BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w23 November pp. 26-30
  • Kuketekela mwi Yehoba Kwandengela Kuzhikijilwa

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Kuketekela mwi Yehoba Kwandengela Kuzhikijilwa
  • Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2023
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • BYO NATENDEKELE KUFUNDA PE YEHOBA NE KUMUKETEKELA
  • NAKETEKEJILE MWI YEHOBA BYO NAINGIJIJILENGA MU MPUNZHA YO BAONAWINE NA MAMBO A NKONDO
  • BETUMANYIKILE MU NIGER
  • “KECHI TWAYUKA BALONGO NE BANYENGA BYO BABENA KWINGILA MWINGILO WA BUFUMU MU GUINEA NE”
  • AMIWA NE MUKAZHAMI TWAKETEKEJILE MWI YEHOBA
  • YEHOBA WITUZHIKIJILA
  • Byo Mwafwainwa Kwingilako Pakatampe mu Mwingilo
    Bakwatankana Kuba Kyaswa Muchima wa Yehoba
  • Bintu byo Nafunjile ku Bansemi Byankwasha Kwingijila Lesa Bulongo
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2019
  • Nemwena Amiwa Mwine Lwitabilo Luji na Bantu ba Yehoba
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2023
Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2023
w23 November pp. 26-30
Israel Itajobi.

JISHIMIKILA JA BWIKALO

Kuketekela mwi Yehoba Kwandengela Kuzhikijilwa

BYASHIMIKIZHA BA ISRAEL ITAJOBI

INGE bantu banshikisha pa bintu byo nauba mu mwingilo wa Yehoba, javula nebambila’mba, “Njitu nobe kipe kyasenda Yehoba mu maboko!” Kino kibena kulumbulula’mba byonkatu byo nakonsha kusenda kipe ne kuya nakyo kuji konse ko mbena kukeba, byo byo nkeba Yehoba ne jibumba janji kuba kwi amiwa. Ko kuba’mba kumbuula ko nafwainwa kuya ne kimye kyo nafwainwa kuyilapo. Nswa mingilo yakatazha kabiji kimye kimo bumi bwami bwikala ne mu kizumba. Bino nafunda kuba’mba inge naketekela mwi Yehoba nzhikijilwa.

BYO NATENDEKELE KUFUNDA PE YEHOBA NE KUMUKETEKELA

Nasemekelwe mu 1948 mu ka muzhi kacheche kaikela ku kabeta ka ku bulenge muzhika bwa Nigeria. Pa kyokya kimye, ba Moustapha batata babanyike ne kolojami aye Wahabi, babatizhiwe ne kwikala Bakamonyi ba kwa Yehoba. Batata bafwile byo najinga na myaka itanu na ina. Najinga bingi na bulanda. Wahabi wambujile’mba tukamonañana jikwabo ne batata inge basangulwa. Bino byambo bya lutekenesho byo byandengejile kutendeka kufunda Baibolo. Nabatizhiwe mu 1963. Bakolojami bakwabo babiji ne nkasami nabo babatizhiwe.

Mu 1965, natendekele kwikala na kolojami aye Wilson mu Lagos kabiji naumvwanga bingi bulongo kwingijila pamo na bapainiya bajinga mu kipwilo kya Igbobi. Kwingila kwabo na lusekelo ne na mukoyo kwantundaikile bingi kabiji mu January 1968, ne amiwa natendekele bupainiya.

Mulongo waingijilanga pa Betele aye Albert Olugbebi, wisambile ne atweba banyike kuba’mba kubena kukebewa bapainiya beikajila ba kuya na kwingijila ku kabeta ka ku buyeke bwa Nigeria. Mvuluka byambo bya lutundaiko byaambile Mulongo Olugbebi bya kuba’mba: “Mukiji banyike kabiji mwakonsha kwingijisha kimye kyenu ne bulume bwenu kwingijila Yehoba. Kuji mingilo yavula bingi yo mwafwainwa kuya na kwingila.” Nakebelenga kwikala nobe ngauzhi Isaya ne kuya konse Yehoba ko akonsha kuntuma. Onkao mambo, nanembele pepala wa kwipwizhapo kwikala painiya wiikajila.​—Isa. 6:8.

Mu May 1968, bantumine kuya na kwingijila mu muzhi wa Kano, ku kabeta ka ku buyeke bwa Nigeria. Nayile na kwingijila ku ino mpunzha byo kwajinga nkondo mu 1967 kufika mu 1970. Ino nkondo yalengejile bantu kumanama bingi ne kufwa kabiji yakafikile ne ku musela wa Nigeria. Mulongo umo wankainye kuya ku kabeta ka ku buyeke bwa Nigeria na mambo a nkondo yajingako. Bino namubuujile’mba: “Nasanta bingi pa kunta muchima. Nangwa byonkabyo, Yehoba inge ubena kukeba’mba nkaye na kwingijilako, naketekela’mba ukanzhikijila.”

Mapu ubena kumwesha muzhika wa Africa ne mapunzha amo mwaikalanga ba Israel Itajobi ne kwingijila: Conakry, Guinea; Sierra Leone; Niamey, Niger; Kano, Orisunbare ne Lagos, Nigeria.

NAKETEKEJILE MWI YEHOBA BYO NAINGIJIJILENGA MU MPUNZHA YO BAONAWINE NA MAMBO A NKONDO

Twajinga bingi na bulanda byo twamwene bintu byaonaikile mu Kano na mambo a nkondo. Inge tuji mu mwingilo wa kusapwila, twamonanga mibiji ya bantu bafwa bo baipayile mu nkondo. Nangwa kya kuba mu Kano mwajinga bipwilo byavula, balongo bavula banyemeneko ku ino mpunzha. Kwashajiletu basapwishi 15 kabiji bajinga bingi na moyo ne kulefulwa. Bano balongo ne banyenga batemenwe bingi pa kumona bapainiya batanu na umo. Twibatundaikile kabiji baumvwine bingi bulongo. Twibakwashishe kutendeka kupwila jibiji ne kusapwila. Kabiji twibatundaikile kutumanga masawakya a mwingilo ne kuodanga mabuku ku musampi.

Atweba bapainiya beikajila twatendekele kufunda mulaka wa Kihausa. Kusapwila mu mulaka wabo kwalengejile bantu bavula kutendeka kuteleka ku mambo awama. Bantu bapwilanga mu bupopweshi bwabayijilemo mu yoya mpunzha kechi batemenwe byo twasapwijilenga mu yoya mpunzha ne. Onkao mambo, twafwainwe kwikala bajimuka bingi. Juba jimo, amiwa ne mulongo mukwabo betupangile ku mwanamulume wajinga na mupenyi. Bino twanyemene kumusha kya kuba wakankelwe kwitukwata. Nangwa kya kuba twapitanga mu bino bintu byakatazha, Yehoba witulengejile ‘kwikala kwa kubula wa kwitukatazha,’ kabiji basapwishi batendekele kuvujilako. (Sala. 4:8) Lelo jino, mu Kano muji basapwishi kukila 500 babena kwingijila mu bipwilo 11.

BETUMANYIKILE MU NIGER

Mwingilo wa bupainiya bwiikajila mu Niamey, Niger

Palutwe kacheche mu August 1968, byo twaingijijileko mu Kano pa bañondo bacheche, betutumine kuya na kwingijila ku Niamey, muzhi mukatampe wa mu Niger pamo na bapainiya babiji beikajila. Twafikenejiletu kuyuka’mba kyalo kya Niger, kyaikela ku muzhika wa Africa kutwa bingi kyuya. Twafunjile bya kusapwila ku ino mpunzha yatwa kyuya ne kufunda mulaka wa Kifulenchi wamba bantu bavula. Nangwa kya kuba kino kitukatezhe bingi, twaketekejile mwi Yehoba kabiji twatendekele kusapwila mu uno muzhi mukatampe pamo na basapwishi bacheche baikalanga mu ino mpunzha. Mu kimyetu kicheche, bantu bavula baikalanga mu Niamey bayukile kutanga batambwilenga buku wa kufundamo wa kuba’mba Bukine Butangijila ku Bumi bwa Myaka ne Myaka (TheTruth That Leads to Eternal Life). Bantu baishilenga ne na kwitufumpila pa kuba’mba nabo batambuleko uno buku.

Byo papichiletu moba acheche, twayukile’mba ba mu kafulumende kechi batemenwe Bakamonyi ba kwa Yehoba ne. Mu July 1969, twaikele na kubuñana kutanshi mu kino kyalo kwatainwe bantu 20. Twatengejilenga’mba basapwishi babiji bakatataka bakabatizhiwa. Nangwa byonkabyo, pa juba jitanshi ja kubuñana, bakapokola baishile ne kulekesha kubuñana. Bakapokola basendele bapainiya beikajila ne kalama wa mwanzo kuya na kwibatebawizha. Byo bapwishishe kwitutebawizha, betubuujile’mba mukabwele kuno ne ja kesha. Byo twayukile’mba bintu kechi bibena kwenda bulongo ne, twanengezhezhe kwambila jashi ja babena kuya ku lubatizhilo mu nzubo ya mulongo kabiji twibabatizhe kwa bunke mu mukola.

Byo papichile milungu icheche, kafulumende witukambizhe kuba’mba tufume mu kyalo, amiwa ne bapainiya bakwabo batanu. Betupeletu maola 48 a kwikala mu kyalo ne kwinengezhezha atweba bene bya ñendelo. Twakookejile kabiji twafumine mu kyalo ne kuya pa ofweshi wa musampi wa mu Nigeria, ko baketupele mingilo ikwabo.

Bantumine kuya na kwingijila mu Orisunbare, mo naingijilenga bingi bulongo mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha bantu Baibolo pamo na jibumba jicheche ja basapwishi jo nataaineko. Byo papichile bañondo batanu na kamo, ofweshi wa musampi wañambijile’mba mbwele ku Niger bunke bwami. Patanshitu nakuminye bingi kabiji najinga na moyo. Bino nakebeshe bingi kumonañana na balongo ba mu Niger jikwabo.

Nabwelele ku Niamey. Byo papichile juba jimo, musulu umo mwina Nigeria wangyukile’mba ne Kamonyi kabiji watendekele kwipuzha mepuzho aamba pa Baibolo. Natendekele kumufunjisha Baibolo kabiji byo alekele kupeepa fwanka ne kupendwapendwa, wabatizhiwe. Naumvwine bingi bulongo byo nasapwijilenga pamo na balongo ne banyenga mu mapunzha apusana pusana a mu Niger ne kwimwena bantu byo batambwijilenga bukine mu Niger. Kimye kyo nafikile mu kino kyalo, mwajingatu Bakamonyi 31. Bino byo nafumineko, Bakamonyi bajinga 69.

“KECHI TWAYUKA BALONGO NE BANYENGA BYO BABENA KWINGILA MWINGILO WA BUFUMU MU GUINEA NE”

Mu 1977 mu December, nabwelele ku Nigeria na kufunda. Milungu isatu ya kufunda byo yapwile, ukwatankanya mingilo ya Kavoto ka Musampi aye Malcolm Vigo wañambijile kutanga nkalata yafumine ku musampi wa ku Sierra Leone. Balongo bakebelenga mulongo katanda ubula kukolwakolwa kabiji painiya wayukile kwamba Kizungu ne Kifulenchi pa kuba’mba akekale kalama wa mwanzo mu Guinea. Mulongo Vigo wambujile’mba kyo kyo babena kukufunjishisha pa kuba’mba ukaye mu uno mwingilo. Kabiji waambile pa uno mwingilo amba kechi wapela ne. Wamvulwilemo’mba: “Saka ukyangye kuswa uno mwingilo, ulangulukepo bulongo.” Ponkapotu namukumbwile’mba: “Byo kiji kuba’mba Yehoba ye ubena kuntuma, nsakuya.”

Nayile na ndeke ku Sierra Leone kabiji namonañene na balongo ne banyenga ba pa musampi. Mulongo umo wa mu kavoto ka musampi wambujile’mba: “Kechi twayuka balongo ne banyenga byo babena kwingila mwingilo wa bufumu mu Guinea ne.” Nangwa kya kuba uno musampi ye watajilenga pa mwingilo wa kusapwila mu kyalo kya Guinea, kyakatezhe bingi kwisamba na basapwishi mambo mu kyalo mwajinga milukuchi ya bumulwilantanda. Baesekele bimye byavula kutuma balongo kuya na kufwakesha balongo ba mu Guinea, bino bakankalwanga kwibatuluka. Onkao mambo, nayile mu Conakry, muzhi mukatampe wa mu Guinea pa kuba’mba ntambule luusa lwa kwikala mu kino kyalo.

“Byo kiji kuba’mba Yehoba ye ubena kuntuma, nsakuya”

Byo nafikile mu Conakry, nayile na kwisamba na bantomesha bemenako kyalo kya Nigeria. Nebabuujile kuba’mba naiya mu kino kyalo pa kuba’mba nsapwile mambo awama a Bufumu. Wambuujile’mba kange wisulwe kwikala mu kino kyalo ne, mambo bakakukwata nangwa kukukozha. Wañambijile’mba: “Bwela na kusapwila ku Nigeria.” Namukumbwile’mba: “Mbena kukebesha bingi kwikala mu kino kyalo.” Onkao mambo, wanembele nkalata ku kafulumende wa mu Guinea kuba’mba ankwashe. Kilolo wa mu kafulumende wantambwijile bingi bulongo ne kunkwasha.

Byo papichile moba acheche, nabwelele pa ofweshi wa musampi wa mu Sierra Leone kabiji nabuujile balongo byankwashishe kilolo umo wa mu kafulumende. Balongo batemenwe bingi byo nebabuujile Yehoba byo ankwashishe pa lolwa lwendo. Kafulumende wa mu Guinea wanswishishe kwikala mu kyalo.

Ba Israel basenda bipe byabo kabiji baji bingi na lusekelo.

Mwingilo wa mu mwanzo mu Sierra Leone

Kutendeka mu 1978 kufika mu 1989, naingijilenga mwingilo wa mu mwanzo mu Guinea, mu Sierra Leone kabiji naikele nkwasho ku kalama wa mwanzo mu Liberia. Patanshi, naendangatu na kukolwa. Javula nakolwanga inge mbena kwingijila mu mapunzha ajinga kwalepa. Pano bino balongo bebikangako bingi kuntwala ku kipatela.

Juba jimo malaria ankwachile bingi kabiji najinga na nsokanda munda. Byo nakosele, bambuujile’mba balongo balangulukilenga’mba nsakufwa. Kabiji besambilenga pa ko bakanzhiika. Nangwa kya kuba napichilenga mu bino bintu byakatazha, kechi nalangulukilenga kuleka mwingilo ye naingijilenga ne. Nashiinwe kuba’mba Lesa ye yenkatu wakonsha kunzhikijila kabiji nayukile’mba nangwatu inge nafwa ukansangula.

AMIWA NE MUKAZHAMI TWAKETEKEJILE MWI YEHOBA

Ba Israel ne ba Dorcas pa juba jabo ja masongola.

Juba ja masongola etu mu 1988

Mu 1988, namwene nyenga Dorcas, painiya watemenwe bingi Yehoba kabiji wipelula. Twisongwele kabiji twatendekele kwingijila pamo mu mwanzo. Dorcas waingilanga bingi na mukoyo mu uno mwingilo kabiji wipaine kwingijila Yehoba. Kimo kimye twaendanga museke walepa makilomita 25 na kufwakesha bipwilo saka twasenda ne bipe. Inge tubena kufwakesha bipwilo byajinga kwalepa, twakanjilanga myotoka kabiji twaendangatu pachepache na mambo a kuba’mba mikwakwa mwajinga bimbo ne mateshi avula bingi.

Nyenga Dorcas kechi wajinga na moyo ne. Pa bimye bimo twaabukanga pa mikola paji biwele byavula bingi. Juba jimo, byo twaendele lwendo lwa moba atanu, twataaine kuba’mba byabu byavula byayile na mukwe wa mema kabiji twaingijishenga mato pa kwabuka. Dorcas byo afuminenga mu bwato, waponejile pa mema pazhika. Kabiji atweba bonse kechi twayukile kufwenka ne. Kabiji mu mukola mwajinga biwele byavula bingi. Bino bansongwalume bamo betayilepo ne kumwabulapo. Moba alondejilepo twakankelwenga kulaala na mambo a kulanguluka pa kitumwekejile. Nangwa byonkabyo, twatwajijile kwingila mwingilo wetu wa mu mwanzo.

Jahgift ne Eric baimana kulutwe ya Nzubo ya Bufumu.

Baana betu Jahgift ne Eric, ke bupe bwitupele Lesa

Ku ntendekelo ya 1992, twakuminye bingi byo twayukile kuba’mba mukazhami aye Dorcas wanema pa muchima. Twalangulukilenga’mba nanchi ino yo mpelo ya mwingilo wetu wa kimye kyonse nyi? Bino twaambile’mba: “Yehoba witupa bupe.” Onkao mambo, uno mwanetu wamukazhi twamutumbile’mba Jahgift. Byo papichile myaka ina kufuma pasemekejilwe Jahgift, twaikele na mwana mukwabo Eric. Bano baana bonse babiji ke bupe bwitupa Yehoba. Jahgift waingilanga pa ofweshi wa bantuntuluzhi uji mu Conakry kabiji Eric naye ke nkwasho mu kipwilo.

Ba Israel ne ba Dorcas ne mwanabo wamulume Eric ne mwanabo wamukazhi Jahgift, baimana kulutwe ya Nzubo ya Bufumu.

Nangwa kya kuba Dorcas walekele bupainiya bwiikajila, watwajijile kwingila bupainiya bwa kimye kyonse aku saka tubena kukomesha baana betu. Yehoba wankwashishe kutwajijila kwingila bupainiya bwiikajila. Baana betu byo bakomene, Dorcas watendekele kwingila bupainiya bwiikajila jikwabo. Luno atweba bonse babiji tubena kwingila mwingilo wa bumishonale mu Conakry.

YEHOBA WITUZHIKIJILA

Ngya na kwingijila konse kwantuma Yehoba. Amiwa ne mukazhami Yehoba witupesha kabiji twimwena byo etuzhikijila. Kuketekela mwi Yehoba kwitwamuna ku makatazho ne bijikila biya na mambo a kuketekela mu bintu bya ku mubiji. Bintu byo twapitamo amiwa ne Dorcas bitufunjisha kuba’mba Yehoba yo nsulo ya bukikizhi bwa kine kabiji ye “Lesa wa lupulukilo lwetu.” (1 Moba. 16:35) Nashiinwa kuba’mba bwikalo bwa bonse baketekela mwi aye “bakebuzhikijila kwi Yehoba”.​—1 Sam. 25:29.

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu