BYA KUKWASHA KISEMI | KUKOMESHA BAANA
Bya Kuba na Mwana uji na Kazanga
LUKATAZHO
Mwanenu uji na myaka ibiji inge wazhingila, utendeka kujila, kwinyantawila ne kwitayaika. Mwiipuzha’mba: ‘Mwanami kana ujitu bulongo? Kana pajipo kintu kyatama kyo nguba kimulengela kukizhamo kuzhingila nyi? Abya ukakomatu byonkabye nyi?’
Mwakonsha kukwasha mwanenu uji na myaka ibiji kupimpula byubilo byanji. Pano bino, patanshi mwafwainwa kuyuka kilengela mwanenu kuba byobyo.
KILENGELA
Baana ba bacheche kechi bayuka bya kuba inge bazhingila nangwa inge baumvwa moyo ne. Kino kyo kintu kimo kilengela mwana kuba kazanga. Pano bino, kuji byavula bilengela.
Akilangulukai pa lupimpu lwikalapo inge mwana wafikizha myaka ibiji. Kufumatu kimye kya kusemwa, bansemi bamubilangatu byonse byo akebanga. Kya kumwenako, inge wajila, baiyanga lubilo, ne kwamba’mba, ‘Mwana wakolwa nyi? Ukeba kwamwa nyi? Kumutekenesha nyi? Inyi kumuvwika bivwalo bikwabo?’ Bansemi bebikangako kuba byonse bikebewa pa kuba’mba bintu bikale bulongo. Kabiji kuba bino kwawama bingi mambo mwana wanenda uketekelatu mu bansemi banji.
Nangwa byonkabyo, inge wafikizha myaka ibiji, mwana utendeka kuyuka kuba’mba bansemi banji kechi bamubila byonse byo akeba ne. Mu kifulo kya kumubila byo akeba, bansemi bakeba’mba alondelenga byo bakeba. Pano pa kino kimye bintu byaaluka, kabiji mwana uji na myaka ibiji kechi wakonsha kulondela luno lupimpu kwa kubula kujila ne kwipuma puma nangwa’mba kuba kazanga ne.
Mu kuya kwa kimye, mwana javula wiya kuyuka kuba’mba bansemi banji kechi baikelakotu kumulama ne, bino ne kumufunjisha. Kabiji wafwainwa ne kuyuka kuba’mba wafwainwa ‘kukokela bansemi banji.’ (Kolose 3:20) Pa kikye kimye mwana wakonsha kweseka bansemi kupichila mu kujila jila.
BYO MWAKONSHA KUBA
Yukai kilengela. Mwafwainwa kuyuka kuba’mba mwanenu wa kikepa. Na mambo a kuba kechi wayuka bya kuba inge wazhingila nangwa waumvwa moyo ne, wakonsha kuba bintu byatama inge bamuzhingijisha. Yukai kyalengela kuba’mba obenga byobyo.—Jifunde ja mu Baibolo: 1 Kolinda 13:11.
Tekai muchima. Inge mwanenu uji na kazanga, kechi mwafwainwa kuzhingila ne. Inge kyakonsheka, lubaikotu ku byo auba ne kumukwasha mu meso anteka. Kuyuka kimulengela kuzhingila zhingila kukemukwasha kuteka muchima.—Jifunde ja mu Baibolo: Byambo bya Mana 19:11.
Londelainga byo mubula baana benu. Inge kemubetu byonse bikeba mwanenu, ko kuba’mba ne kimye kikwabo kyo akakebanga kintu ukabwezhapo kuba byonkabyo. Mwanenu wafwainwa kuyuka kuba’mba byonka byo mumubula byo byo muba.—Jifunde ja mu Baibolo: Mateo 5:37.
Tekanyai. Kechi mwafwainwa kuketekela kuba’mba kazanga kakapwatu juba jimo ne, kikatakata inge mumuleka na kuba byonse byo akeba kupichila mu kujila ne kwipumapuma. Inge ke mumukwashe mu jishinda jawama ne kubula kupimpula pimpula mo mubila bintu, kazanga kakayanga na kukepa. Kabiji mu kuya kwa kimye ukekileka. Baibolo waamba’mba: “Butemwe butekanya.”—1 Kolinda 13:4.
Kabiji esekai kuba bino byalondelapo:
● Umvwe watendeka kazanga, mukwatai (inge kyakonsheka), kabiji kwa kubula kumukozha, mukwachijilai kuchina waketayaikanga. Kumukajipila ne. Mupembelelaitu bukaji bupwe. Mu kuya kwa kimye, mwana ukamona kuba’mba kazanga kechi kamukwasha ne.
● Salaipo mpunzha kwa kumubika mwanenu inge watendeka kulukuta nabiji mu nzubo. Mubulai kuba’mba musa kumulupulatu pangye inge wikileka kulukuta.
● Inge mwanenu ke obe kazanga paji bantu bavula, mwafwainwa kumutwala kwabula bantu. Kange mumuleke na mambo a kuba ubena kulengela bantu kulakama ne. Inge mwamuleka, mukamulengela kulanguluka’mba inge wauba kazanga mwakonsha kumubila byonse byo akeba.
[Kipikichala pa peja 13]
[Kipikichala pa peja 13]
[Mabulañano pa peja 14]
Kuyuka kilengela mwana kwikala na kazanga kikemukwasha kumutekenya.
[Kitenguluzha pa peja 14]
BINEMBELO BIBENA KWAMBA PA KISHINKA
“Byo twajinga banyike, twaambilenga bya bwanyike, kabiji twalangulukilenga nobe banyike.”—1 Kolinda 13:11, Contemporary English Version.
‘Maana o amulengela muntu kubanda kuzhingila.’ —Byambo bya Mana 19:11.
“Mwafwainwa kwambatu amba ‘ee,’ ee, ‘ine,’ ine.”—Mateo 5:37.
[Kitenguluzha pa peja 14]
KWALAUKA ALAUKANGA NE.
John Rosemond mu buku wanji wa kuba’mba, New Parent Power! wanembele’mba: “Nsekatu mu muchima umvwe naumvwa nsemi na kwijizhanya’mba mwanami kechi uswa inge namukanya ne. Nseka mambo bino byambo bilumbulula biji mwine nsemi kechi mwana ne. Mwana ubula kumvwa inge bamukanya, ko kuba’mba bansemi bakana kabiji babwela bamubila kyo bakumukainanga. Kino kechi kibena kulumbulula’mba mwana kechi umvwa ne, bino ke na mambo a kuba’mba kechi wayuka kine kintu kyo babena kumukainya ne.”