Masongola ke Bupe Bwafuma Kwi Lesa

1, 2. (a) Ñanyi bintu besongola katataka byo baketekela mu masongola? (b) Ñanyi mepuzho o tusa kwisambapo mu kino kitango?

FWANYIKIZHAI musongwa ne musongoshi baji bingi na lusekelo pa juba jabo ja masongola. Basangalala bingi kabiji baketekela kwikala bulongo ne kuba’mba masongola abo akatwajijila.

² Nangwa byonkabyo, bantu inge popo besongola bekala bingi na lusekelo, bino pa kupitapo moba, bamo lusekelo lwabo kechi lutwajijila ne. Pa kuba’mba masongola atwajijile ne kwikala a lusekelo, besongola bafwainwa kutwajijila kulondela lutangijilo lwa Lesa. Twayai twisambe pa mikumbu ya mu Baibolo ya mepuzho alondelapo: Ñanyi bintu byawama bifuma mu masongola? Inge mukeba kusongola nangwa kusongolwa, muntu wa mutundu ka ye mwafwainwa kutwela nanji mu masongola? Mwakonsha kwikala byepi mwanamulume nangwa mwanamukazhi wawama? Ñanyi kintu kyakonsha kulengela masongola kutwajijila?—Tangai Byambo bya Maana 3:5, 6.

NANCHI NAFWAINWA KUSONGOLA NANGWA KUSONGOLWA NYI?

3. Mambo ka bantu bamo o bakebela kusongola nangwa kusongolwa? Lumbululai.

³ Bamo balanguluka’mba muntu wakonshatu kwikala na lusekelo inge wasongola nangwa kusongolwa. Abino kechi byo byo kiji ne. Yesu waambile pa bukatanda ne buzhike amba bupe. (Mateo 19:11,12) Kabiji mutumwa Paulo naye waambilepo pa buwame bwa kwikala katanda nangwa muzhike. (1 Kolinda 7:32-38) Muntu mwine ye wafwainwa kufuukulapo kusongola nangwa kusongolwa. Onkao mambo, kechi mwafwainwa kuswisha balunda nenu, balongo benu nangwa bisho kwimulengela kusongola nangwa kusongolwa ne.

4. Ñanyi bintu byawama bifuma mu masongola?

⁴ Baibolo wamba’mba masongola ke bupe bwafuma kwi Lesa kabiji aleta lusekelo. Yehoba waambile pa mwanamulume mutanshi aye Adama amba: “Kechi kyawama muntu kutwajijila kwikala bunke ne. Nsakumulengela nkwasho wamufwainwa.” (Ntendekelo 2:18) Yehoba walengele Evwa kwikala mukazhi wa kwa Adama, kabiji bo balengele kisemi kitanshi. Inge baji mu masongola baji na baana, bafwainwa kumona kuba’mba babena kwibakomesha bulongo. Pano bino, kusema baana kechi kyo kyakonsha kulengela muntu kusongola nangwa kusongolwa ne.—Salamo 127:3; Efisesa 6:1-4.

5, 6. Masongola akonsha kwikala byepi nobe “lutambo wa mizhinge isatu”?

⁵ Mfumu Solomone wanembele’mba: “Bantu babiji bawama kukila uji bunke mambo bamwenamo byawama mu mingilo yabo. Mambo inge umo wapona, mukwabo ukamwimanyapo. Pano kyakonsha kwikala byepi umvwe muntu uji bunke wapona kwa kubula wa kumwimanyapo? . . . Kechi kyapela lutambo wa mizhinge isatu kuchibika bukiji ne.”—Musapwishi 4:9-12.

⁶ Inge bantu besongola, bekala bingi balunda, mambo bekwasha ne kwitekenesha. Butemwe bulengela masongola kukosa. Pano bino, masongola akatwajijilatu kukosa inge mwanamulume ne mwanamukazhi ke bapopwele Yehoba. Inge ke bobe bino, masongola abo akekala nobe “lutambo wa mizhinge isatu,” ye bazhinga. Uno lutambo ukosa bingi kukila lutambo wa mizhinge ibiji. Kukookela Yehoba kulengela masongola kukosa bingi.

7, 8. Ñanyi lujimuno Paulo lo aambilepo pa masongola?

⁷ Inge mwanamulume ne mwanamukazhi besongola, beyowa bingi ne kupwisha kilaka kya kwilaala. (Byambo bya Maana 5:18) Nangwa byonkabyo, inge muntu wasongola nangwa kusongolwa na mambo a kukeba kwilaala, kechi wakonsha kusala bulongo muntu wa kutwela nanji mu masongola ne. O ene mambo Baibolo o itutundaikila’mba, muntu wafwainwa kusongola nangwa kusongolwatu inge “wapitaila pa jifumbi ja bwanyike,” kilaka kya kukeba kwilaala po kibaya. (1 Kolinda 7:36) Kyanema bingi kupembelela kino kilaka kupwa. Kuba bino kwakonsha kulengela muntu kufuukula bintu bulongo.—1 Kolinda 7:9; Yakoba 1:15.

⁸ Inge mubena kukeba kusongola nangwa kusongolwa, kyawama kuyuka ene mambo o mubena kukebela kuba bino kabiji mwafwainwa kuyuka’mba mu masongola mwikala makatazho. Paulo waambile’mba aba basongola nangwa kusongolwa, “bakamonanga bya malwa mu mibiji yabo.” (1 Kolinda 7:28) Nangwatu bantu bekala bulongo mu masongola bakonsha kupita mu makatazho. Onkao mambo, inge mukeba kusongola nangwa kusongolwa, mwafwainwa kumona kuba’mba mwasala bulongo muntu wa kutwela nanji mu masongola.

MUNTU WA MUTUNDU KA YE MWAFWAINWA KUSONGOLA NANGWA KUSONGOLWAKO?

9, 10. Ñanyi kintu kyakonsha kwitumwekela inge twasongola nangwa kusongolwa ku muntu ubula kupopwela Yehoba?

⁹ Mu Baibolo muji jifunde jo twafwainwa kuvulukanga kimye kyonse pa kusala muntu wa kusongola nangwa wa kusongolwako. Jino jifunde jaamba’mba: “Kechi mwikase kikonkoji kimo na babula kwitabila ne.” (2 Kolinda 6:14) Mu kino kinembelo baamba pa bintu bingijisha banjimi. Inge banyama babiji bapusana bimino ne bulume, njimi kechi wakonsha kwibabika ku kikonkoji kimo ne, mambo bano banyama kechi bakonsha kwingila bulongo ne. Kyo kimotu, inge muntu upopwela Yehoba ne ubula kumupopwela besongola, masongola abo ekala bingi na makatazho. O ene mambo Baibolo o itutundaikila kusongola nangwa kusongolwatu “monka mwi Nkambo.”—1 Kolinda 7:39.

¹⁰ Bimye bimo, bena Kilishitu bamo babula mu masongola balanguluka’mba kijitu bulongo kusongola nangwa kusongolwa ku muntu ubula kupopwela Yehoba kukila kutwajijila kwikala bunke. Pano bino, inge twalengulula lujimuno lwa mu Baibolo, mufuma bintu byatama bingi. Byo tuji bapopweshi ba Yehoba, kwingijila Lesa kyo kintu kyo twafwainwa kunemeka mu bwikalo bwetu. Mwakonsha kumvwa byepi inge bena kwenu kechi bapopwela Yehoba ne? Bavula bafuukulapo kwikala bakatanda nangwa bazhike kukila kusongola muntu ubula kupopwela Yehoba.—Tangai Salamo 32:8.

11. Mwakonsha kusala byepi bulongo muntu wa kusongola nangwa wa kusongolwako?

¹¹ Akino kechi kibena kulumbulula’mba twakonsha kusongola nangwa kusongolwa ku ujitu yense upopwela Yehoba ne. Inge mubena kukeba kusongola nangwa kusongolwa, mwafwainwa kusala muntu ye mwatemwa kabiji ye mumvwañana nanji. Mwafwainwa kupembelela kufikatu ne kimye kyo mukataana muntu uba bintu byonka byo muba mu bwikalo kabiji wingijila Lesa. Kyanema bingi kutanga ne kulanguluka langulukapo pa mafunde aamba pa masongola anemba kalume wa kishinka aji mu mabuku etu.—Tangai Salamo 119:105.

12. Twakonsha kufunjilako ka ku byo baubanga kala pa kukebela muntu wa kusongola nangwa wa kusongolwako?

¹² Mu bisho bimo, bansemi bo bakebela mwanabo muntu wa kusongola nangwa wa kusongolwako. Balanguluka’mba bansemi bo bafwainwa kukeba mwanamulume wawama wakonsha kusongola mwanabo. Kino kisho kyajingako ne mu moba anembejilwemo Baibolo. Onkao mambo, inge bansemi balondela kino kisho, Baibolo wakonsha kukwasha bano bansemi kuyuka byubilo byo bafwainwa kumonamo mu uno wa mulume. Abalahama byo akebejile mwananji Izaka mwanamukazhi wa kusongola, kechi watele muchima pa mali nangwa mingilo yo aingilanga ne, bino watele muchima pa muntu watemenwe Yehoba.—Ntendekelo 24:3, 67; Monai Byambo byo Balumbulula 25.

MWAKONSHA KUBA BYEPI PA KUBA’MBA MUKEKALE NA MASONGOLA AWAMA?

13-15. (a) Mwanamulume wakonsha kwinengezha byepi saka akyangye kusongola? (b) Mwanamukazhi wafwainwa kwinengezha byepi saka akyangye kusongolwa?

¹³ Inge mubena kulanguluka pa kusongola nangwa kusongolwa, mwafwainwa kwinengezha bulongo. Kimye kimo, mwakonsha kumona nobe mwinengezha kutwela mu masongola. Twayai twisambe pa byo kilumbulula kwinengezha bulongo saka mukyangye kusongola nangwa kusongolwa. Kuyuka byo mwafwainwa kuba kwanema bingi.

¹⁴ Baibolo wamba’mba mwanamulume ne mwanamukazhi baji na mingilo yapusana pusana mu kisemi. Onkao mambo, kwinengezhezha jimo saka mukyangye kusongola nangwa kusongolwa kulumbulula kuyuka mwingilo uji na mwanamulume ne mwanamukazhi. Inge mwanamulume ubena kukeba kusongola, wafwainwa kwiipuzha inge wafikilamo kwikala mutwe wa kisemi. Yehoba wapa mwingilo mwanamulume wa kumwena mukazhanji ne baana bintu byo bakeba ne kwibalama bulongo. Bino kyakila pa byonse, mwanamulume wafwainwa kutangijilanga kupopwela kwa kisemi. Baibolo wamba’mba mwanamulume ubula kumwena ba mu kisemi kyanji “watama kukila yewa wabula kwitabila.” (1 Timoti 5:8) Inge mukeba kusongola, mwafwainwa kulangulukanga pa byo mwafwainwa kulondela jifunde ja mu Baibolo ja kuba’mba: “Nengezha mwingilo wobe wa pangye, ne kunengezhezha jimo bintu byonse mu bujimi bobe; apa bino ushimike nzubo yobe.” Mu jishinda jikwabo, twakonsha kwamba’mba, saka mukyangye kusongola mwafwainwa kuyuka Yehoba byo akeba banabalume kulamanga bisemi byabo.—Byambo bya Maana 24:27.

¹⁵ Mwanamukazhi ubena kukeba kusongolwa naye wafwainwa kwiipuzha inge winengezha kwingila mingilo ya mu masongola. Baibolo waambapo mashinda amo mwanamukazhi mo afwainwa kulamina mwatawanji ne baana banji. (Byambo bya Maana 31:10-31) Lelo jino, banabalume bavula ne banabakazhi balangulukatu pa bintu byakonsha kwibobila mukwabo wa mu masongola. Bino Yehoba ukeba’mba mulangulukenga pa bintu byo mwakonsha kubila mukwenu wa mu masongola.

16, 17. Inge mukeba kusongola nangwa kusongolwa, ñanyi bintu byo mwafwainwa kulangulukapo?

¹⁶ Saka mukyangye kusongola nangwa kusongolwa, mwafwainwa kulanguluka pa mingilo Yehoba yo apa mwanamulume ne mwanamukazhi. Kwikala mutwe wa kisemi kechi kulumbulula’mba mwanamulume wafwainwa kuyanjishanga kisemi kyanji ne. Mwanamulume wafwainwa kwingijisha bumutwe bwanji bulongo inge ke amweshe butemwe ne kifyele ku bantu bo abena kulama byonka byaubanga Yesu. (Efisesa 5:23) Mwanamukazhi naye wafwainwa kuyuka byo kilumbulula kutundaika byafuukula mwatawanji ne kwibilondela. (Loma 7:2) Kabiji wafwainwa kwiipuzha inge ukanekenenanga mwatawanji mbulwa kulumbuluka. Bino inge wamona’mba kechi wakonsha kuba bino ne, kyakonsha kuwama kubula kusongolwa.

¹⁷ Mwanamulume ne mwanamukazhi besongola, bafwainwa kuta muchima ku bintu bikeba mukwabo wa mu masongola. (Tangai Filipai 2:4.) Paulo wanembele’mba: “Muntu yense wafwainwa kutemwa mukazhanji byonka byo etemwa aye mwine; kabiji mwanamukazhi naye wafwainwa kwikala na mushingi mukatampe ku mwatawanji.” (Efisesa 5:21-33) Bonse babiji bafwainwa kumona kuba’mba betemwa ne kwipa mushingi. Bino pa kuba’mba masongola awame, mwanamulume wafwainwa kupanga mukazhanji mushingi, kabiji mwanamukazhi naye wafwainwa kuyuka’mba mwatawanji wamutemwa bingi.

18. Mambo ka bantu beipanguzha o bafwainwa kujimukila?

¹⁸ Inge mwaipanguzha, kyo kimye kyawama kyo mwafwainwa kwiyuka bulongo. Kabiji kyo kimye kyo mwafwainwa kukasuluka kwisamba bishinka byonse pa kuba’mba muyuke inge mwakonsha kwisongola nangwa ne. Inge mwiipanguzha, mwafwainwa kuyuka bya kwisamba bulongo pa kuba’mba muyuke biji mu muchima wa mukwenu. Pa kupitapo kimye, butemwe bwenu bwakonsha kubayilako. Nangwa byonkabyo, mwafwainwa kujimuka bingi pa byo mwimwesha butemwe pa kuba’mba mubule kulenga mambo. Butemwe bwa kine bukemulengela kwikanya pa kuba’mba muzhikijile bulunda bwenu ne Yehoba.—1 Tesalonika 4:6.

MWAKONSHA KUBA BYEPI PA KUBA’MBA MASONGOLA ENU ABULE KUPWA?

19, 20. Bena Kilishitu bafwainwa kumonanga byepi masongola?

¹⁹ Mu mabuku avula ne mu mafilimu, bamwesha bantu besongola baji bingi na lusekelo. Nangwa byonkabyo, juba ja masongola jikalatu ntendekelo ya masongola. Kabiji Yehoba ukeba’mba masongola atwajijile.—Ntendekelo 2:24.

²⁰ Lelo jino, bantu bavula kechi banemeka masongola ne. Bakonsha kwisongola, bino masongola akonsha kupwa pa kimye kijitu kyonse. Bamo balanguluka’mba bakonsha kukana bena kwabo ne kupwisha masongola inge baikala na makatazho. Pano vulukai byaamba Baibolo pa lutambo wa mizhinge isatu yo bazhingila pamo. Uno muzhinge kechi wakonsha kuchibika bukiji ne. Inge ke mulombe Yehoba kwimukwasha, masongola enu kechi akapwa ne. Yesu waambile’mba: “Akya kyasambakanya Lesa, muntu kechi ekyabanye ne.”—Mateo 19:6.

21. Ki ka kyakonsha kulengela mwanamulume ne mwanamukazhi kwitemwa?

²¹ Atweba bonse, kuji mo tutamisha ne mo tuba bulongo. Kyapela bingi kumona bilubo bya bakwetu, kikatakata bantu baji mu masongola. Inge saka tutatu muchima pa bilubo bya bakwetu, kechi tukekalapo na lusekelo ne. Bino inge mwata muchima pa bintu byawama byuba bena kwenu, mukekala bingi na lusekelo mu masongola. Nanchi kijitu bulongo kuba bino nyi? Ee. Yehoba wayuka’mba twibambulwa kulumbuluka, pano bino utatu muchima pa byubilo byetu byawama. Fwanyikizhai inge kya kuba Yehoba kechi waubanga bino ne. Nyimbi wa masalamo waipwizhe’mba: “Anweba Yehoba, inge mwaji mwatalangatu pa bubi, anweba Yehoba, ñanyi wakonsha kubinga?” (Salamo 130:3) Mwanamulume ne mwanamukazhi bakonsha kuba byonka byuba Yehoba inge bata muchima pa byubilo byawama bya mwina kwabo ne kupelawizha kwilekelako mambo.—Tangai Kolose 3:13.

22, 23. Baji mu masongola bakonsha kufunjilako ka kwi Abalahama ne Sala?

²² Pa kupitapo myaka, masongola akonsha kukosa bingi. Abalahama ne Sala baikele myaka yavula na lusekelo mu masongola abo. Yehoba byo aambijile Abalahama kufuma mu muzhi wa Ula, kyamweka Sala wajinga na myaka kukila pa 60. Kyamweka kyamukatezhe bingi kusha nzubo mo aikalanga bulongo ne kuya na kwikala mu matente. Sala ne Abalahama bajinga bingi balunda kabiji Sala wapanga bingi mushingi mwatawanji. Onkao mambo, Sala watundaikanga byonse byafuukulanga Abalahama mu byonse byo aubanga.—Ntendekelo 18:12; 1 Petelo 3:6.

²³ Kwikala na masongola awama kechi kulumbulula’mba mwanamulume ne mwanamukazhi bakobanga bintu kwakubula kupusenamo ne. Kimye kimo Abalahama byo akaine kulondela byamwambijilenga Sala, Yehoba waambijile Abalahama amba: “Umvwa byo aamba.” (Ntendekelo 21:9-13) Inge kimye kimo mwapusenamo mu bintu bimo na bena kwenu, kechi mwafwainwa kulefulwa ne. Bino kintu kyanema kuba inge mwapusenamo, ke kutwajijila kwimwesha butemwe ne mushingi.

24. Masongola akonsha kuletela byepi Yehoba munema?

²⁴ Mu kipwilo kya bena Kilishitu, muji balongo ne banyenga bavula baji na lusekelo mu masongola. Inge mukeba kusongola nangwa kusongolwa, mwafwainwa kuvulukanga’mba kechi kyapela kusala bulongo muntu wa kusongola nangwa kusongolwako ne. Muntu ye mukasala kutwela nanji mu masongola, ukemulengela kwikala bulongo nangwa ne. Onkao mambo, kyanema bingi kuketekela lutangijilo lwa Yehoba. Umvwe mwauba bino, mukasala bulongo muntu wa kutwela nanji mu masongola, kwinengezha bulongo saka mukyangye kusongola nangwa kusongolwa ne kwibikako kwikala na bulunda bwakosa ne kunemeka Yehoba.