Kristumiutut inuunerput kiffartornerpullu – Najoqqutassaq-mut innersuussutit

FEBRUAARIP 5-11

GUUTIP OQAASIANI ERLINNARTUUTIT | MATTHÆUSI 12-13

Anersaakkut erlinnartunik ujarlerneq

nwtsty Matt 12:20-mut nassuiaatit

iperaq qamilersoq: Angerlarsimaf­fin­ni nalingin­naasuni marrarmik qul­leqar­tar­poq mikisumik orser­tak­kamik. Iperaa ilupaas­sias­saq uuliaqutip uuliaanik ikum­mateqar­tar­poq. Oqaatsini grækerisuuni ‘iperaq qamilersumik’ nutser­neqarsimasuni pineqarsimasin­naavoq ipeq­qap qamilerluni qamil­luniluun­niit sulili aamaarluni pujor­nera. Esaja 42:3-mi siulit­tuutigineqar­poq Jiisusi misigin­neqataas­sasoq; inuit maniguut­tut naqisimaneqar­tul­lu neriuutaat aamaagin­nar­tutut it­toq qamin­ngisaan­nas­savaa.

FEBRUAARIP 12-18

GUUTIP OQAASIANI ERLINNARTUUTIT | MATTHÆUSI 14-15

“Ikittuinnaat aqqutigalugit inuppassuit nerisinneqarput”

nwtsty Matt 14:21-mut nassuiaatit

arnat meeqqallu ilanngunnagit: Tupin­nar­tuliap tamatuma oqalut­tuarineqar­nerani Mat­thæusip kisimi ar­nat meeq­qal­lu eq­qaavai. Tupin­nar­tulior­nik­kut nerisin­neqar­tut taak­ku katil­lugit 15.000-nit amerlanerusimasin­naap­put.

Anersaakkut erlinnartunik ujarlerneq

nwtsty Matt 15:7-imut nassuiaatit

Ilumoortuusaartusi: Oqaaseq grækerisooq hypokrites Grækenlandimi (kingusin­nerusuk­kul­lu Romami) isigin­naar­titsisar­tut nipimik nipitunerulersitsisar­tunik kiinar­parujus­sual­lit pil­lugit ator­neqar­tar­poq. Oqaaseq taan­na pisuusaarlutik siuner­tamin­nik kinaas­sutsimin­nil­luun­niit iser­tuiniar­tut pil­lugit as­sersuutitut ator­neqar­taler­poq. Jiisusip matumani juutit up­perisarsior­nik­kut siut­tui ‘ilumoor­tuusaar­tunik’ taavai. – Matt 6:5, 16.

nwtsty Matt 15:26-mut nassuiaatit

meeqqat ... qimminnguanullu: Mosesip inatsisai naaper­torlugit qim­mit mingut­tuujum­mata Biibilimi oqaaseq taan­na nikas­saar­palut­tumik ator­neqarajup­poq. (3 Mos 11:27; Matt 7:6; Fil 3:2; Saqq 22:15) Jiisusik­kut oqaloqatigiin­neran­nik Markusip is­suaanerani (7:27) Mat­thæusil­lu is­suaanerani oqaaseq mikisorsiut “qim­min­nguaq”-mik imaluun­niit “qim­meq inimiutaq”-mik isumaqar­toq ator­neqarami as­sersuum­mik qajas­suus­ser­palun­nerulersitsivoq. Oqaaseq juutiun­ngitsut uumasuutitik nuan­narisatik pil­lugit ator­tagaat Jiisusip uani atorunar­paa. Israelik­kut ‘meeq­qanut’ juutiun­ngitsul­lu ‘qim­min­nguanut’ as­sersuun­nerisigut ilimanar­poq kik­kut pingaar­nerunersut Jiisusip ersersik­kusuk­kaa. Inoqutigiin­ni meeraqarlunilu qim­meqar­pat meeq­qat siul­liul­lugit nerisin­neqas­sap­put.

FEBRUAARIP 19-25

GUUTIP OQAASIANI ERLINNARTUUTIT | MATTHÆUSI 16-17

“Kia eqqarsaataanik eqqarsarpit?”

(Matthæusi 16:21, 22, NW) Taamaner­niit Jiisusip ajoqersuk­kaminut nas­suiar­taler­paa utoq­qaaner­tanit palasiuner­nil­lu al­lak­kanil­lu ilisimasunit naal­liutsitaasus­saagami toqutaasus­saagamilu Jerusalemiliar­tariaqarluni, ul­lul­lu pingajuan­ni makik­kumaarluni. ²² Taava Petrusip avin­ngarutitip­paa imalu nangar­tarlugu: “Naalagaq, im­minut ajun­ngisaarfiginiarit; taama pineqan­ngisaan­nas­saatit.”

(Matthæusi 16:23, NW) Jiisusil­li Petrusi tunuutigalugu oqarfigaa: “Tunun­nut pigit, Saatani! Uan­nut akor­nutaavutit Guutitut eq­qarsar­nak inut­tut eq­qarsaravit.”

(Matthæusi 16:24, NW) Taava Jiisusip ajoqersuk­kani oqarfigai: “Uan­nik malin­nik­kumasoq im­minut tunul­liutis­saaq, nap­pagarlu an­niar­titaaf­fis­sani ersuk­kiutis­savaa malit­tuarlungalu.

Anersaakkut erlinnartunik ujarlerneq

nwtsty Matt 16:18-imut nassuiaatit

Petrusiuvutit, qaarsumullu: Oqaaseq grækerisooq petros hankøn­niusoq isumaqar­poq: “Qaarsumineq; ujarak.” Uani ater­tut ator­neqar­poq (Petrusi), Jiisusip Siimuumut atsius­saa grækerisoor­toq. (Joh 1:42) Oqaatsip hunkøn­nia petra “qaarsoq”-mik isumaqar­poq tamatumanilu pineqarsimasin­naal­luni qaarsuik imaluun­niit nuna tun­ngavik qaarsuusoq. Oqaaseq grækerisooq taan­na aam­ma ukunani ator­neqar­poq: Matt 7:24, 25; 27:60; Luk 6:48; 8:6; Rom 9:33; 1 Kor 10:4; 1 Petr 2:8. Petrusi isumaqan­ngilaq qaarsuul­luni ilagiin­nut Jiisusip pilersitaanut tun­ngaviusoq. Taman­na erseq­qip­poq al­lak­kamini al­lam­mat Jiisusi tas­saasoq “ujarak teqeq­qus­saq” Guutip toq­qagaa qangalili siulit­tuutigisaq. (1 Petr 2:4-8) Aam­ma apustilip Paulusip Jiisusi ‘tun­ngavit­tut’ aam­ma ‘qaarsutut anersaap piatut’ al­laatigaa. (1 Kor 3:11; 10:4) Jiisusip oqaatsit isumamik­kut taamaaqatigiit­tut atorlugit una oqaatiginiar­paa: ‘Il­lit Petrusimik, qaarsuminermik, taaneqar­tutit, paasisimavat Kristusi, “qaarsoq” ilagiit kristumiut tun­ngavigisaat, kinar­piaanersoq.’

ilagiissikka: Oqaaseq grækerisooq ekklesia tas­sani ator­neqaq­qaar­poq. Oqaaseq oqaatsinit grækerisuunit marlun­nit ukunin­nga tun­ngaveqar­poq: ek (“-mit”) aam­ma kaleo (“qaaq­quaa”). Oqaatsimilu pineqar­put inuit aalajangersimasumik siuner­taqar­tumik katersorsimasut imaluun­niit qaaq­qusaasut. Jiisusip uani siulit­tuutigaa ilagiit kristumiut, tas­saasut kristumiut tanitat “ujaq­qatut uumasutut” anersaak­kut ‘il­luliarineqar­tut’, pilersin­neqar­nis­saat. (1 Petr 2:4, 5) Oqaaseq grækerisooq taman­na Septuaginta-mi arlaleriarujus­suarluni ator­neqar­toq oqaatsimit hebræerisuumit ‘ilagiis­simik’ isumalim­mit, inuiaat Israelik­kuusut tamarmiusut pil­lugit ator­neqarajut­tumit, nutsigaavoq. (5 Mos 23:4; 31:30) ApS 7:38-mi Israelik­kut Egyptenimit qaaq­qusaasut pil­lugit oqaaseq ‘ilagiit’ ator­neqar­poq. Kristumiul­lu ‘taar­tumit qaaq­qusaasut’ aam­ma ‘silarsuarmit qinigaasut’ tas­saap­put ‘Guutip ilagiis­sai’. – 1 Petr 2:9; Joh 15:19; 1 Kor 1:2.

nwtsty Matt 16:19-imut nassuiaatit

Qilaap Naalagaaffiata matuersaatai: Matuersaatinik, matuersaativin­nik as­sersuutaasunil­luun­niit, tunineqar­tut oqar­tus­saas­susiler­neqar­tar­put. (1 Nal 9:26, 27; Es 22:20-22) Taamaat­tumik oqaaseq “matuersaat” oqar­tus­saas­susermut akisus­saas­susermul­lu as­sersuutaasaler­poq. Petrusip ‘matuersaatit’ im­minut tun­niun­neqar­tut atorlugit juutit (ApS 2:22-41), Samariamiut (ApS 8:14-17) Guutimil­lu nalusut (ApS 10:34-38) Guutip anersaavanik pisin­naalersil­lugit am­maap­pai qilaap naalagaaf­fianut isersin­naalersil­lugit.

FEBRUAARIP 26-MARSIP 4

GUUTIP OQAASIANI ERLINNARTUUTIT | MATTHÆUSI 18-19

“Tammartitaaqinak tammartitseqinallu”

nwtsty Matt 18:6, 7-imut nassuiaatit

aserorteriviup ujarattaa: Imaluun­niit: “Aseror­teriviup ujarat­taa angisoorsuaq siutituumit kaavitin­neqar­toq.” Aseror­teriviup ujarat­taa taamaat­toq 1,2 meterimiit 1,5 meterit mis­saan­nut diametereqar­tarunar­poq oqimaangaaramilu siutituumit kaavitin­neqar­tariaqarluni.

tammartitsinerit: Oqaaseq grækerisooq skandalon ‘tam­mar­titsinermik’ nutser­neqarsimasoq aal­laq­qaam­mut pul­lam­mik isumaqar­tin­neqarsimasin­naavoq. Isumaqar­toqar­poq tas­saasoq qisumineq pul­lam­mi naratsamut ik­kus­siviusar­toq. Pif­fis­sap ingerlanerani oqaatsimi pineqar­talersimavoq ajoqutaasin­naasoq sunaluun­niit inuup naaf­figisin­naasaa orluf­figisin­naasaaluun­niit. As­sersuutaasumik pineqar­tar­poq inuup naleq­qutin­ngitsumik inooriaaseqaler­nera, ileq­qorlut­tulius­sutigisaa ajor­tulius­sutigisaaluun­niit. Oqaluut skandalizo, Matt 18:8, 9-mi ator­neqar­toq, ‘tam­mar­tip­paa’-mik nutser­neqarsimasoq aam­ma nutser­neqarsin­naavoq: “pul­latin­ngor­poq; ajor­tulior­tip­paa.”

nwtsty asseq

Aserorteriviup ujarattaa

Aseror­terivik marlun­nik ujarat­taqar­tar­poq karrit qajuusaliarineran­ni uuliaqutil­luun­niit paar­naanik is­singiinermi ator­neqar­tar­tunik. Aseror­teriviup ujarat­taasa ilaat mikisuusar­put as­saan­narmik kaavitin­neqarsin­naal­lutik, al­lat angisoorsuusar­put oqimaal­lutil­lu uumasunit kaavitin­neqar­tarlutik. Aseror­teriviup ujarat­taa Samsonip filisterinit pin­ngitsaalineqarluni kaavititaa uani as­simiit­tup as­sigisimasin­naavaa. (Eqq 16:21) Aseror­teriviit ujarat­taat uumasunit kaavitin­neqar­tut Israelimiin­naan­ngitsoq aam­mali Romamiut naalagaaf­fis­suan­ni ator­neqar­tar­put.

Aserorteriviup ujarattaa qulleq allerlu

Aseror­teriviup ujarat­taa angisooq as­simi takutin­neqar­toq uumasumit, soorlu siutituumit, kaavitin­neqar­tar­poq karril­lu qajuusaliarineran­ni uuliaqutil­luun­niit paar­naanik is­singiinermi ator­neqar­tarluni. Aseror­teriviup ujarat­taa qul­leq 1,5 meteritut diametereqarsin­naavoq ujaq­qal­lu anginerusup qaavani kaavitin­neqar­tarluni.

(Matthæusi 18:8, 9) As­sap­pil­li isik­kavil­luun­niit tam­mar­tip­patit kipiuk igil­lugulu; ilin­num­mi pitsaanerus­saaq avataajarsimal­lutit iloqiaal­lutil­luun­niit inuunermut iseruit il­lut­tut as­saqarlutit il­lut­tul­lu isigaqarlutit in­nermut naas­saan­ngitsumut igitaanis­samit. ⁹ Isivil­lu tam­mar­tip­patit peeruk igil­lugulu; ilin­num­mi pitsaanerus­saaq il­luin­narmik iseqarlutit inuunermut iseruit il­lugiin­nik iseqarluni An­niarfiup [Gehen­nap, NW] in­neranut igitaanermit.

nwtsty Matt 18:9-mut nassuiaatit

Gehennap: Oqaatsip tamatuma oqaatsit hebræerisuut ge hinnom, “Hin­nomip qoorua”-nik isumaqar­tut, nagguigai. Qooroq taan­na itsaq Jerusalemip kujataani-kip­pasis­suaniip­poq. Jiisusip nalaani qooq­qumi tamatumani eq­qak­kat ikual­lan­neqar­tar­put, taamaat­tumik “Gehen­na” piuneerus­saal­luin­nar­nermut as­sersuutigis­sal­lugu naleq­qup­poq.

nwtstg oqaatsit nassuiaataat

Gehenna

Hin­nomip qooruata, itsaq Jerusalemip kujataani-kip­pasis­suaniit­tup, grækerisut taaguutaa. (Jer 7:31) Toqungasut timaan­nik eq­qaavigineqalerumaar­toq siulit­tuutigineqar­poq. (Jer 7:32; 19:6) Uumasut inuil­luun­niit uumatil­lugit ikual­lan­niarlugit an­niar­tin­niarlugil­luun­niit Gehen­namut igin­neqar­tar­neran­nik up­per­narsaatis­saqan­ngilaq. Taamaat­tumik Gehen­na inuit tar­ningisa in­nermi naas­saan­ngitsumik naal­liutsitaaf­fian­nut takus­saan­ngitsumut as­sersuutaasin­naan­ngilaq. Jiisusil­li ajoqersugaasalu Gehen­na ‘toqup aap­paanut’, tas­sa naas­saan­ngitsumik piujun­naarsitaanermut, as­sersuutitut ator­paat. – Saqq 20:14; Matt 5:22, NW; 10:28, NW.

nwtsty Matt 18:10-mut nassuiaatit

Ataatama qilanniittup kiinaa isigiuarpaat: Imaluun­niit: “Ataatan­nut isersin­naatitaap­put.” Pin­ngor­titat anersaajusut Guuti pal­lis­sin­naagamik­ku taak­kua kisimik Guutip kiinaa takusin­naavaat. – 2 Mos 33:20.

Anersaakkut erlinnartunik ujarlerneq

nwtsty Matt 18:22-mut nassuiaatit

77-eriarlugu: Nutsiin­navil­lugu: “70 7-imik gangerlugu.” Oqaatsit grækerisuut taak­ku isumaqarsin­naap­put: “70 aam­ma 7” (77-eriarlugu), imaluun­niit: “70 7-imik gangerlugu” (490-eriarlugu). Oqaatsit taak­ku aam­ma Septuaginta-mi 1 Mos 4:24-mi ator­neqar­put, hebrærisoor­nerani “77-eriaam­mik” nutser­neqarsimal­luni, tamatuman­ngalu erser­poq “77-eriarlugu” eq­qor­tumik nutsigaasoq. Qanorluun­niit paasisas­saagaluar­pat kisitsisip 7-ip taaq­qin­neqar­neranit erser­poq taman­na isumaqar­toq qas­seriar­nis­saa kil­leqan­ngitsoq. Kisitsit 7 Petrusip taasaa Jiisusip 77-in­ngor­tik­kamiuk ajoqersuk­kaminut ersersip­paa isumak­keerfigin­nit­tar­ner­tik kil­lilis­san­ngik­kaat. Al­laanerul­luin­nar­tumik Babylonimiut Talmudian­ni (Joma 86b) ima al­las­simavoq: “Angut ajor­tulior­pat siul­lermik, aap­pas­saanik pingajus­saanil­lu isumak­keerfigineqas­saaq; sisamas­saanil­li isumak­keerfigineqas­san­ngilaq.”

nwtsty Matt 19:7-mut nassuiaatit

allakkanik avissutinik: Imaluun­niit: “Avin­nermut up­per­narsaatinik.” Mosesip inatsisai naaper­torlugit angut avik­kusut­toq al­lagaqas­saaq, tas­sa up­per­narsaatilius­saaq, ilimanar­porlu utoq­qaaner­tanut siun­nersor­tis­sarsius­sasoq. Taamatut piumasaqaateqarmat avis­sanerluni eq­qarsaatigeq­qis­saar­tariaqar­paa. Inatsisip tamatuma siuner­tarigunar­paa avin­niapal­laan­nar­toqan­ngin­nis­saa ar­nal­lu inatsisitigut il­lersugaanis­saat. (5 Mos 24:1) Jiisusil­li nalaani up­perisarsior­nik­kut siut­tut avis­sin­naanis­saq ajor­naatsuutilersimavaat. Juutit oqalut­tuarisaaneran­nik ilisimatooq Josefus, avin­nerul­lunilu farisiiariusoq, kingusin­nerusuk­kut al­lap­poq ‘sumil­luun­niit pis­suteqar­tumik avit­toqarsin­naasoq (inuil­lu taamaalior­nis­samut pis­sutis­sar­pas­suaqar­tut)’.

nwtsty asseq

Avinnermut uppernarsaat

Avin­nermut up­per­narsaat taman­na, ukiumi 71-imi 72-imiluun­niit al­lan­neqarsorineqar­toq, aramæerisut al­lan­neqar­poq. Judæap inoqajuitsuani kuup kuuf­fikuata, Wadi Murabbaatip, avan­naatungaani nas­saarineqar­poq. Up­per­narsaam­mi al­las­simavoq ukiut juutit pikitsitsif­fiisa arfer­nani Josefip, Naqsanip er­nerata, Miriam, Jonathanip il­loqarfim­mi Masadami najugaqar­tup pania, avik­kaa.