MUTWE WA KUFUNDA 40
LWIMBO 111 Bintu Bitulengela Kusangalala
Yehoba Witukwasha Kwikala na Lusekelo lwa Kine
“Nkasekela mwi Lesa wami.”—SALA. 43:4.
BYO TUSAKWISAMBAPO
Bintu byakonsha kwitupwishisha lusekelo ne byo twafwainwa kuba pa kuba’mba twikale na lusekelo jikwabo.
1-2. (a) Ñanyi bintu bibena kupitamo bantu bavula lelo jino? (b) Ñanyi bintu byo tusakwisambapo mu uno mutwe?
BANTU bavula lelo jino boba bintu byapusana pusana pa kuba’mba bekale na lusekelo. Nangwa byonkabyo, kechi bekala na lusekelo ne. Bantu bavula batwajijila kwikala na bulanda mambo balanguluka’mba bintu kechi bikebawamina ne. Bantu ba Yehoba bamo nabo byo byo bomvwa. Na mambo a kuba’mba tubena kwikala “mu moba a kupelako,” tusakupitanga mu ‘bintu byakatazha’ byakonsha kwitulengela kubula kwikala na lusekelo.—2 Timo. 3:1.
2 Mu uno mutwe, tusakwisamba pa bintu byakonsha kwitupwishisha lusekelo ne byo twakonsha kuba pa kuba’mba twikale na lusekelo jikwabo. Nangwa byonkabyo, patanshi twafwainwa kuyuka kufuma lusekelo lwa kine.
KUFUMA LUSEKELO LWA KINE
3. Bintu byalenga Yehoba bitufunjishapo ka pe aye? (Monai ne bipikichala.)
3 Yehoba kimye kyonse wikala wa lusekelo. Kabiji ukeba’mba ne atweba twikalenga na lusekelo. Bintu byo alenga bimwesha’mba Yehoba Lesa wa lusekelo, nabiji ntanda, misombelo yapusana pusana, bikaya banyama ne kajo kavula kawama bingi. Kwambatu kine, Lesa witutemwa bingi kabiji ukeba’mba twikalenga bulongo.
Baby elephant: Image © Romi Gamit/Shutterstock; penguin chicks: Vladimir Seliverstov/500px via Getty Images; baby goats: Rita Kochmarjova/stock.adobe.com; two dolphins: georgeclerk/E+ via Getty Images
Inge twamona banyama na kukaya, kitulengela kuyuka’mba Yehoba, Lesa wa lusekelo (Monai jifuka 3)
4. (a) Mambo ka Yehoba o atwajijila kwikala na lusekelo nangwa kya kuba umona bantu byo babena kuyanda mu ino ntanda? (b) Yehoba witukwasha byepi? (Salamo 16:11)
4 Nangwa kya kuba Yehoba ye “Lesa wa lusekelo,” wayuka bintu byatama biji mu ino ntanda ne bantu byo babena kumanama. (1 Timo. 1:11) Nangwa byonkabyo, kechi uswisha bino bintu kumupwishisha lusekelo ne, mambo wayuka’mba buyanji kechi bukatwajijila ne. Watongola kala kimye kyo akapwishishamo buyanji bonse. Kabiji watwajijila kuchinchika saka atekanya kufikatu ne kimye kyo akafumyapo buyanji myaka ne myaka. Pa kino kimye, Yehoba wayuka bintu byonse byo tubena kupitamo kabiji ukebesha kwitukwasha. Pano witukwasha byepi? Jishinda jimo jo etukwashishamo ke kwitulengela kwikala na lusekelo. (Tangai Salamo 16:11.) Twayai tumone kuyuka Yehoba byo kwalengejile Mwananji aye Yesu kwikala na lusekelo.
5-6. Mambo ka Yesu o aikela na lusekelo?
5 Yesu uji bingi na lusekelo kukila bilengwa byonse byalenga Yehoba. Mambo ka? Akilangulukai pa bino bishinka bibiji. (1) “Aye ye kipasha kya Lesa ubula kumweka” umwesha suka suka byubilo byonse biji ne Yehoba. O ene mambo o aikela bingi na lusekelo. (Kolo. 1:15; 1 Timo. 6:15.) (2) Yesu uji bingi na lusekelo mambo waikala myaka yavula bingi ne Shanji aye Yehoba, Nsulo ya lusekelo.
6 Yesu uji bingi na lusekelo mambo kimye kyonse uba bikeba Shanji. (Maana 8:30, 31; Yoa. 8:29) Na mambo a kutwajijila kwikala wakishinka, Yehoba wamutemwa bingi.—Mat. 3:17.
7. Twakonsha kwikala byepi na lusekelo lwa kine?
7 Ne atweba twakonsha kwikala bingi na lusekelo inge twafwenya kwipi ne Yehoba mwine Nsulo ya lusekelo. Inge ketwikale na kimye kya kufunda pe Yehoba ne kulondela byo aji, tukekala bingi lusekelo. Kabiji twikala bingi na lusekelo inge ketube kyaswa muchima wa Lesa ne kuyuka’mba twaitabilwa kwi aye.a (Sala. 33:12) Pano ibyepi inge pa bimye bimo nangwa kimye kyonse kechi twikala na lusekelo ne? Nanchi kino kilumbulula’mba kechi twaitabilwa kwi Lesa nenyi? Ine. Mambo twibambulwakulumbuluka tupita mu makatazho etulengela kwikala na bulanda ne kupopomenwa. Yehoba wayuka bino bintu byonse byo tupitamo. (Sala. 103:14) Pano twayai twisambe pa bintu byakonsha kwitupwishisha lusekelo ne byo twakonsha kwikala na lusekelo jikwabo.
KANGE MUSWISHE KINTU NANGWA KIMO KWIMUPWISHISHA LUSEKELO NE
8. Ñanyi kintu kyakonsha kumweka inge tuji na makatazho?
8 Kitanshi: Makatazho a mu bwikalo. Nanchi mubena kumanama na mambo a kwimumanyika, bya malwa biponakotu bine, buyanji, kukolwa nangwa bukote nyi? Makatazho a uno mutundu akonsha kwitupwishisha lusekelo kikatakata o twabula bulume bwa kwiapwisha. Baibolo waambatu patoka kuba’mba “kukola ku muchima kulengela muntu kupopomenwa.” (Maana 15:13) Mulongo Babis mukulumpe mu kipwilo wafwishishe kolojanji yenkatu ye ajinga nanji ne bansemi banji bonse babiji mu myakatu ina waambile’mba: Nalangulukanga’mba nashalatu bunke kabiji napelejilwe bingi. Pa bimye bimo, kyankolanga bingi ku muchima mambo nakankalwanga kwikalapo na kimye kya kwikala pamo na bansemi bami ne kolojami saka bakyangye kufwa.” Kwambatu kine, makatazho a mu bwikalo akonsha kwitukookesha ne kwitulefula bingi.
9. Ñanyi bintu byakonsha kwitukwasha kwikala na lusekelo jikwabo? (Yelemiya 29:4-7, 10)
9 Ñanyi bintu byakonsha kwitukwasha kwikala na lusekelo jikwabo? Kubula kukizhamo kwakamwa ne kwikala na muchima wa kusanta kuketukwasha kwikala na lusekelo jibiji. Ino ntanda itundaika mulanguluko wa kuba’mba, wakonsha kwikalatu na lusekelo inge bwikalo bobe bwawama. Pano bino kechi byo byo kiji ne. Yehoba waambijile Bayudea bo batwajile mu buzha mu Babilona kuswa kuba’mba bwikalo bwabo bwapimpulwa ne kwibikako kuba bintu byafwainwe kwibaletela lusekelo nangwa kya kuba bajinga bazha mu kyalo kingi. (Tangai Yelemiya 29:4-7, 10.) Tubena kufunjilako ka? Ibikaingako kumona bintu byawama mu bwikalo bwenu, kabiji santainga ne kusekela mu bino bintu. Vulukainga’mba Yehoba kechi ukemusha ne, pa kuba ukemukwashanga. (Sala. 63:7; 146:5) Banyenga Effie batainwe mu mapuso ebalengejile kukolwa kalepu ne kuleka kwenda baambile’mba: “Yehoba wankwashishe bingi, kabiji ba mu kisemi ne balongo ne banyenga mu kipwilo nabo bankwashanga bingi. Onkao mambo, nalangulukilenga’mba inge nalefulwa kikamwesha kubula kusanta. Nkebesha kumwesha’mba nsanchila Yehoba ne balunda nami pa byo bankwasha.”
10. Mambo ka o twakonsha kwikela na lusekelo nangwa kya kuba tubena kupita mu makatazho?
10 Twakonsha kwikala na lusekelo nangwa bwikalo bwetu bwakatazha nangwa bintu byatama byamwekela ba mu kisemi nangwa atweba bene.b (Sala. 126:5) Mambo ka? Mambo lusekelo lwetu kechi lwaimena pa biji bwikalo bwetu ne. Nyenga Maria painiya wa kimye kyonse waambile’mba: “Kwikala na lusekelo saka muji na makatazho kechi kilumbulula’mba mubena kwikanjikizhatu ne. Pa kuba kilumbulula’mba kechi mwalubamo milaye ya Yehoba ne. Shetu wa mwiulu uketukwasha kutwajijila kwikala na lusekelo nangwa kya kuba tubena kupita mu makatazho.” Vulukainga’mba nangwa kya kuba tubena kupita mu makatazho pa kino kimye, katatakatu akapwe. Katatakatu Yehoba akafumyepo bintu byonse bitulengela kuyanda ne kwikala na bulanda.
11. Bintu byapichilemo Paulo bimutundaika byepi?
11 Pano twakonsha kuba byepi inge twatendeka kulanguluka’mba makatazho o tubena kupitamo abena kumwesha’mba Yehoba waleka kwitukwasha? Kyakonsha kwitukwasha ke kulanguluka pa bakalume ba Yehoba bapichile mu bintu byakatazha bingi. Akilangulukai pa byapichilemo mutumwa Paulo. Mutumwa Paulo bamusajile kwi Yesu kuba’mba ‘ashimune bukine ku bisaka bya bantu, ku bamfumu ne ku bena Isalela.’ (Byu. 9:15) Yesu wapele Paulo mwingilo wanema bingi. Nangwa byonkabyo, Paulo wapichile mu makatazho avula bingi. (2 Ko. 11:23-27) Nanchi makatazho avula apichilemo Paulo, amwesheshenga’mba Yehoba waleka kumukwasha nyi? Ine kwalepeshatu. Pa kuba kuchinchika kwanji kwamwesheshenga’mba Yehoba wamukwashishenga. (Loma 5:3-5) Pano akilangulukai pa makatazho o mubena kupitamo. Mubena kuchinchika mu bukishinka nangwa kya kuba mubena kupita mu makatazho avula bingi. Onkao mambo, ne anweba mwafwainwa kushiinwa’mba Yehoba ukatwajijila kwimukwasha.
12. Kubula kufika kwa bintu byo twatengejilenga kwitupwishisha byepi lusekelo?
12 Kya bubiji: Inge bintu byo twatengejilenga byabula kufika. (Maana 13:12) Butemwe bo twatemwa Yehoba ne kumusanchila kwitulengela kwibikila bikonkwanyi mu mwingilo wanji. Pano bino, twakonsha kulefulwa bingi inge twakankalwa kufikizha bikonkwanyi byo twibikijile. (Maana 17:22) Nyenga painiya wa kimye kyonse aye Holly waambile’mba: “Nakebelenga kutanwa ku Sukulu wa Basapwishi ba Bufumu, kwingijila mu kyalo kingi nangwa kwingilako mwingilo wa buntungi ku Ramapo. Pano bino bwikalo bwami bwapimpwilwe kabiji kechi nakonsheshe kufikizha bino bikonkwanyi ne. Kyankolele bingi ku muchima, mambo kechi nakonsheshe kwingijila Yehoba pakatampe byonka byo nakebelenga ne.” Abino byo byumvwa bakalume ba Yehoba bavula inge bakankalwa kuba bintu byo bakebelenga kuba mu jibumba ja Yehoba.
13. Inge bwikalo bwenu bubena kwimulengela kubula kwingilako pakatampe mu mwingilo wa Yehoba, ñanyi bikonkwanyi byo mwafwainwa kwibikila?
13 Ñanyi bintu byakonsha kwitukwasha kwikala na lusekelo jikwabo? Vulukainga’mba Yehoba kechi ukeba’mba tubenga bintu byakila pa bulume bwetu ne. Kabiji kechi witunemeka kwesakana na mingilo yo twingila mu jibumba janji ne. Yehoba ukeba kumwingijila na muchima wa kwipelula ne na bukishinka. (Mika 6:8; 1 Ko. 4:2) Wanemeka bingi byo tuji mu muchima kukila mingilo yo twingila. Kechi twafwainwa kulangulukanga’mba Yehoba ukeba kumwingijila kukila papelela bulume bwetu ne.c Inge bwikalo bwenu bubena kwimulengela kubula kwingilako pakatampe mu mwingilo wa Yehoba, mwafwainwa kutatu muchima pa bintu byo mwakonsha kuba. Nanchi mwakonsha kwipana kufunjisha mingilo banyike nangwa kutundaika bakikulumpe nyi? Nanchi mwakonsha kwibikila kikonkwanyi kya kufwakeshapo umo, kumutumina foni nangwa tubyambo twa kumutundaika nyi? Yehoba ukemupesha ne kwimulengela kwikala na lusekelo inge ke mumwingijile papelela bulume bwenu. Kabiji vulukainga’mba mu ntanda ipya tukengijilanga Yehoba mu mashinda o twabujile ne kuketekela. Nyenga Holly ye twaji kwambapo wapezhezheko’mba: “Inge nalefulwa, mvuluka’mba bikonkwanyi byami bimo nkebifikizha mu ntanda ipya.”
14. Ñanyi bintu bikwabo byakonsha kwitupwishisha lusekelo?
14 Kya busatu: Kutatu muchima pa mali ne bintutu bikwabo. Bantu bamo bengijisha intaneti kutundaika mulanguluko wa kuba’mba twakonsha kwikala na lusekelo lwa kine inge ketwisangajike atweba bene. Bantu bebatundaika kuta muchima pa kuba bintu byo batemwa, kupota bintu ne kuya na kufwakasha. Kechi kyatama kuba bino bintu ne, Yehoba ukeba’mba bintu byo alenga bituletelenga lusekelo. Nangwa byonkabyo, bantu bavula bataana kuba’mba bintu byo balangulukanga’mba bikebaletela lusekelo, kechi bibalengela kwikala na lusekelo ne. Nyenga Eva painiya wa kimye kyonse waambile’mba: “Inge watatu muchima pa kukeba kwisangajika obewa mwine, kechi wakonsha kutondwa ne.” Bwikalo inge bwaimenatu pa kukeba kwisangajika obewa mwine, kechi wakonsha kwikala na lusekelo ne.
15. Ñanyi bintu byo tufunjilako ku Mfumu Solomone?
15 Bintu byapichilemo Solomone bitukwasha kuyuka bintu byatama bifuma mu kukeba kwisangajikatu atweba bene. Pa kuba’mba ekale na lusekelo, Solomone watele muchima pa kuba bintu byo atemenwe nabiji kuja kajo kawama, kuteleka ku nyimbo yawama ne bintu byonse byo afwainwe kuba na mambo a kwikala na mali. Nangwa byonkabyo, kechi wajinga na lusekelo ne. Waambile’mba: “Jiso kechi jitondwa na bintu byo jimona ne, nangwatu kutwi nako kechi kutondwa na bintu byo kumvwa ne.” (Sapwi. 1:8; 2:1-11) Bantu bamo balanguluka’mba bakonsha kwikala na lusekelo inge baikala na mali ne kuba bintu byonse byo bakeba. Pano bino buno ke bubela, abino bintu kechi byakonsha kwitulengela kwikala na lusekelo lwa kine ne.
16. Kukwasha bakwetu kwakonsha kwitulengela byepi kwikala na lusekelo jikwabo? (Monai ne bipikichala.)
16 Ñanyi bintu byakonsha kwitukwasha kwikala na lusekelo jikwabo? Yesu witufunjishe’mba “mu kupana mufuma lusekelo lukatampe kukila mu kutambula.” (Byu. 20:35) Mukulumpe mu kipwilo aye Alekos waambile’mba: “Pa kuba’mba nkwashe bakwetu, ne bobilapo bintu bimo bichechetu. Kwibobila bino bintu kundengela kubula kwitatu muchima amiwa mwine kabiji kuba bino kundetela bingi lusekelo.” Ñanyi bintu bimo byo mwakonsha kuba pa kuba’mba mukwashe bakwenu? Inge mwamona’mba muntu umo uji na bulanda, mwafwainwa kumutundaika. Nangwa kya kuba kechi mwakonsha kupwisha makatazho anji ne, bino mwakonsha kumutekenesha, kumumwesha kifyele ne kumutundaika kutaya bijikila byanji pe Yehoba. (Sala. 55:22; 68:19) Kabiji mwafwainwa kumukwasha kuyuka’mba Yehoba kechi wamusankilapo ne. (Sala. 37:28; Isa. 59:1) Kabiji mwakonsha kubapo bintu bimo nanji, nabiji kumutekelako kajo ne kuya nanji na kololako maulu. Mwambilai kuba’mba mukeba mukengile nanji mu mwingilo wa kusapwila, kabiji kino kikamutundaika bingi. Swishainga Yehoba kwimwingijisha kutundaika bakwenu. Kuta muchima pa kukwasha bakwetu kuketulengela kwikala bingi na lusekelo.—Maana 11:25.
Mu kifulo kya kutatu muchima pa bintu byo tukeba, twafwainwa kukwashanga ne bakajilwa (Monai jifuka 16)d
17. Twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba twikale na lusekelo lwa kine? (Salamo 43:4)
17 Tukekala na lusekelo lwa kine inge twatwajijila kufwenya kwipi ne Shetu wa mwiulu. Baibolo witubuula’mba Yehoba witukwasha kwikala na lusekelo lwa kine. (Tangai Salamo 43:4.) Onkao mambo, nangwa tupite mu makatazho a mutundu ka mu bwikalo bwetu, kechi twafwainwa kwakamwanga ne. Twayai tutwajijile kuketekela mwi Yehoba mwine Nsulo ya lusekelo lwa kine.—Sala. 144:15.
LWIMBO 155 Bintu Biketulengela Kwikala na lusekelo Myaka ne Myaka
a Monai kakitenguluzha ka kuba’mba “Ketekelai mwi Yehoba pa Kuba’mba Mwikalenga na Lusekelo.”
b Pa kuba’mba muyuke’mba Yehoba wakonsha kwimukwasha kwikala na lusekelo, monai mwisambo wa mepuzho uji pa jw.org wa ba Dennis ne Irina Christensen mu Sawakya wa Butanu wa Jibumba Jitangijila wa mu 2023.
c Pa kuba’mba muyukilepo byavula, monai mutwe wa kuba’mba “Ibikilai Bikonkwanyi Byafwainwa ne Kwikala ba Lusekelo” mu Kyamba kya Usopa kya July 15, 2008.
d KULUMBULULA KIPIKICHALA: Nyenga wapota bintu byanji byavula, pano bino uji bingi na lusekelo byo apotela nyenga wakikulumpe maluba ubena kukebewa kumutundaika.