“Kuji Kimye kya Kwitemenwamo ne Kimye kya Kwipachilamo”
“LESA butemwe.” Mu byalo bimo bantu banemba bino byambo pa bipabi ne kwibikobeka pa lubumbu mu mazubo abo. Kine, ke byambo byawama bingi bilumbulula Lesa byo aji, ko kuba’mba ye mwine wa butemwe.
Nangwa byonkabyo, bavula kechi bayuka amba bino byambo byafuma mu Baibolo ne. Mutumwa Yoano ye wanembele amba: “Pakuba yense ubula kutemwañana kechi wamuyuka Lesa ne, mambo Lesa butemwe.” (1 Yoano 4:8) Kabiji Yoano wanembele pa butemwe bwa Lesa bwa kukuula bantu pano pa ntanda amba: “Lesa byo ebatemwishe ba pano pa ntanda wapaine Mwananji yenkawa umotu, kuba amba bonse bamwitabila kechi bakonaike ne, poso bakekale na bumi bwa myaka.”—Yoano 3:16.
Na mambo a kino, bamo bakonsha kulanguluka amba Lesa kimye kyonse ulubako ku bintu byonse byo tuba. Bwikalo bwa bantu bavula bumwesha amba nangwa bobe bintu bya mutundu ka, Lesa kechi ukebazhachisha pa byubilo byabo ne. Nanchi kino kya kine nyi? Nanchi Lesa watemwatu bonse, bawama ne babi nyi? Nanchi kujipo kimye Lesa kyo ashikwañana nyi?
Butemwe bwa Lesa ne byo Apata Bintu
Mfumu wa maana Solomone waambile’mba: “Bintu byonsetu biji na myaka yabyo; kabiji ko kiji kimye kya mambo onse aji pano panshi . . . kabiji kuji kimye kya kwitemenwamo, ne kimye kya kwipachilamo.” (Musapwishi 3:1, 8) Kwesakana na jino jifunde, nangwa kya kuba Lesa butemwe kabiji uji na lusa, bino kuji bimye byo apachilamo.
Patanshi, kyambo kya kuba’mba ‘kupata’ kilumbulula ka mu Baibolo? Buku umo wakumbula’mba: “Mu Binembelo kyambo kya kuba’mba ‘kupata’ kilumbulula bintu byavula. Kyakonsha kulumbulula kukanama nangwa kuba kyubilo kya kulengesha muntu bumvu. Kino kyubilo kyakonsha kulengela muntu kuba kyatama ku muntu ye ashikwa.” Ino ndumbulwilo yo yo twayukisha atweba bonse, kabiji tumona bino byubilo bya kwishikwa mwaya ntanda. Bino uno yenka buku watwajijila kwamba amba: “Kyambo kya ‘kupata’ kyakonsha kulumbulula kushikwa muntu kwakubula kumuba kyatama ne.”
Ino ndumbulwilo ya bubiji yo yo tubena kwambapo mu kino kibaba. Kuno ke kushikwa kyabaya, pano bino kechi kwa kukeba kuba kyatama ne. Nanchi Lesa wakonsha kushikwañana mu jino jishinda nyi? Akiumvwai byaamba Byambo bya Mana 6:16-19 amba: “Kuji bintu bitanu na kimo byo ashikwa aye Yehoba, ee kine, kuji bitanu na bibiji byo bya bunya kwi aye: o meso a kwitota, ne lujimi wa bubela, ne maboko echila mashi a babula mambo, ne muchima ulangulukila jimo mwakubila bubi, ne maulu anyema lubilo mu kuya na kuba byatama, ne kamonyi wa bujimbijimbi wamba bya bubela, ne aye ubusha mapata mukachi ka balongo na balongo.”
Kwesakana na byonka byo twaumvwa, kuji bintu bimo Lesa byo ashikwa. Pano bino, kechi ushikwa muntu uba byobyo bintu ne. Umona kyalengela kuba’mba obe byobyo, nabiji bukoke, mpunzha, nkomeno ne bulubi. (Ntendekelo 8:21; Loma 5:12) Nembi wa Byambo bya Mana walondolola kino kupichila mu kwamba kyakumwenako kyawama amba: “Yehoba umulengulula ye atemwa, pamo byonka bilengulula muntu mwananji ye amwenamo lusekelo.” (Byambo bya Mana 3:12) Inge mwana wamwesha byubilo bya kubula lukokelo, nsemi wakonsha kwibishikwa, pano bino utwajijila kutemwa mwananji kabiji wingila papela bulume bwanji kumukwasha kuba’mba aleke byubilo byanji byatama kupichila mu kumujimuna. Mu butemwe bwanji, Yehoba naye byo byo oba inge paikala luketekelo lwa kukwasha muntu walenga mambo.
Kimye Kyafwainwa Kushikilwamo
Ibyepi inge kya kuba muntu wayuka kyaswa muchima wa Lesa pano wakana kwikyuba? Inge kyaikala bino, ko kuba’mba uno muntu kechi wakonsha kwitabilwa kwi Lesa ne. Umvwe keobilemotu kya nshiji bintu byo ashikwa Yehoba, Yehoba umushikwa. Kyakumwenako, Baibolo waamba’mba: “Yehoba umweseka waoloka; Pakuba muchima wanji wamushikwa mubi ne watemwa bukapondo pamo.” (Salamo 11:5) Muntu ubula kulapila kechi ulekelwa mambo ne, byonkatu mutumwa Paulo byo alumbulwile bulongo mu nkalata yo anembejile Bahebelu amba: “Umvwe saka tulenga mambo kyanshiji panyuma ya kwikala na maana alumbuluka a kuyuka bukine, kechi kwakishala kitapisho kikwabo kya bundengamambo ne. Bino kyashalakotu ke kupembelela lukabisho luleta moyo ne mujilo wakatazha ukasoka aba balengulula Lesa.” (Bahebelu 10:26, 27) Mambo ka Lesa wa butemwe o obila bino?
Umvwe muntu ke alenge mambo akatampe kyanshiji, wakonsha kwikala mubi kya kuba kechi wakonsha kupimpula byubilo byanji ne. Wakonsha kwikala mubi yenka mwine, ntuntwamishinko wakonsha kubula kwaluluka ne kwikala muntu wawama. Baibolo waesakanya uno muntu ku kisumpa awo wakonsha kubula kwalula mabala anji. (Yelemiya 13:23) Inge muntu wafika pa kipimo kya kubula kulapila, ulenga mambo atelwa mu Baibolo amba “mambo a myaka,” akabula kulekelwa ne.—Mako 3:29.
Abino byo byo kyajinga kwi ba Adama ne Evwa kabiji ne kwi Yudasa Isakaliota. Ba Adama ne Evwa balengelwe balumbuluka, kabiji mukambizho wibapele Lesa kechi washupile ne, kabiji bonse babiji bayukile mo atajile, kyamwesha amba balengele mambo kyanshiji kabiji baubijilemotu, onkao mambo kechi bafwainwe kwibalekelako mambo ne. Byambo bibambijile Lesa panyuma ya kulenga mambo kechi byajinga bya kwibambila amba balapile ne. (Ntendekelo 3:16-24) Yudasa, nangwa kya kuba wajinga mbulwakulumbuluka, wajinga pamo na Mwana Lesa, bino waikele nsatuki. Yesu wamutelele amba “mwana wa lonaiko.” (Yoano 17:12) Kabiji Baibolo umwesha ne kuba’mba Diabola wayukanyikwa amba mubi ubula kulapila ubena kupembelelatu konaunwa. (1 Yoano 3:8; Lumwekesho 12:12) Bano bantu bebashikwa kwi Lesa.
Nangwa byonkabyo, kuji luketekelo lwa kuba’mba kechi bantu bonse balenga mambo bakonsha kukankalwa kulapila ne. Yehoba wibatekenya kabiji kechi umwenamo lusekelo mu kukabisha boba balenga mambo kwakubula kuyuka ne. (Ezikyo 33:11) Wibambila amba balapile ne kulekelwa mambo. Tutanga amba: “Mubi aleke jishinda janji, ne yewa wabula koloka aleke milanguluko yanji; abwele kwi Yehoba, ne aye ukamubila lusa; abwele kwi Lesa wetu, mambo aye ukamulekela mambo anji onsetu.”—Isaya 55:7.
Kwikala na Mweno Yawama pa Mambo a Butemwe ne Kushikwañana
Byo baji ba kulonda Lesa, bena Kilishitu bakine bafwainwa kuyuka “kimye kya kwitemenwamo” kabiji ne “kimye kya kwipachilamo.” Kwamba byambo bya kubula kufuma panshi ya muchima kwakonsha kulengela muntu kubula kumwesha butemwe ne kuba lusa kya kine. Pano byambo byaambile mwana wa bwanga Yuda byakonsha kwitukwasha kwikala na mweno yawama ya byo twafwainwa kumwesha lusa ne kushikwa bubi, bya kuba’mba: “Twajijilai kubila bakwenu lusa saka mujimuka pa kuba bino. Abo basombesha kivwalo na mingilo ya buntunshi . . . Mwafwainwa kwimena palepa na bivwalo byabo byasombela.” (Yuda 22, 23) Onkao mambo, twafwainwa kushikwako byatama, kechi kushikwa mwine muntu uba byatama ne.
Kabiji bena Kilishitu bebakambizha kumwesha butemwe ku balwanyi babo kupichila mu kwibobila byawama. Yesu waambile’mba: “Temwainga balwanyi benu ne kulombelako aba bemumanyika.” (Mateo 5:44) O ene mambo Bakamonyi ba kwa Yehoba o babujila kuleka kusapwila mambo awama a Bufumu bwa Lesa ku bantu, nangwa kya kuba bamo bakana kutambwila ano mambo. (Mateo 24:14) Bakamonyi byo bamwena bintu kwesakana na mwaambila Baibolo, bamona muntu yense kuba’mba bakonsha kumumwesha butemwe ne lusa kwi Yehoba. Inge babula kwibasanchila pa byo bakwasha bantu nangwa inge bebakana nangwa kwibamanyika, Bakamonyi balondela lujimuno lwa mutumwa Paulo lwa kuba’mba: “Lombai kwi Lesa amba apeshe boba bemumanyika. Lombai kwi Lesa amba apeshe bantu kabiji kange mwibafingenga ne . . . Kechi mushinkanyenga kibi na kibi ne.” (Loma 12:14, 17) Bayuka’mba Yehoba ye ukamona muntu wafwainwa kubilwa butemwe ne ye afwainwa kushikwa. Ye mwine Nchibamambo mu bintu byalamata bumi ne lufu.—Bahebelu 10:30.
Kya kine, “Lesa butemwe.” Atweba twafwainwa kumusanchila pa butemwe bwanji ne kwibikako kuyuka kyaswa muchima wanji ne kwikyuba. Bakamonyi ba kwa Yehoba baji mu mpunzha yenu bakatemwa bingi kwimukwasha kufunda mu Baibolo wenu kyaswa muchima wa Lesa ne byo mwafwainwa kwikyuba mu bwikalo bwenu. Umvwe mwauba bino, kikemulengela kubula kwimushikwa kwi Lesa kabiji ukemutemwa.
[Mabulañano pa peja 13]
“Kuji bintu bitanu na kimo byo ashikwa aye Yehoba, ee kine, kuji bitanu na bibiji byo bya bunya kwi aye: o meso a kwitota, ne lujimi wa bubela, ne maboko echila mashi a babula mambo, ne muchima ulangulukila jimo mwakubila bubi, ne maulu anyema lubilo mu kuya na kuba byatama, ne kamonyi wa bujimbijimbi wamba bya bubela, ne aye ubusha mapata mukachi ka balongo na balongo.”—BYAMBO BYA MANA 6:16-19
[CMabulañano pa peja 14]
“Umvwe saka tulenga mambo kyanshiji panyuma ya kwikala na maana alumbuluka a kuyuka bukine, kechi kwakishala kitapisho kikwabo kya bundengamambo ne. Bino kyashalakotu ke kupembelela lukabisho luleta moyo.”—BAHEBELU 10:26, 27
[Mabulañano pa peja 15]
“Mubi aleke jishinda janji, ne yewa wabula koloka aleke milanguluko yanji; abwele kwi Yehoba, ne aye ukamubila lusa; abwele kwi Lesa wetu . . . Aye ukamulekela mambo anji onsetu.”—ISAYA 55:7
[Kipikichala pa peja 14]
Nsemi uji na butemwe ujimuna mwananji pa kuba’mba amukwashe
[Kipikichala pa peja 15]
Bakaili bavula bamwenamo bingi mu butemwe bwa Lesa ne lusa lwanji