Kuyuka Yesu, Davida Mukatampe Kabiji Solomone Mukatampe

“Talai! wamukila Solomone uji ponka pano.”—MAT. 12:42.

1, 2. Mu mweno ya buntu, mambo ka bantu kyo bakonshesha kukumya kuba’mba Samwela bamukambizhe kushinga manyi Davida kuba’mba ekale mfumu?

NGAUZHI Samwela, walangulukilenga’mba Davida wajingatu kafunga kechi amba ye wafwainwe kwikala mfumu ne. Kabiji Davida wasemekejilwe mu Betelema muzhi mucheche. Bamwambilepo kwikala “wabula kufwainwa kubalwa pa kubala biumbi bya bena Yuda.” (Mika 5:2) Nangwa kikale byonkabyo, uno nsongwalume wafumine mu muzhi mucheche bamushingile manyi kwi ngauzhi Samwela kuba’mba akekale mfumu wa bena Isalela.

² Samwela kechi walangulukilepo’mba Davida mwana Yese ye basala kwi Yehoba kwikala mfumu ne. Davida ye wajingapo mwanyike pa baana batanu na basatu ba kwa Yese. Kimye kyaishile Samwela na kushinga umo wa mu baana ba kwa Yese wa kishinka kuba’mba akekale mfumu wa kyalo, Davida kechi wajingapo ne. Bino bamusajile kwi Yehoba, kabiji kino kyo kyakijilemo kunema.​—1 Sam. 16:1-10.

3. (a) Kintu ka kyanema Yehoba kyo atalapo kimye kyo atalatala mu muchima wa muntu? (b) Ki ka kyamwekele panyuma ya kumushinga manyi Davida?

³ Yehoba wamwene byabujile kukonsha kumona Samwela. Lesa wayukile byajinga mu muchima wa kwa Davida, kabiji bya mutokeshenga pa muchima. Lesa kechi utalatu muntu byo aji pangye ne, utala muntu mwine byo aji mukachi. (Tangai 1 Samwela 16:7.) Samwela byo amwene kuba’mba Yehoba kechi wasalapo nangwa umo pa baana ba kwa Yese batanu na babiji bakulumpe ne, watumine miluwe kuba’mba bakamulete nkasabo wajinga mungye. Jishimikila jaamba’mba: “Kepo [Yese] atumineko muntu, ne kumuleta [Davida] wamuletele. Kabiji wajinga na kilungi kichila, ne kulamba walambile bingi, wajinga wawama pa kumutala. Ponkapo Yehoba wamwambijile Samwela amba: Imana, umushinge manyi, mambo i ye uno! Ponkapo Samwela washikwile lusengo wa manyi ne kumushingao kasa aji mukachi ka balongo banji. Kabiji kufuma ku joja juba ne kuya kulutwe Mupashi wa Yehoba wamwikijilenga Davida na bulume bukatampe.”—1 Sam. 16:12, 13.

Davida Waimenejilengako Kilishitu

4, 5. (a) Lumbululai Davida ne Yesu byo bepasha mu bintu bimo. (b) Mambo ka Yesu o akonshesha kutelelwa’mba Davida Mukatampe?

⁴ Byonka byajinga Davida, Yesu wasemekejilwe mu Betelema byo papichile myaka 1,100 kufuma kimye kyajingako Davida. Ku meso a bantu, Yesu kechi wamwekanga’mba mfumu ne. Ko kuba’mba, kechi ye mfumu ye bapembejilenga bavula mu Isalela ne. Yehoba ye ye asajile byonka byo kyajingatu ne kwi Davida, Byonka byajingatu Davida, ne aye bamutemenwe bingi kwi Yehoba.a (Luka 3:22) Ne Yesu naye ‘mupashi wa Yehoba wamwikijile na bulume bwine bukatampe.’

⁵ Davida ne Yesu bepasha bingi mu bintu byavula. Kya kumwenako, Davida bamwalukijilemo kwi kinemanga wanji wamupelenga maana Ahitofela, Yesu naye bamusolwele ku mwananji wa bwanga Yudasa Isakaliota. (Sala. 41:9; Yoa. 13:18) Bonse babiji Davida ne Yesu bajinga na mukoyo pa nzubo ya Yehoba ya kumupopwelamo. (Sala 27:4; 69:9; Yoa. 2:17) Kabiji Yesu wajinga nswanyi wa kwa Davida. Yesu saka akyangye kusemwa, malaika wabujile bainanji’mba: “Nkambo Lesa ukamupa jitanda ja bufumu ja shanji Davida.” (Luka 1:32; Mat. 1:⁠1) Nangwa byonkabyo, mambo akuba milaye yonse yaamba pe Mesiasa yafikijile mwi Yesu, aye wakila Davida. Ye Davida Mukatampe Mfumu wa Bumesiasa ye batengejilenga.—Yoa. 7:42.

Londelai Kafunga Kabiji Mfumu

6. Davida wajinga kafunga wawama mu ñanyi mashinda?

⁶ Yesu naye kafunga. Byubilo ka bya kwa kafunga wawama? Ke yewa ujiisha, kabiji ulama jitanga janji mu bukishinka ne mu kuchinchika. (Sala. 23:2-4) Byo ajinga mwanyike, Davida wajinga kafunga, kabiji walaminenga bingi bulongo mikooko ya bashanji. Wachinchikilenga umvwe mikooko yaikala mu kizumba kabiji wabikile bumi bwanji mu kizumba pa kuba’mba azhikijile mikooko ku bokwe ne mbeyala.—1 Sam. 17:34, 35.

7. (a) Ki ka kyamulengejile Davida kwinengezha ku mwingilo wanji wa kwikala mfumu? (b) Yesu wamwesha byepi kwikala Kafunga Wawama?

⁷ Myaka yavula Davida yo aikelenga mu majimi ne mu tutumbatumba na kujiisha mikooko yamulengejile kwinengezha ku mwingilo wakosa wa kulama mukoka wa bena Isalela.b (Sala. 78:70, 71) Yesu naye wamwesheshe kya kumwenako kya bukafunga. Yehoba wa mukoseshenga ne ­kumuzhikijila byo alaminenga “kajitanga kacheche” kabiji ne ‘mikooko ikwabo.’ (Luka 12:32; Yoa. 10:16) Onkao mambo Yesu Kafunga Wawama. Wayuka bulongo jitanga janji kabiji ne mikooko yonse wiita pa mazhina. Watemwa bingi mikooko yanji kya kuba byo ajinga panopantanda wipaine aye mwine mambo a ayo. (Yoa. 10:3, 11, 14, 15) Byo aikala kafunga wawama, Yesu waubile kintu kyabujile kukonsha kuba Davida. Kitapisho kyanji kya bukuzhi kyashinkwijile bantu jishinda ja kusangulwa kufuma ku lufu. Kafwako kintu nangwa kimo kikamulekesha kutangijila “kajitanga kacheche” ku bumi bwa bumbulwa kufwa mwiulu ne kutangijila ‘mikooko ikwabo’ ku bumi bwa myaka ne myaka mu ntanda ipya yaoloka yabulamo bantu bauba nobe misuka.—Tangai Yoano 10:27-29.

Londelainga Mfumu Uya na Kushinda

8. Davida wamwesheshe byepi amba mfumu uya na kushinda?

⁸ Mfumu Davida wajinga wakosa mu nkondo ne kuzhikijila bantu ba kwa Yehoba, kabiji “Yehoba wamupele Davida lushinjilo konse konse ko ayilenga.” Mu bukalama bwa kwa Davida, mipaka ya kyalo yabayile kufuma ku mukola wa Ijipita kufika ne ku mukola wa Ufelata. (2 Sam. 8:1-14) Kupichila mu bulume bwa Yehoba, Davida waikele ndamakyalo wakosa. Baibolo waamba’mba: “Nkuwa ya Davida yaumvwanyikile mu byalo byonse; kabiji Yehoba wabikile moyo wa kumuchina Davida mu mikoka yonse ya bantu.”—1 Moba. 14:17.

9. Lumbululai Yesu watongwelwe kwikala Mfumu byo ashinjilenga.

⁹ Byonka byajinga Mfumu Davida, Yesu kechi wajinga na moyo ne. Byo atongwelwe kwikala Mfumu, wamwesheshe lūsa lwanji pa bandemona, wapokolwele boba bakwachiwe na bandemona. (Mako 5:2, 6-13; Luka 4:36) Nangwatu aye mulwanyi, Satana Diabola, kechi wajinga na bulume ne. Na mambo a bukwasho bwa Yehoba, Yesu washinjile ntanda, ayo iji mu bulume bwa Satana.​—Yoa. 14:30; 16:33; 1 Yoa. 5:19.

10, 11. Ñanyi mwingilo wa kwa Yesu Mfumu wayuka kulwa Nkondo wa mwiulu?

¹⁰ Myaka 60 panyuma ya lufu lwa kwa Yesu ne kusanguka kuya kwiulu, mutumwa Yoano wamwene kimwesho kya bungauzhi bwa kwa Yesu saaji Mfumu Wayukisha Kulwa Nkondo mwiulu. Yoano wanembele’mba: “Ponkapo ke ku mbili utoka, ne aye waikalapo waji ne buta bwa mukanda; ponkapo bamupele ne munchinya, kabiji wayilenga na kushinda amba nkashinde.” (Lum. 6:2) Waendelenga pa mbili utoka wajinga Yesu. “Bamupele ne munchinya” mu 1914 byo aikajile Mfumu wa Bufumu bwa mwiulu. Panyuma ya bino “wayilenga na kushinda.” Ee, byonka byajinga Davida, Yesu ke Mfumu uya na kushinda. Byo papichiletu kimye kicheche panyuma ya kwikala Mfumu wa Bufumu bwa Lesa, washinjile Satana mu nkondo kabiji wamwelele panopantanda ne bandemona banji pamo. (Lum. 12:7-9) Kushinda kwanji kukatwajijilatu kufika ne byo ‘akashinda’ ne konauna bwikalo bubi bwa kwa Satana.—Tangai Lumwekesho 19:11, 19-21.

¹¹ Byonka byajinga Davida, Yesu naye mfumu wa lusa, kabiji ukazhikijila “jibumba jikatampe” pa Amagedonyi. (Lum. 7:9, 14) Kunungapo, mu bukalama bwa kwa Yesu ne banswanyi bakwabo ba 144,000, kukekala “lusanguko lwa baoloka ne babula koloka.” (Byu. 24:15) Aba bakasangulwa bakekala myaka ne myaka panopantanda. A kino kikekala kimye kya kulutwe kyawama bingi. Atweba bonse twayai ‘tubenga byawama,’ pa kuba’mba tukekale bomi kimye ino ntanda kyo ikakumbana bantu baoloka, ba lusekelo ba kwa Davida Mukatampe.—Sala. 37:27-29.

Lulombelo lwa kwa Solomone lwa Kulomba Maana Lwakumbulwa

12. Solomone walombele ka?

¹² Solomone mwana Davida naye waimenejilengako Yesu.c Solomone byo aikele mfumu, Yehoba wamwekele ko aji mu kiloto ne kumwambila’mba wafwainwe kumupa kyonse kyo alombele. Solomone wakonsheshe kulomba bunonshi bwavula, bulume, nangwa bumi bwa myaka ne myaka. Mu kifulo kya byobyo, walombele kwi Yehoba amba: ‘Mwane bampe milangwe ne maana, ngyuke mwa kwibatangijila bano bantu, mambo ñanyi wakonsha kwibalama bano bantu benu bavula bibye?’ (2 Moba. 1:7-10) Yehoba wakumbwile lulombelo lwa kwa Solomone.—Tangai 2 Byambo bya Moba 1:11, 12.

13. Maana a kwa Solomone abayile byepi, kabiji ñanyi wajinga Nsulo yao?

¹³ Solomone byo aitabijile mwi Yehoba, byambo byanji bya maana byakijile bantu bajingako mu yoya myaka. Solomone waambile ‘byambo bya maana biumbi bisatu.’ (1 Mfu. 4:30, 32, 34) Byavula wibinembele kabiji byanema bingi ku boba bakeba maana. Mfumu wa mukazhi wa ku Sheba waendele makilomita 2,400 kwiya na kweseka maana akwa Solomone na “mepuzho akatazha.” Watemenwe bingi pa byaambile Solomone ne na bubile bwa bufumu bwanji. (1 Mfu. 10:1-9) Baibolo walumbulula Nsulo ya maana a kwa Solomone byo yaamba’mba: ‘Ba mu byalo byonse basakile kumumona Solomone amba: Tukomvwe maana anji o amubika Lesa mu muchima wanji.’—1 Mfu. 10:24.

Londelai Mfumu wa Maana

14. Mu ñanyi jishinda Yesu mo aikejile ‘wakila Solomone’?

¹⁴ Muntutu umo ye wakijile Solomone maana. Uno wajinga Yesu Kilishitu, awo wilumbulwile kwikala “Wamukila Solomone.” (Mat. 12:42) Yesu waambile “byambo bya bumi bwa myaka.” (Yoa. 6:68) Kya kumwenako, jashi ja pa mutumba janungileko mafunde a mu byambo bya maana bya kwa Solomone. Solomone waambile bintu byavula bileta lusekelo ku bapopweshi ba Yehoba. (Mana. 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20) Yesu waambishepo bingi’mba lusekelo lwa kine lufuma mu bintu byalamata mpopwelo ya Yehoba ne kufika kwa milaye ya Lesa. Waambile’mba: “Bata muchima ku mupashi bo batokwa mambo bufumu bwa mwiulu bo bwabo.” (Mat. 5:3) Aba bengijisha mafunde aji mu lufunjisho lwa kwa Yesu bafwenya kwipi ne Yehoba, “nsulo ya bumi.” (Sala. 36:9; Mana. 22:11; Mat. 5:8) Kilishitu wimenako ‘maana a Lesa.’ (1 Ko. 1:24, 30) Byo aji Mfumu wa Bumesiasa, Yesu Kilishitu ye ‘mupashi wa maana.’—Isa. 11:2.

15. Twakonsha kumwenamo byepi mu maana a Lesa?

¹⁵ Atweba baana ba bwanga ba kwa Solomone Mukatampe, twafwainwa kumwenamo byepi mu maana a Lesa? Byo kiji kuba’mba maana a Yehoba amwekela mu Byambo byanji, twafwainwa kwibikako kwiatana kupichila mu kufunda Baibolo, kikatakata mu byambo bya kwa Yesu, kabiji ne kulanguluka langulukapo pa byo tutanga. (Mana. 2:1-5) Kabiji twafwainwa kukosako na kulomba maana kwi Lesa. Mambo a Lesa etubujishatu patoka’mba milombelo yetu ya kufuma panshi ya muchima ya kulomba bukwasho ikakumbulwa. (Yako. 1:5) Kupichila mu bukwasho bwa mupashi wazhila, tukatana maana anema a mu Byambo bya Lesa ao akonsha kwitukwasha mwakubila na makatazho ne kwitukwasha kufuukula bulongo bintu. (Luka 11:13) Solomone naye bamutelanga’mba “musapwishi” awo ‘wafunjishenga bantu bya maana.’ (Sapwi. 12:9, 10) Yesu byo aikala Mutwe wa Kipwilo kya bwina Kilishitu, ke musapwishi wa bantu banji. (Yoa. 10:16; Kolo. 1:18) Onkao mambo tuba bingi bulongo kutanwa ku kupwila kimye kyonse ko ‘betufunjisha maana.’

16. Solomone ne Yesu bepasha byepi?

¹⁶ Solomone wajinga mfumu wabambakene bingi. Wanengezhezhe mwingilo wa kushimika mwaya ntanda. Watangijile kushimikwa kwa bipango, mikwakwa, kupoya mishima, mizhi mwakulamina bipe, mizhi mwakulamina makalaki, ne mizhi mwakwikala benda pa bambili. (1 Mfu. 9:17-19) Bangikazhi bonse ba mu bufumu bwanji bamwenejilemo mu mingilo yanji ya kushimika. Yesu nanji ntungi. Watungile kipwilo kyanji pa “jibwe.” (Mat. 16:18) Kabiji ukatangijila ne mwingilo wa kushimika mu ntanda ipya.—Isa. 65:21, 22.

Londelai Mfumu wa Mutende

17. (a) Ki ka kikatampe kyamwekele mu bukalama bwa kwa Solomone? (b) Ki ka kyabujile kukonsha kuba Solomone?

¹⁷ Jizhina ja Solomone jafuma ku kishina kilumbulula “mutende.” Mfumu Solomone walamine kufuma ku Yelusalema, jino jizhina jilumbulula “Bimye Bibiji bya Mutende.” Myaka 40 ya bukalama bwanji mwajinga mutende mu mukoka wa bena Isalela. Kutazha ku oa moba Baibolo waamba’mba: “Bena Yuda ne bena Isalela baikajiletu bulongo mu mutende, kufuma ku Danyi kufika ne ku Belesheba, bonse pa muntu pa muntu baikajile munshi ya miñanzañanza yabo nangwa munshi ya mikuyu yabo mu moba onsetu a kwa Solomone.” (1 Mfu. 4:25) Nangwa byonkabyo, na maana anji onse, kechi wakonsheshe kupokolola bangikazhi banji ku mfungwa ya bikola, bundengamambo ne lufu ne. Pa kuba Solomone Mukatampe, ukapokolola bangikazhi banji ku bino byonse.—Tangai Loma 8:19-21.

18. Mu kipwilo kya bwina Kilishitu, tubena kwiyowa ka?

¹⁸ Nangwatu lelo jino mu kipwilo kya bwina Kilishitu, muji mutende. Kya kine, tubena kwiyowa paladisa wa ku mupashi. Tuji na mutende ne Lesa ne na bakwetu. Akimonai byaambile Isaya pa mutende ye tubena kwiyowa lelo jino, waambile’mba: “bakabundanga mapoko abo ne kwialula ke bya kujimako, ne mafumo abo bakealula ke mapoko a kutokeshako mu bichi. Mukoka umo kechi ukasumbwila mpoko mukoka mukwabo ne, kabiji kechi bakafundanga bya kulwa nkondo jibiji ne.” (Isa. 2:3, 4) Kutangijilwa na mupashi wa Lesa kuketulengela kutwajijila kwikala na mutende.

19, 20. Ñanyi bishinka byakonsha kwitulengela kusangalala?

¹⁹ Nangwa byonkabyo, kimye kya kulutwe kikakilamo kuwama. Bantu balukokelo babena kwiyowa mutende mu bukalama bwa kwa Yesu, kufikatu ne byo ‘bakapokololwa ku buzha bwa bubole.’ (Loma 8:21) Umvwe bapita mu lweseko lukapelako panyuma ya Myaka Kiumbi Kimo, “Bakimote bakaswana ntanda kabiji bakasangalela mu kuvula kwa mutende.” (Sala. 37:11; Lum. 20:7-10) Kya kine, bukalama bwa kwa Yesu Kilishitu bukakila bwa kwa Solomone mu mashinda o twabula kukiyuka ne.

²⁰ Byonka bena Isalela byo basangalele kutangijilwa ne Mosesa, Davida, ne Solomone, netuwa tukasangalala mu bukalama bwa kwa Kilishitu. (1 Mfu. 8:66) Lusanchilo lonse luye kwi Yehoba pa kwitupa Mwananji yenkawa umo ko kuba’mba Mosesa, Davida, kabiji Solomone Mukatampe!

[Tubyambo twa mushi]

Mwakonsha Kulumbulula Nyi?

• Yesu waikala byepi Davida Mukatampe?

• Yesu waikala byepi Solomone Mukatampe?

• Ki ka kimulengela anweba kusanchila Davida Mukatampe, kabiji Solomone Mukatampe?

Maana o bamupele Solomone kwi Lesa aimenejilengako maana a kwa Solomone Mukatampe

Bukalama bwa kwa Yesu bukakila bukalama bwa kwa Solomone ne Davida mu mashinda o twabula kukiyuka ne!