Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Bwikalo ne Mwingilo
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
SEPTEMBER 4-10
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | ESHITA 1-2
“Ibikaiko Kwikala Bepelula Byonka Byajinga Eshita”
Mwakonsha Kutwajijila Kwikala Bepelula Nangwatu mu Meseko
11 Kukizhamo kwitutakaika nangwa kwitutota kwakonsha kwitulengela kuleka kwipelula. Akilangulukai pa byaubile Eshita kimye bintu kyo byapimpwilwe. Walambile bingi kabiji bamuwamishenga ne kumupa kajo kafwainwa pa mwaka umo. Wapwanañananga na bansongwakazhi bavula bingi bafumanga monse mwapelele Bufumu bwa bena Pelisha bekyombeshanga ne aye pa kuba’mba mfumu ebatemwe. Bino aye watwajijile kumwesha mushingi ne kutekanya. Nangwatu kimye kyo bamusajile kuba’mba ekale mwaji wa mfumu, watwajijile kwipelula.—Esh. 2:9, 12, 15, 17.
ia 130 jifu. 15
Eshita waambijileko bantu ba Lesa
15 Kimye byo kyafikile kya kuba’mba Eshita aye ku mfumu, bamwambijile amba esajilepo bya kuvwala ne bintu bikwabo pa kuba’mba amwekane bulongo. Monka mwamubujijile Hegai, kechi watolelepo nangwa kimo pa byo bamupeele ne. (Eshita 2:15) Kyamweka wayukile kuba’mba buuya kechi busa kuzakula muchima wa mfumu ne, kana muchima wa kwipelula ne kubula kwitota. Nanchi byo alangulukilenga byajingatu bulongo nyi?
Mwakonsha Kutwajijila Kwikala Bepelula Nangwatu mu Meseko
12 Kwipelula kwitulengela kuvwala bya mushingi ne kwikala na byubilo bimwesha’mba twanemeka bakwetu. Twayuka’mba bantu betutemwa inge twamwesha “muchima wakooka kabiji wazhindama,” kechi kwitota nangwa kwitumbijika ne. (Tangai 1 Petelo 3:3, 4; Yele. 9:23, 24) Bwitote bumwekela mu byubilo byetu. Ñambilo yetu yakonsha kumwesha’mba tukeba bakwetu kuyuka’mba twanema na mambo a mingilo yo twingila, bintu bya mu jibumba ja Lesa byo twayuka byabula kuyuka bakwetu, nangwa byo tumvwañana na balongo babena kutangijila mu jibumba ja Lesa. Kimo kimye pa kushimikizha mwingilo ye twaingijile nangwa mulanguluko wawama ye twaleteleko, twakonsha kwibyamba mu jishinda ja kuba bantu kebamone nobe yetu twaingijiletu byonse, bino saka kuji ne bantu bakwabo bo twaingijile nabo. Twafwainwa kufunjilako kwi Yesu. Byambo byavula byo aambile byafumine mu Binembelo bya Kihebelu. Waubanga bino pa kuba’mba banteleki banji bayuke’mba byo aambilenga byafuminenga kwi Yehoba, kechi maana anji.—Yoa. 8:28.
Bishinka Bikwabo Byanema
NANCHI MWAYUKA NYI?
Bashayuka bamo mu Pelisha batulukile kintu kya buchimba po banembele jizhina ja mwanamulume umo amba Marduka (mu Kizungu Modekai). Uno muntu wajinga pa kifulo kikatampe, kyamweka ye walamanga mali mu Shushani. Shayuka umo aye Arthur Ungnad wafunjile bintu bya kala byamwekele ku ino mpunzha wanembele’mba kino kyo kimye kitanshi kumutongolapo Modekai pa kintu kyabula kya mu Baibolo.
Kutatwila pa sawakya wa kwa Ungnad, bashayuka batuntulwile byambo byajinga pa bintu bya buchimba byavula byo batulukile. Bintu bya buchimba bimo ke byo batulukile mu muzhi wa Persepolis. Bebitulukile na ko balaminanga bya buneme kwipi na nsakwa ya muzhi. Bino bintu bya buchimba bimwesha’mba bebilengele mu moba a bukalama bwa Mfumu Zekisizi mutanshi. Byambo bijipo bebinembele mu mulaka wa Kielamite kabiji banembelepo mazhina avula bingi o batongolapo mu buku wa Eshita.
Bintu byavula byo balengele na buchimba byo batulukile mu Persepolis pajinga jizhina ja kwa Marduka, munembeshi wa mfumu waingijilanga ku kipango mu Shushani mu bukalama bwa kwa Zekisizi mutanshi. Pa kintu kimo kyo balengele na buchimba pajinga byambo bya kuba’mba Marduka wajinga ntuntuluzhi. Bino byambo byalumbululatu sukasuka byaamba Baibolo pe Modekai. Bamutongwele kwikala wa mingilo wa Mfumu Ahaselusa (Zekisizi mutanshi) kabiji waambanga milaka ibiji. Javula Modekai waingijilanga ku kipango ku kibelo kya mfumu mu Shushani. (Eshita 2:19, 21; 3:3) Ku kibelo kwajinga kishimikwa kikatampe mwaingijilanga bamingilo ba ku kipango.
Byo baamba pe Marduka biji pa bino bintu byo balengele na buchimba byo batulukile bipasha bingi na byo baamba pe Modekai ye batongola mu Baibolo. Bano bantu baikeleko mu moba antutu amo, ku mpunzha intutu imo kabiji baingijile mingilo intutu imo pa kifulo kintu kimo. Bino bishinka byonse bimwesha’mba Marduka ye Modekai ye baambapo mu buku wa Eshita.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
“Bukwasho bo Tutambula Kufuma kwi Yesu ne ku Bamalaika”
Chinchikai, Mambo Yehoba ye Nkwasho Wenu
3 Paulo wakebewenga bukwasho. Nobe mu mwaka wa 56 C.E., jibumba jamutajangizhe kumulupula mu nzubo ya Lesa mu Yelusalema, kabiji bakebelenga kumwipaya. Juba jalondejilepo, Paulo byo bamuletele ku kije kya Sanihedrini, kwashajiletu pacheche kumutabaula ku balwanyi banji. (Byu. 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Pa kyokya kimye, Paulo wafwainwa walangulukilenga’mba, ‘Nanchi nsakutwajijilatu na kuchinchika ano makatazho nyi?’
4 Ñanyi bukwasho bwatambwile Paulo? Juba jalondejilepo bufuku kufuma kimye Paulo kyo bamukwachile, “Nkambo,” Yesu, waimene ko ajinga ne kumwambila’mba: “Chinchika! Mambo byonka byo ubena kunshimuna bulongo mu Yelusalema, byo byo ukanshimuna ne mu Loma.” (Byu. 23:11) Uno mulaye wamutundaikile bingi. Yesu watakaikile Paulo pa bukamonyi bo ashimwine mu Yelusalema. Kabiji walayile Paulo amba akafike ku Loma mu mutende ne kutwajijila kushimuna bukamonyi. Paulo byo aumvwine uno mulaye, kyamweka wayukile’mba wazhikijilwa byonkatu byumvwa mwana inge uji mu maboko a bashanji.
9 Ñanyi makatazho akwabo apichilemo Paulo? Byo papichile nobe myaka ibiji kufuma kimye kyo bamukwachile mu Yelusalema, Paulo wajinga mu bwato bwayilenga ku Italya kimye pa kalunga kyo paikele luvula mukatampe kabiji baendeshenga bwato ne bantu bajingamo balangulukilenga’mba basakufwa. Nangwa byonkabyo, Paulo kechi waakaminwe ne. Mambo ka? Wabuujile bonse bajinga mu bwato amba: “Bufuku bwa lelo, malaika wa Lesa wami ye ñingijila waji kwimana kwi amiwa, ne kuñambila’mba: ‘Paulo,kuchina ne, wafwainwa kukemana kwi Kesala, kabiji Lesa wakupa bonse bo uji nabo mu bwato.’” Yehoba waingijishe malaika kwamba jibiji mulaye ye amulayile kupichila mwi Yesu. Ne kya kine, Paulo wafikile ku Loma.—Byu. 27:20-25; 28:16.
6 Ñanyi bukwasho bo tutambula? Yesu uketukwasha ne atweba byonkatu byo akwashishe Paulo. Yesu walaya baana banji ba bwanga bonse amba: “Nji nenu moba onse kukafikatu ne ku mpelo ya buno bwikalo.” (Mat. 28:20) Byambo bya kwa Yesu bitukosesha bingi. Mambo ka? Mambo moba amo kitukatazha bingi kuchinchika. Nabiji inge mulongo wetu wafwa, bulanda kechi bupwa bukiji ne, bwakonsha kupwisha myaka yavula. Bakwabo bekala na moba akatazha na mambo a kukota. Kabiji bakwabo bekala na moba amo o bekala na binyenge bikatampe. Nangwa byonkabyo, tukosa ne kutwajijila kuchinchika mambo twayuka’mba Yesu uji ne atweba “moba onse,” kubikapotu ne moba akatazha bingi mu bwikalo bwetu.—Mat. 11:28-30.
7 Mambo a Lesa etulaya’mba Yehoba uketukwasha kupichila mu bamalaika banji. (Hebe. 1:7, 14) Bamalaika betukwasha ne kwitutangijila pa kusapwila “mambo awama a Bufumu” ku “bisaka bya bantu byonse ne ku mikoka yonse [ne] ku ba njimi yonse.”—Mat. 24:13, 14; tangai Lumwekesho 14:6.
SEPTEMBER 11-17
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA
“Kwashainga Bakwenu Kwingila Papela Bulume Bwabo”
it-2 431 jifu. 7
Modekai
Wakaine kufukamina Hamane. Mu kuya kwa kimye mfumu Ahaselusa wabikile Hamane mwina Agagi pa kifulo kikatampe. Kabiji bantu bonse baiyanga ku kibelo kya mfumu bafwainwe kumulambila na mambo a kifulo kyo ajingapo. Modekai wakananga kumulambila Hamane mambo waambanga’mba ne Muyudea. (Esh 3:1-4) Kukana kumulambila na mambo a kino kinshika kwamwesheshe’mba Modekai wanemekele bingi bulanda bwanji ne Yehoba Lesa mambo wajinga Muyudea. Wayukile’mba kufukamina Hamane kechi kwajinga kumunemekatu byonka byaubanga bena Isalela pa kunema bantu bajinga pa bifulo bikatampe ne, bino mwamvwangile bintu byavula. (2Sa 14:4; 18:28; 1Mf 1:16) Kuji kishinka kyanema kyalengejile Modekai kukana kulambila Hamane. Kyamweka Hamane wajinga mwina Amaleki, kabiji Yehoba waambile’mba ukalwanga ne bena Amaleki “myaka ne myaka.” (Lup 17:16; Monai HAMANE.) Modekai wafwainwe kukookela Lesa kechi uno kinemanga wajinga pa kifulo kikatampe ne.
it-2 431 jifu. 9
Modekai
Bamwingijishe Kupokolola Bena Isalela. Pa mambo a mukambizho wa kuzhiya Bayudea bonse mu bufumu, Modekai wamwesheshe’mba wajinga na lwitabilo byo aambile’mba Eshita waikele muka Mfumu pa kuba’mba Bayudea bapokololwe. Wabujile Eshita mwingilo mukatampe ye ajinga nanji wa kulomba bukwasho bukiji ku Mfumu. Eshita naye wakookejile nangwa kyakuba kuba bino kwabikile bumi bwanji mu kizumba.—Esh 4:7–5:2.
ia 133 mafu. 22-23
Waambijileko Bantu ba Lesa
22 Eshita wafwainwa waakaminwe bingi byo aumvwine bino byambo. Kimye kyafikile kya kweseka lwitabilo lwanji. Waumvwine moyo, byonka byo aambijile Modekai. Wamuvulwilemo byakambizhe mfumu. Pa kuba’mba aye ku mfumu kwa kubula kumwita ne bafwainwa kumwipaya. Kanatu walenga mambo ye akatambikila mfumu ndondo yanji ya ngolode ye wafwainwe kupuluka. Byo amwene byamwekejile Vashiti awo wakaine kukookela mukambizho wa mfumu, nanchi Eshita walangulukilenga kuba’mba ukapuluka pa kuya ku mfumu kwa kubula kumwita nyi? Eshita wabuujile Modekai kuba’mba mfumu ukamwitatu kana pakapite moba 30. Byo kyajinga kuba’mba bajinga bakyangye kumwita ne, walangulukilenga kuba’mba kana bamfumu bakimutemwa nangwa ne.—Eshita 4:9-11.
23 Modekai wakumbwile na jiwi jakosa pa kuba’mba akoseshe lwitabilo lwa kwa Eshita. Wamwambijile kuba’mba umvwe wakankalwa kupulusha Bayudea, kukekala jishinda jikwabo ja kupulukilamo. Wakonsheshe kupuluka byepi umvwe malwa afikila Bayudea. Modekai waketekejile mwi Yehoba, Lesa ubula kuleka bantu banji kwibonauna kabiji ufikizha milaye Yanji. (Yosh. 23:14) Kabiji Modekai waipwizhe Eshita amba: “Lelo ñanyi wayuka kana kampepo waikala ke mwaji wa mfumu na mambo onka a kino kimye kya byonka bino.” (Esh. 4:12-14) Nanchi Modekai kechi wakumwenako wafwainwa kulondelwa ne nyi? Waketekejile mwi Lesa wanji aye Yehoba. Nanchi twaketekela mwi Yehoba nyi?—Mana. 3:5, 6.
Bishinka Bikwabo Byanema
Kulwilako Luusa Lwa Kukeba Kupopwela Lesa
14 Byonkatu byaubile Eshita ne Modekai, bantu ba Yehoba lelo jino bakeba kukasuluka pa kupopwela mu jishinda jonka jo akebelamo. (Eshita 4:13-16) Nanchi ne anweba mwafwainwa kuba byonka byo baubile nyi? Ee. Mwafwainwa kulombelangako balongo ne banyenga babena kumanama na mambo a kwiboba nshiji mu makochi. Milombelo ya uno mutundu yakonsha kukwasha balongo ne banyenga baji na makatazho ne kumanyikwa. (Tangai Yakoba 5:16) Nanchi Yehoba ukumbula milombelo ya uno mutundu nyi? Kubinga kwetu kwa mambo mu makochi kumwesha amba ukumbula!—Hebe. 13:18,19.
SEPTEMBER 18-24
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | ESHITA 6-8
“Bintu Byawama Bifuma mu Kwisamba”
ia 140 mafu. 15-16
Wajinga Maana, Kuchinchika ne Kwipana
15 Na mambo a kuba’mba Eshita watekenye, saka apembelela kwamba byo akebelenga ku mfumu, Hamane, kechi wamwesheshe mushingi ne. Yehoba walengejile mfumu kutoñama bufuku. (Mana 21:1) O ene mambo Mambo a Lesa o etubujila kwikala na muchima wa ‘kupembelela Lesa.’ (Tangai Mika 7:7.) Umvwe twaketekela Lesa ne kupembelela pe aye, ukapwisha makatazho o tuji nao, o twakonsha kukankalwa kupwisha atweba bene.
Waambile na Kuchinchika
16 Eshita kechi watwajijile na kupembelelatu ne, wamubujile mfumu byonse byajinga ku muchima wanji pa kuba’mba abule kumuzhingijisha mfumu kimye kyo bajinga pa kijiilo kya bubiji. Pano waubile byepi? Kimye kyo bajinga pa kijiilo, mfumu wamushikishe Eshita kuba’mba amubule byo asa kukeba kumubila. (Eshita 7:2) “Kimye kya kwambilamo” Eshita kyafikile.
ia 140 jifu. 17
Wajinga na Maana, Kuchinchika ne Kwipana
17 Fwanyikizhai kuba’mba Eshita ubena kulomba kwi Lesa wanji kishinshi saka akyangye kwamba’mba: “Anweba mfumu, umvwe natalwa bulongo ku meso enu, kabiji kimutokela ku muchima, anweba mfumu, bandeke ngikale na bumi, i kyo kyo nalomba, ne balongo bami nabo pamo, i kyo kyo nasaka.” (Eshita 7:3). Eshita wamubujile mfumu amba wanemekele byonse byawama bikafuukula mfumu. Eshita wapusene bingi ne Vashiti, mukazhanji wakala wa mfumu, awo wasujile mwatawanji. (Eshita 1:10-12) Kabiji Eshita kechi wazhachishenga mfumu pa kuketekela Hamane ne. Bino wamusashijile mfumu pa kuba’mba amuzhikijile ku kizumba kyaishilenga.
ia 141 mafu. 18-19
Wajinga na Maana, Kuchinchika ne Kwipana
18 Kintu kyo alombele Eshita ku mfumu kyamukumishe bingi. Ñanyi wakebelenga kwipaya mwaji wanji? Eshita watwajijile kwamba’mba: “Mambo amiwa ne balongo bami be tupota mu kuba’mba be tonaune, ne kwitwipaya, ne kwituvizha. Umvwe betupoteletu banabalume ne banabakazhi ke bazha, inge nazhindaminepotu; mambo lumanamo lwa byonkabyo kechi lwaesakana pamo na bya malwa bikemufikila anweba mfumu inge be twipaya ne.” (Eshita 7:4) Monai kuba’mba Eshita wasolola lukatazho loajinga nalo, bino waambile’mba inge kya kuba’mba bebapotele kwikala ke bazha inge kechi waambilepo ne. Luno lukatazho lwabayile kya kuba’mba kechi kyakonshekele mfumu kuzhindamapotu ne.
19 Kyakumwenako kya kwa Eshita kitufunjisha kuyuka mwa kwambila pa kuba’mba muntu aswe. Ku kino kyaubile Eshita, twafunjilako byo twafwainwa kutekanya, bukishinka ne kumwesha mushingi ku muntu ye tubena kubuula lukatazho pa kuba’mba omvwe.—Mana 16:21, 23.
Bishinka Bikwabo Byanema
w06 3/1 11 jifu. 1
Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Eshita
7:4—Kwipayiwa kwa Bayudea kwakonsheshe byepi kuleta ‘bya malwa kwi mfumu’? Byo ayukile mwa kwambila bulongo pa mambo a kupotesha Bayudea mu buzha, Eshita wabujilenga mfumu amba umvwe baipaiwa, bya malwa byakonsheshe kufikila mfumu. Mali a siliva afika ku 10,000 Hamane o alayile kubika mu kipao kya mfumu akepele bingi kukila bunonshi bo afwainwe kumwenamo umvwe wapotesheshe Bayudea mu buzha. Umvwe Hamane waipayile Bayudea, ne mwaji wa mfumu naye inge bamwipayijile kumo.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
unjishainga Bulongo Byonka Byafunjishanga Yakoba—Ingijishainga Byambo Byapela”
Funjilaiko kwi Nkasanji Yesu
8 Yakoba kechi wafunjilepo ku masukulu akatampe ne. Bantangi ba bupopweshi bajingako pa kyo kya kimye bafwainwa bamumonangatu byonka byo bamonanga mutumwa Petelo ne mutumwa Yoano amba “kechi bafunjile ne, bantutu.” (Byu. 4:13) Bino Yakoba wafunjile bya kufunjisha bulongo, kabiji kino kyamwekela mu buku ye anembele utelwa pa jizhina janji. Byonka byajinga Yakoba, ne atweba kampe kechi twafunda kufika palepa ne. Nangwa byonkabyo, na bukwasho bwa mupashi wa Yehoba ne bintu bitufunjisha jibumba janji, ne atweba twakonsha kwikala bafunjishi bawama. Twayai twisambeko byaubile Yakoba byamukwashishe kwikala mufunjishi wawama ne kumona mafunjisho o twakonsha kufunjilako.
9 Yakoba kechi waingijishanga byambo byakatazha nangwa ñambilo yakobankana ne. Na mambo a kino, banteleki banji bayukile bintu byo bafwainwe kuba ne bya kwibyuba. Langulukai pa jishinda japeela Yakoba jo afunjishemo kuba’mba bena Kilishitu bafwainwe kuchinchika nshiji kwa kubula kwikala na kizhingijisha. Wanembele’mba: “Anweba mwaumvwine kuchinchika kwa kwa Yoba kabiji mwayuka ne kintu Yehoba kyo amubijile, mwayuka’mba Yehoba ye wa kifyele ne lusa.” (Yako. 5:11) Mwamona kuba’mba lufunjisho Yakoba lo afunjishenga bakwabo lwaimenejile pa Binembelo. Waingijishe Mambo a Lesa kukwasha bantu kuyuka kuba’mba Yehoba kimye kyonse ukwasha bantu ba kishinka kwi aye, byonka byajinga Yoba. Yakoba wafunjishe luno lufunjisho kwingijisha byambo byapeela ne ndumbulwilo yawama. Na mambo a kuba bino, wakwashishe bantu kuyuka kuba’mba abino byambo byafumine kwi Yehoba, kechi kwi aye ne.
10 Lufunjisho: Ingijishainga byambo byapeela, ne kufunjisha biji mu Mambo a Lesa. Pa kufunjisha bakwetu, kechi twafwainwa kukeba kwimwesha’mba twayuka bintu byavula ne, bino twafwainwa kwibakwasha kuyuka kuba’mba Yehoba wayuka bintu byavula kabiji wibata muchima. (Loma 11:33) Twakonsha kuba bino umvwe byonse byo twamba ke bifume mu Binembelo. Inge tuji na bantu bo tufunjisha Baibolo, kechi twafwainwa kwibabuula byo twakonsha kuba inge kya kuba’mba yetu twajinga mu kifulo kyabo ne. Pakuba twafwainwa kwibakwasha kulanguluka pa bantu banembwa mu Baibolo ne kuyuka Yehoba byo alanguluka ne byo omvwa. Kino kikebatundaika kwingijisha byo babena kufunda, mambo bakakebanga kutokesha Yehoba ku muchima, kechi atweba ne.
11 Yakoba wayukile makatazho ajinga na bantu. Nkalata yanji imwesha kuba’mba Yakoba wayukile makatazho ajinga na bakwabo ba mu lwitabilo, kabiji wibafunjileko bulongo byo bafwainwe kuba na ano makatazho. Bena Kilishitu bamo kechi baingijilangapo bukiji pa bintu byo bebafundangako ne. (Yako. 1:22) Bakwabo banemekangako banonshi kukila bayanji. (Yako. 2:1-3) Kabiji bakwabo kibakatazhanga bingi kulama lujimi wabo. (Yako. 3:8-10) Bano bena Kilishitu bajinga na makatazho akatampe, bino Yakoba kechi walekele kwibakwasha ne, wayukile’mba bakapimpula byubilo byabo. Wibapele lujimuno na kifyele bino kwa kubula kupita mu mbaji, ne kutundaika boba bakebewenga bukwasho kuya ku bakulumpe mu kipwilo.—Tangai Yakoba 5:13-15.
SEPTEMBER 25–OCTOBER 1
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | ESHITA 9-10
“Waingijishe Luusa Lwanji Kukwasha Bantu ba Lesa”
it-2 432 jifu. 2
Modekai
Modekai waswaine pa kifulo pajinga Hamane kabiji bamupele ne kambalaminwe ka mfumu ka shitampa kakufwachikilako. Eshita wapele Modekai nzubo yajinga ya kwa Hamane yo bamupele kwi mfumu. Madekai waingijishe luusa lo bamupele ku mfumu lwakupa ba Yudea bwana bwa bene bwa kwizhikijila. Uno mukambizho wa kwikala na luusa lwa kwizhikijila wibaletejile lusekelo. Bavula ba mu bufumu bwa bena Pelisha bakwatakene na Bayudea kabiji juba ja bu 13 mu ñondo wa Adala byo jafikile Bayudea benengezhe. Babinemanga bena Pelisha nabo bebakwashishenga na mambo a kifulo kikatampe kyajingapo Modekai. Mu muzhi wa Shushani batwajijile kulwa kufika ne juba jalondejilepo. Balwanyi ba Bayudea 75,000 bebonauwine mu bufumu bwa bena Pelisha kumvwangatu ne baana bakwa Hamane jikumi. (Esh 8:1–9:18) Na mambo a mukambizho wapaine Eshita, Modekai wakambizhe bantu kwikala na kijiilo kyaikalangako pa mwaka pa mwa pa juba ja bu 14 ne 15 mu ñondo wa Adala ko kuba’mba ‘moba a Pulimu’ mo baikalanga na lusekelo ne kwipa bya bupe abo bene ne bayanji. Bayudea, baana babo ne bonse benungile kwi abo baswile kuba’mba bakekalanga na kino kijiilo pa mwaka pa mwaka. Modekai bamunemekele ku bantu ba Lesa na mambo a kuba’mba wajinga wa kibiji ku mfumu. Kabiji na mambo a kifulo kyo ajingapo watwajijile kubila byawama Bayudea.—Esh 9:19-22, 27-32; 10:2, 3.
it-2 716 jifu. 5
Pulimu
Ene Mambo o Baikelanga na Kino Kijiilo. Bashuyuka bamo bamba kuba’mba kijiilo kya Pulimu kyaikalanga na Bayudea kechi kyajingatu kya kunemeka Lesa ne, pano bino ne bantutu babulanga kunemeka Lesa nabo basekelenga jino juba. Kabiji kwaikalanga kwitobwela bingi. Nangwa byonkabyo bino kechi byobyo baubanga kimye kyo batendekele kwikala na kino kijiilo ne. Eshita ne Modekai bajinga bakalume wa Lesa wa kine aye Yehoba. Kabiji kino kijiilo bekitendekele na mulanguluko wa kunemeka Yehoba. Kupokololwa kwa Bayudea kwafumine kwi Yehoba Lesa. Bukishinka bwa kwa Modekai bwa kukana kupopwela Hamane ne kufuukulapo kupopwelatu Yehoba ko kwakolowene ano mambo. Kyemweka Hamane wajinga mwina Amaleki mukoka ye bafingile ne kuzhachisha kwi Yehoba kuba’mba bakamonauna. Modekai wanekele Yehoba ne kukana kulambila Hamane. (Esh 3:2, 5; Lup 17:14-16) Kabiji byambo byaambile Modekai kwi Eshita bimwesha kuba’mba waketekejile mwi Yehoba kupokolola Bayudea. (Esh 4:14) Kabiji Eshita byo azhikijilwenga na nzala saka akyange kuya ku mfumu na kumulomba kuba’mba akatanwe ku kijiilo kyo a munengezhejile, kyamwesheshe’mba wakebelenga bukwasho kwi Yehoba.—Esh 4:16.
“Ikalai Bakulonda Lesa” pa Kwingijisha Bulume Bwenu
12 Yehoba wapana bakulumpe kwikala bakutangijila mu kipwilo kya bwina Kilishitu. (Bahebelu 13:17) Bano banabalume bafikapo bafwainwa kwingijisha bulume bwabo bo bapewa kwi Lesa kupana bukwasho bukebewa ne kulengela jitanga kwikala bulongo ku mupashi. Nanchi kino kifulo kyabo kipa bakulumpe mu kipwilo lūsa lwa kuba bunkambo pa bakwabo ba mu lwitabilo nyi? Ine! Bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kwikala na ndangulukilo yaesakana ya kifulo kyabo mu kipwilo. (1 Petelo 5:2, 3) Baibolo wabula bakulumpe mu kipwilo amba: ‘Jishai kipwilo kya Lesa, kyo apotele na mashi [a Mwananji, NW] mwine.” (Byubilo 20:28) Kino ke kishinka kikatampe kya kusungilamo na lusa muntu yense wa mu jitanga.
13 Twakonsha kwikilumbulula bibye. Mulunda nenu wa pa muchima wimulomba’mba mu musungileko kipe kyanji kyo atemwisha. Mwayuka kuba’mba mulunda nenu watayijilepo mali avula bingi pa kyokyo kipe. Abya kuba ke mwikilame bulongo kuchina’mba kya konaika nenyi? Byonkabyo, Lesa wapa bakulumpe mu kipwilo mwingilo wa kulama kipe kyanji kyanema bingi: kipwilo, muji bantu baesakanyiwa ku mikooko. (Yoano 21:16, 17) Mikooko ya Yehoba yanema bingi kwi aye—kya kuba, wiipotele na mashi anema a Mwananji yenkawa umo, Yesu Kilishitu. Yehoba wapotele mikooko yanji pa mutengo mukatampe bingi wakila mitengo yonse. Bakulumpe mu kipwilo bepelula bekala na kino mu milanguluko ne kusunga mikooko ya Yehoba monka mo kyafwainwa.
Bishinka Bikwabo Byanema
w06 3/1 11 jifu. 4
Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Eshita
9:10, 15, 16—Nangwa kya kuba mukambizho wajinga wa kupukula bintu byabo, mambo ka Bayudea o babujijile kupukula byobya bintu? Kino kyamwesheshenga’mba nkebelo yabo yajingatu ya kwizhikijila, kechi kuba’mba banonke ne.
OCTOBER 2-8
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 1-3
“Twajijilai Kumwesha byo Mwatemwa Yehoba”
Ikalai na Lwitabilo ne Lukookelo Byonka Byajinga Nowa, Danyela ne Yoba
16 Makatazho apichilemo Yoba. Bwikalo bwa kwa Yoba bwapimpwilwe bingi. Saka akyangye kupita mu lweseko, “wanonkele bingi kukila bantu bonse ba ku Musela.” (Yoba 1:3) Wanonkele bingi kabiji bantu bavula bamuyukile ne kumunemeka. (Yoba 29:7-16) Nangwa byonkabyo, Yoba kechi witotelenga nangwa kulanguluka’mba kechi wakebelenga bukwasho bwa Lesa ne. Yehoba wamutelele’mba “kalume wami,” mambo “aye ke muntu waoloka kabiji wa kishinka, ungakamwa amiwa Lesa kabiji washikwa bintu byatama.”—Yoba 1:8.
17 Mu kimyetu kicheche, bwikalo bwa kwa Yoba bwapimpwilwe. Bintu byanji byonse byaonaikile, kabiji wajinga bingi na bijikila kya kuba wakebelenga ne kufwa. Satana ye walengejile bino byonse, wabepejile Yoba amba wingijila Lesa pa kuba amba amwenemo aye mwine. (Tangai Yoba 1:9, 10.) Yehoba naye bamuvwangilemo mu buno bubela Satana bo aambile pe Yoba. Onkao mambo, waswishishe Satana kweseka Yoba pa kuba’mba amweshe bukishinka bwanji kwi Lesa, kumwesha kuba’mba wingijila Lesa na mambo a kumutemwa.
Kange Musankilepo Bulumbuluke Bwenu Ne
10 Byonka byo aambile pe Yoba, ne lelo jino Satana byo byo amba pe atweba. Nga atweba twavwangwamo byepi? Satana wamba’mba kechi mwatemwa Yehoba Lesa na muchima yense ne, kabiji amba mukaleka kumwingijila pa kuba’mba mupulushe bumi bwenu, ne kuba’mba bulumbuluke bo muji nabo kechi bwa kine ne. (Yoba 2:4, 5; Lum. 12:10) Kino kimulengela kumvwa byepi? Kikola bingi ku muchima, ke ibyo nenyi? Bino akilangulukai pa kino: Yehoba wimuketekela bingi kya kuba wimupa kimye kya kumwesha’mba mwakonsha kwikala ba kishinka kwi aye. Yehoba uswisha Satana kweseka bulumbuluke bwenu. Yehoba wimuketekela’mba mwakonsha kutwajijila kulama bulumbuluke bwenu, kabiji ukemukwasha kushiina Satana amba wa bubela. Kabiji Lesa witulaya’mba uketukwasha kuba bino. (Hebe. 13:6) Ke munema mukatampe kwituketekela ku Nkambo walengele bintu byonse. Nanchi mwamona ene mambo bulumbuluke o bwanemena nyi? Bwitukwasha kukana bubela bwa kwa Satana ne kutumbijika jizhina jawama ja Shetu wa mwiulu ne kutundaika bukalama bwanji. Pano twakonsha kuba byepi pa kuba’mba twikale na kino kyubilo?
Bishinka Bikwabo Byanema
Byo Tufunjilako ku Byambo Byapeleleko Byaambile Yesu
9 Yesu waambile’mba ka? Byo kwashajiletu pacheche kufwa, Yesu wabijikile’mba: “Lesa wami, Lesa wami, mambo ka o mwanshila bunke?” (Mat. 27:46) Baibolo kechi walumbulula ene mambo Yesu o aambijile bino ne. Twakonsha kufunjilako ka ku bino byambo? Kintu kimo kyo tufunjilako ke kya kuba’mba, Yesu byo aambile bino byambo, wafikizhenga bungauzhi buji pa Salamo 22:1. Kikwabo, bino byambo bimweshatu patoka amba Yehoba kechi ‘wamuzhokolweshe na luvimba ne kumuzhikijila’ Mwananji ne. (Yoba 1:10) Yesu wayukishetu bulongo kuba’mba Shanji waswishishe balwanyi banji kumweseka kufika ne ku lufu. Kafwako muntu mukwabo wapichilepo mu lweseko lwapichilemo Yesu ne. Kabiji bino byambo bimwesha’mba kechi walengelepo mambo a kumwipayilapo ne.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
“Funjishainga Bulongo Byonka Byafunjishanga Yakoba—Yukainga Makatazho aji na Bakwenu ne Kwikala Bepelula”
Funjilaiko kwi Nkasanji Yesu
12 Lufunjisho: Yukai makatazho aji na bakwenu ne kuketekela kuba’mba bakonsha kupimpula byubilo byabo. Bantu bavula bo tufunjisha Baibolo kibakatazha kwingijisha lujimuno lwa mu Baibolo. (Yako. 4:1-4) Pakonsha kupita kimye kyabaya pa kuba’mba baleke miteeto yatama ne kwikala na byubilo bya bwina Kilishitu. Byonka byaubanga Yakoba, ne atweba twafwainwa kuchinchika ne kubuula bo tufunjisha bintu byo bafwainwa kwingijilapo. Kabiji twafwainwa kwikala na luketekelo lwa kuba’mba bakapimpula byubilo byabo, ne kuketekela kuba’mba Yehoba ukokela ko aji bantu bepelula ne kwibapa bulume bukebewa pa kuba’mba bapimpule bwikalo bwabo.—Yako. 4:10.
13 Yakoba kechi wimwenenga’mba wanema kukila bakwabo ne. Yakoba kechi walangulukanga’mba wanemene kukila bakwabo bena Kilishitu na mambo a kuba’mba wajinga nkasanji Yesu, nangwa na mambo a mingilo yanema yo aingilanga ne. Watelanga bakwabo ba mu lwitabilo amba “balongo bami batemwe.” (Yako. 1:16, 19; 2:5) Kechi walengelanga bakwabo kulanguluka’mba aye waoloka ne. Pakuba wivwangilemo ne aye mwine mu byambo bya kuba’mba: “Atweba bonse tulubankanya javula.”—Tangai Yakoba 3:2, ne tubyambo twa munshi.
OCTOBER 9-15
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 4-5
“Jimukai na Masawakya a Bubela”
it-1 713 jifu. 11
Elifwaza
2. Mulunda wa kwa Yoba pa balunda nanji basatu. (Yob. 2:11) Elifwaza wajinga mwina Temanyi kabiji kyamweka wa mu kikota kya mwana wamulume mubeji wa kwa Isao. Onkao mambo kyamweka wajinga wa mu kisemi kya kwa Abalahama kabiji wajinga mulongo wa mumavumo wa kwa Yoba. Aye ne bamukisemi kyanji bemonanga’mba bajinga bingi na maana. (Ye. 49:7) Pa balunda nanji Yoba baishile na “kumutekenesha” Elifwazha ye wanemekelwe bingi ne kutumbalala, kabiji kyamweka ye wajinga mukulumpe pa bonse. Ye waikalanga mutanshi kwamba, kabiji inge watendeka kwamba kechi wikilenga bukiji ne.
w05 9/15 26 jifu. 2
Kukana Milanguluko Yatama!
Elifwazha wavulukile kimwesho kyo amwene ne kwamba’mba: “Mupashi wapichijile ku meso ami; ne nsuki yami yaendele. Kepo kyaimene, bino kechi nekiyukile ne. Namwenetu kintu kulutwe yami; kwakyubiletu nzoo, kepo naumvwine jiwi.” (Yob. 4:15, 16) Mupashi wa mutundu ka walengejile Elifwaza kwikala na ndangulukilo yatama? Byambo byatama byo aambilenga bimweshatu patoka kuba’mba kechi bamutangijilenga ku malaika wa Lesa waoloka ne. (Yob. 4:17, 18) Wajinga mupashi watama. O ene mambo Yehoba o akajipijile Elifwaza ne balunda nanji babiji pa byambo bya bubela byo baambile. (Yob. 42:7) Elifwaza bamwingijishenga ku ndamona mambo byambo byanji kechi byamwesheshenga ndangulukilo ya Lesa ne.
Chinuzhukainga Byambo bya Bubela bya kwa Satana
Satana waingijishe Elifwaza mulunda nanji Yoba umo pa boba basatu, kwamba amba bantu kechi bakonsha kutwajijila kwikala bakishinka kwi Lesa ne. Byo aambilenga pa bantu amba “bekala mu mazubo a maloba,” Elifwaza wabujile Yoba amba: “Bafumine ku lukungu, bo bavingakenya panshi pamo nobe kilongolo. Bonaunwa mu juba jimotu; baonaikatu kikupu kabiji kafwako nangwa umo utako muchima ne.”—Yoba 4:19, 20.
Pakwabo napo mu Binembelo betwesakanya ku ‘bijiilo bya buchimba,’ ko kuba’mba mapuki o babumba na buchimba. (2 Ko. 4:7) Twanekena mambo twaswana bubi ne bumbulwa kulumbuluka. (Loma 5:12) Umvwe ketwitangijile atweba bene, Satana wakonsha kwitulukuka. Pano bino byo tuji bena Kilishitu, tuji na bukwasho bwa Yehoba. Kechi na mambo a kunekena kwetu ne, twanema ku meso a Lesa. (Isa. 43:4) Kabiji Yehoba upana mupashi wazhila ku boba bamulomba. (Luka 11:13) Mupashi wanji wakonsha kwitupa “bukata bwine bwa bulume” bwa kwitukwasha kuyuka mwakubila na makatazho etuletela Satana. (2 Ko. 4:7; Fili. 4:13) Umvwe twamukana Diabola, ‘kasa twakosa mu lwitabilo,’ Lesa uketukosesha. (1 Pe. 5:8-10) Onkao mambo kechi twafwainwa kumuchina Satana Diabola ne.
mrt 32 mafu. 13-17
Izhikijilainga Anweba Bene ku Masawakya a Bubela
● Yukai Kwafuma byo byo Byambo
Byaamba Baibolo: “Monai’mba bintu byonse bijitu bulongo.”—1 Tesalonika 5:21.
Saka mukyangye kuswa nangwa kubuulako bantu bintu byo mwaumvwa, kikale abyo bintu byayukanyikwa nangwa bebyambapo bingi pa mwela. Patanshi mwafwainwa kukeba bishinka ne kuyuka inge bya kine. Mwakonsha kuba byepi bino?
Yukai kwafuma byobyo byambo. Mazubo a mabilabila ne bipamotu bikwabo bisampanya byambo pa mwela, banemba byambo na mulanguluka wakutundaika kipanyi kya bumulwila ntanda nangwa bya busulu. Esakanyainga byo mwaumvwa ku nzubo ya mabilabila imo na byaambapo ikwabo. Pa bimye bimo balunda netu bakonsha kusampanya byambo pa mwela nangwa kwitutumina kwakubula kuyuka bishinka. Onkao mambo, kechi mwafwainwa kuketekela byo mwaumvwatu ne. Patanshi kebai bishinka kwafuma byo byo byambo.
Monai kuba’mba abyo byambo bya kine kabiji kechi bya kala ne. Mwafwainwa kumona moba, kukeba bishinka ne bishiino bibena kumwesha’mba abyo byambo bya kine. Mwafwainwa kujimuka kikatakata inge bintu byakobankana bebipezha pa kwamba nangwa inge sawakya bamunemba mu jishinda ja kulengela bantu kusekela nangwa kuzhingila.
Bishinka Bikwabo Byanema
w03 5/15 22 jifu. 5-6
Ikalai Bashikamatu, Mukatambule Mpasela ya Bumi
Kwikala mu jibumba ja ntanda yonse ja bapopweshi bakine kwakonsha kwitulengela kwikala bakosa. Ke mfweto bingi kwikala na balongo ba butemwe, mwaya ntanda yonse! (1 Petelo 2:17) Kabiji ne atweba twakonsha kukosesha bakwetu ba mu lwitabilo.
Akilangulukai byubilo byawama byamwesheshe muntu waoloka Yoba. Walengejile ne mutekeneshi wa bubela aye Elifwaza kwitaba’mba: “Mwibakwashishe na byambo byenu aba basakilenga kupona, ne kukosesha bajinga na manungo azakama.” (Yoba 4:4) Nanchi tukwasha bakwetu nyi? Atweba tuji na mwingilo wa kukwasha balongo ne banyenga yetu ba ku mupashi kuchinchika mu mwingilo wa Lesa. Kimye kyotuji na bano balongo ne banyenga yetu, twafwainwa kwibakwasha na bino byambo byakuba’mba: “Koseshai maboko alela, mukoseshe ne manungo aji na luzakamo.” (Isaya 35:3) Nga mambo ka akubula kwikala na kikonkwanyi kya kukosesha ne kutundaikapo mukwenu mwina Kilishitu umo nangwa babiji kimye kyonse kyomuji nabo? (Bahebelu 10:24, 25) Kwamba byambo bya lutundaiko ne kwibasanchila pa kwibikishako kwabo kwa kutokesha Yehoba pa muchima kine kwakonsha kwibakwasha kwikala bashikamatu ne kwikala na luketekelo lwakuwina kapela ka bumi.
OCTOBER 16-22
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 6-7
“Mwafwainwa Kuba Byepi Inge Mubena Kupita mu Makatazho?”
w06 3/15 14 jifu. 10
Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Yoba
7:1; 14:14—Byambo bya kuba’mba “mwingilo wakosa” byatala mwepi? Yoba wamanamine bingi kya kuba ke amone bwikalo nobe mwingilo wakosa. (Yoba 10:17) Bino byambo byatala mu kuba’mba, umvwe muntu wafwa kiji nobe ubena kukokoloka ku mwingilo wakosa.
“Yehoba . . . Upulusha Boba Balefulwa”
BIMYE bimo, twakonsha kulanguluka pa kishinka kya kuba’mba bumi bwetu bwaipipa bingi kabiji moba etu “avula a makatazho.” (Yoba 14:1) Onkao mambo, bimye bimo kino kituletela bulanda. Bakalume ba Yehoba bavula bajingako kala nabo byo byo baumvwanga. Bamo bakebelenga ne kufwa. (1 Mfu. 19:2-4; Yoba 3:1-3, 11; 7:15, 16) Bino bimye byavula, Lesa ye baketekejilemo aye Yehoba, wibatekeneshanga ne kwibakosesha. Mashimikila abo anembwa pa kuba’mba etutekeneshenga ne kwitukosesha.—Loma 15:4.
g 1/12 16 jifu.17
Inge Bintu Bimupezha Maana mu Bwikalo
Inge bintu bimupezha maana mu bwikalo, vulukainga’mba kechi muji bunke ne. Lelo jino bantu bonse babena kupita mu makatazho apusana pusana. Baibolo waamba’mba: “Bilengwa byonse bibena kubinza ne kumvwa misongo.” (Loma 8:22) Nangwa kyakuba mwakonsha kumona nobe kechi mwafwainwa kupwisha makatazho enu ne, bino javula pakupitapo kimye bintu byafwainwa kwikalatu bulongo. Ñanyi bintu byafwainwa kwimukwasha pa kino kimye?
Buulaiko mulunda nenu ye mwaketekela. Baibolo waamb’mba: “Mulunda wa kine umwesha butemwe kimye kyonse, kabiji ye mulongo ye wakonsha kuketekela mu kimye kya bya malwa.” (Byambo bya Maana 17:17) Muntu waoloka aye Yoba ye bamba mu Baibolo wabuujile bakwabo bya malwa byo apichilengamo. Byo apelwejilwe ne kwamba’mba “nashikwa kwikala na bumi,” wanungilepo’mba: “Nsakwamba bintu bibena kunkatazha ku muchima wami. Nsakwibyamba na mambo a bya malwa byami!” (Yob 10:1) Kubuulako bakwetu byo tubena kupitamo kukeshesako binyenge, kulengela kwikalana mweno yawama ya makatazho o tubena kupitamo.
Lombainga na muchima yense kwi Lesa. Bamo balanguluka’mba kulomba ke jishindatu ja kukepesheshemo binyenge. Kinembelo kya Salamo 65:2 kyaamba pe Yehoba amba ‘umvwa milombelo’ kabiji pa 1 Petelo 5:7 paamba’mba: “Wimuta muchima.” Baiboolo witutundika kuba’mba twafwaiwa kuketekela na muchima yense mwi Lesa. Baibolo wamba’mba:
“Ketekela mwi Yehoba na muchima wobe yense, kabiji kange uketekele mu milangwe yobe ne. Saka umuvuluka mu bintu byonse byo uba, ne aye ukakolwela mashinda obe.”—BYAMBO BYA MAANA 3:5, 6.
“Upa bamwakamwa bintu byo bakeba; aye umvwa kujila kwabo kwa kukeba bukwasho, kabiji wibapokolola.”—SALAMO 145:19.
“Kabiji luno lo luketekelo lo tuji nalo mwi aye amba kintu kyonse kyo twakonsha kumulomba mwayila kyaswa muchima wanji, aye witumvwa.”—1 YOANO 5:14.
“Yehoba uji kwalepa na babi, bino umvwa milombelo ya baoloka.”—BYAMBO BYA MAANA 15:29.
Inge ke mubuule Les makatazho o mubena kupitamo, ukemukasha. O ene mambo Baibolo o yaambila’mba “ ketekelai mwi aye kimye kyonse. Mubuulai biji ku michima yenu.”—Salamo 62:8.
Bishinka Bikwabo Byanema
Telekai, Fundai Byavula, ne Kuba Lusa
10 Twakonsha kulondela Yehoba kupichila mu kuyuka bulongo bipitamo balongo ne banyenga. Bayukai bulongo balongo ne banyenga yenu. Isambainga nabo saka mukyangye kutendeka kupwila ne pa kupwisha kupwila ne kwingila nabo mu mwingilo, kabiji inge kyakonsheka, betaingako ku mazubo enu kuba’mba mujile pamo kajo. Inge mwauba bino, mwakonsha kutaana kuba’mba nyenga umweka kubula kukasuluka uji bingi na bumvu, mulongo ye mwalangulukanga’mba watemwa bintu bya ku mubiji uji na muchima wa kutambwila benyi, nangwa kisemi kikelwa javula kimye kya kupwila bebakanya kwingijila Lesa. (Yoba 6:29) Pano bino, kechi twafwainwa ‘kwibika mu mambo a bakwetu ne.’ (1 Timo. 5:13) Nangwa byonkabyo, kyawama kuyukako bimo pa balongo ne banyenga yetu ne bintu byo bapitamo mu bwikalo bibalengela kwikala byo baji.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
“Funjishainga Bulongo Byonka Byafunjishanga Yakoba—Ingijishainga Bishimpi Bifika pa Muchima”
Funjilaiko kwi Nkasanji Yesu
15 Yakoba waingijishe bishimpi byafikile bantu pa muchima. Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, mupashi wazhila ye wamukwashishe, bino kyamweka wafunjile byavula pa bya kufunjisha bulongo kupichila mu kufunda bishimpi byaingijishe kolojanji aye Yesu. Bishimpi byaingijishe Yakoba mu nkalata yanji byapeela bingi, kabiji tufunjilako lufunjisho lwanema.—Tangai Yakoba 3:2-6, 10-12.
16 Lufunjisho: Ingijishainga bishimpi bifika pa muchima. Inge mwaingijisha bishimpi byafwainwa, bantu kechi bakomvwatu lufunjisho lo mubena kwibafunjisha ne, bino kikebalengela ne kumona lo lo lufunjisho na meso. Bishimpi bilengela bantu kufwanyikizha bintu byo mubena kwibafunjisha. Kufwanyikizha bino bintu kukakwasha bantu kuvuluka bukine bwanema bwa mu Baibolo. Yesu ye mwine wayukile bingi kwingijisha bishimpi bifika pa muchima, kabiji nkasanji aye Yakoba naye walondejile byo afunjishanga. Twayai twisambeko pa kishimpi kimo kyaingijishe Yakoba ne kumona ene mambo kino kishimpi o kifikila bantu pa muchima.
17 Tangai Yakoba 1:22-25. Kishimpi kya kwa Yakoba kya kimbonyi kingila bingi bulongo na mambo a bishinka byavula. Wafunjishenga lufunjisho lumo lwanema, lwa kuba’mba, pa kuba’mba tumwenemo mu Mambo a Lesa, twafwainwa kuba byavula kechi kupelelatu pa kutanga ne, bino twafwainwa kwingijisha byo twatanga. Yakoba wasajile kishimpi banteleki banji kyo bakonsheshe kukwatakanya bukiji, kishimpi kya muntu utala mu kimbonyi. Ñanyi kishinka kyo aambilengapo? Kyakonsha kwikala bumbulwa maana inge muntu watala mu kimbonyi, wamona pabena kukebewa kuwamishako, bino kwingijilapo ne. Kyo kimotu, ke bumbulwa maana inge twatanga Mambo a Lesa, kabiji twamona bintu byo twafwainwa kupimpulako mu byubilo byetu bino kwingijilapo ne.
18 Pa kwingijisha kishimpi, twafwainwa kulondela byaubanga Yakoba kupichila mu kuba bino bintu bisatu: (1) Monai kuba’mba akyo kishimpi kyakwatankana na kishinka kyo mubena kwambapo. (2) Ingijishai kishimpi kyaamba pa bintu byayuka luonde. (3) Lumbululai lufunjisho luji mu kishimpi. Inge kimukatazha kulangulukapo bishimpi byafwainwa, mwakonsha kukebakeba mu buku wa kuba’mba Watch Tower Publications Index. Pa kamutwe ka kuba’mba “Bishimpi” (Illustrations), mukataanapo bishimpi byavula byo mwakonsha kwingijisha. Pano bino, vulukai kuba’mba bishimpi bijitu nobe bya kwambilamo, bikwasha bantu kumvwisha kishinka kyo mubena kwambapo. Onkao mambo, mwafwainwa kumona kuba’mba mwaingijishatu kishimpi pa bishinka byo mubena kukeba kuba’mba bantu bebyumvwishe. Pano bino, kishinka kine kyo tukebela kuwamishako busendwe bwa kufunjisha, kechi kuba’mba bantu betutakaikenga ne, bino ke kukeba kukwasha bantu bavula kwiya mu kisemi kya Yehoba kya lusekelo.
OCTOBER 23-29
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 8-10
“Butemwe bwa Lesa Bubula Kwaluka Bwituzhikijila ku Bubela bwa kwa Satana”
w15 7/1 12 Jifu. 3
Nanchi Kine Twakonsha Kumutokesha Lesa ku Muchima Nyi?
Yoba wapichile mu makatazho avula bingi o afwainwe kubula kupitamo. Watendekele kulanguluka’mba Lesa kechi wamutele muchima ne, nangwa kya kuba wajinga wa kishinka kwi aye. (Yoba 9:20-22) Yoba wimwene mwine amba waoloka ku bantu bakwabo, kyajingatu nobe ubena kwamba’mba amiwa naoloka kukila Lesa.—Yoba 32:1, 2; 35:1, 2.
Butemwe bwa Yehoba Bubula Kwaluka Bulumbulula ka kwi Anweba?
4 Butemwe bwa Lesa bubula kwaluka buzhikijila bulunda bwetu ne aye. Davida waambile mu lulombelo kwi Yehoba amba: “Anweba yenu mpunzha yami ya kufyamamo; mukanzhikijila ku bya malwa. Mukanzhokolosha na nyimbo ya lusekelo byo mukampokolola. . . . awa waketekela mwi Yehoba bamuzhokoloka ku butemwe bwanji bubula kwaluka.” (Sala. 32:7, 10) Byonka nsakwa byo yazhikijilanga bangikazhi mu mizhi ya kala, ne butemwe bwa Yehoba bubula kwaluka bwituzhikijila ku bintu byakonsha konauna bulunda bwetu ne aye. Kabiji butemwe bwa Yehoba bubula kwaluka bumulengela kwitufwenyesha kwipi ne aye.—Yele. 31:3.
Bishinka Bikwabo Byanema
‘Ñanyi Wayuka Muchima wa Yehoba?’
19 Twafunda ka pa mambo a “muchima wa Yehoba”? Twafwainwa kuleka Mambo a Lesa kubumba ndangulukilo yetu kuba’mba ikale byonka biji ya kwa Yehoba. Kechi twafwainwa kukeba amba Yehoba alondelenga milanguluko yetu yapelelela ne kumuzhachisha kwingijisha bipimo ne ndangulukilo yetu ne. Yoba waambile amba: “[Lesa] kechi ye muntu pamo ne amiwa kya kuba’mba namukumbule ne kwiya nanji mu kije namba: Tukatotolole, ne.” (Yoba 9:32) Byonka byajinga Yoba, ne atweba inge twatendeka kuyuka ndangulukilo ya Yehoba, twafwainwa kwamba amba: “Talai, bino byo bya kutendekelakotu bya mu byubilo byanji; ne abya byo twaumvwa kokutepeta kwanji kuchechetu! Pakuba bino kululuma kwa bulume bwanji ñanyi wakonsha kwikukwatakanya?”—Yoba 26:14.
20 Byonka byo tutanga mu Binembelo, twafwainwa kuba byepi inge twatanga jishimikila jakatazha kukwatakanya kikatakata inge jaamba pa ndangulukilo ya Yehoba? Inge kya kuba panyuma ya kupesapesa pa kintu kimo twakankalwa kutana mukumbu, twakonsha kwikimona nobe kibena kwitukwasha kukosesha luketekelo lwetu mwi Yehoba. Vulukainga kuba amba kimye kimo bintu bimo bitukwasha kumwesha lwitabilo lwetu mu byubilo bya Yehoba. Twayai twipelulenga ne kuyuka amba kechi tumvwisha byonse byuba Yehoba ne. (Sapwi. 11:5) Ne mu jino jishinda tukobila monka mwayila byambo bya mutumwa Paulo bya kuba amba: ‘Mamā byo byazhika bunonshi, ne maana, ne kuyukisha kwa Lesa! ne buchibamambo bwanji byo bwabula kukonsheka kuyukanyika, ne mashinda anji nao byo abula kukonsheka kwialondalonda! Mambo ñanyi wayuka biji mu muchima wa Nkambo? nangwa ñanyi waji wa kumubula maana? Nangwa ñanyi wasambile kumupa kintu amba akambwezhezhe? Mambo byonse bifuma mwi aye, ne kulengwa byalengelwe kwi aye, kabiji ne kwikala byamwikajila aye yenka. Lukumo lwikale kwi aye myaka ne myaka. Amena.’—Loma 11:33-36.
OCTOBER 30–NOVEMBER 5
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 11-12
“Mashinda Asatu Akonsha Kwitulengela Kwikala na Maana ne Kumwenamo Byawama”
Yoba Wanemekele Jizhina ja Yehoba
17 Ki ka kyakwashishe Yoba kulama bukishinka bwanji? Kwambatu kine, bya malwa saka bikyangye kumweka, bulunda bwanji ne Yehoba bwakosele bingi. Nangwa kya kuba kechi tuji na bishinka bimwesha amba Yoba wayukile’mba Satana wamupelemo Yehoba mambo ne, Yoba watwajijile kwikala wa kishinka. Waambile’mba: “Kufika ne ku juba jo nkafwa nkekalangatu walumbuluka [nangwa’mba wa kishinka]!” (Yoba 27:5) Yoba waikajile byepi na buno bulunda? Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, wanemekele byo aumvwine Lesa byo aubile na balongo banji baikajilenga kwalepa ba Abalahama, Izaka, ne Yakoba. Kabiji bilengwa byamulengejile Yoba kuyuka byavula pe Yehoba.—Tangai Yoba 12:7-9, 13, 16.
Kechi Muji Bunke ne, Yehoba uji ne Anweba
10 Lengai bulunda na bena Kilishitu ba kishinka. Ikalai balunda na bantu mu kipwilo bo mwakonsha kufunjilako. Bakonsha kwikala bakulumpe nangwa banyike pe anweba, nangwa bafuma mu bisho byapusana na byenu. Baibolo wituvululamo kuba’mba maana “aji na boba bakoma.” (Yoba 12:12) Aba bakoma nabo bakonsha kufunjilako byavula ku banyike ba kishinka. Davida wajinga mwanyike bingi kwi Yonafwanyi, bino kino kechi kibalengejile kukankalwa kwikala balunda ne. (1 Sam. 18:1) Davida ne Yonafwanyi bekwashishenga kwingijila Yehoba nangwa kya kuba bapichilenga mu makatazho avula. (1 Sam. 23:16-18) Nyenga Irina ye yenkatu uji mu bukine mu kisemi kyanji. Waambile’mba: “Balongo ne banyenga mu kipwilo bakonsha kwikalatu nobe bansemi betu nangwa nobe bakolojetu ne bankasetu. Yehoba wakonsha kwibengijisha kwikala kisemi kyo tukeba.”
11 Kulenga balunda kwakonsha kukatazha bingi kikatakata inge muji na bumvu. Nyenga Ratna uji bingi na bumvu kabiji wafunjile bukine nangwa kya kuba kuji bamukainyenga. Waambile’mba: “Naswile kuba’mba nakebewenga bukwasho ne lutundaiko lwa balongo ne banyenga mu kipwilo.” Kyakonsha kukatazha kubuulako muntu mukwabo byo ubena kumvwa ku muchima, bino kuba bino yo yakonsha kwikala ntatwilo ya kulenga bulunda na yeo muntu. Balunda nenu bakeba kwimutundaika ne kwimukwasha, pano bino, bakonshatu kuba bino umvwe mwakasuluka ne kwibabuula byo mubena kupitamo.
12 Jishinda jimo jingila bulongo pa kulenga balunda ke kwingila mwingilo wa kusapwila na bakwenu bena Kilishitu. Ba Carol bo twaambapo kala, baambile’mba: “Nalenga balunda bavula bingi bawama na mambo a kwingijila pamo na banyenga mwingilo wa kusapwila ne mingilotu ikwabo ya mu jibumba ja Lesa. Yehoba wankwasha pa myaka yavula bingi kupichila mu bano balunda nami.” Kulenga bulunda na bena Kilishitu ba kishinka ke kintu kyawama bingi. Yehoba wingijisha bano balunda kwitutundaika umvwe twalefulwa, nangwa inge ke tumone nobe tujitu bunke.—Maana 17:17.
it-2 1190 jifu. 2
Maana
Maana a Lesa. Yehoba Lesa ye mwine nsulo ya maana, aye ye “yenkatu uji na maana.” (Lo. 16:27; Lum. 7:12) Maana aimena pa kuyuka bishinka. Byo kiji kuba’mba Yehoba ye walengele bintu byonse, kabiji aye waikalako “kufumatu kala kene kufika ne myaka ne myaka” (Sl 90:1, 2), wayuka bilengwa byonse bijiko, byo byalengwa, myaka yo byaikala kufika ne lelo jino. Mizhilo ibitangijila, byo kikala pa kuba’mba kwikale mvula, ne bintu bilondela bantu pa kukeba bishinka pa bintu ne kulenga bintu byonse wibiyuka. Kwa kubula bino byonse kafwako kyo bakonsha kuba nangwa kulenga abo bene ne. Bintu byonse byo balenga bafumya maana ku bintu byo alenga. (Yob 38:34-38; Sl 104:24; Man 3:19; Ye 10:12, 13) Kabiji mizhilo yanji yanema bingi mambo itukwasha pa kuba bintu nabiji kufuukula bulongo ne kwikala bwikalo bwawama. (Mpi 32:4-6;monai YEHOBA [Lesa wa Mizhilo Itundaika Byubilo Byawama].) Kafwako kintu nangwa kimo kyo aluba nangwa kyo akonsha kukankalwa kuba ne. (Is 40:13, 14) Nangwa kya kuba kimye kimo wakonsha kuswisha bintu byatama kutwajijia na kubiwa, aye ye wayuka biji kulutwe kabiji ukoba bintu kwesakana na mwayila kyaswa muchima wanji kabiji bintu byonse byo alaya ‘ukebifikizha.’—Is 55:8-11; 46:9-11.
Bishinka Bikwabo Byanema
w08 8/1 11 jifu. 5
Kwisamba na Baana Bakikoma
▪ ‘Nanchi ngyuka mwatazha mwanami byambo byo abena kumbula nyi?’ Yoba 12:11 waamba’mba: “Nanchi kutwi kechi kupima byambo byonka bitompa lujimi kajo nenyi?” Onkao mambo, mwafwainwa “kupima” byambo byaamba mwanenu. Bintu bimo byamba banyike bimweka nobe bya kine. Kya kumwenako, mwanenu wakonsha kwamba’mba, “Jonse mummonatu nobe kalukeke!” nangwa’mba “Mundengulula bingi inge kenemubule bintu!” Mu kifulo kya kukeba kwibingisha pa byambo byaingijisha mwanenu bya kuba’mba, “jonse” ne “mundengulula,” mwafwainwa kuyuka’mba mwanenu pa kwingijisha bino byambo, paji mumo mo ebitazha. Kya kumwenako, byambo bya kuba’mba “Jonse mummonatu nobe kalukeke” byakonsha kulumbulula’mba “Neumvwa namba kechi mwanketekela ne,” kabiji byambo bya kuba’mba, “Mundengulula bingi inge ke nemubule bintu,” byakonsha kulumbulula’mba “Mbena kukeba kwimubula byo neumvwa ku muchima.” Esekai kuyuka mwatazha mwanenu byambo byo abena kwamba.