„Sorsunneq sorsunnernik tamanik soraarsitsisussaq“

’Neriorsorpassi taanna tassaassasoq sorsunneq kingulleq — sorsunneq sorsunnernik tamanik soraarsitsisussaq.’ — WOODROW WILSON, USA-p præsidentia (1913-21).

SORSUNNERSUUP SIULLIUP naanerani ukiut 90-it missaasa matuma siorna silarsuarmi siuttut ilaata siunissaq taama isumalluarfigitigaa. Nunarsuaq tamakkerlugu akerleriissuteqarneq taanna amiilaarnangaarmat ajugaasut uppererusuppaat — upperisariaqarlugulu — pilliutigisimasarpassuatik ataavartumik iluaqutaajumaartut. Inuilli sorsunneri ajornartorsiutinik aaqqiigajunngillat, sorsunnerullu immini ajornartorsiutaanera aaqqissinnaanngilluinnarpaat.

Præsidenti Wilsonip isumaatsumik neriorsuineranit ukiut 20-t missaat qaangiuttut sorsunnersuup aappaa aallartippoq. Siullermernit aseruiffiunerungaarlunilu toqoraaffiunerungaarpoq. Ukiuni qulikkuutaani marlunni teknikkikkut ineriartornerup kingunerisaanik toqoraanersuarnut inuiaat pikkorinnerulersimapput. Sorsunnersuup aappaa naammat silarsuarmi siuttut paasivaat sorsuuttoqalersinnaanera aatsaat taama aarlerinartigisoq.

1945-mi sakkutuut naalagaat Amerikamiu Douglas MacArthur ima nalunaarpoq: „Naggammik periarfissaqartitaareerpugut. Aaqqissuussinermik pitsaanerusumik naapertuilluarnerusumillu nassaanngikkutta Harmagedoni nalliutissaaq.“

Sakkutuut naalagaata MacArthurip nalunngilaa sorsunnersuup aappaata ulluini kingullerni atombombit marluk Nagasakimut Hiroshimamullu qanoq kinguneqartut. Japanimi illoqarfinnik taakkunannga marlunnik amiilaarnartumik aseruinerup kingunerisaanik oqaaseq „Harmagedoni“ MacArthurip allatut isumaqartilerpaa — atombombit atorlugit sorsunneq tamanik suujunnaarsitsisoq nunarsuatsinni atugartuussutsimik naggasiisinnaasoq.

Atombombit ajunaarutaangaarsinnaanerat inuiaat isumakuluutigiuarpaat. 1960-ikkunni naalagaaffiit pissaanilissuit akiuunnissamut pilersaarusiorput „mutually assured destruction“-imik (piuneerussaaqatigiinnissamut qulakkeerineq-mik) taaneqartumik. Pilersaarusiornermi tamatumani anguniarneqarpoq ima amerlatigisunik qaartartunik missilinik peqalernissaq taakkunanngalu igeriussissuteqalernissaq, qulakkeerlugu akeraasut innuttaasa sakkutuujunngitsut 25 procentiinik piuneerutsitsisinnaaneq suliffissuaqarfiisalu naammassisinnaasaasa 50 procentiinik aseruisinnaaneq — kikkulluunniit sorsunnermik aallartitsisuugaluarpata. Ikittuinnaat tuppallersaatigaat silarsuarmi eqqissineq ataavartoq anguniarlugu taamatut periaaseqartoqarnera.

Atomimik sakkussiat suli amerliartorput, nunarsuarmilu nunat ilaanni sorsunnerni inuit kisissaanngitsut suli toqutaasarput. Atomimik sakkussiat atorlugit sorsulersinnaanermik inuiaat suli aarlerinartorsiortinneqarput. Naak inuit silarsuaq sorsuffiunngitsoq erinisuutigigaluaraat, ikittuinnaat upperaat sorsunnikkut allatigulluunniit tamanna anguneqarsinnaasoq.

Taamaattoq Biibilimi sorsunneq immikkorluinnaq ittoq ’sorsunnernik tamanik soraarsitsisussaq’ allaaserineqarpoq. Biibilimi sorsunneq taanna „Harmagedonimik“ taaneqarpoq — taaguut taannarpiaq inuppassuit atombombit atorlugit sorsuttoqarnerata kingunerisaanik silarsuarmi ajunaarnersuarmut atassuteqartittarpaat. Harmagedoni sorsunnernik tamanik qanoq soraarsitsisinnaagami? Apeqqut taanna allaaserisami tulliuttumi sammineqassaaq.

[Qupp. 3-mi suminngaanneernera]

DTRA Photo

[Qupp. 4-mi suminngaanneernera]

Japanimi Nagasaki, 1945-mi: USAF photo