ចំណុចហាត់រៀនទី៩
ទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកស្ដាប់និងការមើលកំណត់
១ ទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកស្ដាប់ គឺជាជំនួយដ៏សំខាន់ក្នុងការបង្រៀន។ ទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកស្ដាប់អាចជំរុញឲ្យពួកគេបង្ហាញនូវការគោរពចំពោះយើង ហើយជួយយើងមានប្រសិទ្ធភាពច្រើនជាងក្នុងការបង្រៀន។ ទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកស្ដាប់គួរជួយយើងឲ្យដឹងនូវប្រតិកម្មទាំងអស់របស់អ្នកស្ដាប់។ ការមើលកំណត់ក៏មានតួនាទីសំខាន់ដែរ ថាតើយើងមានទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកស្ដាប់ឬក៏អត់។ កំណត់ច្រើនពេកអាចក្លាយជាឧបសគ្គក្នុងការមើលអ្នកស្ដាប់។ ប៉ុន្តែ បើយើងចេះប្រើកំណត់យ៉ាងល្អ នេះមិនរំខានអ្នកស្ដាប់ទេ ទោះជាមានកាលៈទេសៈដែលតម្រូវឲ្យមានកំណត់ច្រើនជាងធម្មតាក៏ដោយ។ នេះគឺពីព្រោះអ្នកថ្លែងដែលស្ទាត់ជំនាញនឹងមិនធ្វើឲ្យលែងមានទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកស្ដាប់ ដោយសារមើលកំណត់ច្រើនពេក ឬដោយមើលកំណត់ពេលគួរមើលអ្នកស្ដាប់។ យើងត្រូវយកចិត្តទុកដាក់នឹងចំណុចនេះលើប័ណ្ណឱវាទសំរាប់ការហាត់និយាយដែលហៅចំណុចនេះថា៖ «ទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកស្ដាប់ និងការមើលកំណត់»។
២ ទំនាក់ទំនងដោយមើលអ្នកស្ដាប់: ទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកស្ដាប់បានសេចក្ដីថា យើងមើលពួកគេ។ ប៉ុន្តែ នេះមិនបានន័យថា យើងមើលអ្នកស្ដាប់ជាមនុស្សមួយក្រុមប៉ុណ្ណោះទេ តែយើងមើលមុខម្នាក់ៗក្នុងចំណោមអ្នកស្ដាប់។ ទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកស្ដាប់មានន័យថា យើងមើលទឹកមុខរបស់ពួកគេ ហើយយើងក៏មានប្រតិកម្មស្របតាមនោះដែរ។
៣ ការមើលអ្នកស្ដាប់មិនមានន័យថា យើងគ្រាន់តែងាកមើលអ្នកស្ដាប់ចុះឡើងពីខាងណេះទៅខាងណោះនោះទេ។ ចូរមើលមនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកស្ដាប់ ហើយនិយាយទៅកាន់គាត់ពីរបីឃ្លា។ រួចមក មើលម្នាក់ទៀត ហើយនិយាយពីរបីឃ្លាទៅកាន់គាត់។ កុំឲ្យសម្លឹងមើលនរណាម្នាក់យូរពេករហូតដល់ធ្វើឲ្យគាត់ខ្មាស ហើយក៏កុំឲ្យមើលតែមនុស្សពីរបីនាក់ក្នុងចំណោមអ្នកស្ដាប់នោះឡើយ។ សូមមើលអ្នកស្ដាប់ទាំងអស់គ្នា ប៉ុន្តែ ពេលដែលយើងនិយាយទៅកាន់បុគ្គលម្នាក់នោះ សូមមើលប្រតិកម្មគាត់មុននឹងយើងមើលមនុស្សម្នាក់ទៀត។ យើងគួរដាក់កំណត់លើតុ ឬកាន់នឹងដៃ ឬសៀតក្នុងព្រះគម្ពីរ ដើម្បីអាចមើលកំណត់យ៉ាងលឿន ដោយគ្រាន់តែក្រឡេកមើលប៉ុណ្ណោះ។ ប្រសិនបើយើងត្រូវឈ្ងោកមើលកំណត់ នោះយើងពុំអាចមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយអ្នកស្ដាប់បានទេ។
៤ អ្នកជូនឱវាទមិនយកចិត្តទុកដាក់ថាប៉ុន្មានដងដែលយើងមើលកំណត់ទេ តែគាត់នឹងកត់សម្គាល់អំពីពេលណាដែលយើងមើលកំណត់នោះ។ បើយើងមើលកំណត់ពេលដែលនិយាយមកដល់ចំណុចសំខាន់មួយ នោះយើងនឹងមិនឃើញប្រតិកម្មរបស់អ្នកស្ដាប់ទេ។ ប្រសិនបើយើងមើលកំណត់ញឹកពេក នោះយើងនឹងលែងមានទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកស្ដាប់ហើយ។ តាមធម្មតា ទង្វើបែបនេះបង្ហាញថា យើងមានអារម្មណ៍ភ័យ ឬក៏យើងមិនបានរៀបចំគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីថ្លែងសុន្ទរកថានោះ។
៥ មានពេលខ្លះអ្នកថ្លែងដែលមានបទពិសោធន៍ត្រូវថ្លែងសុន្ទរកថាដោយអានចំៗ ហើយនេះពិតជាធ្វើឲ្យពិបាកមើលអ្នកស្ដាប់មែន។ ប៉ុន្តែ បើអ្នកថ្លែងរៀបចំបានល្អ ហើយដឹងពត៌មាននោះយ៉ាងច្បាស់ ម្ដងម្កាលគាត់អាចមើលអ្នកស្ដាប់ដោយឥតបាត់កន្លែងអាន។ នេះក៏ជាអ្វីដែលអាចជំរុញចិត្តគាត់ឲ្យអានអំនាននោះដោយមានភាពរស់រវើក។
៦ ទំនាក់ទំនងដោយនិយាយចំពោះអ្នកស្ដាប់: នេះក៏សំខាន់ចាំបាច់ដូចនឹងទំនាក់ទំនងដោយមើលអ្នកស្ដាប់ដែរ។ ពាក្យដែលយើងប្រើគឺសំខាន់ណាស់ ពេលដែលយើងនិយាយចំពោះអ្នកស្ដាប់។
៧ ពេលដែលយើងនិយាយទៅកាន់បុគ្គលម្នាក់ យើងសំដៅទៅគាត់ដោយប្រើពាក្យ «អ្នក» ឬ«របស់អ្នក» ឬក៏«យើង» ឬ«របស់យើង»។ នៅពេលដែលសមរម្យ យើងអាចនិយាយដូចនេះចំពោះអ្នកស្ដាប់ជាច្រើនបាន។ ចូរចាត់ទុកសុន្ទរកថាហាក់ដូចជាយើងនិយាយជាមួយនឹងបុគ្គលម្នាក់ឬពីរនាក់។ សូមខំមើលអ្នកស្ដាប់ឲ្យបានដិតដល់ ដើម្បីនិយាយទៅកាន់ពួកគេហាក់ដូចជាកំពុងតែតបឆ្លើយនូវអ្វីដែលគេបាននិយាយមកយើង។ ការនិយាយបែបនេះនឹងធ្វើឲ្យសុន្ទរកថារបស់យើងមានភាពកក់ក្ដៅជាង។
៨ ប៉ុន្តែ យើងត្រូវតែប្រយ័ត្នកុំឲ្យនិយាយដូចជាជិតស្និទ្ធពេកនឹងអ្នកស្ដាប់ដល់ម្ល៉េះបានជាហ៊ានប្រើពាក្យមិនសមរម្យទៅវិញ។ យើងគួរថ្លែងជូនអ្នកស្ដាប់ដោយប្រើពាក្យថ្លៃថ្នូរមិនជិតស្និទ្ធពេក ដូចពេលដែលយើងពិគ្រោះជាមួយនឹងបុគ្គលម្នាក់ឬពីរនាក់ក្នុងកិច្ចបំរើផ្សាយ។ ប៉ុន្តែ យើងអាចនិយាយចំៗបានហើយក៏ជាអ្វីដែលយើងគួរធ្វើដែរ។
៩ បញ្ហាមួយទៀត: ពេលដែលយើងប្រើសព្វនាម យើងត្រូវប្រយ័ត្នកុំសំដៅទៅលើអ្នកស្ដាប់ដោយឥតត្រឹមត្រូវ។ ជាឧទាហរណ៍ បើថ្លែងសុន្ទរកថាអំពីអំពើអាក្រក់ យើងមិនចង់ប្រើពាក្យដែលបង្កប់អំណះអំណាងថា អ្នកស្ដាប់គឺជាមនុស្សអាក្រក់នោះឡើយ។ ឬក៏ ប្រសិនបើយើងកំពុងតែពិគ្រោះក្នុងប្រជុំអប់រំកិច្ចបំរើអំពីចំនួនម៉ោងតិចក្នុងកិច្ចបំរើផ្សាយនោះ យើងអាចរួមបញ្ចូលខ្លួនយើងក្នុងសុន្ទរកថានោះដែរ ដោយប្រើសព្វនាម«យើង» ជាជាងប្រើពាក្យ«អ្នក»។ ការចេះគិតជាមុននិងការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះអ្នកស្ដាប់ នោះនឹងជួយយើងឲ្យយកឈ្នះនូវបញ្ហាទាំងនេះ។
**********
១០ ការប្រើទម្រង់នៃសុន្ទរកថា: មានអ្នកថ្មីតិចណាស់ដែលអាចចាប់ផ្ដើមថ្លែងដោយប្រើទម្រង់នៃសុន្ទរកថា។ តាមធម្មតា ពួកគេនឹងសរសេរសុន្ទរកថានោះទុកជាមុន ហើយរួចមកអានឬថ្លែងដោយសារទន្ទេញចាំវិញ។ អ្នកជូនឱវាទនឹងមិនយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះចំណុចនេះនៅដើមដំបូងទេ។ ប៉ុន្តែ ពេលយើងហាត់និយាយចំណុចនេះលើប័ណ្ណឱវាទសំរាប់ការហាត់និយាយដែលហៅថា «ការប្រើទម្រង់នៃសុន្ទរកថា» នោះគាត់នឹងលើកទឹកចិត្តយើងឲ្យនិយាយដោយប្រើកំណត់ខ្លីៗ។ ពេលយើងចេះធ្វើនេះយ៉ាងស្ទាត់ហើយ យើងនឹងឃើញថា យើងបានបង្កើនឲ្យមានសមត្ថភាពច្រើនមែន ជាអ្នកថ្លែងសុន្ទរកថាសាធារណៈ។
១១ កូនក្មេងនិងមនុស្សពេញវ័យដែលមិនចេះអាន ក៏អាចថ្លែងសុន្ទរកថាបានដែរ ដោយគូរគំនូរដើម្បីរំឭកពីគោលគំនិត។ យើងអាចរៀបចំសុន្ទរកថារបស់យើងដោយប្រើទម្រង់ដ៏ស្រួលដែរ ដូចជាការបង្ហាញនូវបទគម្ពីរដែលមានក្នុងកូនសៀវភៅប្រធានបទគម្ពីរសំរាប់ការពិគ្រោះ។ រាល់ដងដែលយើងផ្សព្វផ្សាយ យើងនិយាយដោយមិនបាច់អានឯកសារណាទេ។ យើងក៏អាចធ្វើដូច្នេះដែរក្នុងសាលាព្រះធិបតេយ្យ បើយើងខំប្រឹងស្មារតីនោះ។
១២ យើងហាត់លក្ខណៈនៃការនិយាយនេះ ដើម្បីជួយយើងឲ្យជៀសវាងពីការអានអក្សរជាប់នឹងកំណត់ ដូច្នេះ កុំឲ្យយើងទន្ទេញសូត្រសុន្ទរកថាឡើយ មិនថាពេលរៀបចំឬពេលថ្លែងក៏ដោយ។ បើធ្វើដូច្នេះ គឺខុសនឹងគោលបំណងនៃចំណុចហាត់រៀននេះ។
១៣ ប្រសិនបើយើងប្រើបទគម្ពីរ យើងអាចសួរខ្លួនឯងនូវសំនួរដូចជា៖ ហេតុដូចម្ដេច? អ្នកណា? ពេលណា? និងកន្លែងណា? ជាដើម។ រួចមក ពេលដែលយើងប្រមូលពត៌មានដើម្បីរៀបចំ យើងអាចប្រើសំនួរទាំងនេះជាផ្នែកនៃកំណត់របស់យើង។ ក្នុងពេលថ្លែងសុន្ទរកថា យើងអាចអានបទគម្ពីរមួយ ហើយបើសមរម្យនោះ យើងអាចសួរខ្លួនឬម្ចាស់ផ្ទះនូវសំនួរដូចខាងលើនេះ ព្រមទាំងឆ្លើយសំនួរទាំងនោះផងដែរ។ គឺស្រួលធ្វើណាស់។
១៤ សិស្សថ្មីៗតែងខ្វល់ខ្វាយថា គេនឹងភ្លេចថ្លែងពត៌មានខ្លះៗ។ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើយើងបានពន្យល់ចំណុចក្នុងសុន្ទរកថាតាមរបៀបសមហេតុផល នោះគ្មានអ្នកស្ដាប់ណាម្នាក់នឹងដឹងថាយើងភ្លេចថ្លែងចំណុចណានោះទេ។ យ៉ាងណាក្ដី ក្នុងលក្ខណៈនៃការនិយាយនេះ យើងមិនទាន់យកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងលើការថ្លែងពត៌មានឲ្យបានសព្វគ្រប់ឡើយ។ ឥឡូវនេះ គឺសំខាន់ដែលយើងរៀនឲ្យចេះថ្លែងដោយប្រើទម្រង់នៃសុន្ទរកថាវិញ។
១៥ ពេលថ្លែងសុន្ទរកថាដោយប្រើតែទម្រង់ជាលើកទីមួយនោះ យើងប្រហែលជាមានអារម្មណ៍ថា បានភ្លេចធ្វើតាមលក្ខណៈឯទៀតដែលយើងបានរៀនពីមុន។ កុំតក់ស្លុតឲ្យសោះ។ ពេលដែលយើងរៀនឲ្យចេះថ្លែងសុន្ទរកថាដោយឥតមើលតាមអក្សរ នោះយើងនឹងចាំលក្ខណៈឯទៀតនៃការនិយាយឡើងវិញ ហើយក៏នឹងមានសមត្ថភាពពូកែស្ទាត់ជាងមុនទៅទៀត។
១៦ យើងសូមជំរាបអំពីការប្រើកំណត់ក្នុងសាលាព្រះធិបតេយ្យបន្ដិច។ យើងគួរប្រើកំណត់ដើម្បីរំឭកពីគោលគំនិត មិនមែនដើម្បីសូត្រតាមទេ។ យើងគួរសរសេរកំណត់យ៉ាងខ្លីជាសង្ខេប។ កំណត់នោះគួរតែស្អាត មានរបៀបរៀបរយ និងស្រួលមើល។ ប្រសិនបើយើងមានលំដាប់រៀបចំជាការត្រឡប់ទៅជួប នោះយើងគួរដាក់កំណត់យ៉ាងណាកុំឲ្យអ្នកដទៃមើលឃើញ គឺប្រហែលជាសៀតក្នុងព្រះគម្ពីរក៏បាន។ ប្រសិនបើយើងថ្លែងសុន្ទរកថាលើវេទិកាទាំងប្រើតុដាក់កំណត់ នោះគឺគ្មានបញ្ហាទេ។ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើយើងមិនប្រាកដថា មានតុឬអត់ ចូររៀបចំឲ្យបានល្អចុះ!
១៧ ជំនួយមួយទៀត គឺដោយសរសេរគោលរឿងនៅខាងលើកំណត់របស់យើង។ គោលចំណុចក៏គួរលេចធ្លោយ៉ាងច្បាស់ដែរ។ សាកសរសេរឲ្យដិតឬគូសបន្ទាត់ក្រោមពាក្យនោះក៏បាន។
១៨ ការប្រើកំណត់តិចតួចពេលដែលថ្លែងសុន្ទរកថា មិនបានសេចក្ដីថា យើងបានរៀបចំឲ្យតែរួចពីដៃនោះទេ។ មុនដំបូង ចូររៀបចំសុន្ទរកថាយ៉ាងលំអិតសិន ដោយមានទម្រង់ទាំងមូល។ រួចមក រៀបចំទម្រង់ទីពីរនៃសុន្ទរកថាដែលសង្ខេបឲ្យខ្លីជាង។ នេះគឺជាទម្រង់នៃសុន្ទរកថាដែលយើងនឹងប្រើពេលថ្លែងសុន្ទរកថា។
១៩ ឥឡូវ សូមយកទម្រង់នៃសុន្ទរកថាទាំងពីរដាក់ពីមុខខ្លួន និងមើលតែទម្រង់ជាសង្ខេប ហើយនិយាយអំពីគោលចំណុចទីមួយឲ្យបានពេញលេញ។ បន្ទាប់មក សូមក្រឡេកមើលទម្រង់យ៉ាងលំអិតវិញ ថាតើយើងបានភ្លេចចំណុចណាខ្លះ? ក្រោយមក មើលគោលចំណុចទីពីរក្នុងទម្រង់ជាសង្ខេប ហើយប្រៀបមើលទម្រង់លំអិតវិញ។ បន្ដិចម្ដងៗ យើងនឹងដឹងចំណុចយ៉ាងច្បាស់ពីទម្រង់ជាសង្ខេប ដល់ម្ល៉េះបានជាយើងអាចចាំចំណុចទាំងអស់ដោយគ្រាន់តែមើលកំណត់ដែលមានពត៌មានតិចតួចប៉ុណ្ណោះ។ ដោយហាត់ផង និងទទួលបានបទពិសោធន៍ផង នោះយើងនឹងចាប់ផ្ដើមយល់នូវប្រយោជន៍ដែលមកពីការនិយាយដោយឥតអានតាមអក្សរ។ បន្ទាប់មក យើងនឹងមិនថ្លែងសុន្ទរកថាដោយអានកំណត់ លើកលែងតែត្រូវការប៉ុណ្ណោះ។ នៅពេលយើងថ្លែងសុន្ទរកថា យើងនឹងមានអារម្មណ៍ស្រួលជាង ហើយមនុស្សគ្រប់គ្នានឹងស្ដាប់ដោយគោរពយ៉ាងខ្លាំងដែរ។
[សំណួរសម្រាប់អត្ថបទសិក្សា]
១. សូមពន្យល់នូវសារៈសំខាន់នៃទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកស្ដាប់ និងការមើលកំណត់។
២-៥. តើអ្វីដែលធ្វើឲ្យទំនាក់ទំនងដោយមើលអ្នកស្ដាប់មានប្រសិទ្ធភាពនោះ?
៦-៩. សូមប្រាប់នូវវិធីមួយទៀតដែលយើងអាចមានទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកស្ដាប់ ហើយប្រាប់អំពីអ្វីដែលយើងត្រូវជៀសវាង។
១០, ១១. តើអ្វីគួរលើកទឹកចិត្តយើងឲ្យប្រើទម្រង់នៃសុន្ទរកថា?
១២, ១៣. សូមឲ្យយោបល់អំពីរបៀបបង្កើតទម្រង់នៃសុន្ទរកថា។
១៤, ១៥. តើយើងមិនគួរធ្លាក់ទឹកចិត្តដោយសារអ្វី?
១៦, ១៧. តើយើងគួរចងចាំអ្វី ពេលយើងរៀបចំកំណត់?
១៨, ១៩. តើយើងអាចហាត់ប្រើទម្រង់នៃសុន្ទរកថាបានយ៉ាងដូចម្ដេច?