Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
JANUARY 1-7
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 32-33
Tekeneshainga Bapopomenwa
it-1 710
Elihu
Elihu kechi waubilepo misalululo nangwa kwamba byambo bya mulambisha ku muntu nangwa umo ne. Wayukile’mba byonka byajinga Yoba naye wafumine ku maloba ne kuba’mba wa Bulume Bonse ye wamulengele. Elihu kechi wajinga na mulanguluko wa kuchiinya Yoba ne, bino wisambile nanji nobe mulunda nanji wa kine ne kumutongola Yoba pa jizhina janji, byabujile kuba Elifwaza, Bilidada nangwa Zofwala ne.—Yob 32:21, 22; 33:1, 6.
Nanchi Mumona Bukoke bwa Bantu Byonka Yehoba byo Ebumona Nyi?
8 Ki ka kyakonsha kwitukwasha kuyuka bibena kupitamo balongo ne banyenga pa kuba’mba twibakwashe? Twafwainwa kuvulukanga’mba balongo ne banyenga babena kuyanda na mambo a misongo, kwikala na ba mu kisemi babula kwitabila nangwa kampe baji bingi na bijikila. Ne atweba bino bintu inge bitumwekela, tukakebanga bantu kwitubila lusa. Bena Isalela byo bajinga mu Ijipita, bajinga bayanji kabiji kechi bakosele ne. Saka bakyangye kutwela mu Ntanda ya Mulaye, bebavulwilemo amba “kechi mukakoseshe michima yenu” ku balongo benu bayanji ne. Yehoba wakebelenga’mba bakanemekenga bayanji ne kwibakwasha.—Mpitu. 15:7, 11; Levi 25:35-38.
9 Kechi twafwainwa kupelawizhanga kupamo mambo balongo ne banyenga pa makatazho o babena kupitamo ne, nangwa kulangulukanga amba twanema kwibakila ne. Pano bino, twafwainwa kwibatundaikanga inge bakoka. (Yoba 33:6, 7; Mat. 7:1) Twambe kuba’mba muntu bamupunka ku kapulututu. Inge kya kuba bamutwala ku kipatela, nanchi dokotala wakonsha kutatula ku mwipuzha byo kyajinga pa kuba’mba atanwe mu ano mapuso nyi? Ine, upelawizha kumupa muchi ubena kukebewa. Kyo kimotu, inge mulongo nangwa nyenga wakoka ku mupashi twafwainwa ku mukwasha bukiji bukiji pa kuba’mba akose.—Tangai 1 Tesalonika 5:14.
10 Balongo ne banyenga bamo bamweka nobe bakoka ku mupashi, pano bino inge twalanguluka pa bwikalo bwabo tukamona kuba’mba kechi bakoka ne. Fwanyikizhai byo kyakonsha kwikala inge nyenga ubena kupita mu makatazho na mambo a kuba’mba mwatawanji kechi wingijila Yehoba ne. Bamo bakonsha kumweka kukonyangala ne kukoka. Nanchi kwibikako kwabo kechi kumwesha lwitabilo ne kukosa ne nyi? Inge mwamona nsemi wa mukazhi wabula mulume kimye kyonse mu kupwila na baana banji, nanchi kechi mumvwa bulongo pa kumona lwitabilo lwanji ne kwibikako kwanji ne nyi? Ibyepi ku bakyanyike batwajijila kwikala bakishinka nangwa kya kuba bapita mu meseko ku sukulu? Kulanguluka pa bintu byonse bibena kupitamo balongo ne banyenga ba bena kwingijila Yehoba, kitukwasha kumona kuba’mba aba bamweka nobe bakoka, “banonshi mu lwitabilo” byonkatu byo kyakonsha kwikala inge kechi tuji mu makatazho ne.—Yako. 2:5.
Ñanyi Kimye kyo Twafwainwa Kwamba?
17 Muntu wa buna wayile na kupempula Yoba wajinga Elihu. Uno muntu wajinga mulongo wa kwa Abalahama. Watelekelenga kimye kyaambilenga Yoba ne balunda nanji basatu. Kyamweka wateleko bingi muchima ku byo baambilenga, mambo waambile byambo bya kubula kupita mu mbaji byakwashishe Yoba kupimpula milanguluko yanji. (Yoba 33:1, 6, 17) Kintu Elihu kyo anemekele ke kutumbijika Yehoba, kechi kwitumbijika aye mwine nangwa bantu bakwabo ne. (Yoba 32:21, 22; 37:23, 24) Kyaubile Elihu kitufunjisha kuba’mba kuji kimye kya kuzhindama ne kuteleka. (Yako. 1:19) Kabiji kitufunjisha kuba’mba pa kujimunako bakwetu, kintu kyo twafwainwa kutapo muchima ke kunemeka Yehoba, kechi kwinemeka atweba bene ne.
18 Twakonsha kumwesha’mba twanemeka kya bupe kya kwamba kupichila mu kulondela lujimuno lwa mu Baibolo lwa kuyuka kimye kya kwamba ne bya kwamba. Mupashi wamutangijile mfumu wa maana aye Solomone kunemba’mba: “Byonkatu biji maepo a ngolode aji mu bipe bya siliva byo biji ne byambo byo baamba pa kimye kyafwainwa.” (Maana 25:11) Inge twatelekesha ku bibena kwamba bakwetu ne kulangulukapo saka tukyangye kwamba, byambo byetu bikekala nobe maepo a ngolode, ko kuba’mba bikekala byambo byanema kabiji byawama. Onkao mambo, nangwa twaambatu byambo bicheche nangwa byavula, byambo byetu bikakwasha bakwetu, kabiji tukasangajika muchima wa Yehoba. (Maana 23:15; Efi. 4:29) Inge twauba bino, ko kuba’mba tubena kusanchila Lesa pa kwitupa kya bupe kya kwamba.
Bishinka Bikwabo Byanema
Twajijilai Kufwenya Kwipi Ne Yehoba
10 Kyo kimotu, kechi kyatama kuta muchima ku mwekelo yetu ne. Pano bino, kechi twafwainwa kukizhamo kwiwamisha nangwa bya kushinga shinga pa kuba’mba tuzhimañanye biyukilo bimwesha’mba twakoma ne. Bino biyukilo byo bimwesha kukoma mu maana, mushingi ne kuwama kwa mukachi. Kyakumwenako, Baibolo waamba’mba: “Mutwe wa mvwi ye munchinya wa lukumo; mu jishinda ja bololoke muntu mo mo amumwena.” (Mana 16:31) Bino byo byo etumona Yehoba, kabiji twafwainwa kweseka kwimonanga byonka byo etumona. (Tangai 1 Petelo 3:3, 4.) Abya nanchi kyawama kubika bumi mu kizumba kupichila mu kwingijisha michi nangwa muntu kumutumbula pa kubatu amba amwekenga kulamba nyi? “Lusekelo lwa Yehoba”. Yo nsulo ya buuya bwa kine bwa muntu wa mukachi kechi na mambo a kukoma nangwa butuntulu bwa mubiji ne. (Ne. 8:10) Mu ntanda ipya mo monka mo tukekala na butuntulu bwa mubiji bwawama ne kumweka bwanyike. (Yoba 33:25; Isa. 33:24) Byo tubena kupembela kyokyo kimye, twafwainwa kufuukulapo bintu bya maana ne kwikala na lwitabilo mu milaye ya Yehoba. Kuba bino kuketulengela kwikala na lusekelo ne kubula kutesha muchima ku butuntulu bwetu bwa mubiji.—1 Timo. 4:8.
JANUARY 8-14
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 34-35
Inge Bintu Byakatazha mu Bwikalo
Lesa Uji Na Ñanyi Byubilo?
Kimye kyonse Lesa uba bintu byawama. Kabiji “Lesa wa kine kechi uba bubi nangwa pachechetu ne, Wa Bulume Bonse kechi uba bintu byatama ne!” (Yoba 34:10) Mizhilo yanji yaoloka. Nyimbi wa Masalamo waambile pe Yehoba amba: “Anweba mukachibila mambo mitundu ya bantu monka mo aolokela.” (Salamo 67:4) Na mambo a kuba’mba “Yehoba utala mu muchima,” kechi mwakonsha kumubepa ne, mambo kimye kyonse uyuka inge muntu ubena kwamba bya kine nangwa ne, kabiji uchibila mambo monka mo aolokela. (1 Samwela 16:7) Lesa wayuka nshiji yonse ne mazhikakanwa abena kuba bantu pano pa ntanda, kabiji walaya kuba’mba katatakatu ‘akafumyepo babi pano pa ntanda.’—Byambo bya Maana 2:22.
Bufumu bwa Lesa byo Bukafika, Ñanyi Bintu byo Bukafumyapo?
5 Yehoba ukobapo byepi? Pa kino kimye, Yehoba wapa bantu baji na byubilo byatama kimye kya kulapila. (Isa. 55:7) Bano bantu pa muntu pa muntu bakyangye kwibazhachisha luzhachisho lwa kupelako ne. Pano bino ino ntanda ne byubilo bijimo beizhachisha kala. Pano kikela byepi ku boba babula kukeba kulapila, bakatwajijila kutundaika byubilo byatama bya mu ino ntanda kufikatu ne ku kimye kya malwa akatampe? Yehoba walaya’mba ukafumyapo bantu batama kikupu pano pa ntanda. (Tangai Salamo 37:10.) Bantu batama bakonsha kulanguluka’mba kechi bakebazhachisha ne. Bavula bajimuka kabiji bayuka kufya byubilo byabo byatama, onkao mambo, kechi bebakwata nangwa kwibakasa ne. (Yoba 21:7, 9) Bino Baibolo wituvululamo’mba: “Meso a Lesa amona mashinda a muntu, kabiji aye umona ponse po anyanta. Kafwako mfishi nangwa mfishi ikatampe bangubabibi mo bakonsha kufyama ne.” (Yoba 34:21, 22) Kafwako wakonsha kufyama kwi Yehoba Lesa ne. Kafwako wakonsha kumujimbaika ne, kabiji kafwako mfishi ikatampe mwakonsha kufyama muntu kya kuba Lesa wakankalwa kumumona ne, mambo aye umona ne biji mukachi ka muchima. Nkondo ya Amagedonyi byo ikapwa, tukatajisha paikalanga bantu batama, bino kechi bakekalapo ne. Bakebonaunatu bonse shata!—Sala. 37:12-15.
Nanchi Muketuntula ne Kuleka Kulondela Yesu Nyi?
19 Nanchi luno lo lukatazho luji na bantu lelo jino nyi? Ee. Bantu bavula lelo jino betuntula na mambo a kuba’mba kechi twivwanga mu milukuchi ya bya bumwila ntanda ne. Bakeba’mba ne atweba twivwangengamo mu bya bunsaji. Pano bino, twayuka kuba’mba umvwe twasala muntu kwikala kalama wetu, ko kuba’mba tubena kukana Yehoba. (1 Sam. 8:4-7) Kabiji bantu balanguluka kuba’mba ne atweba twafwainwa kushimikanga masukulu ne bipatela ne kwingila mingilo ikwabo ya kukwasha bantu mu nyaunda. Betuntula mambo atweba twata muchima pa mwingilo wa kusapwila, kechi kukeba kupwisha makatazho a bantu ne.
20 Twakonsha kuchinuzhuka byepi kwituntula? (Tangai Mateo 7:21-23.) Kintu kyo twafwainwa kuteshako muchima ke kwingila mwingilo witukambizhe Yesu. (Mat. 28:19, 20) Kechi twafwainwa kulabikwa na kukeba kupwisha makatazho a bantu ne na bya bumulwila ntanda ne. Twatemwa bantu kabiji tukebesha kwibakwasha inge babena kupita mu makatazho, pano bino, twayuka kuba’mba jishinda jawama kukwashishamo bantu ke kwibafunjisha pa Bufumu bwa Lesa ne kwibakwasha kwikala balunda ne Yehoba.
Bishinka Bikwabo Byanema
Muchima Wenu wa Kwipana Atotenga Yehoba!
3 Elihu waipwizhe’mba: “Umvwe mwaoloka, ñanyi kintu kyo mumupa [Lesa]; ñanyi kintu kyo atambula kwi anweba?” (Yoba 35:7) Yehoba kechi wamukajipijile pa kwipuzha bino ne. Nanchi Elihu waambilenga’mba mingilo yo twingijila Lesa yatutu nyi? Ine. Waambilenga’mba Yehoba kechi witukanjikizha kumupopwela ne, uji na byonse byo akeba. Kechi twakonsha kumunonkesha nangwa kumulengela kukosa ne. Bino kishinka ke kya kuba’mba bintu byonse byawama byo tuji nabyo, bya bupe nangwa bulume, byonse bifuma kwi Lesa, kabiji umona byo twibingijisha.
JANUARY 15-21
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 36-37
Ene Mambo o Twafwainwa Kuketekela Mulaye wa Lesa wa Kwikala Myaka ne Myaka
Nanchi Kine Lesa Twakonsha Kumutaana Nyi?
LESA WA MYAKA NE MYAKA: Baibolo ufunjisha’mba Lesa wajingako “kufumatu kala kene kufika ne myaka ne myaka.” (Salamo 90:2) Mu jishinda jikwabo, Lesa kechi uji na ntendekelo ne mpelo ne. Byo tuji bantu, “kuvula kwa myaka yanji kechi twakonsha kwikuyuka ne.”—Yoba 36:26.
Byo mumwenamo: Lesa wimulaya kwimupa bumi bwa myaka ne myaka inge mwamuyuka. (Yoano 17:3) Pano uno mulaye wakonsha kwikala byepi wa kine, inge kya kuba Lesa kechi waikala myaka ne myaka ne? “Mfumu wa myaka” ye wakonshatu kufikizha uno mulaye.—1 Timoti 1:17.
Nanchi Musanta pa Bintu Byawama Bimupa Lesa Nyi?
6 Mema akonsha kwikala jibwe, nangwa mwela kwesakana na biji nkiilo ne mpunzha. Inge kya kuba’mba ntanda yajinga kubwipi na juba, ntanda yakonsha kutwa kyuya kabiji mema akonsha kuma onse. Inge kya kuba’mba ntanda yaikejile palepesha na juba, mema onse akonsha kuchimba kabiji ntanda yakonsha kwikalatu nobe kijibwe. Na mambo a kuba’mba Yehoba wabikile ntanda pa mpunzha yawama, mema alengela bilengwa byonse kwikala na bumi. Juba jilengela mema mu tulunga ne pa ntanda kutwa kyuya, kabiji luuya luya mwiulu ne kulenga makumbi a mvula. Pa mwaka pa mwaka, mema aya mwiulu nobe luuya na mambo a kyuya kya juba avula bingi kukila mema onse aji mu bizhiba bikatampe biji pano pa ntanda. Ano mema ekala mwiulu pa moba jikumi saka akyangye kwaluka ke mvula nangwa sino ne kunokela pano pa ntanda. Ano mema abwela mu tulunga, mu mikola ne bizhiba, kabiji atwa kyuya ne kubwela jibiji mwiulu. Jino jishinda jizhokolokelamo mema jimwesha’mba Yehoba uji bingi na maana ne bulume.—Yoba 36:27, 28; Sapwi. 1:7.
Twajijilai Kwikala na Luketekelo Lwakosa
16 Luketekelo lwa kwikala myaka ne myaka ke bupe bwafuma kwi Lesa. Tubena kutengela bintu byawama kulutwe kabiji byo twaketekela’mba bikamweka. Luketekelo lwetu luji nobe kimiko, kitukwasha kuchinchika meseko nabiji kwitumanyika ne lufu. Kabiji luji nobe kampompo, ketuzhikijila ku milanguluko yatama kabiji ketulengela kuba bintu byawama. Luno luketekelo lo baambapo mu Baibolo lwitulengela kufwenya kwipi ne Yehoba kabiji lumwesha’mba Yehoba witutemwa bingi. Tumwenamo byawama bingi inge twatwajijila kwikala na luketekelo lwakosa.
Bishinka Bikwabo Byanema
it-1 492
Masawakya
Mu moba anembejilwemo Baibolo bantu baumvwanga masawakya ne byambo ku bakwabo mu mashinda apusana pusana. Javula baumvwanga masawakya kupichila mu baluwe bo batumanga. (2Sa 3:17, 19; Yob 37:20) Benyi baiyanga kufuma mu mapunzha apusana pusana bobaletanga masawakya inge baimana kuba’mba basendepo kajo, mema ne bintu bikwabo bya kwingijisha pa lwendo. Byonkatu byo kyajinga mu mapunzha nabiji Asha, Africa, ne Europe, mu Palestine namo baingijishanga makalaki pa kuya ku mapunzha akwabo. Na mambo a kino bangikazhi ba mu kino kyalo kibapelelanga bingi kutwala masawakya mu mapunzha akwabo. Masawakya afumanga palepa nangwa monka mu kyokyo kyalo beomvwinga javula pa bisankanyi.
JANUARY 22-28
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 38-39
Nanchi Mwikalapo na Kimye kya Kulanguluka pa Bilengwa na Lesa Nyi?
Nanchi Mubena Kupembelela Yehoba Nyi?
7 Pa kulumbulula Yehoba byo alengelenga ntanda, Baibolo waingijisha byambo bya kuba’mba “wiipimine,” waajile ‘bitendekesho byayo,’ ne kubika “jibwe jayo ja pa jikonka.” (Yoba 38:5, 6) Kabiji waikele ne na kimye kya kulanguluka pa mingilo yanji. (Nte. 1:10, 12) Langulukai pa bamalaika byo baumvwinenga kimye kyo bamwenenga bintu bipya byalengelenga Yehoba. Bafwainwa basangalele bingi. Na mambo a kino, “babijikilenga saka batakaika.” (Yoba 38:7) Tufunjilako ka? Papichile myaka yavula bingi pa kuba’mba Yehoba apwishishe kulenga ntanda, tubangabanga, ne bilengwa byumi byonse. Bino kimye Yehoba kyo atajile pa bintu byonse byo alengele, waambile’mba “byawamishatu.”—Nte. 1:31.
Lusanguko Lumwesha Butemwe, Maana ne Butekanye bwa Lesa
2 Patanshitu Yehoba walengele Mwananji aye Yesu. Apa bino, kupichila mu Mwananji “bintu byonse byalengelwe” kubikapotu ne bamalaika. (Kolo. 1:16) Yesu waikalanga bingi na lusekelo pa kwingijila pamo na Shanji. (Maana 8:30) Kabiji bamalaika nabo bajinga na bishinka bibalengejile kwikala na lusekelo. Bamwenengako kimye Yehoba ne Sendwe wanji aye Yesu kyo balengelenga jiulu ne ntanda. Baubile byepi? “Babijikilenga saka batakaika,” kabiji kyamweka batwajijile kutakaika Yehoba pa bilengwa byo alengelenga kubikapotu ne bantu. (Yoba 38:7; Maana 8:31, tubyambo twa munshi.) Bino bilengwa byonse bimwesha butemwe ne maana a Yehoba.—Sala. 104:24; Loma 1:20.
Bintu Byalenga Yehoba Bitufunjisha Byavula pe Aye
8 Yehoba ukeba atweba kumuketekela. Yehoba wakwashishe Yoba kutwajijila kuketekela mwi Aye. (Yoba 32:2; 40:6-8) Lesa byo esambilenga ne Yoba, waambile pa bintu byavula byo alenga kuvwangakotu ne tubangabanga, makumbi ne kubesha kwa mvula. Kabiji Yehoba waambile pa banyama nabiji mboo ne mbili. (Yoba 38:32-35; 39:9, 19, 20) Bino byonse bimwesha bulume bukatampe bwa Lesa, butemwe ne maana anji. Uno mwisambo walengejile Yoba kufunda kuketekela mwi Yehoba na muchima yense. (Yoba 42:1-6) Ne atweba inge twafunda pa bilengwa bya Yehoba, kiketuvululamo kuba’mba Yehoba uji bingi na maana ne bulume kwitukila. Kabiji ukapwisha makatazho onse o tubena kupitamo. Kino kishinka kitulengela kumuketekela bingi.
Bishinka Bikwabo Byanema
it-2 222
Upaana Mizhilo
Yehoba ye Upaana Mizhilo. Yehoba ye mwine upaana mizhilo mwiulu ne pano pa ntanda. Byubilo byanji byawama bimwenkela mu mizhilo yanji itangijila bilengwa bibula kupeema (Yob 38:4-38; Sl 104:5-19), ne banyama. (Yob 39:1-30) Kabiji bantu nabo bakookela mizhilo ya Yehoba mambo ye wibalengele. Byo kiji kuba’mba balanguluka kabiji wibalengele ne kuba’mba bamupopwelenga, bafwainwa kukookelanga mizhilo ya Lesa yaamba byubilo byawama. (Lo 12:1; 1Ko 2:14-16) Kabiji mizhilo ya Yehoba itangijila ne bilengwe bya mupashi nabiji bamalaika.—Sl 103:20; 2Pe 2:4, 11.
Mizhilo ya Yehoba kechi ipimpulwa ne. (Ye 33:20, 21) Mizhilo yanji kimye kyonse yaketekelwa. Kabiji byaamba basayansi pa byenda ñondo, mapulaneti ne bintutu bikwabo biji mwiulu byakwatakana bingi na byaamba Baibolo. Kabiji Yehoba ukambula bonse babula kukookela ino mizhilo yanji. Kyo kimotu mizhilo ya Lesa yaamba pa kwikala na byubilo byawama nayo kechi ipimpulwa nangwa kuleka kwingila na mambo a byubilo byatama ne. Ino mizhilo iji bingi na bulume byonka biji mizhillo yo engijisha pa kutangijila bilengwa byonse, nangwa kya kuba muntu wabula kwiilondela kechi bamukambula pokampotu ne. “Lesa kechi ukosamikwa ne. Mambo kyonka muntu kyo abyala, kyo kyo akanowa.”—Nga 6:7; 1Ti 5:24.
JANUARY 29–FEBRUARY 4
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 40-42
Byo Tufunjilako ku Byapichilemo Yoba
‘Ñanyi Wayuka Muchima wa Yehoba?’
4 Byo tulanguluka pa mingilo ya Yehoba, twafwainwa kuchinuzhuka kupamo Lesa mambo kwesakana na bipimo bya bantu. Uno muteeto waambiwapo mu byambo bya Yehoba byanembwa pa Salamo 50:21 amba: “Obewa walangulukile’mba, aye Lesa wapashañana pamotu ne amiwa.” Kijitu byonka byaambile shayuka wa Baibolo myaka kukila 175 yapitapo amba: “Bantu bamupamo Lesa mambo kwesakana na bipimo bya bantu ne kulanguluka amba Lesa naye wafwainwa kulondela mizhilo ya bantu.”
5 Twafwainwa kumona amba kechi twaalula bipimo bya Yehoba pa kuba amba bikale nobe byetu nangwa kwesakana na byo tukeba bintu kwikala ne. Mambo ka kino o kyanemena? Mambo byo tufunda Binembelo, byubilo bimo bya Yehoba twakonsha kwibimona nobe kechi byayilamo ne, na mambo a bumbulwa kulumbuluka bwetu. Bino byo byalangulukilenga ne bena Isalela pa mambo a jishinda Yehoba jo ebalamijilengamo. Monai Yehoba byo ebambijile amba: “Anweba ke mwambe’mba: Mo obila Nkambo kechi mwaoloka ne. Pano umvwai anweba ba mu kisaka kya Isalela: Nanchi mo ngubila amiwa kechi mwaoloka nenyi? Nanchi mo mubila anweba kechi i mo mwabula koloka nenyi?”.—Ezi. 18:25.
6 Kintu kikatampe kyakonsha kwitukwasha kubula kufwa mu kakose ka kuzhachisha Yehoba kupichila mu kwingijisha bipimo byetu ke kuyuka amba milanguluko yetu yapelelela kabiji kimye kimo itulengela kulenga bilubo bikatampe. Yoba wafwainwe kufunjilako ku kino. Kimye kyo amanaminenga, Yoba wapelejilwe kabiji ne kwita muchima. Walubilemo kintu kikatampe kyalengejile. Pano bino Yehoba mu butemwe wamukwashishe kumvwisha mo kyatajile. Byo aipwizhe Yoba mepuzho kukila pa 70, wakankelwe kukumbulapo nangwa bumo, Yehoba wamwesheshe papelejile maana a kwa Yoba. Yoba wipelwile ne kwalula ndangulukilo yanji.—Tangai Yoa 42:1-6.
Tai Muchima pa Mambo Akatampe
12 Yehoba byo akajipijile Yoba saka abena kupita mu bya malwa, nanchi kyalumbulula’mba kechi uji na lusa nenyi? Ine. Nangwatu Yoba kechi walangulukilepo bino ne. Yoba waumvwine byamubuujile Yehoba. Waambile’mba: ‘Nalengulula byambo byo naambile, kabiji nalapila saka nepukula mu maloba ne mu buto.’ Kino kimwesha kuba’mba Yoba wakookejile byamujimwineko Yehoba. (Yoba 42:1-6) Patanshi, nsongwalume Elihu naye wafunjileko Yoba kuba’mba ekale na ndangulukilo yawama. (Yoba 32:5-10) Yoba byo akookejile lujimuno lwa Lesa ne kupimpula ndangulukilo yanji, Yehoba wamutakaikile pa meso a balunda nanji pa kutwajijila kwikala wa kishinka nangwa kya kuba wapichilenga mu makatazho.—Yoba 42:7, 8.
“Ketekelai mwi Yehoba”
17 Yoba uji pa bakalume ba Yehoba batwajijile kwikala na lwitabilo lwakosa ne kuchinchika meseko. Mu nkalata yo anembejile Bahebelu, mutumwa Paulo watelele ne bakwabo bavula’mba “jibumba jikatampe jituzhokoloka ja bakamonyi.” (Hebe. 12:1) Bano bonse bapichile mu meseko avula bingi kabiji batwajijile kwikala bakishinka kwi Yehoba mu bwikalo bwabo bonse. (Hebe. 11:36-40) Nanchi kuchinchika kwabo kwayiletu mu mema nyi? Ine. Nangwa kyakuba kechi bamweneko kufika kwa milaye yonse ya Lesa ne, bino batwajijile kuketekela mwi Yehoba. Kabiji na mambo a kuba’mba bayukile kuba’mba baitabilwa kwi Yehoba, baketekejile’mba milaye yonse ya Lesa ikafika. (Hebe. 11:4, 5) Byo baubile bitutundaika kutwajijila kuketekela mwi Yehoba.
18 Ntanda yo tubena kwikalamo lelo jino ibena kuya na kutaminakotu. (2 Timo. 3:13) Satana kechi waleka kweseka bantu ba Lesa ne. Kechi na mambo a byakonsha kumweka kulutwe ne, twafwainwa kwibikako kwingijila Yehoba na mukoyo ne “[kuketekela] mwi Lesa mumi.” (1 Timo. 4:10) Vulukainga kuba’mba byonse Lesa byo aubijile Yoba bimwesha kuba’mba “Yehoba ye wa kifyele ne lusa.” (Yako. 5:11) Ne atweba twayai tutwajijile kwikala bakishinka kwi Yehoba ne kuketekela kuba’mba “ye ufweta aba bamukebesha.”—Tangai Bahebelu 11:6.
Bishinka Bikwabo Byanema
it-2 808
Kwendeleka
Yoba watwajijile kwikala wakishinka nangwa kya kuba bamwendekelenga. Bino watendekele kwikala na ndangulukilo yatama yalengejile Elihu kumwambila’mba: “Ñanyi muntu uji pamo nobe Yoba, utoma myendeleko nobe mema?” (Yob 34:7) Yoba watele bingi muchima pa kwibingishatu aye mwine kukila Lesa, kabiji wimwenenga koloka. (Yob 35:2; 36:24) Byo bamwendekelenga ku “balunda” nanji basatu, Yoba wamwenenga’mba babena kunena aye kechi Lesa ne. Kulanguluka bino kyajingatu nobe wamwenenga myendeleko nobe mema amuletela lusekelo. Kabiji Lesa wamubujile kuba’mba kechi baendelekelenga aye ne, bino baambilenga bya bubela pe Lesa. (Yob 42:7) Byonkatu Yehoba byo abuujile ngauzhi Samwela kimye bena Isalela kyo bakebelenga mfumu amba, “kechi yobe bakana ne, pakuba bakana amiwa kwikala mfumu wabo.” (1Sa 8:7) Kabiji Yesu wabujile baana banji ba bwanga amba: “bakemushikwa ku bisaka byonse bya bantu na mambo a jizhina jami.” (Mat 24:9) Kulanguluka pa bino kishinka kulengela mwina Kilishitu kubula kukizhamo kumvwa kutama ku muchima inge babena kumwendeleka. Kabiji kukalengela kumufweta na mambo a kutwajijila kuchichika.—Luk 6:22, 23.
FEBRUARY 5-11
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | SALAMO 1-4
Tundaikainga Bufumu bwa Lesa
“Nkasunkenya Bisaka Byonse bya Bantu”
8 Bantu babena kuba byepi pa kumvwa bino byambo byo tusapwila? Bavula bakana. (Tangai Salamo 2:1-3.) Bisaka bya bantu byazhingila. Bakana Kalama ye batongola kwi Yehoba. Abo kechi bamona byambo byo tusapwila amba “mambo awama” ne. Makafulumende amo akanya mwingilo wa kusapwila. Nangwa kya kuba bantangi ba pano pa ntanda bavula bamba’mba bengijila Lesa, bino bakana kusankilapo bifulo byabo. Onkao mambo, byonkatu byaubile bantangi bajingako kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda, ne bantangi ba mu ano moba nabo baimena ku ntundwa Mushingwa wa Yehoba kupichila mu kumanyika baana banji ba bwanga ba kishinka.—Byu. 4:25-28.
Kubula Kwimvwanga mu bya Bumulwila Ntanda mu Ntanda Yaabenamo
11 Kutemwa bya bunonshi. Inge twanemeka bingi mali ne bya bunonshi byo tuji nabyo, kyakonsha kwitukatazha bingi kubula kwivwanga mu bya bumulwila ntanda. Panyuma ya mwaka wa 1970, Bakamonyi bavula mu Malawi bashile bintu byavula byo bajinga nabyo na mambo a kukana kutwela mu kipanyi kya bumulwila ntanda. Kya bulanda ke kya kuba’mba bamo bakaine kusha bwikalo bwabo bwawama. Nyenga Ruth washimikizha kyamwekele, amba: “Bamo twayile nabo ko twanyemejile, bino palutwe kacheche, batwelele mu kipanyi kya bumulwila ntanda ne kubwela ku mazubo abo mambo bakankelwe kwikala mu kampu wa bipuluka.” Pano bino, bantu ba Lesa bavula kechi byo byo baji ne. Batwajijila kubula kwivwanga mu bya bumulwila ntanda, nangwatu inge kya kuba kyakonsha kwibalengela kubula mali nangwa kusha bintu byabo byonse.—Bahebelu 10:34.
Bishinka Bikwabo Byanema
it-1 425
Makunzhi
Makunzhi ke bintu biji nobe nkapa bikala peulu ya kajo ka mbale nangwa wichi. Nangwa kya kuba makunzhi mu Baibolo javula beambapo mu bukifwanyikizho, bino kimwesha ne byo baubanga mu moba a kala pa kuwamisha kajo. Inge bapwisha kunowa, bafumyangako makunzhi mambo kechi ajinga na nkito ne. O ene mambo o baingijishanga makunzhi kwimenako bintu byabula kunema, byabula nkito kabiji byo bafwainwa kutaya.
Patanshitu, bapulanga mbale pa kipujilo pa kuba’mba ifume mu misonso. Kepo beyulululanga pa kuba’mba makunzhi afumeko na mwela. (monai KULULULA) Kino mu bukifwanyikizho kimwesha Yehoba byo afumya bansatuki mu bantu banji ne byo asolola bantu babi ne bisaka bibemena kuntundwa. (Yob 21:18; Sl1:4; 35:5; Isa 17:13; 29:5; 41:15; Hos 13:3) Kabiji Bufumu bwa Lesa bukavingakanyatu balwanyi bonse kulu, kya kuba bakashalatu nobe makunzhi obolulula ku mwela.—Da 2:35.
Makunzhi beabungizhanga ne kwiasoka kuchiina’mba akolulukilanga pa mulumba wa mbale ye babungizha kala. Yoano Mubatizhi waambijile jimo pa konaunwa kwa bupopweshi bwa bubela amba, Yesu ukabungizha wichi, “pakuba makunzhi ukeasoka mu mujilo ye bakonsha kubula kuzhimya.”—Mat 3:7-12; Luk 3:17; monai KIPUJILO.
FEBRUARY 12-18
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | SALAMO 5-7
Twajijilai Kwikala Bakishinka Kechi na Mambo a Byuba Bakwenu Ne
Kutanga Binembelo byo Kwakonsha Kwimukwasha Kuchinchika Makatazho
7 Nanchi kujipo mulunda nenu nangwa mulongo wenu wimufutukamo nyi? Umvwe ko aji, mwakonsha kumwenamo bingi mu kufunda kyamwekejile Mfumu Davida kimye aye Abisalomo kyo amusatukijile ne kukeba kumwangata bufumu—2 Sam. 15:5-14, 31; 18:6-14.
8 (1) Kulomba. Byo mubena kulanguluka pa jino jishimikila, buulai Yehoba byo mubena kumvwa ku muchima pa kintu kyatama kyo bemuba. (Sala. 6:6-9) Shinkamikai milombelo yenu. Lombai Yehoba kuba’mba emukwashe kumona mafunde akonsha kwimukwasha kuyuka bya kuba na lolo lukatazho.
Shiinwai Kuba’mba Mwaitabila Bukine
3 Lwitabilo lwetu kechi lwaimenatu pa butemwe bwa bwina Kilishitu buji na bantu ba Lesa ne. Mambo ka? Twambe’mba, mwina Kilishitu mukwetu, nangwatu mukulumpe mu kipwilo nangwa painiya walenga mambo akatampe. Nangwa mulongo nangwa nyenga wimufichisha ku muchima. Nangwa kampe umo waikala nsatuki, ne kwamba’mba kechi muji na bukine ne. Inge bintu bya uno mutundu byamweka, abya muketuntula ne kuleka kwingijila Yehoba nyi? Kishinka ke kino: Inge lwitabilo lwenu mwi Lesa lwaimena pa byuba bantu bakwenu kechi pa bulunda bwenu ne Yehoba mwine ne, kechi lukakosa ne. Lwitabilo nalo lujitu nobe kushimika nzubo, kechi mwafwainwa kwingijishatu bintu byanekena nabiji butemwe bwa bena Kilishitu ne, pakuba mwafwainwa kwingijisha bintu byakosa, ko kuba’mba kuchikamenamo kufunda Baibolo ne kukebakeba bishinka pa kuba’mba muyuke bukine pe Yehoba.—Loma 12:2.
4 Yesu waambile’mba bamo bakatambula bukine “na lusekelo,” bino lwitabilo lwabo lukakooka inge baesekwa. (Tangai Mateo 13:3-6, 20, 21.) Kampe kechi bayukile’mba bakapitanga mu makatazho pa kulondela Yesu ne. (Mat. 16:24) Nangwa kampe balangulukilenga’mba kwikala mwina Kilishitu kulumbulula kwikalatu ku matwi nzoo kwa kubula makatazho. Pano bino, mu ino ntanda yatama, tukapitanga mu makatazho. Bintu byakonsha kupimpulwa ne lusekelo lwetu lwakonsha kukepa.—Sala. 6:6; Sapwi. 9:11.
Bishinka Bikwabo Byanema
it-1 995
Kilende
Pa Loma kitango 3 kyepelo 13 mutumwa Paulo waingijishe byambo biji pa Salamo 5:9, kwamba pa mujibu wa bantu babi amba ujitu nobe “kilende kya kyashi.” Byonkatu kilende kya kyashi byo bekiyuzhanga na bantu bafwa ne mibiji yabola, ne byambo bifuma pa mijibu ya babi byafwa kabiji byabola.—Esekanyaiko Mat 15:18-20.
FEBRUARY 19-25
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | SALAMO 8-10
“Anweba Yehoba, Nkemutota na Muchima Wami Yense”!
Nemekai Kifulo Kyenu mu Kisemi kya Yehoba
6 Yehoba witunengezhejile muzhi wawama. Yehoba saka akyangye kulenga muntu mutanshi, wanengezhezhe ntanda kuba’mba pakekalenga bantu. (Yoba 38:4-6; Yele. 10:12) Na mambo a kuba’mba Yehoba uji na lusa kabiji mpanyi, witunengezhejile bintu byavula bingi byawama kuba’mba tukeyowenga. (Sala. 104:14, 15, 24) Bimye bimo, walangulukanga pa bintu byo alengele, kabiji “wibimwene’mba byawama.” (Nte. 1:10, 12, 31) Wanemekele bantu kupichila mu kwibapa “bukalama bwa pa” bintu byonse byawama byo alengele pano pa ntanda. (Sala. 8:6) Lesa ukeba’mba bantu balumbuluka bakeyowenga kulama bilengwa byanji myaka ne myaka. Nanchi musanchila Yehoba kimye kyonse pa uno mulaye wawama nyi?
Nanchi Musanta pa Bintu Byawama Bimupa Lesa Nyi?
10 Jishinda jimo jo tumwesheshamo amba tusanta pa bupe bwa kwamba ke kupichila mu kulumbulwila bantu bepuzha pa ene mambo o tubujila kuswa lufunjisho lwa kuba’mba bilengwa byaishilekotu abyo bine, ne kwibabuula ene mambo o twaitabila mwi Lesa. (Sala. 9:1; 1 Pe. 3:15) Aba batundaika lufunjisho lwa kuba’mba bilengwa byaishilekotu bine, bamba’mba kafwako wibilengele ne. Kwingijisha Baibolo ne bishinka byo tusakwisamba mu uno mutwe, twakonsha kwambilako Shetu wa mwiulu ne kulumbulwila boba baswa kwisamba nabo ene mambo o twashiinwa’mba Yehoba ye Mulenga wa jiulu ne ntanda—Sala. 102:25; Isa. 40:25, 26.
Nanchi Mwi ‘Bakumwenako . . . mu Ñambilo’ Nyi?
13 Kumbulaingapo pa kupwila. Inge tubena kwimba nyimbo ya Bufumu, kintu kikatampe kyo twafwainwa kutapo muchima ke kutota Yehoba. Nyenga wa jizhina ja Sara wayuka kuba’mba kechi wayuka kwimba ne. Pano bino ukeba kutota Yehoba mu nyimbo. Onkao mambo, unengezhezha jimo nyimbo byonkatu byo anengezha mbaji ikwabo ya kupwila. Upituluka mu nyimbo ne kulanguluka pa byambo bijimo byo byakwatankana na mutwe ye bakafundangamo. Waambile’mba: “Kuba bino kunkwasha kuta muchima pa byambo, kechi kuta muchima pa nyimbo ne.”
Bishinka Bikwabo Byanema
it-1 832
Munwe
Baibolo waamba’mba Yehoba waingila mingilo yanji na “munwe”, nabiji byo anembele mikambizho jikumi pa mabwe apapakana (Lup 31:18; Mpi 9:10), kuba bya kukumya (Lup 8:18, 19), ne kulenga jiulu (Sl 8:3). Mupashi wa Lesa bamufwanyikizha ku “minwe” nangwa’mba bulume bwingila bo baambapo mu jishimikila jiji mu buku wa Ntendekelo ja amba pa kulengwa kwa bintu, mo baamba’mba ngovu ya Lesa ingila (ruʹach, “mupashi”) yazhokolokelenga peulu ya mema. (Nt 1:2) Nangwa byonkabyo, Binembelo bya Kingiliki bya Bwina Kilishitu bitukwasha bingi kumvwisha kino kishinka. Jishimikila jiji mu Mateo jaamba’mba Yesu wapangile bandemona na “bulume bwa Lesa” kabiji Luka wanembele bino byambo amba “na munwe wa Lesa.”—Mat 12:28; Luk 11:20.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
“Kwashainga bo Mufunjisha Baibolo Kutoota Yehoba”
Kwashainga bo Mufunjisha Baibolo Kufikilamo Kubatizhiwa
15 Abya mubena kuvuluka byo mwaumvwine moyo kwikala Kamonyi wa Yehoba nyi? Kampe mwalangulukile’mba kechi mwakonsha kusapwila ku nzubo ku nzubo nangwa pa mvula bantu ne. Nangwa kampe mwachiinenga kisemi kyenu nangwa balunda nenu kuba’mba bakemwimena ku ntundwa. Inge byo byo kyajinga, mwakonsha kumvwisha ene mambo ye mufunjisha Baibolo o akonsha kwikela na moyo. Yesu waambile’mba bantu bamo bakachiinanga bino bintu. Nangwa byonkabyo, watundaikile baana banji ba bwanga amba moyo kechi wafwainwa kwibalengela kuleka kwingijila Yehoba ne. (Mat. 10:16, 17, 27, 28) Yesu wakwashishe byepi baana banji ba bwanga kushinda moyo ye banjinga nanji? Kabiji mwakonsha kulondela byepi byo aubile?
16 Funjishainga mwana wa bwanga bya kubuulako bakwabo bintu byo aitabilamo. Baana ba bwanga ba kwa Yesu baumvwine moyo kimye kyo ebatumine kuya na kusapwila. Bino Yesu wibakwashishe kupichila mu kwibabuula mpunzha ko bafwainwe kuya na kusapwila ne byambo bya kwamba. (Mat. 10:5-7) Mwakonsha kulondela byepi byaubile Yesu? Kwashai ye mufunjisha kuyuka ko afwainwa kusapwila. Mwakonsha kumwipuzha inge wayukapo muntu umo wakonsha kumwenamo mu kishinka kimo kya mu Babiolo. Apa bino mwamukwasha kunengezha bya kwamba kupichila mu kumumwesha jishinda japeela kwisambilamo na bantu bukine. Pa kimye kyafwainwa, mwakonsha kuba bintu biji mu kipungu kya kuba’mba “Bantu Bamo Bamba’mba” ne kipungu kya kuba’mba “Muntu umo Wakonsha Kwimwipuzha’mba” biji mu buku wa kuba’mba Mukekala Myaka ne Myaka! Pa kuba bino, mwafwainwa kuta muchima pa kukwasha ye mufunjisha kwingijisha Baibolo pa kusapwila ne pa kukumbula mepuzho.
17 Kwashai ye mufunjisha kuketekela mwi Yehoba. Yesu wabuujile baana banji ba bwanga amba Yehoba ukebakwasha mambo wibatemwa. (Tangai Mateo 10:19, 20, 29-31.) Vululaimo ye mufunjisha kuba’mba Yehoba ukamukwasha ne aye. Mwakonsha kumukwasha kuketekela mwi Yehoba kupichila mu kulombela pamo ne aye pa binkonkwanyi byanji. Ba Franciszek bekala ku Poland baambile’mba: “Mufunjishi wami javula watongolanga bikonkwanyi byo nebikijile mu milombelo yanji. Byo namwene Yehoba byo akumbwile milombelo ya mufunjishi wami, ponkapotu ne amiwa natendekele kulomba. Namwenenga bukwasho bwa Yehoba inge nalomba moba ku nkito kuba’mba katanwe ku kupwila kwa kipwilo ne kushonkena.”
18 Yehoba wata bingi muchima bantu bo tufunjisha Baibolo. Wayuka basapwishi byo bengila na ngovu kukwasha bantu kufwenya kwipi ne aye, kabiji wibatemwa bingi na mambo a kino. (Isa. 52:7) Inge kya kuba kechi mujipo na muntu ye mubena kufunjisha Baibolo ne, mwakonsha kukwasha boba babena kufunda Baibolo kukomenako kufika ne ku lubatizhilo kupichila mu kwingijila pamo na basapwishi bebafunjisha.
FEBRUARY 26–MARCH 3
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | SALAMO 11-15
Fwanyikizhainga Mwaikala Mutende mu Ntanda Ipya ya Lesa
w06 5/15 18 jifu. 3
Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku Mutanshi wa Masalamo
11:3—“Munchinya wa ngolode wawamisha” ulumbulula ka? Kechi kyayukanyikwa ne, kana uno munchinya wajinga wa kine, inyi kana wajinga wakifwanyikizhotu walumbulwilenga lukumo lwa kushindañana kwavula kwa kwa Davida. Pano bino, kino kyepelo ke bungauzhi bulumbulula bufumu bwa kwa Yesu bwamupele Yehoba mu 1914. Munchinya byo alengwa na ngolode kibena kulumbulula kuba’mba bukalama bwanji bwanema bingi.
Nanchi Kyakonsheka Kwikala Mu Ntanda Mwabula Bukapondo Nyi?
Baibolo walaya’mba Lesa katatakatu akafumyepo bukapondo pano pa ntanda. Ino ntanda mwayula bukapondo yalaminwa ‘juba ja Lesa ja kije ne ja lonaiko lwa bantu babula kwakamwa Lesa.’ (2 Petelo 3:5-7) Kechi kukekalapo jibiji bantu baji na byubilo bya bukapondo bakamanyikanga bakwabo ne. Twakonsha kushiinwa byepi amba Lesa ukeba kupwisha bukapondo?
Baibolo waamba’mba Lesa “washikwa muntu yense watemwa bukapondo.” (Salamo 11:5) Mulenga watemwa mutende ne bunchibamambo bwaoloka. (Salamo 33:5; 37:28) O ene mambo Lesa o akabujila kuleka bakapondo kutwajijila kwikalako.
Nanchi Muji na Muchima wa Kupembelela Saka Mwatekanya Nyi?
15 Mambo ka Davida o aswijile kupembelela saka atekanya? Aye mwine wakumbula buno bwipuzho mu salamo mo aipwizhe bimye bina amba: “Bimye binga?” Waambile’mba: “Pakuba amiwa, naketekela mu butemwe bwenu bubula kwaluka; muchima wami ukasangalela mu mingilo yenu ya lupulukilo. Nkamwimbilanga Yehoba, mambo wangubila byawama.” (Sala. 13:5, 6) Davida waketekejile mu butemwe bwa Yehoba bubula kwaluka. Wapembelejilenga kumupokolola kabiji wavulukilenga Yehoba byo amubijilenga byawama. Kine, Davida wamwene kuba’mba kupembelela kwanema bingi.
Bufumu Bwafikizha Kyaswa Muchima wa Lesa Pano pa Ntanda
16 Luzhikijilo. Mu kupelako, byambo biji pa Isaya 11:6-9 popo bikafika kya kine kine. Banabalume, banabakazhi ne banyike bakazhikijilwa konse ko bakekalanga pano pa ntanda. Kafwako kilengwa, muntu nangwa nyama ukalengela mukwabo kuchiina ne. Akifwanyikizhai kimye ino ntanda byo ikekala ke muzhi wenu, kowa mu mikola, mu bizhiba, mu tulunga, kwenda mu mitumba, ne kwenda mu jisaka kwa kubula kuchiina. Kabiji inge bwayila kechi mukomvwanga moyo ne. Byambo biji mu Ezikyo 34:25 bikafika, pa kuba’mba bantu ba Lesa bakekale mu “mutende mu kiselebwa ne kulaala mu jisaka.”
Bishinka Bikwabo Byanema
Nanchi Bemwalula Nyi?
12 Ne atweba twikala mu ntanda mwavula bantu bajitu nobe boba baambilepo Paulo. Balanguluka’mba kukokela mizhilo ne mikambizho ke kushajilamo kabiji kafwako wafwainwa kwibabula bya kuba ne. Bafunjishi bavula ne bansemi balekatu banyike na kuba byonse byo bakeba. Bebafunjisha ne kuba’mba muntu yense wakasuluka kwisajila mwine kyawama ne kyatama. Nangwatu bantu bamba’mba baitabila mwi Lesa nabo balanguluka’mba kijitu bulongo kuba byo bakeba kwa kubula kukokela Lesa. (Sala. 14:1) Bena Kilishitu bakine bafwainwa kuchinuzhuka ino ndangulukilo. Inge twabula kujimuka yakonsha kwitulengela kuleka kukokela mikambizho ifuma ku jibumba ja Lesa. Kabiji yakonsha ne kwitulengela kwijizhañanya pa bintu byonse byo twabula kutemwa nangwa byo twamona’mba kechi bibena kwenda bulongo mu kipwilo ne. Nangwa kwitulengela kubula kuswa na muchima yense lujimuno lwa mu Baibolo lwaamba pa bya kisangajimbwe, pa intaneti ne pa kufunda kufika palepa.