Kya Bubiji Funjishainga Baana Benu Kwipelula

ÑANYI BINTU BYUBA BANTU BEPELULA?

Bantu bepelula baji bingi na mushingi. Kechi betota ne, kabiji kechi bakeba bantu kukizhamo kwibapa mushingi ne. Pakuba, banemeka bakwabo ne kulondela byo bebabuulako.

Bantu bamo balanguluka’mba, bantu bepelula bazenzalala. Pano bino kechi byo ibyo ne. Kwipelula kulengela muntu kuswa bintu byo alubankanya ne kuyuka bintu byo akonsha kubula kuba.

MAMBO KA KWIPELULA O KWANEMENA?

• Kwipelula kwitukwasha kumvwañana na bakwetu. Buku wa kuba’mba The Narcissism Epidemic waamba’mba: “Bantu bepelula bekala na balunda bavula.” Kabiji waamba ne kuba’mba, bantu bepelula “kibapeelela bingi kumvwañana ne kubila bintu pamo na bantu bapusana pusana.”

• Inge mwanenu wafunda kwipelula, kikamukwasha ne byo akakoma. Inge mwanenu waikala na kyubilo kya kwipelula lonka luno, kikamupeelela kutaana nkito inge wakoma. Shayuka aye Dr. Leonard Sax, wanembele’mba: “Muntu ulanguluka’mba wanema kukila bakwabo ne kumona nobe wayuka byonse, kechi kimupeelela kutwela nkito ne. Bino awa wipelula ne kumvwina bibena kwamba ubena kutwezha bantu nkito, yeye bakonsha kutwezha nkito.”a

BYO MWAKONSHA KUFUNJISHA BAANA BENU KWIPELULA

Kwashainga baana benu kubula kulanguluka’mba banema kukila bakwabo.

JIFUNDE JA MU BAIBOLO: “Umvwe muntu kealanguluke’mba wakila bakwabo bino saka aji watu, ubena kwijimbaika mwine.”—Ngalatiya 6:3.

• Chinuzhukainga kukizhamo kutakaika mwanenu. Inge kemwambile mwanenu byambo bya kuba’mba, “Obewa uji bingi na maana kabiji ukekala dokotala,” mwakonsha kumona nobe mubena kumutundaika. Bino kishinka ke kya kuba’mba bikonkwanyi bya uno mutundu kechi byapeela kufikizha ne. Pano inge mwafunjisha mwanenu kwibikila bikonkwanyi byo akonsha kufikizha ne kwingila na ngovu, wakonsha kwikala bulongo.

• Pa kusanchila mwanenu, mwafwainwa kutongolapo kintu kyawama kyo auba. Inge kemwambiletu mwanenu amba, “Obewa uji bingi na maana,” mwanenu kechi ukafunda kwipelula ne. Mwafwainwa kutongola kine kintu kyo auba kyo mubena kumusanchilapo.

• Kechi mwafwainwa kuleka mwanenu kwingijishanga Intaneti kimye kyabaya ne. Ano moba bantu babena kwingijisha Intaneti kwitumbijikilamo ne kumwesha bintu byawama byo baji nabyo. Kuba bino kumwesha’mba kechi bepelula ne.

• Funjishainga baana benu kulomba lulekelo lwa mambo. Inge mwanenu walubankanya, mukwashai kuswa kyo alubankanya.

Funjishainga baana benu kwikala na muchima wa kusanta.

JIFUNDE JA MU BAIBOLO: “Saka musanta.”—Kolose 3:15.

• Kusanta pa bilengwa na Lesa. Baana bafwainwa kusantanga pa bilengwa na Lesa ne kuyuka kuba’mba bitukwasha kwikala na bumi. Tukeba mwela, mema a kutoma ne kajo ka kuja pa kuba’mba twikale na bumi. Kwamba pa bino bintu byalenga Lesa kulengela baana benu kwikala na muchima wa kusanta pa bintu bya kukumya byo alenga pano pa ntanda.

• Sanchilainga bantu. Funjishainga mwanenu kuba’mba muntu yense kuji bintu bimo byo oba bulongo kukila bakwabo. Onkao mambo, mwanenu kechi wafwainwa kubila bakwabo kichima pa bintu byo boba bulongo kumukila ne, bino wafwainwa kufunjilako.

• Santainga. Funjishainga baana benu kusanta kufuma panshi ya muchima, kechi kwambatu pa kanwa ne. Inge baana baikala na muchima wa kusanta, kikebakwasha kwikala bepelula.

Funjishainga baana benu kuba’mba kyanema bingi kwingijila bakwabo.

JIFUNDE JA MU BAIBOLO: “Na muchima wa kwipelula saka mulanguluka’mba bakwenu bemukila, saka muta muchima ku bintu bya bakwenu kabiji kange mulangulukengatu pa bintu byenu byonka ne.”—Filipai 2:3, 4.

• Mwanenu wafwainwa kwingilanga mingilo ya pa nzubo. Kubula kupa mwana mingilo ya kwingila pa nzubo kukamulengela kulanguluka’mba byo abena kuba byanema kukila mingilo ya pa nzubo. Wafwainwa kwingila mingilo ya pa nzubo patanshi bino kukaya kwapelako. Mubuulai kuba’mba kwingila mingilo ya pa nzubo kukamufunjisha kukwasha bantu, kabiji kuba bino kukalengela bantu kumutemwa ne kumunemeka.

• Mubuulai kuba’mba kyanema bingi kukwasha bantu. Kukwasha bantu kukalengela mwanenu kukoma mu maana. Onkao mambo, tundaikainga mwanenu kumonapo bantu bo akonsha kukwasha ne kwisamba nanji pa mashinda o akonsha kwibakwashishamo. Musanchilainga ne kumutundaika pa byo engijila bakwabo.