Ngasange o Kukondama Kwa Kidi mu Kudyelela Kwa Jihova

KYEBHI KINGEZA MU KWIJIYA JIHOVA NI KUMUDYELELA?

Angivwala ku muvu wa 1948 mu sanzala yofele ku lwiji ya ixi ya Nigéria. Mu kithangana kyenyokyo, sekulu’ami Moustapha, ndenge a tat’etu, ni kota dyami dya diyala Wahabi, a abatizala kala Jimbangi ja Jihova. Kyoso kingexile ni divwa dya mivu, tat’etu wafu. Ngexile ni kikote kyavulu ku muxima. Wahabi wangitangela kwila tutena kumona dingi Tat’etu ku difukunukinu. O izwelu yoyo yambote yangibhangesa kuxikina kudilonga o Bibidya. Angibatizala mu muvu wa 1963. Jiphange jami jitatu jamukwa a abatizala we.

Ku muvu wa 1965, ngayi mutunga ni kota dyami Wilson mu mbanza ya Lagos. Kwenyoko ngansangulukile kyavulu mu kukala kumoxi ni aboki a thembu yoso a Kilunga kya Igbobi. O kusanguluka ni kuswina kwa, kwangiswinisa we. Kyenyiki, mu mbeji ya Katatu ka muvu wa 1968, ngakituka we ngi muboki wa thembu yoso.

Phange Albert Olugbebi, wexile musidivila ku Betele, wabhange kyonge kya katunda n’etu tu minzangala phala kuzwela yalungu ni kibhindamu kyexileku kya aboki a thembu yoso ku mbandu ya thunda ya ixi ya Nigéria. Ngadilembalala hanji o kiswinisu kyabhana phange Olugbebi, kyoso kyambe: “Enu mu minzangala hanji, mutena kubhakula o kithangana ni nguzu mu kikakalu kya Jihova. Kwala kikalakalu kyavulu phala enu!” Eme ngamesenene kyavulu kukayela o phangu ya kudibhakula ya polofeta Izaya, kyenyiki ngasoneka o petisá phala o sidivisu ya katunda ya thembu yoso.—Iza. 6:8.

Mu mbeji ya Kasambwadi ka muvu wa 1968, angitumikisa kala ngi muboki wakatunda mu mbanza ya Kano, ku mbandu ya thunda ya Nigéria. Kiki kyabhiti mu kithangana kya Ita ya Biafra (1967-1970). O ita yiyi yabheka hadi yavulu, yajibha we athu avulu ku mbandu ya thunda ya Nigéria, i yayi kate ku mbandu itundila kumbi ya ixi. Sayi phange yadiyala ka mesenene kwila ngiya ku mbandu ya thunda ya Nigéria mukonda wexile ni woma wakungijibha. Maji ngamuvutwila: “Ngasakidila mu kuthandanganya n’eme. Maji, se Jihova wamesena kwila ngisidivila kwenyoko, sé phata mwene wandakala n’eme.”

NGADYELELA KWA JIHOVA MU KIDIDI MWEXILE ITA YAVULU

Kumona o ima yabhitile mu mbanza ya Kano mukonda dya ita, kyexile mutuluwalesa. O ngela yazange o mbanza yiyi yadikota. Sayi bhabha kyoso kitwexile muboka, twexile mumona o imbi ya athu a ajibhile mu ita. Sumbala mu mbanza ya Kano mwexile ilunga yavulu, o jiphange jalengele javudile dingi, o jaxalelemu ndenge. O aboki asubhukileku ka sokele 15, maji ene exile ni woma wavulu, ya azozele. O jiphange asangulukile kyavulu kyoso kyamono tu kisamanu kya aboki a katunda, twabhixila. O aboki adivu kyambote ni kiswinisu kitwabhana. Etu twa akwatekesa kubhanga dingi o yonge, o sidivisu ya kuboka ni kutumikisa o jilelatódyu ni kubhinga madivulu ku filiyale.

Etu tu aboki a katunda twamateka kudilonga o dimi dya Hausa. Kuma twexile mu boka o njimbu ya Utuminu mu dimi dyawu dya uvwalukilu, avulu atubhana matwi. Maji mu kyenyiki o atwameni a ngeleja a mbanza ya Kano, ka sangulukile mukutumona o kuboka. Sayi kizuwa, eme ni phange yamukwa exile mutukayela ku diyala wexile ni phoko bhu maku. Maji twalenge ni lusolo, mwene ka tenene ku tukwata! Sumbala ni ilwezu yoso yiyi Jihova watulange, o aboki adibandekesa. (Jisá. 4:8) Lelu, 500 ja aboki ndenge amusidivila mu 11 a ilunga mu mbanza ya Kano.

TWADIBHANA NI IZUKUTISU KU NIGER

Ngakalakala ngo jimbeji jofele mu mbanza ya Kano. Mu kusuluka, mu mbeji ya Kakwinyi ka muvu wa 1968, angitumikisa mu mbanza ya Niamei, mu ixi ya Niger, kumoxi ni aboki ayadi amukwa a katunda. Ki kulaleka kyavulu, tweza mu kwijiya kwila o ixi ya Niger, yala ku Mbandu Ifwila Dikumbi ya África, yala mwaxaxi ka ididi yabeta o kutema dingi mu ngongo. Twabhingile kudilonga kuboka mu ithangana yatema, ni kudilonga o dimi dya Francês. Sumbala ni ibhidi yoso yenyoyo, twadyelela kwa Jihova anga twamateka o kuboka kumoxi ni aboki ofele atungile mu mbanza. Mu kithangana kyofele, athu avulu ejidile kutanga mu mbanza ya Niamei, atambula o divulu dya kudilonga o Bibidya, A Verdade Que Conduz à Vida Eterna. O athu kate mwene exile mutusota phala kwa abhana o divulu!

Ki kulaleka, tweza mu kwijiya kwila o jinguvulu ka wabhelele o Jimbangi ja Jihova. Mu mbeji ya Kavwa ka 1969, twadyongeka phala o kyonge kya ilunga kya dyanga mu ixi. Nange mu kyonge kyenyokyo mwexile 20 a athu. Twexile mu kingila ni hanji yoso o batizu ya aboki ayadi a mayala. Maji, mu kizuwa kyadyanga kya kyonge, a xiku dya ngoji eza ya afidisa o kyonge. Ene ambata o aboki a katunda ni kafunga ka ilunga mu inzo ya a xiku dya ngoji. Kyoso kyazubha kutubhanga ibhwidisu, atutendelesa kuvutukaku mu kizuwa kyakayela. Twamono kwila o a xiku dya ngoji ejitubhekela maka. Kyenyiki, twasolo kubhanga o diskulusu dya batizu mu kididi kya kaswekele, ni kubhanga o batizu mu ngiji.

Mu kubhita tu semana, o nguvulu watendelesa phala eme ni kitanu kya aboki amukwa a katunda, kuxisa o ixi ya Niger. Ene atubhana 48 dya ji ola phala kuxisa o ixi, maji ka tubhana kikwatekesu. Twatokalele kubhanga kiki ubheka wetu. Etu twabelesela o kitendelesu anga twayi ku filiyale ya Nigéria, kwenyoko twatambula ikalakalu ya ubhe.

Angitumikisa ku sanzala ya Orisunbare ku Nigéria. Kwenyoko, ngasangulukile kyavulu mu kuboka ni kulonga o Bibidya ku athu, kumoxi ni aboki ofele atungile mu sanzala yenyoyo. Maji mu kubhita mbeji jisamanu, o jiphange ku filiyale angitumikisa njimbu phala kuvutuka ku Niger ubheka wami. Ku dimatekenu, ngathandanganyele, maji mu kusuluka ngexile ni hanji yavulu ya kudisanga dingi ni jiphange ku Niger!

Ngavutuka mu sanzala ya Niamei. Kyoso kingabhixila, mu kizuwa kya kayela, sayi diyala mukwa Nigéria wexile mubhanga wenji, wamono kwila ngexile Mbangi ya Jihova, yu wamateka kubhanga ibhwidisu yavulu yalungu ni Bibidya. Etu twamateka kudilonga, kupholo dya kwenda, mwene weha kubwakula ni kunwa uholwa wavulu, anga amubatizala. Ngexile ni ujitu wa kuboka ni jiphange mu jimbandu javulu ja ixi ya Niger, ni kumona athu avulu exile mu xikina o kidi kya Bibidya. Mu kithangana kyadyanga kingabhixila kwenyokyo, kwexile 31 a Jimbangi ja Jihova mu ixi ya Niger; maji kyoso kingatunduku, kwexile kya 69.

“KITWEJIYA IMA YAVULU YALUNGU NI KIKALAKALAU KYA UTUMINU MU IXI YA GUINÉ”

Mu mbeji ya Kayadi ka 1977, ngavutuka ku Nigéria phala kudilonga. Ku disukilu dya semana jitatu ja xikola, phange Malcolm Vigo, wexile ku pholo dya Kibuka kya Filiyale, wangitangela mukanda watundile ku filiyale ya Serra Leoa. O jiphange exile musota jiphange ja mala makudi, aboki a Thembu yoso, exile ni sawidi yambote, ejidile kuzwela o dima dya Kingileji ni Francês, phala kusidivila kala tufunga twa ilunga mu ixi ya Guiné. O phange Vigo wangitangela kwila eme ngexile mudilonga o xikola phala kutambula o kikalakalu kyenyokyo. Mwene wajimbulula kyambote kwila, kyokyo ki kyexile kikalakalu kya bhebhuluka. Mwene wangitendelesa: “Xinganeka kyambote ande dya kuxikina.” Ni lusolo ngamutambwijila: “Kuma Jihova wamungitumikisa, eme ngandaya.”

Ngakwata o kiphululu kate ku Serra Leoa anga ngadisange ni jiphange ku filiyale. Sayi phange watokala ku Kibuka kya Filiyale wangitangela: “Kitwejiya ima yavulu yalungu ni kikalakalu kya Utuminu mu ixi ya Guiné.” Sumbala o jiphange ku filiyale ya Serra Leoa ene exile mulanga o kikalakalu kya kuboka mu ixi ya Guiné, ka tenene kudizwelesa ni aboki exileku, mukonda dya maka a jinguvulu avudile mu ixi yenyoyo. Mu veji javulu ene afikisa kutumikisa jiphange phala kukunda o jiphange mu ixi ya Guiné, maji alembwa. Kyenyiki, angibhingi phala kuya mu mbanza ya Conacri, ku Guiné, phala kubhinga ku jinguvulu n’a ngehela kukala mu ixi yenyoyo.

Kyoso kingabhixila mu mbanza ya Conacri, ngayi mu inzo ya akunji a jinguvulu ja ixi ya Nigéria, ngadisange ni mukunji wa nguvulu. Ngamutangela yalungu ni vondadi yami ya kuboka mu ixi ya Guiné. Mwene wangitendelesa phala kutunda mu ixi, mukonda ejitena kungita mu kaleya mba kungikwama. Mwene wangitangela: “Vutuka ku Nigéria, ni ubokele kwenyoko.” Maji eme ngamutambwijila: “Eme ki ngandatunda bhabha.” Mu kiki, mwene wasoneka mukanda phala o Kisengele kya axiku dya ngoji kya ixi ya Guiné kuzwela n’eme. O Kisengele wangitambulula kyambote.

Mu kusuluka, ngavutuka ku filiyale ya Serra Leoa, ngatangela o jiphange o ima yazwela o kisengele. O jiphange asangulukile kyavulu mu kumona kyebhi Jihova kyangikwatekesa kuditunda kyambote mu njila ingendele. O nguvulu ya Guiné wangehela kukala kwenyoko!

Mu muvu 1978 ndu 1989, ngasidivila kala kafunga ka ilunga ku Guiné ni ku Serra Leoa. Ngasidivila we kala mubhingani wa kafunga ka ilunga ku Libéria. Ku dimatekenu, ngexile mukata kyavulu. Sayi bhabha, kiki kyexile mubhita kyoso kingexile ku maxokololo. Maji o jiphange exile mubhanga yoso yatenene phala kungambata mu inzo ya kusaka.

Sayi kithangana, ngakatele kyavulu mukonda ngexile ni malária ni uhaxi wa mabhuka. Kyoso kingadisanze, ngeza mu kwijiya kwila o jiphange afikile kwila ngejifwa; kyenyiki, exile mudizwelesa se kwebhi kwejingifunda! Ne mwene ni ibhidi yoso yiyi ku mwenyu wami, nuka ngaxinganeka kuxisa o ilakalakalu yami. Ngadyelela kwila Nzambi ngo utena kutubhana o kilangidilu kya kidi, mukonda ne mwene se tufwa, Mwene utena kutubheka dingi ku mwenyu.

MUHATU WAMI N’EME TWADYELELA KWA JIHOVA

Ku muvu wa 1988, ngeza mu kwijiya phange Dorcas, muboki wa thembu yoso walenduka, wakulu mu nzumbi. Twakazala, anga kumoxi twasuluka mu kukunda o ilunga. Dorcas wakalakala ni nguzu yoso, anga wexile polondo phala kubhanga kabasa kima mu sidivisu ya Jihova. Kumoxi, etu twende kate 25 a jikilometulu mu kukunda o ilunga, ni jimbwenga jetu. Phala o kuya mu ilunga yexile dikanga dyavulu, twexile mu kwendela kabasa dikalu dyamonekene. O ikoka yezalele ni makungu a makota.

Muhatu wami Dorcas muthu waswina. Mu kifika, sayi bhabha twexile muzawuka jingiji jezalele ni jingandu. Sayi kizuwa twende njila mu kitanu kya izuwa. Twabhingile kuzawuka o ngiji bhukaxi ka ulungu mukonda o mulonde, wexile wa mabaya, wabukukile. Kyoso Dorcas kyemana phala kutunda mu ulungu, mwene wabu mu menya azongo. Kiyadi kyetu ki twejidile kuzowa, mu ngiji phe mwexile jingandu javulu. Phala o kusanguluka kwetu, sayi minzangala ya mala aditakula mu menya, ya atena kumubhulula. Mu izuwa ku pholo, kiyadi kyetu twexile hanji ni woma mukonda dya ima yabhiti mu kithangana kyenyokyo, maji ne kiki twasuluka mu kubhanga o kikalakalu kyetu.

Ku dimatekenu dya muvu wa 1992, twasasumuka mu kwijiya kwila Dorcas wemitine. O kwila kiki kyexile o disukilu dya sidivisu yetu ya thembu yoso? Etu twabanze: “Jihova watubhana ujitu!” Kyenyiki, mon’etu twasolo kumuluka o dijina dya Jahgift (mu Kingileji o dijina didi dilombolola ujitu watundu kwa Jihova). Kyoso kitwavwala mon’etu wa muhatu Jahgift, kwabhiti mivu iwana, twavwala dingi mon’a wa diyala, Eric. O twana twetu, ujitu wa katunda watubhana Jihova. Mon’etu Jahgift wasidivila mu xikitodyu ya kulungulula mu mbanza ya Conacri, o mon’etu Eric mukwatekexi wa tufunga.

Sumbala Dorcas waxisa o kikalakalu kya muboki wa katunda, mwene wasuluka mu kusidivila kala muboki wa thembu yoso, ne mwene kyoso kitwexile musasa o twana twetu. Ni kikwatekesu kya Jihova, eme ngasukula mu sidivisu ya katunda. Kyoso an’etu kyakulu, Dorcas wavutuka mu kukala muboki wa katunda. Kindala, kiyadi kyetu twamusidivila kala akunji a jixi jengi ku Conacri.

JIHOVA WATULANGE

Ithangana yoso ngexile muya kabasa kididi kyamesena Jihova. Mu veji javulu, muhatu wami n’eme, twene mutambula o kilangidilu ni mabesá a Jihova. O kudyelela kwa Jihova muveji dya kudyelela mu jimbote, kwene mutulanga ku ibhidi ni hele yavulu. Dorcas n’eme twene mudimwenakyu ku mwenyu wetu kwila, o Fixi ya kukondama kwa kidi Jihova, o “Nzambi ya ubhulukilu wetu.” (1 Mal. 16:35) Nga xikina kwila, o mwenyu wa yo oso adyelela kwa mwene, anda ‘ku ulanga kala o muthu kyalanga o kima kya valolo mu mbwenga ye.’—1 Sam. 25:29.