KALA KUMESU AZELE!
O Yalungu ni Ngeleja ni Ita mu Ucrânia—Ihi Izwela o Bibidya?
Tala ihi yazwela o atwameni a jingeleja yalungu ni ita mu Ucrânia:
“O mutwameni wa Ngeleja Ortodoxa ya Rússia, amwixana Kirill, kene muzwele kima yalungu ima yene mubhanga o akwa Rússia. . . . O Ngeleja Yê yene mu mwanga jimbwembwe mba misoso yamakutu, o mwenedexi wa ixi Putin wene mudikwatenena mu izwelu yiyi phala kuzokela o ukexilu wé wa ita.”—EUobserver, 7 ya Katanu ka 2022.
“Kate bhabha o kima kyazwela o mutwameni Kirill . . . phala kujimbulula o ita ya akwa Rússia, o kwamba kwila ene amubhânga phala kutolola o kituxi.”—AP News, 8 ya Katanu ka 2022.
“Kya Sekunda o mutwameni wa Ngeleja Ortodoxa ya Ucrânia, Metropolitano Epifânio I Kiev, wabesowala o mundu wê phala ‘kubhânga ni akwa Rússia . . . [Mwene] wambe we kuma o kujibha o masoladi akwa Rússia kikituxye.”—Jerusalem Post, 16 ya Katanu ka 2022.
“Etu tu kwatekesa o masoladi akwa Ucrânia ni yó ala kumbandu yetu, mu kwa sambela ni kwa besowala phala azokela o ixi ya Ucrânia ku jinguma jetu.”— Declaração do Conselho de Igrejas e de Organizações Religiosas da Ucrânia,a 24 ya Kawana ka 2022.
Ihi i ubhanza? O kwila o jingeleja jamba kwila amukayela Jezú atokala kuswinisa o athu phala kuya mu ita? Ihi yamba o Bibidya yalungu ni maka enya?
O musoso walungu ni jingeleja kudita mu ita
O musoso wene mulondekesa kwila o akwa jingeleja akwa mbombo kumbodi, adita mu ita o mukithangana kimoxi asota kubhanga paze. Mu mivu yavulu o Jimbangi ja Jihova ene mulondekesa kwila o jingeleja akwa mangonya. Tutale ifika mu madivulu metu.
O milongi ni dyambu “As Cruzadas: uma ‘trágica ilusão’” ilondekesa kyebhi o Ngeleja ya Katolika yexile ni kikuma kya ujibhanganga mukubhanga mu dijina dya Nzambi ni dya Kidistu.
O milongi ni dyambu “A Igreja Católica na África” ilondekesa kyebhi o jingeleja kabhange kima mu ita ya miji ni miji ibuka ni ibuka, né mwene mu ujibhanganga.
O milongi ni dyambu “A culpa é da religião?”, “O papel da religião nas guerras humanas” ni “A religião toma partido” ijimbulula kyebhi o ngeleja ya Katolika, Ortodoxa ni Protestante kya kwatekesa o jimbandu jiyadi mu ita yavulu.
O kwila o Jikidistá atokala kukwatekesa mu ita?
Ihi yambe Jezú: “Zola mukwenu kala ki wadizolo eye mwene.” (Matesu 22:39) “Zolenu o jinguma jenu.”—Matesu 5:44-47.
Xinganeka ngó mu ima yiyi: O kwila o ngeleja itena kuzwela kwila amubelesela o kitumu ka Jezú kyalungu ni kuzola akwa, o mukithangana kimoxi aswinisa o athu kujibha akwa mu ita? Phala kutambwijila tala o milongi ni dyambu, “Os cristãos verdadeiros e a guerra” ni “É possível amar os inimigos?”
Ihi yambe Jezú: “O Utuminu wami ki utokala mu ngongo mumu. Se Utuminu wami watokalele mu ngongo mumu, o akayedi ami eji bhânga phala ka ngibhakule ku Jijudé.” (Nzwá 18:36) “Oso a katula o xibhata, anda fwila ku xibhata.”—Matesu 26:47-52.
Xinganeka ngó mu ima yiyi: Se o Jikidistá katokalele kubhânga né mwene phala kuzokela Jezú, o kwila o Jikidistá atokala kukwata ma uta mu kima kyengi? Tala o milongi ni dyambu “A guerra é compatível com o cristianismo?” phala umone kyebhi o Jikidistá mu hama yadyanga akayela o phangu ni ilongesu ya Jezú.
Ihi yandabhita ni jingeleja jene muswinisa o ita?
O Bibidya yamba kuma Nzambi kaxikina o jingeleja jamba kuma amukayela o makanda a Jezú maji kaxikina o ilongesu yê.—Matesu 7:21-23; Titu 1:16.
O divulu dya Dijingunwinu dilondekesa kwila phala Nzambi o jingeleja jiji jala ni kikuma kya manyinga “a yó oso a ajibha mu ngongo.” (Dijingunwinu 18:21, 24) Phala kwijiya dingi se mukonda dyahi tala o milongi ni dyambu “Ihi Ilombolola o Babilonha ia Dikota?”
Jezú wambe kwila o jingeleja joso ka ixikina kwa Nzambi anda kwa abwika mukonda dya ibhangelu yâ, kala o muxi wabolo wima o ibundu yabolo “a ubatula anga a utakula mu túbhya.” (Matesu 7:15-20) Tanga o milongi ni dyambu “O fim da religião falsa está próximo!” phala umone kyebhi o kima kiki kyandabhita.
Photo credits, left to right: Photo by Sefa Karacan/Anadolu Agency/Getty Images; Maxym Marusenko/NurPhoto via Getty Images
a O Kisangela kya Jingeleja ya Ucrânia mwalamu 15 kya jingeleja abhanga mbandu ya ngeleja Ortodoxa, kala, Católica Romana, Católica Grega, Protestante e Evangélica, judeus ni akwa muçulmanos.