MBANDU YAKUDILONGA 21
MWIMBU 107 Nzambi, o Phangu ya Henda
Kyebhi ki Utena Kusanga Muthu Wambote Phala Kukazala-Nê?
“Muhatu wambote, wala ni kilunji, mukwahi u tena ku mu sanga? Mwenyo wa beta kota mu kuta o swilu, o matadi avulu a phelu ja nzaji, ndenge.”—JISA. 31:10.
ITWANDADILONGA
Twanda mona milongi ya Bibidya yalungu ni kyebhi yo amesena kukazala kyatena kusanga o muthu wambote, ni kyebhi o jiphange mu kilunga kyatena kukwatekesa o akudi amesana kukazala.
1-2. Ima yebhi o Kidista dikudi watokala ku ixinganeka kyambote ande dya kumateka kutangesa?
O KWILA wandala kukazala? Sumbala o kuzediwa ki kwijila ngo mu kukazala, maji akudi avulu Jikidista kikale mizangala mba adyakime amesena kusanga muthu phala kukazala ne. Maji mu kidi ande dya kumateka o kutangesa eye watokala kukala ni ukamba wambote ni Jihova, kwijiya kyambote o idifwa ye eye mwene, ni kukala polondo phala kudikila o mwiji we kyoso ki wanda kazala.a (1 Ko. 7:36) Se kyene ki ubhanga wanda tena kusanguluka mu ukaza we.
2 Maji mu kidi sayi ithangana kwene mubhonza kyavulu kusanga muthu wambote phala kukazala. (Jisa. 31:10) Ne mwene kyoso ki usanga muthu wamesana ku mwijiya dingi kyambote, phala kumateka kuditangesa sayi bhabha kubhonza kyavulu. Mu milongi yiyi twanda mona se ihi itena kukwatekesa Jikidista akudi kusanga o muthu wambote phala kukazala, ni kyebhi kyatena kumateka kuditangesa. Twanda mona we se kyebhi o jiphange mu kilunga kyatena kukwatekesa yo amesena kukazala.
IHI ITENA KU KUKWATEKESA KUSANGA MUTHU WAMBOTE PHALA KUKAZALA-NÊ?
3. Se wamesena kukazala, ande dya kutangesa ima yebhi i watokala kubhanga?
3 Se wamesena kukazala, ande dya kutangesa kima kyambote kwijiya se idifwa yebhi yatokala kukala nayu o muthu wanda kazala-nê. Se kukibhange, utena kukazala ni muthu wala ni idifwa yabolo mba wanda lembwa kukazala ni muthu wala ni idifwa yambote. O muthu wanda kazala-nê, watokala kukala yó amubatizala kyá. (1 Ko. 7:39) Maji ki muthu woso-woso, sumbala amubatizala kyá utena kukala diyala mba muhatu wambote phal’eye. Mu kiki, dibhwidise: ‘Jebhi o jimbambe jami? Idifwa yebhi ingamesena kwila mwadi wami mba muhatu wami ukala nayu? O kwila o ibanzelu yami yambote mwene?’
4. Sayi jiphange mu misambu yâ, ene muzwela ihi?
4 Se wamesena kukazala, watokala kusamba yalungu ni maka enyá. (Fil. 4:6) Kidi kwila Jihova kakanena kubhana muhatu mba diyala ku muthu. Maji mwene ulanga o ibhindamu yé, wamesena we kwijiya kyebhi ki wamudivwa, wamesena ku kukwatekesa kyoso ki uya ni kusota muthu phala kukazala-nê. Suluka mu ku mutangela kyebhi ki wamudivwa ni ihi iwamesena. (Jisá. 62:8) Samba mu ku mubhinga mwanyu ni unjimu. (Tiy. 1:5) Phange Nzwá,b dikudi watungu mu ixi ya Estados Unidos, wambe kiki: “Mu misambu yami, ngitangela kwa Jihova se idifwa yebhi i ngamesena kwa phange ngandala kukazala-nê. Ngisamba phala ngitene kusanga phange yambote phala kukala muhatu wami. Ngisamba we kwa Jihova phala kungibhana idifwa yanda ngikwatekesa kukala munumi wambote.” Tanya, phange ya muhatu watungu mu ixi ya Sri Lanka, wambe: “Kyoso kingiya ni kusota diyala, ngisamba kwa Jihova phala kukala fiyele kwa mwene ni kusanguluka ku mwenyu.” Né mwene se kwasange luwa muthu phala kukazala-nê, Jihova ukanena jinga ku kulanga.—Jisá. 55:22.
5. Kyebhi o phange dikudi utena kwijiya, akudi ni akwâ azolo we Jihova? (1 Kolindu 15:58) (Tala we ofoto.)
5 O Bibidya ituswinisa kukala ni “ima yavulu phala kubhanga mu kikalakalu kya Ngana.” (Tanga 1 Kolindu 15:58.) Se ubhanga ima yavulu mu sidivisu ya Jihova ni kukala kumoxi ni jiphange ja mala ni ja ahatu, wanda kala ni makamba ambote ni kwijiya jiphange akudi hangi, amusidivila Jihova kala ki wamubhanga. Se ubhanga yoso phala kusidivila Jihova, wanda kala ni kusanguluka kwa kidi.
Se udikwatekenena mu sidivisu ya Jihova ni kubhita kithangana ni jiphange mu nzumbi, utena kwijiya athu amesena kukazala (Tala okaxi 5)
6. O Kidistá wabhingi kubhanga ihi, kyoso kyaya ni kukingila o ukaza?
6 Mu kiki-phe, dilange phala kwehele kwila o kusota dikaza, kikale o kima kyabeta-kota ku mwenyu wê. (Fil. 1:10) O kusanguluka kwa kidi ki kwijila mu ukudi mba mu ukaza, maji kwijila mu ukamba wambote ni Jihova. (Mat. 5:3) O akudi ala dingi ni kithangana phala kusanzumuna o ukunji wâ. (1 Ko. 7:32, 33) Kalakala kyambote ni kithangana kyé. Phange Jessica, watungu ku Estados Unidos, kyoso kyakazala kwamukambele ngó phala kutenesa 40 amivu, wambe: “Kyoso kingexile ngi dikudi, ngexile mukalakala kyavulu mu ukunji, kiki kya ngikwatekesa kusanguluka ku mwenyu, kyoso ki ngexile mu kingila o ukaza.”
TONGININA KYAMBOTE O MUTHU
7. Mukonda dyahi unjimu kutonginina kyambote o muthu ande dya ku mutangela kwila wamuwabhela? (Jisabhu 13:16)
7 Xinganeka kwila wamono muthu wafwama o pholo. O kwila wanda mutangela kyá kuma wamuwabhela? O Bibidya yamba kwila o muthu wadimuka udyanga hanji kwijiya o maka, anga ubhanga o ima. (Tanga Jisabhu 13:16.) Mukonda dya kiki, kima kyambote kudyanga hanji kwijiya o muthu, kyene ngó ki umutangela kwila wamuwabhela. Phange ya diyala amwixana Betu watungu mu ixi ya Holanda wambe: “O jihanji jimoneka ni lusolo, maji jibhwa we ni lusolo. Mu kiki se utonginina kyambote o muthu ni kumwijiya, kiwanda mateka kutangesa mukonda ngó dya jihânji.” Kyoso ki wandaya ni kutonginina o muthu, nange wanda mona kwila kafwama phala kukazala n’eye.
8. Kyebhi ki wanda tonginina o muthu sé mwene ku kijiya? (Tala we ofoto.)
8 Kyebhi ki wanda tonginina o muthu sé mwene ku kijiya? Mu yônge ni mu ithangana ya kutonoka, eye utena kwijiya o idifwa ya muthu, o ukexilu wê ni kumumona se wakulu mu nzumbi. Ananyi o makamba mê? Wawabhela kuzwela yalungu ni ihi? (Luk. 6:45) O kwila o jimbambe jê mwene, ja difu ni j’eye? Utena we kuzwela ni tufunga twa kilunga kyê mba kuzwela ni jiphange jakulu mu nzumbi amwijiya kyambote. (Jisa. 20:18) Utena kwibhwidisa yalungu ni idifwa yê ni ukexilu wê. (Lute 2:11) Kyoso ki uya ni kumutonginina, kana kumubhangesa kudivwa kyayibha. Kikubhingi ola joso kubhanga ibhwidisu yalungu ni mwene.
Tonginina hanji o muthu ande dya kumutangela kwila ngakuzolo (Tala ojikaxi 7-8)
9. Ihi i twatokala kwijiya ande dya kuzwela ni muthu?
9 Kwabhingi kubhita thembu kuxi mu kutonginina o muthu ande dya kumutangela kwila ngakuzolo? Se umutangela sé kukingila o kithangana kyasoko, mwene wanda banza kwila eye u mukwa kulalama. (Jisa. 29:20) Maji se ukingila we kyavulu, benge-benge se o muthu wamono kyá kwila wamwandala, mwene wanda mona kwila eye u mukwa kisuka. (Ndo. 11:4) Ande dya kuzwela ni mwene, kubanze kwila mwene watokala ku kuxikina. Maji watokala kwijiya kwila eye wala kyá polondo phala kukazala ni kwila mwene wanda kala diyala dyambote mba muhatu wambote phal’eye.
10. Ihi i wanda bhanga se umona kwila sayi muthu wakwandala, maji eye kiwamuwabhela?
10 Ihi i wanda bhanga se umona kwila sayi muthu wakwandala? Se kiwamuwabhela, londekesa kiki bhukaxi ka ibhangelu yé. Ki kima kyambote kubhangesa o muthu kubanza kwila wamuzolo, mbé ki kyene.—1 Ko. 10:24; Efe. 4:25.
11. Se wamusotela muhatu mba diyala phala mukwenu, watokala kuxinganeka mu ima yebhi?
11 Sayi jixi o jitata mba o adyakime éne asola se nanyi wanda kazala ni ndandu yâ. Mu jixi ja mukwá, o jindandu mba makamba asota muthu utena kukazala ni ndandu mba dikamba dyâ, maji o athu amwasotela o dikaza éne atokala kusola. Se wamusotela muhatu mba diyala kwa mukwenu, kya dyanga watokala kwijiya se mukwenu wandala diyala mba muhatu wa kifwa kyahi. Se umona kwila sayi muthu wanda kala diyala dyambote mba muhatu wambote phala ndandu yé mba kamba dyé, ijiya kyambote o muthu, o idifwa yê, ni kyabeta-kota se mwene wazolo Jihova. O ukamba ni Jihova, wene wabeta dingi kota, o kitadi ni kudilonga kyavulu, ndenge. Maji lembalala kwila o jiphange éne anda sola se anda kazala mba kana, ni yo wamusotela-nê.—Nga. 6:5.
KYEBHI KI UTENA KUMATEKA O KUTANGESA?
12. Se wamesena kumateka o kutangesa muthu, ihi i wanda mutangela?
12 Se wamesena kumateka kutangesa muthu, ihi i wanda mutangela?c Sokejeka o ima phala uzwele ni muthu bhu kididi bhwala athu mba bhukaxi ka mutelembe. Mutangele kwila wamwandala ni kwila wamesena ku mwijiya kyambote. (1 Ko. 14:9) Se kwabhingi, mubhane hanji kithangana phala kubanza mu maka enyá. (Jisa. 15:28) Se o muthu wamba kuma kakwandala, muxile, kikala uxikina yasolo mwene.
13. Ihi i utena o kubhanga se kukala muthu ukutangela kwila wakwandala? (Kolose 4:6)
13 Abha se o muthu ukutangela kwila wakwandala we? Nange kwabhingile kuswina phala o muthu kukutangela kiki, mu kiki muxile ni kulenduka kwoso. (Tanga Kolose 4:6.) Se wanda bhindamena kithangana phala kuxinganeka se u mateka phe o kuditangesa mba kana, mutangele. Maji kana kulaleka lwavulu, mu kutambwijila. (Jisa. 13:12) Se kiwamwabhela mutangele ni kuxila kwoso sé kubhana jihonda. Tala yabhange phange Nzwá, wa tungu ku Aústria kyoso o phange ya muhatu wa mutangela kwila wa muwabhela, mwene wambe: “Ngamujimbulwila o kixinganeku kyami ni henda yoso. Ngabhange kiki ni lusolo lwoso mukonda kingamesenene kumubhana kidyelelu kya makutu. Mukonda dya kiki ngexile mudilanga mu ima ingexile muzwela ni kubhanga phala kingimubhangese kuxinganeka kwila ngalungulula o kixinganeku kyami.” Se wa muwabhela we, mutangele kyebhi ki wamudivwa ni ihi i mwanda bhanga kyoso ki mwandaya ni kuditangesa. Nange o ima i wamukingila, kiyadifu ni ima ya mukingila mukwenu mukonda dya kididi kwa musasela mba kima kyengi.
KYEBHI KI UTENA KUKWATEKESA O JIPHANGE AKUDI?
14. Kyebhi kitutena kukwatekesa o jiphange ala hanji akudi bhukaxi ka izwelu yetu?
14 Kyebhi etwenyoso kitutena kukwatekesa o jiphange ala hanji akudi amesena kukazala? O ukexilu umoxi o kudilanga ni ima i twanda zwela. (Efe. 4:29) Tutena kudibhwidisa: ‘O kwila ngene muswinisa o jiphange phala kumesena kukazala? Kyoso kingimona phange ya diyala dikudi wamuzwela ni phange ya muhatu dikudi we, o kwila ngibanza kyá kuma adiwabhela?’ (1Ti. 5:13) Mu mbandu yengi kitwatokala kubhangesa o phange kubanza kwila katenena mukonda kakazala luwa. Phange Nzwá twamutumbula kudima wambe: “Sayi jiphange angibhwidisa: ‘Mukonda dyahi ki wakazala luwa? Wa mubanza kwila umona ndenge hanji?’ O izwelu yiyi ibhangesa o kidista kubanza kwila kalé ni valolo, ibandekesa we o hanji ya kumesena kukazala.” O kima kya tokala, o kusota kithangana phala kuximana o jiphange ala hanji akudi!—1Te. 5:11.
15. (a) Kala kilondekesa o divulu Loma 15:2, ihi i twatokala o kubhanga ande dya kukwatekesa phange wamesena kukazala? (Tala we ofoto.) (b) Madisá ebhi u wadilongo mu vidyu?
15 Se tumona kwila phange ya muhatu mba ya diyala muthu wambote phala kukazala-nê, ihi i twanda bhanga? O Bibidya yamba kwila twatokala kubanza kyebhi kya mudivwa akwetu. (Tanga Loma 15:2.) Jiphange javulu kawabhela kwa londekesa muthu phala kukazala-nê, mukiki twatokala kwa xila. (2 Te. 3:11) Amukwa a wabhela maji tubhanga ngó kiki se a tubhinga.d (Jisa. 3:27) Akudi amukwa awabhela mwene, maji kamesena kwila o athu engi ejiya kwila amumukwatekesa. Phange Lidya watungu mu ixi ya Alemanha wambe: “O jiphange u wamesena kwila adijiya, wa exana kumoxi ni jiphange jamukwa. Wa ehela kubhita kithangana kumoxi, mu kusuluka ene kyá ejiya yanda bhanga.”
Bhwoso bhwala jiphange javulu, o akudi atena kudijiya kyambote (Tala okaxi 15)
16. O Jikidistá atokala kulembalala ihi?
16 Etu enyoso kikale se tu makaza mba tu akudi, tutena kusanguluka ku mwenyu! (Jisá. 128:1) Kyenyiki-phe se wamesena kukazala maji kwasange luwa muthu phala kukazala-nê, suluka mu kudibhakula mu sidivisu ya Jihova. Phange ya muhatu amwixana Anita watungu mu ixi ya Macao wambe: “Se tusokesa o kithangana kitwanda kala ku mwenyu mu Palayizu kumoxi ni kaza dyetu ni kithangana kya ukudi, twanda mona kwila o kithangana kya ukudi, ndenge. Dibhakule mu sidivisu ya Jihova mu ukudi wé.” Maji se wasange kyá muthu wambote phala kukazala-nê ni kwila mwamuditangesa kyá, ihi i wanda bhanga? Mu milongi ya kayela, twanda mona kyebhi o kuditangesa kutena ku kukwatekesa kusola ni unjimu.
MWIMBU 137 Ahatu a Fiyele
a Phala kwijiya se wala kyá polondo phala kukazala, tanga o milongi mu sayite jw.org ni dyambu: “Kutangesa—Mbandu 1: O Kwila Ngala Kya Pholondo Phala Kutangesa?”
b Sayi majina a alungulula.
c Sayi jixi o jiphange ja mala ene atangela ku jiphange ja ahatu kwila a andala. Maji o phange ya muhatu utena we kutangela o phange ya diyala kwila wamwandala. (Lute 3:1-13) Phala kwijiya dingi, tanga o milongi “Os Jovens Perguntam . . . Como contar-lhe tudo o que sinto por ele?” mu Despertai! 22 de Outubro de 2004.
d Tala o vidyu Athu Amuzokela Kyambote o Kixikanu—Jikidistá Akudi mu jw.org.