Kupana Mingilo ku Bakwetu Kwanemana ka, Kabiji Kwakonsha Kubiwa Byepi?

KWAJINGA muntu umo wapananga mingilo ya kwingila kala kene ne ino ntanda saka ikyangye kulengwa ne. Yehoba walengele Mwananji umo yenkawa, kabiji wamwingijishe uno Mwana kwikala “sendwe mwine,” mu kulenga bintu byonse. (Mana. 8:22, 23, 30; Yoa. 1:3) Lesa byo alengele ba mulume ne mukazhi batanshi, wibambijile’mba, “muvule ne kukumbana ponse pa ntanda ne kwiikokesha.” (Nte. 1:28) Mulenga wapele bantu mwingilo wa kubayisha Paladisa wa Edena ne kukumbana ponse pa ntanda. Ee, kufumatu ku ntendekelo, Yehoba ne boba bamwingijila bapana mingilo ku bakwabo.

Bi ka byavwangwamo mu kupana mingilo? Mambo ka bakulumpe mu kipwilo kya bwina Kilishitu kyo bapaina mingilo imo ku bakwabo, kabiji bakonsha kwiipana byepi?

Kupana Mingilo ko Kuba Ka?

“Kupana mingilo” kulumbulula “kupa muntu lūsa lwa kuba kintu; kutongola muntu amba atalengapo; kupana mutembo nangwa bukulumpe.” Onkao mambo, kupana mingilo ke kwambila bantu bakwabo amba bengile mingilo. Kino kilumbulula kupana lūsa lwa kuba kintu.

Aba bo bapa mwingilo mu kipwilo kya bwina Kilishitu bafwainwa kwingila yewo mwingilo ne kubulañana byo abena kwingilwa, kabiji javula bafwainwa kwipuzha boba bebapele yewo mwingilo. Pano bino mutembo ke wa yewo mulongo wapana lolo lūsa lwa kwingila mwingilo. Wafwainwa kumona’mba mingilo ibena kwingilwatu bulongo ne kukwashañana pabena kukebewa. Pano bino, bamo bakonsha kwipuzha’mba, ‘Mambo ka muntu o afwainwa kupaina mingilo inge kya kuba mwine wakonsha kwiingila?’

Mambo ka a Kupaina Mingilo?

Akilangulukai pe Yehoba byo alengele Mwananji yenkawa umo ne kumwingijisha kulengelamo bintu bikwabo. Kya kine, “mwi aye mo mwalengelwe byonse, ne bya mwiulu ne bya panopantanda, ne bimweka ne bibula kumweka.” (Kolo. 1:16) Mulenga wakonsheshe kwingila byonse bunke bwanji, pano bino wafuukwile’mba Mwananji naye ekale na lusekelo lwa kwingilako. (Mana. 8:31) Kino kyakwashishe Mwananji kufunda byavula bingi pa byubilo bya Lesa. Shanji waingijishe kyokya kimye kufunjishishamo Mwananji yenkawa umo.

Byo ajinga panopantanda, Yesu Kilishitu waubilenga byonka byaubile Shanji mu kupana mingilo. Wafunjishenga baana banji ba bwanga pachepache. Watumine batumwa banji 12 kabiji palutwe kacheche wabwelele watuma baana banji ba bwanga bakwabo 70 na kutangijila mwingilo wa kusapwila. (Luka 9:1-6; 10:1-7) Palutwe kacheche, Yesu byo ayile ku oa mapunzha, kyapelele bingi kuba’mba engile yewa mwingilo. Byo afumine panopantanda, Yesu washile wapana mingilo yanema bingi ku baana banji ba bwanga bo afunjishe, kubikakotu ne mwingilo wa kusapwila mwaya ntanda.—Mat. 24:45-47; Byu. 1:8.

Kipwilo kya bwina Kilishitu kyatendekele kupana mingilo ne kufunjishañana. Mutumwa Paulo waambijile Timoti amba: “[Bino bintu] kebifikizhe byonkabyo ku bantu ba kishinka, bonka bakakonsha kwibafunjisha ne bakwabo.” (2 Timo. 2:2) Ee, aba bayuka mingilo bafwainwa kufunjisha boba bakakonsha nabo kufunjisha bakwabo.

Inge mukulumpe mu kipwilo ke apanepo mingilo imo yo aji nayo, wakonsha kulengela bakwabo nabo kwikala na lusekelo lwa kufunjisha ne kufunga. Bakulumpe mu kipwilo byo bayuka’mba bulume bwa bantu bwapelelela, kino kyakonsha kwibalengela kwambila bakwabo kuba’mba bebakwashengako kwingila mingilo ya kipwilo. Baibolo waamba’mba: ‘Bepelula bo baji na maana.’ (Mana. 11:2) Kwipelula kwavwangamo kuyuka papelela bulume bwanji aye mwine muntu. Inge ke mwingile bunke mingilo yonse, mwakonsha kukoka ne kubula kwikala na kimye kyafwainwa kya kwikala pamo na kisemi kyenu. Onkao mambo, ke kintu kya maana bingi kupanapo mingilo ku bakwabo. Kya kumwenako, akilangulukai pa mulongo ukwatankanya mingilo ya jibumba ja bakulumpe. Wakonsha kwambila bakulumpe mu kipwilo bakwabo kuba’mba bapituluke mu bya mali a kipwilo. Inge bakulumpe mu kipwilo bakwabo ke bengile mingilo ya kupituluka mu bya mali bakonsha kuyuka bulongo bingila mali a kipwilo.

Kupana mingilo kulengela bakwabo nabo kuyuka mingilo ne kupijilwa nayo, kabiji kulengela ne yewa ubena kupana mingilo kumona biji bulume bwa bobo bo apa mingilo. Onkao mambo, kupichila mu kupana mingilo ibena kukebewa kwingilwa mu kipwilo, bakulumpe mu kipwilo bakonsha ‘kweseka’ boba babena kukanamina bunkwasho.—1 Timo. 3:10.

Kyapelako, umvwe bakulumpe mu kipwilo ke bapane mingilo, bamwesha’mba baketekela bakwabo. Paulo wafunjishe Timoti kupichila mu kwingila nanji mu mwingilo wa bumishonale. Bulunda bwabo bwakosele bingi bano banabalume babiji. Paulo watelelenga Timoti amba “mwanami wa kine mu lwitabilo.” (1 Timo. 1:2) Popamotu, Yehoba ne Yesu nabo bulunda bwabo bwakosele bingi byo baingijilenga pamo mu kulenga bintu byonse. Kupichila mu kupana mingilo ku bakwabo, bakulumpe mu kipwilo bakonsha kukosesha bulunda bwabo na bakwabo.

Mambo ka Balongo Bamo o Babujila Kupana Mingilo ku Bakwabo?

Nangwa kya kuba bayuka buwame bujimo, bakulumpe mu kipwilo bamo kibakatazha bingi kupana mingilo, kampe boba bino mambo balanguluka’mba kechi bakekala na lūsa lwa kine ne. Bakonsha kulanguluka’mba abo bo bafwainwatu kulumbulula bintu kimye kyonse. Pano vulukai’mba Yesu saka akyangye kuya mwiulu, wapele baana banji ba bwanga lūsa lwa kwingila mwingilo wanema, kabiji wayukile’mba bakengila mingilo ikatampe yakila yanji!—Mat. 28:19, 20; Yoa. 14:12.

Bakulumpe mu kipwilo bakwabo kimo kimye bapainepo ne kala mingilo ku bakwabo, pano mingilo kechi yaingijilwe bulongo ne. Bakonsha kulanguluka’mba abo bene bo bakonsha kwingila bulongo mingilo ne kupelawizha. Pano bino langulukai byajinga Paulo. Wayukile buneme bwa kupana mingilo, bino wayukile ne kuba’mba aba bo afunjishenga kechi bakonsheshe kulondela byonse byo ebafunjishenga ne. Pa lwendo lwanji lutanshi lwa bumishonale, Paulo wafunjishe mulunda nanji wa kyanyike ye aendanga nanji, aye Mako. Paulo kyamufichile bingi ku muchima pa kumona Mako byo ashile mwingilo wanji ne kubwelamo ku nzubo. (Byu. 13:13; 15:37, 38) Nangwa byonkabyo, kino kechi kyamulengejile Paulo kuleka kufunjisha bakwabo mingilo ne. Byonka byo kyaambiwapo kala, waambijile mwina Kilishitu wa kyanyike Timoti kuba’mba bendenga bonse. Timoti byo enengezhezhe kwingila mingilo yanema, Paulo wamushile mu Efisesa, ne kumupa lūsa lwa kutongola bakalama mu kipwilo ne bankwasho.—1 Timo. 1:3; 3:1-10, 12, 13; 5:22.

Popamotu, ne bakulumpe mu kipwilo ano moba kechi bafwainwa kwikileka kufunjisha balongo na mambotu a kuba’mba mulongo umo kechi ubena kwingila bulongo ne. Ke kintu kya maana kabiji kyanema bingi kuketekela bakwetu ne kwibafunjisha. Pano bishinka ka bakulumpe mu kipwilo byo bafwainwa kuvulukanga pa kupana mingilo ku bakwabo?

Bya Kupana Mingilo

Pa kupana mingilo, mwafwainwa kumona biji balongo bo mubena kukeba kupa yoyo mingilo. Byo kwakebewenga ba kwingila mwingilo wa kwabanya kajo mu Yelusalema, batumwa basajile ‘banabalume batanu ne babiji, bayula na mupashi ne maana.’ (Byu. 6:3) Inge mwasala muntu wabula kuketekelwa kwingila bulongo mwingilo, wakonsha kukankalwa. Onkao mambo, patanshi mupai tumingilo tuchetuche. Inge muntu wamwesha bukishinka, mwakonsha kumupelapo ne mingilo ikwabo.

Pano bino kuji bikwabo byavwangwamo. Byubilo ne bulume bwa bantu byaenda kupusana pusana. Kabiji bantu bayuka mingilo mu mashinda apusana pusana. Mulongo uji na muchima wawama wa kutambwila bantu bakonsha kumupa mwingilo wa kwikazha bantu, kabiji mukwabo uji na muchima wa kunengezha bintu bulongo bakonsha kumupa mwingilo wa kwikala nkwasho ku munembeshi mu kipwilo. Nyenga uji na busendwe bwa kuwamisha bintu bakonsha kumupa mwingilo wa kunengezha maluba kimye kya Kivuluko.

Kimye kyo mubena kupana mingilo, babulai byo bafwainwa kwingila. Yoano Mubatishi saka akyangye kutuma baluwe kwi Yesu, wibalondolwejile bintu byo akebelenga kuyuka ne kwibabula byambo bya kwipuzha. (Luka 7:18-20) Kabiji Yesu byo aambijile baana banji ba bwanga kutolaula kajo kashajilepo ko anengezhezhe mu jishinda ja kukumya, wibabujile bya kuba. (Yoa. 6:12, 13) Byavula byaimena pa biji yewo mwingilo ne mwine mulongo ye mukeba kupa mwingilo. Awa ubena kupana mwingilo ne yewo ye bapa mwingilo bafwainwa kuyuka byafwainwa kufuma mu yewo mwingilo ne mwine mwingilo byo afwainwa kwingilwa. Bonse babiji bafwainwa kuyuka mwingilo washalako kwingila yewo ye bapa mwingilo. Inge awo mwingilo ubena kukebewa kumwingila kufika pa juba jibena kukebewa, kyakonsha kuwama kwisambila jimo jojo juba ne kwitabanzhanya, kukila kutongolatu juba kwa kubula kwisambapo ne.

Ye bapa mwingilo bafwainwa kumunengezhezha bulongo mali, bingijisho, ne bukwasho bubena kukebewa. Kyawama ne bakwabo nabo kuyuka uno mwingilo. Yesu byo apelenga Petelo “bakii ba bufumu bwa mwiulu,” wamupelenga ne baana ba bwanga bakwabo saka bajipo. (Mat. 16:13-19) Popamotu, bimye bimo kyakonsha kuwama kipwilo kuyuka mingilo ibena kwingila muntu yense.

Pano kyawama kujimuka. Inge kya kuba ne anweba mwateshako muchima ku mingilo yo mwapana ku muntu amba engile, kyo kimotu ne kwamba’mba, “Kechi nakuketekela ne.” Kimo kimye mingilo kechi yakonsha kwingilwa byonka byo mwaketekejile ne. Pano bino inge mulongo ye bapa mwingilo waikalako na kimye kya kuba mwine wakasuluka kwiingijila, ukakosa ne kuyuka kwingila mwingilo. Kino kechi kimwesha amba mwabula kutako muchima ku byo abena kwingila mwingilo ne. Nangwa kya kuba Mwana bamupele mingilo pa kulenga bintu, Yehoba naye waingijilengako. Waambijile yewa Sendwe Mwine amba: ‘Tulenge bantu mu kipasha kyetu.’ (Nte. 1:26) Onkao mambo, kupichila mu byambo ne byubilo byenu, kwashainga mingilo ibena kwingilwa, kabiji takaikainga yewo muntu pa byo abena kwibikako. Inge mwisambapo pa byo aingila kyakonsha kumukwasha bingi. Inge mingilo kechi ibena kwingilwa bulongo ne, kange mukankazhame kumubulako nangwa kumukwasha ne. Yukai kuba’mba yenu muji na mutembo wapelako pa yoyo mingilo yo mwapana.—Luka 12:48.

Bavula bamwenamo bingi mu mingilo yo bebapa mu kipwilo ku bakulumpe mu kipwilo bebamwesha butemwe. Kya kine, bakulumpe mu kipwilo bonse bafwainwa kuyuka ene mambo o bafwainwa kupaina mingilo ne byo bafwainwa kwiipana, byonka biji Yehoba.

[Kitenguluzha pa peja 29]

KUPANA MINGILO JO

• jishinda ja kulengela bakwabo nabo kwikala na lusekelo pa mingilo ibena kwingilwa

• jishinda ja kwingijilamo mingilo yavula

• jishinda jimwesha milangwe ne kwipelula

• jishinda ja kufunjishishamo bakwabo

• jishinda ja kumwesheshamo luketekelo mu bakwetu

[Kitenguluzha pa peja 30]

BYA KUPANA MINGILO

• Salaipo bafwainwa kwingila mingilo

• Balondolwelai bulongo

• Babulai byo bafwainwa kwingila

• Bapai bya kwingijisha bibena kukebewa

• Taiko muchima ku mingilo, kabiji bamweshai’mba mwibaketekela

• Yukai kuba’mba yenu muji na mutembo wapelako pa yoyo mingilo yo mwapana

[Kipikichala pa peja 31]

Kupana mingilo kwavwangamo kubulañana bya kwingila mwingilo ne kumona byo abena kwenda