MUTWE WA KUFUNDA 41
Ñanyi Bintu byo Twafwainwa Kufunda mu Makalata Abiji Anembele Petelo?
“Amiwa nateshakotu muchima kwimuvululamo kimye kyonse bino bintu byonse.”—2 PE. 1:12.
LWIMBO 127 Byo Nafwainwa Kwikala
BIJI MU UNO MUTWEa
1. Mutumwa Petelo byo ajinga pepi kufwa, Yehoba wamwingijishe kuba ka?
MUTUMWA Petelo waingijile Yehoba myaka yavula mu bukishinka. Wasapwijilenga pamo ne Yesu. Watendekele kusapwila mu mapunzha mwaikalanga babujile Bayudea kabiji palutwe kacheche waikele ne mu Jibumba Jitangijila. Nangwa byonkabyo, byo ajinga pepi kufwa, Yehoba wamubikijilepo ne mwingilo mukwabo. Nobe mu mwaka wa 62-64 C.E., Yehoba wamwingijishe kunemba makalata abiji ko kuba’mba buku wa 1 Petelo ne 2 Petelo. Petelo waketekejile’mba ano makalata akakwasha bingi bena Kilishitu nangwatu inge wafwa.—2 Pe. 1:12-15.
2. Mambo ka makalata anembele Petelo kyo anemejile?
2 Petelo kimye kyo anembelenga ano makalata, balongo ne banyenga bajinga na “bulanda na mambo a meseko apusana pusana o [bapichilengamo].” (1 Pe. 1:6) Banabalume baubilenga byatama baletele mu kipwilo mafunjisho a bubela ne byubilo bya kwizozola. (2 Pe. 2:1, 2, 14) Bena Kilishitu baikalanga mu Yelusalema bamwene “mpelo ya bintu byonse” ko kuba’mba konaunwa kwa muzhi wa Yelusalema ne bwikalo bonse bwa Bayudea na nzhita ya bena Loma. (1 Pe. 4:7) Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, makalata anembele Petelo akwashishe bena Kilishitu kuyuka byo bafwainwa kuba pa kuba’mba batwajijile kwikala ba kishinka ne kwinengezhezha jimo kuchinchika meseko ajinga kulutwe.b
3. Mambo ka o twafwainwa kufunjila biji mu makalata abiji a kwa Petelo?
3 Nangwa kya kuba Petelo wanembejile ano makalata bena Kilishitu bajingako pa kyokya kimye, Yehoba wavwangilemo ano makalata mu Mambo Anji. Ano makalata etukwasha bingi ne lelo jino. (Loma 15:4) Ne atweba tubena kwikala mu ntanda muji byubilo byatama bingi byakonsha kwitulengela kukankalwa kwingijila Yehoba bulongo. Kabiji katatakatu tukapite mu malwa akatampe bingi akila apichilemo Bayudea. Makalata anembele Petelo etuvululamo bintu byanema bingi. Etukwasha kwinengezhezha jimo mpelo saka ikyangye kwiya, kubula kuchiina bantu ne kwitemwa atweba bene na bene. Kabiji ano makalata akwasha bakulumpe mu kipwilo byo bafwainwa kukosesha lwitabilo lwa balongo ne banyenga mu kipwilo.
TENGELAINGA JUBA JA YEHOBA
4. Kwesakana na byaamba 2 Petelo 3:3, 4, ñanyi bintu byakonsha kukokesha lwitabilo lwetu?
4 Tuji mu ntanda muji bantu babula kwitabila mu bungauzhi bwa mu Baibolo. Bano bantu bakonsha kwitwendeleka mambo twatwajijila kusapwila amba mpelo ikeya. Bantu bamo bamba’mba kechi ikeya ne. (Tangai 2 Petelo 3:3, 4.) Inge bantu bo tusapwila, bo twingila nabo nangwa ba mu kisemi ke bambe bino, lwitabilo lwetu lwakonsha kukooka. Petelo walumbulula bintu byakonsha kwitukwasha.
5. Ñanyi kintu kiketukwasha kupembela mpelo ya buno bwikalo saka twatekanya? (2 Petelo 3:8, 9)
5 Bantu bamo bakonsha kulanguluka’mba Yehoba wabanda kuleta mpelo ya buno bwikalo. Byambo byanembele Petelo bituvululamo kuba’mba jishinda atweba bantu jo tubajilamo kimye japusana na bimona Yehoba. (Tangai 2 Petelo 3:8, 9.) Kwi Yehoba myaka kiumbi iji nobe juba jimo. Yehoba watwajijila kutekanya mambo kechi ukeba muntu nangwa umo konaika ne. Nangwa byonkabyo, inge juba janji jikafike, buno bwikalo bukeya ku mpelo. Twayai twingijishenga kino kimye kyashalako kusapwila ku bantu bonse mwaya ntanda yonse.
6. Ñanyi bintu byo twafwainwa kuba bikamwesha’mba “tukebesha kwiya” kwa juba ja Yehoba? (2 Petelo 3:11, 12)
6 Petelo ubena kwitutundaika “kukebesha” kwiya kwa juba ja Yehoba. (Tangai 2 Petelo 3:11, 12.) Twakonsha kuba byepi bino? Pa juba pa juba twafwainwa kulanguluka langulukanga pa mapesho akekala mu ntanda ipya. Fwanyikizhai’mba mubena kupeema mwela wawama bingi, kuja kajo kawama, kutambwila ba mu kisemi ne balunda nenu bakasangulwa ne kufunjisha bantu bavula bafwile kala kene pa byafikile bungauzhi bwa mu Baibolo. Kulanguluka languluka pa bintu bya uno mutundu kukemukwasha kutengelanga juba ja Yehoba ne kushiinwa’mba tuji mu moba a kupelako. Inge ‘twayukila jimo bino bintu’ bikamweka kulutwe, kechi ‘baketutwala mungi’ na mafunjisho a bubela ne.—2 Pe. 3:17.
KANGE MUCHIINENGA BANTU NE
7. Kuchiina bantu kwakonsha kwitulengela kuba ka?
7 Kuyuka kuba’mba juba ja Yehoba jijitu pepi, kwitulengela kusapwila mambo awama ku bantu bonse. Nangwa byonkabyo, kimye kimo twakonsha kukankazhama kwamba. Mambo ka? Tuchiina bantu byo bakonsha kulanguluka pe atweba nangwa byo bakonsha kwituba. Petelo naye kino kyamumwekejilepo. Bufuku Yesu bo bamutotolweshenga, Petelo wachiine kwamba’mba wajinga mwana wa bwanga wa kwa Yesu. Kabiji pa bimye byavula wakaine’mba kechi wamuyuka Yesu ne. (Mat. 26:69-75) Bino Petelo wikilekele kuba moyo. O ene mambo o aambijile na kushiinwa’mba: “Kange muchinenga kintu kyo bachiina nangwa kulukusha muchima ne.” (1 Pe. 3:14) Byambo byaambile Petelo bimwesha’mba ne atweba twakonsha kuleka kuchiina bantu.
8. Ñanyi bintu biketukwasha kuleka kuchiina bantu? (1 Petelo 3:15)
8 Ñanyi kintu kyakonsha kwitukwasha kubula kwikala na moyo wa kuchiina bantu? Petelo witubuula’mba: “Saka muzhijika Kilishitu aye Nkambo mu michima yenu.” (Tangai 1 Petelo 3:15.) Kino kituvululamo kuba’mba Yesu Kilishitu ye Mfumu wetu kabiji uji bingi na bulume bukatampe. Umvwe mwaumvwa moyo kusapwila mambo awama muntu, vulukai Mfumu wetu. Fwanyikizhainga amba ubena kulama mwiulu pamo na bamalaika bavula bingi. Kabiji vulukainga’mba uji na “luusa lonse . . . mwiulu ne bya pano pa ntanda” kabiji ukatwajijila kwikala “nenu moba onse kukafikatu ne ku mpelo ya buno bwikalo.” (Mat. 28:18-20) Petelo witutundaika “kwinengezhezha jimo kimye kyonse” kwamba pa byo twaitabilamo. Nanchi mwakonsha kusapwila ku nkito, pa sukulu nangwatu ku mapunzha akwabo nyi? Langulukilai jimo kimye kyo mwakonsha kusapwila ne kunengezhezha jimo bya kwamba. Lombai kwi Yehoba kuba’mba emukwashe kuchinchika ne kubula kuchiina bantu.—Byu. 4:29.
“ITEMWISHAI ANWE BENE NA BENE”
Petelo walondejile byo bamolweleko kwi Paulo. Makalata abiji anembele Petelo etufunjisha kumwesha butemwe balongo ne banyenga (Monai jifuka 9)
9. Pa kimye kimo, Petelo wakankelwe byepi kumwesha butemwe? (Monai kipikichala.)
9 Petelo wafunjile bya kumwesha butemwe. Wajingapo Yesu byo aambile’mba: “Mbena kwimupa mukambizho mupya, namba mwitemwe anwe bene na bene; byonka byo nemutemwa amiwa, ne anweba mwitemwe anwe bene na bene.” (Yoa. 13:34) Nangwa byonkabyo, Petelo wakaine kuja na balongo ne banyenga babujile Bayudea mambo wachiine bena Kilishitu Bayudea. Mutumwa Paulo watelele kyaubile Petelo amba “bujimbijimbi” nangwa amba bukamfutumfutu. (Nga. 2:11-14) Petelo walondejile byo bamolweleko kabiji wafunjijileko. Mu makalata anji onse abiji, wanembele’mba twafwainwa kutemwa balongo ne banyenga ne kwibobilapo bintu bimo bimwesha’mba twibatemwa.
10. Ñanyi kintu kyafwainwa kwitulengela kubula kumwesha “butemwe bwa kubula bukamfutumfutu”? Lumbululai. (1 Petelo 1:22)
10 Petelo witubuula mu binembelo amba twafwainwa kwikala na “butemwe bwa kubula bukamfutumfutu” ku balongo ne banyenga mu kipwilo. (Tangai 1 Petelo 1:22.) Tukekala na buno butemwe umvwe saka ‘tukookela bukine.’ Buno bukine bwitufunjisha ne kuba’mba “Lesa kechi uji na misalululo ne.” (Byu. 10:34, 35) Kechi twakonsha kukookela mukambizho wa kwa Yesu waamba pa butemwe inge twabula kutemwa balongo ne banyenga bonse mu kipwilo ne. Kya kine kuba’mba twakonsha kutemwa bingi bamo mu kipwilo kukila byo twatemwa bakwabo byonka byaubile Yesu. (Yoa. 13:23; 20:2) Bino Petelo wituvululamo’mba twafwainwa kwibikako kwikala na butemwe bwa “kutemwa balongo” ko kuba’mba kutemwa balongo ne banyenga bonse mambo twi kisemi kimo.—1 Pe. 2:17.
11. Ñanyi bintu byavwangwa mu kutemwa bakwetu “na muchima yense”?
11 Petelo witutundaika’mba “itemwishai na muchima yense anwe bene na bene.” Kutemwa “na muchima yense” kulumbulula kutemwa muntu nangwa kya kuba kyakatazha kumumwesha butemwe. Twakonsha kuba byepi inge mulongo wituzhingijisha? Twakonsha kufuukulapo kushinkanya nanji ne kuleka kumutemwa. Bino Petelo wafunjile kwi Yesu kuba’mba Lesa washikwa kushinkanya. (Yoa. 18:10, 11) Petelo wanembele’mba: “Kange mushinkanyenga kibi pa kibi kikwabo nangwa matuka pa matuka akwabo ne. Bino bapeshainga.” (1 Pe. 3:9) Inge twatemwa balongo ne banyenga na muchima yense, tukebamweshanga lusa ne kifyele kuvwangakotu ne boba betuzhingijishe.
12. (a) Kutemwa bakwetu na muchima yense kuketulengela kuba ñanyi bintu bikwabo? (b) Ñanyi kintu kyo mwafwainwa kwibikako kuba byonka byo bamwesha mu vidyo wa kuba’mba Preserve the Precious Gift of Unity?
12 Mu nkalata yanji itanshi, Petelo waingijishe byambo bipashako bya kuba’mba kutemwa “na muchima yense.” Butemwe bwa uno mutundu “buvweta pa mambo avula.” (1 Pe. 4:8) Kampe Petelo wavulukile pa bya mufunjishe Yesu pa kulekelako bakwabo mambo. Pa kyokya kimye kyamweka Petelo walangulukilenga’mba wajinga bingi na lusa byo aambile’mba wakonsha kulekelako mambo mulongo wanji “jitanu na jibiji.” Bino Yesu wafunjishe kulekelako bakwabo mambo “bimye 77,” ko kuba’mba kwakubula pa kupelela. Ne atweba byo byo twafwainwa kubanga. (Mat. 18:21, 22) Inge kimukatazha kulondela luno lujimuno, kange mulefulwe ne. Atweba bonse bapopweshi ba Yehoba pa bimye bimo kitukatazha bingi kulekelako bakwetu mambo. Nangwa byonkabyo, twafwainwa kwibikangako kulekelako bakwetu mambo ne kupwana nabo.c
ANWEBA BAKULUMPE MU KIPWILO FUNGAINGA BULONGO JITANGA JA LESA
13. Mambo ka o kyakonsha kukatezha bakulumpe mu kipwilo kwikala na kimye kya kukwasha balongo ne banyenga?
13 Petelo kechi walubilemo byamubuujile Yesu byo bamusangwile’mba: “Funganga twana twami twa mikooko” ne. (Yoa. 21:16) Inge mwi bakulumpe mu kipwilo, ne anweba mwafwainwa kulondela uno mukambizho. Kimye kimo kikatazha bingi mukulumpe mu kipwilo kwikala na kimye kya kwingila uno mwingilo wanema. Patanshi, bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kumona’mba babena kukebela ba mu kisemi byo bakeba, kwibatemwa ne kwibakwasha kukosesha bulunda bwabo ne Yehoba. Kabiji basapwila na mukoyo, kunengezha ne kwamba majashi pa kupwila, pa kubuñana ne pa kushonkena. Bamo bengilako mingilo ikwabo nabiji ya mu Kavoto Kesamba na ba Dokotala mu Kipatela nangwa kwingilako mwingilo wa buntungi. Kwambatu kine, bakulumpe mu kipwilo bapayankana bingi!
Nangwa kya kuba bakulumpe mu kipwilo bapayankana bingi, bepana kufunga jitanga ja Lesa (Monai mafuka 14-15)
14. Ñanyi bintu byakonsha kutundaika bakulumpe mu kipwilo kufunga jitanga ja Lesa? (1 Petelo 5:1-4)
14 Petelo watundaikile bakulumpe mu kipwilo bakwabo amba: “Fungainga jitanga ja Lesa.” (Tangai 1 Petelo 5:1-4.) Inge mwi bakulumpe mu kipwilo, twayuka’mba mwatemwa bingi balongo ne banyenga mu kipwilo kabiji mukeba kwibakwasha. Nangwa byonkabyo, kimye kimo mwakonsha kulanguluka’mba mwapayankana bingi nangwa mwakooka kya kuba mwakankalwa ne kwingila uno mwingilo. Ñanyi kintu kyo mwafwainwa kuba? Lombai kwi Yehoba ne kumubuula bijikila byenu byonse. Petelo wanembele’mba: “Umvwe mukwabo wingila, aketekele mu bulume bupana Lesa.” (1 Pe. 4:11) Balongo ne banyenga bakonsha kupita mu makatazho akonsha kubula kupwa mu buno bwikalo. Bino vulukainga’mba “kafunga mwine mukatampe,” aye Yesu Kilishitu ukebakwasha. Wakonsha kwibakwasha luno ne mu ntanda ipya. Yehoba ukeba bakulumpe mu kipwilo kutemwa balongo ne banyenga, kwibakwasha ne kwikala “ba kumwenako jitanga.”
15. Bakulumpe mu kipwilo bafunga byepi jitanga? (Monai kipikichala.)
15 Ba William baingila mwingilo wa bukulumpe myaka yavula bayuka’mba mwingilo wa bukafunga wanema bingi. Mwalo wa COVID-19 byo atendekele, abo ne bakulumpe mu kipwilo bakwabo batuminanga foni basapwishi mu mabumba abo pa mulungu pa mulungu. Balumbulula ene mambo o baubijilenga bino. Baambile’mba: “Balongo ne banyenga bavula baikalangatu bunke pa nzubo kabiji kino kibalengelanga kulefulwa.” Inge mulongo nangwa nyenga uji na makatazho, ba William bateleka bingi pa kuba’mba bayuke bibalengela kwikala na bijikila ne byo babena kukeba. Kepo bengijisha mabuku ne mavidyo aji pa keyala wetu kutundaika balongo ne banyenga. Batwajijila kwamba’mba: “Mwingilo wa kufunga jitanga ja Lesa wanema bingi. Twibikako bingi kukwasha bantu babula balongo betu kufunda pe Yehoba. Abino byo byo twafwainwa kubanga pa kukwasha balongo ne banyenga kutwajijila kwikala mu bukine.”
SWISHAINGA YEHOBA KWIMUFUNJISHA
16. Mu ñanyi mashinda mo twakonsha kwingijisha bintu byo twafunda mu makalata anembele Petelo?
16 Twisambakotu bintu bicheche byo twafunda mu makalata abiji a kwa Petelo. Kampe mwamona mashinda amo mo mwakonsha kupimpulako. Nanchi mubena kukebesha kulanguluka languluka pa mapesho akekala mu ntanda ipya nyi? Nanchi mwibikila kikonkwanyi kya kusapwila ku nkito, pa sukulu nangwa mu mapunzha akwabo nyi? Nanchi mwamona mashinda mo mwakonsha kumweshesha butemwe balongo ne banyenga nyi? Anweba bakulumpe mu kipwilo, nanchi mubena kwipana ne kwibikako kufunga mikooko ya Yehoba nyi? Ano mepuzho kampe akonsha kwimukwasha kuyuka mo mubena kubula kuba bulongo. Inge byo kiji, kange mulefulwe ne. “Nkambo . . . ye wa lusa” kabiji ukemukwasha. (1 Pe. 2:3) Petelo witubuula’mba: “Lesa . . . ukapwisha kwimufunjisha. Ukemulengela kushikimana, ukemukosesha, ne kwimujimba.”—1 Pe. 5:10.
17. Inge twaswisha Yehoba kwitufunjisha ne kutwajijila kumwingijila, ñanyi bintu bikafumamo?
17 Patanshi Petelo walangulukile’mba kechi wafikilamo kwingila pamo ne Yesu ne. (Luka 5:8) Bino Yehoba ne Yesu bamukwashishe kutwajijila kwingijila pamo ne Yesu mu bukishinka. Kepo Yehoba amuswishishe “[kutwela] mu Bufumu bwa myaka ne myaka bwa Nkambo yetu kabiji Mupulushi aye Yesu Kilishitu.” (2 Pe. 1:11) Kino kintu kyawamine bingi. Inge mwatwajijila kwibikako byonka byaubile Petelo ne kuswisha Yehoba kwimufunjisha, ne anweba mukatambula bumi bwa myaka ne myaka. Kabiji “[mukafikizha] kikonkwanyi kya lwitabilo lwenu lukemulengela kupuluka.”—1 Pe. 1:9.
LWIMBO 109 Itemwishai na Muchima Yense
a Mu uno mutwe, tusakumona bintu byo tusakufunda mu makalata a kwa Petelo byo bisakwitukwasha kuchinchika makatazho. Kabiji bakulumpe mu kipwilo basakwibakwasha byo bafwainwa kwingila bulongo mwingilo wabo wa bukafunga.
b Kyamweka bena Kilishitu baikelenga mu Pelisitina batambwijile makalata abiji a kwa Petelo saka bakyangye kulukuka Yelusalema kimye kitanshi mu 66 C.E.
c Monai pa jw.org vidyo wa kuba’mba Preserve the Precious Gift of Unity.