asannittussatut ajoqersugaasimasunik inuttaqartut, naalakkersuisuuffigissavaat. (2 Pîtruse 3:13; Jesaja 54:13) Ajoqersorneqarneq tamanna atuutilereerpoq, soorlu Maxip, Simonep allarpassuillu misigisimasaasa uppernarsaraat. Tamanna uumissuinerup pissutigisaasalu suujunnaarsinneqarnissaannut silarsuaq tamakkerlugu ingerlanneqartussap takutinneqallatsiarnerinnaraa.

Pruffiitini Esajas aqqutigalugu tamatuma kingunerisassaa Jehovap nassuiarpaa: „Ajortumik iliortoqarnanilu ajoqusiisoqassanngilaq qaqqanni illernartumi, [Jehovamik] ilisarsinerup nuna tamakkerumaarmagu, soorlu ermit matoqqagaat immap naqqa.“ (Jesaja 11:9) Guutip nammineq uumissuineq unitsikkumaarpaa. Taamanikkussaq ilumut tassaajumaarpoq piffissaq asanniffissaq. (wE 15/6 95)

[Qupp. 7-mi assiliartaq]

Max Liebster talimigut nazistinit tigusatut normumik kakiortinneqarsimavoq

[Qupp. 8-mi assiliartaq]

Uumissuineq erniinnaq soraassaaq