BYA KULUMBULULA
Nanchi Twafwainwa Kusekelela Moba a Kukokoloka Nyi?
MU BAIBOLO kechi mwanembwapo moba a kukokoloka a bupopweshi ne a ku kyalo asekelelwa mu mapunzha avula mwaya ntanda lelo jino ne. Pano nga ano moba a kukokoloka afumine pi? Umvwe kya kuba mwaya na kupesa pesa ku laibulale, mwakonsha kwiumvwina anwe bene mabuku byo aamba pa mambo a moba a kukokoloka asekelelwa ku mpunzha ko muji. Akimonai bya kumwenako bicheche.
Ishita. Buku wa The Encyclopædia Britannica waamba’mba: “mu Lulayañano Lupya kafwamo panembwa kusekelela Ishita ne.” Pano nga Ishita yatendekele byepi? Yatendekelwe na bantu bantunshi. Nangwa kya kuba bamba’mba jino jo juba ja kusekelela lusanguko lwa Yesu, bisho byubiwa mu kimye kya Ishita kechi bya bwina Kilishitu ne. Kya kumwenako, pa mambo a “tululu to bengijisha pa Ishita,” buku wa The Catholic Encyclopedia waamba’mba: “kalulu ke kiyukilo kya bantunshi kabiji kingijishiwa kwimenako lusemo.”
Kusekelela Mwaka Mupya. Juba ne bisho byubiwa pa juba ja Mwaka Mupya byaenda kupusana pusana mu byalo. Pa mambo a byatendekele kusekelelwa jino juba, buku wa The World Book Encyclopedia waamba’mba: “Ndamakyalo wa bena Loma aye Julyasi Kesala waikajikile juba ja January 1 amba jo Juba ja Mwaka Mupya mu 46 B.C. Bena Loma baingijishanga jino juba kunemekelamo Janusi, lesa wa bibelo, binzhilo, ne ntendekelo. Ñondo wa January watumbilwe jino jizhina kumwesha mushingi kwi Janusi wajinga na bilungi bibiji, kimo kyatajile kulutwe kikwabo kyatajile kunyuma.” Onkao mambo, kusekelela Juba ja Mwaka Mupya kwafumine ku bisho bya bantunshi.
Halloween. Buku wa The Encyclopedia Americana waamba’mba: “Bisho bya Halloween byafumine ku kusekelela Druid [buñanga bwa bantu batelwa’mba bena Celt ba ku kala] kimye kya kala bwina Kilishitu saka bukyangye kutendeka. Bena Celt bajinga na bijiilo bya balesa babiji bakatampe—lesa wa juba ne lesa wa bafu (watelwanga’mba Samaini), kino kisela kya kusekelela lesa wa bafu kyaubiwanga pa November 1, ku ntendekelo ya Mwaka Mupya wa bena Celt. Mu kuya kwa moba kijiilo kya bafu kyabikilwe ne mu bisho bya bwina Kilishitu.”
Moba Akwabo a Kukokoloka. Kechi kyakonsheka kwamba pa moba onse a kukokoloka obiwa mwaya ntanda yonse ne. Nangwa byonkabyo, moba a kukokoloka atumbijika bantu nangwa bipanyi bya bantu kechi aitabizhiwa kwi Yehoba ne. (Yelemiya 17:5-7; Byubilo 10:25, 26) Kabiji yukai kuba’mba ntendekelo ya kusekelela moba a bupopweshi kyo kiyukilo kya kuyukilako kana ano moba asangajika Lesa nyi nangwa ne. (Isaya 52:11; Lumwekesho 18:4) Mafunde a mu Baibolo atongolwa mu Kitango 16 kya uno buku akemukwasha kuyuka Lesa byo amona boba bevwanga mu kusekelela moba a kukokoloka a ku kyalo.