‘Bafunjishainga Balamenga Byonse byo Nemukambizhe’

‘Onkao mambo yainga na kwibasambisha ba mu mikoka yonse ya bantu baluke ke baana ba bwanga . . . , ne kwibafunjisha balamenga byonse byo nemukambizhe.’—MATEO 28:19, 20.

1. Ñanyi mwisambo mwana wa bwanga Filipa ye esambile na mwanamulume mwina Etiopya?

MWANAMULUME wafumine ku Etiopya waendele museke kuya ku Yelusalema. Ku Yelusalema wakapopwejile Lesa ye atemenwe aye Yehoba. Wafwainwa watemenwe ne Byambo bya Lesa byanembeshiwa na mupashi. Kimye kyo abwelelenga ku nzubo mu kalaki wanji, watangilenga byambo bya ngauzhi Isaya kimye kyo bamusambakene kwi Filipa mwana wa bwanga wa kwa Kilishitu. Filipa wamushikishe mwina Etiopya amba: ‘Mwaumvwa byo mubena kutanga nyi?’ Mwanamulume wakumbwile’mba: “Ñumvwe byepi pabula ne wa kundumbulwila?” Filipa watwajijile kumukwasha yewa muntu wafundanga Binembelo kwikala ke mwana wa bwanga wa kwa Kilishitu.—Byubilo 8:26-39.

2. (a) Mu jishinda ka mukumbu wakumbwile mwina Etiopya mo aikejile wanema? (b) Ñanyi mepuzho atala mwayila mukambizho wa Kilishitu wa kwalula bantu ke baana ba bwanga o tusakufunda?

² Mukumbu wakumbwile mwina Etiopya wanema bingi. Waambile’mba: ‘Ñumvwe byepi pabula ne wa kundumbulwila?’ Ee, pakebewenga wa kumulumbulwila kuba’mba amone jishinda. Byambo byanji, byamwesha mukambizho wanema bingi Yesu ye aambilepo mu mukambizho wanji wa kwalula bantu ke baana ba bwanga. Wajinga ñanyi mukambizho? Pa kuba’mba tutane mukumbu, twayai tutwajijile na byambo bya kwa Yesu biji mu Mateo kyapitala 28. Mutwe wafumako, waambile pa jipuzho ja kuba’mba, mambo ka? ne ja kuba’mba, kwepi? Pano, tusakufunda mepuzho akwabo abiji atala mwayila mukambizho wa Kilishitu wa kwalula bantu ke baana ba bwanga. Ano mepuzho ke a kuba’mba, ki ka? ne kufika ñanyi kimye?

“Kwibafunjisha Balamenga Byonse”

3. (a) Muntu waluka byepi ke mwana wa bwanga wa kwa Yesu Kilishitu? (b) Mu kwalula bantu ke baana ba bwanga muji ne kufunjisha ka?

³ Ki ka kyo twafwainwa kufunjisha bakwetu kwibakwasha amba baluke ke baana ba bwanga ba kwa Kilishitu? Yesu wakambizhe baana banji ba bwanga amba: ‘Onkao mambo yainga na kwibasambisha ba mu mikoka yonse ya bantu baluke ke baana ba bwanga, ne kwibabatiza mu jizhina ja Tata ne ja Mwana ne ja mupashi wazhila, ne kwibafunjisha balamenga byonse byo nemukambizhe.’ (Mateo 28:19, 20) Onkao mambo, twafwainwa kwibafunjisha bintu byakambizhe Kilishitu.a Lelo nanchi ki ka, kyakonsha kukwasha kumona kuba’mba muntu wafunda mikambizho ya kwa Yesu kechi waalukatu ke mwana wa bwanga kwapwa ne, bino watwajijila kwikala byonkabyo? Kishinka kimo kyamweka mu byambo bya kwa Yesu. Kechi waambiletu amba, ‘bafunjishainga bintu byonse byo nemukambizhe’ ne. Waambile’mba: ‘Kwibafunjisha balamenga byonse byo nemukambizhe.’ (Mateo 19:17) Kino kilumbulula ka?

4. (a) Kulama mukambizho kulumbulula ka? (b) Lumbululai byo tufunjisha muntu kulama mikambizho ya Kilishitu.

⁴ Kulama mukambizho kulumbulula kuba “bintu monka mwayila” yeo mukambizho, ko kuba’mba kumukokela. Pano tufunjisha byepi muntu kulama ne kukokela bintu byakambizhe Kilishitu? Langulukai mufunjishi ufunjisha bantu kwendesha motoka byo ebafunjisha bya kulama mizhilo ya pa mukwakwa. Mufunjishi wakonsha kwibafunjisha mizhilo ya pa mukwakwa mu sukulu. Nangwa byonkabyo, kwibafunjisha bya kukokela ino mizhilo, uya nabo mu mukwakwa mwavula myotoka na kwibabula mwa kubila, abo sababena kulukuta kwingijisha byo bafunda. Byonkabyo, ne byo tufunjisha bantu Baibolo, twibalumbulwila mikambizho ya Kilishitu byo iji. Kabiji bo tufunjisha twafwainwa kwibakwasha mwakubila byo bebikako kwingijisha mikambizho ya Kilishitu mu bwikalo bwabo bwa pa juba pa juba, ne mu mwingilo. (Yoano 14:15; 1 Yoano 2:3) Ko kuba’mba, kulondela mukambizho wa Kilishitu wa kwalula bantu ke baana ba bwanga kulumbulula, kwibalondolwela mikambizho ne kwibakwasha byo bakonsha kwiilondela. Mu jino jishinda, tumwena kwi Yesu ne Yehoba aye mwine.—Masalamo 48:14; Lumwekesho 7:17.

5. Mambo ka muntu ye tufunjisha Baibolo kyo akonsha kukankazhamina kukokela mukambizho wa Kilishitu wa kwalula bantu ke baana ba bwanga?

⁵ Kufunjisha bantu kulama mikambizho ya Kilishitu kwavwangamo ne kwibakwasha kumvwina mukambizho wa kwalula bantu ke baana ba bwanga. Kino kyakonsha kwibakatazha bamo bo tufunjisha Baibolo. Nangwa kya kuba kunyuma bajingapo bamembala babambakana mu chechi umo wa Kilishitendomu, kyayukanyikishatu kuba’mba bafunjishi babo ba bupopweshi kechi bebafunjishapo bya kuba mu mwingilo wa kwalula bantu ke baana ba bwanga ne. Bantangi ba machechi bamo betaba amba, machechi a Kilishitendomu akankalwa bingi kufunjisha jitanga jawo bya kusapwila. Shayuka wa Baibolo John R. W. Stott waambilepo pa mukambizho wa kwa Yesu wa kuya mu ntanda na kukwasha bantu ba mitundu yapusana pusana kwaluka ke baana ba bwanga amba: “Kukankalwa kwetu kwa kukokela buneme bwa iwe mukambizho bo bukoke bukatampe ku bena Kilishitu bengila mwingilo wa busapwishi ano moba.” Wanungilepo amba: “Kimye kimo tubijikilatu kwalepa mambo awama nobe bantu baji ku mukola ku mwamba babena kutala bakwabo pa mema na kutomena tupanda, kwa kubula kwitayapo amba bebapulushe ne, kuchina amba twakazoba.”

6. (a) Twafwainwa kuba byepi byonka byaubile Filipa kimye kyo tubena kukwasha ye tufunjisha Baibolo? (b) Twakonsha kumwesha byepi kusaka kwetu kwa kukeba kumukwasha umvwe ye tufunjisha Baibolo watendeka kwingilako mu mwingilo wa kusapwila?

⁶ Kwamba mu ñambilo ya kufwanyikizha, umvwe muntu ye tufunjisha Baibolo wajingapo mu bupopweshi muji bantu “bachina kuzoba,” kyakonsha kumukatazhako pa kuba’mba moyo wanji wa kuchina mema apwe ne kukokela mukambizho wa Kilishitu wa kwalula bantu ke baana ba bwanga. Kikebewa kumukwasha. Onkao mambo, twafwainwa kumutekenya kimye kyo tubena kumubula mikambizho kuba’mba omvwishe ne kumulengela kubapo kimo, byonka lufunjisho lwa kwa Filipa byo lwa mufikile pa muchima mwina Etiopya ne kumutundaika kubatizwa. (Yoano 16:13; Byubilo 8:35-38) Kabiji kusaka kwetu kwa kukeba kufunjisha bo tufunjisha Baibolo kukokela mukambizho wa kwalula bantu ke baana ba bwanga, kwitutundaika kwingila nabo inge batendeka mwingilo wa kusapwila Bufumu.—Musapwishi 4:9, 10; Luka 6:40.

“Byonse byo Nemukambizhe”

7. Kufunjisha bantu ‘kulama byonse’ kuvwangamo ne kwibafunjisha ñanyi mikambizho?

⁷ Kechi tupelelatu pa kufunjisha muntu ye tufunjisha Baibolo bya kwalula bantu ke baana ba bwanga kwapwa ne. Yesu witukambizhe kufunjisha bakwetu ‘kulama byonse’ byo akambizhe. Akye kyavwangamo ne mikambizho ikatampe ibiji, wa kutemwa Lesa, ne wa kutemwa mukwenu. (Mateo 22:37-39) Mwana wa bwanga wa katataka wakonsha kufunjishiwa byepi kulama ino mikambizho ibiji?

8. Lumbululai mwana wa bwanga wa katataka byo afwainwa kufunjishiwa mukambizho wa kumwesha butemwe.

⁸ Langulukai jibiji kya kumwenako kya mufunjishi ufunjisha bantu kwendesha motoka. Ubena kufunda kwendesha motoka mu mukwakwa wavulamo myotoka ne mufunjishi wanji saka aikala, kechi utelekatu ku mufunjishi wanjitu kwapwa ne, bino umona ne bibena kwendesha badalaivwa bakwabo. Kya kumwenako, mufunjishi wakonsha kutongola dalaivwa uji na lusa waswisha mukwabo kuya palutwe yanji myotoka sayasamatu mu mukwakwa; nangwa dalaivwa waambula malaichi anji ashishipela kuchina kuzhita bakwabo babena kwiya kulutwe; nangwa kampe dalaivwa wipana kukwashako mukwabo uji na motoka waleka kwenda. Bya kumwenako bya iwe mutundu bifunjisha ubena kufunda bintu byanema byo afwainwa kuba umvwe ubena kwendesha motoka. Byonkabyo, ne mwana wa bwanga wa katataka ubena kwenda mu jishinda jaya ku bumi kechi ufundatu ku mufunjishi wanji yenka kwapwa ne, bino ne ku kumwena ku ba mu kipwilo.—Mateo 7:13, 14.

9. Mwana wa bwanga wa katataka ufunda byepi byo kilumbulula kukokela mukambizho wa butemwe?

⁹ Kya kumwenako, ubena kufunda Baibolo wakonsha kumona nsemi uji bunke byo ebikako kwiya jonse ku Nzubo ya Bufumu pamo ne twana twanji twanyike munongo. Wakonsha kumona muntu uji na bulanda wiya kimye kyonse ku kupwila nangwa kya kuba uyandakana na binyenge bikatampe, mwanamukazhi wafwilwa mukote uleta bakwabo bakote na motoka ku kupwila konse, nangwa uji mu jifumbi ja bwanyike wingilako mwingilo wa kuwamisha Nzubo ya Bufumu. Ubena kufunda Baibolo wakonsha kumona mukulumpe mu kipwilo wingila mu mwingilo wa busapwishi kimye kyonse nangwa kya kuba uji na mingilo yavula mu kipwilo. Wakonsha kumona Kamonyi walemana wikalatu mu nzubo bino ukosesha kya kine kine bantu bonse bamufwakashisha. Wakonsha kumona ba mulume ne mukazhi babena kupimpula bwikalo bwabo kuba’mba balamengako bansemi yabo bakota. Umvwe keamone bena Kilishitu ba uno mutundu ba lusa, bakwashañana, kabiji baketekelwa, mu byo abena kumona, ubena kufunda uyuka byo kilumbulula kukokela mukambizho wa Kilishitu wa kutemwa Lesa ne bakwabo, kikatakata bakwabo ba mu lwitabilo. (Byambo bya Mana 24:32; Yoano 13:35; Ngalatiya 6:10; 1 Timoti 5:4, 8; 1 Petelo 5:2, 3) Mu jino jishinda, ko kuba’mba muntu wa mu kipwilo yense wakonsha kwikala mufunjishi wa kumwenako.—Mateo 5:16.

“Kufika ku Juba Jikapelako”

10. (a) Twafwainwa kutwajijila kwalula bantu ke baana ba bwanga kufika ñanyi kimye? (b) Yesu waingijile byepi kumwesha byafwainwa kwingijiwa mingilo?

¹⁰ Twafwainwa kutwajijila kwingila mwingilo wa kwalula bantu ke baana ba bwanga kufika ñanyi kimye? Kufika ku juba jikapelako. (Mateo 28:20) Nanchi tusakukonshanga kwingila luno lubaji lwa mukambizho wa kwa Yesu nyi? Atweba bonse mu kipwilo ntanda yonse, twasakishatu kuba kino. Myaka ya kunyuma kwe twaingijisha kimye kyetu, ngovu, ne bipe byetu kuya ku boba ‘batongwelwa bumi bwa myaka.’ (Byubilo 13:48) Pa kino kimye, Bakamonyi ba kwa Yehoba bengila maawala akilaila pa 3 milyonyi pa juba pa juba mu mwaka, mu mwingilo wa ntanda yonse wa kusapwila Bufumu ne kwalula bantu ke baana ba bwanga. Twingila uno mwingilo mambo tulondela byaingijile Yesu. Aye waambile’mba: ‘Kajo kami ko kuba kyaswa muchima wa aye wantuma, ne kupwisha mwingilo wanji.’ (Yoano 4:34) Ne atweba kyo kyo tukebesha kuba. (Yoano 20:21) Tukeba kwingila na ngovu mwingilo ye betupa, kechi kumutendekatu ne, bino ne kumupwisha.—Mateo 24:13; Yoano 17:4.

11. Ki ka kyamweka ku balongo ne banyenga yetu ba bwina Kilishitu bamo, kabiji twakonsha kwishikisha ka?

¹¹ Pano bino, kituba bingi bulanda pa kumona kuba’mba bakwetu ba mu lwitabilo bamo bakoka ku mupashi. Na mambo a kyo kino, babwela panyuma nangwatu kuleka kukokela mukambizho wa Kilishitu wa kwalula bantu ke baana ba bwanga. Abya kujipo jishinda jo twakonsha kwibakwashishamo kutendeka kupwañana na kipwilo jibiji ne kutatula mwingilo wabo wa kwalula bantu ke baana ba bwanga nyi? (Loma 15:1; Bahebelu 12:12) Jishinda Yesu mo akwashishe batumwa banji bakokele pa kimye kimo jitumwesha byo twakonsha kuba ano moba.

Batai Muchima

12. (a) Saka kwashalatu kimye kicheche kuba’mba Yesu afwe, batumwa banji baubile byepi? (b) Yesu waubile byepi na batumwa banji nangwa kya kuba bamwesheshe bukoke bukatampe?

¹² Lufu lwa kwa Yesu byo lwafwenyenye ke pa bwipi ku mpelo ya mwingilo wanji, batumwa “bamulekele ne kunyema banyemene.” Monkatu mwaambijile jimo Yesu, ‘bapalañene mpala mpala kwabo.’ (Mako 14:50; Yoano 16:32) Yesu wibatele byepi muchima bakwabo bakokele ku mupashi? Kimyetu kicheche kufuma pa lusanguko lwanji, Yesu waambijile baana banji ba bwanga bamo amba: “Kange mube moyo ne: yainga kebabulai balongo bami bayenga ku Ngalilea, ko ko bakantana.” (Mateo 28:10) Nangwa kya kuba batumwa bamwesheshe bukoke bukatampe, Yesu watwajijile kwibatongola amba “balongo bami.” (Mateo 12:49) Kechi wibasankijilepo ne. Mu jino jishinda, Yesu wajinga na lusa ne kulekelako bakwabo mambo, byonka biji Yehoba wa lusa kabiji ulekelako bantu mambo. (2 Bamfumu 13:23) Twafwainwa kwikala byepi byonka byajinga Yesu?

13. Twakonsha kumonanga byepi boba bakoka ku mupashi?

¹³ Twafwainwa kwibata muchima aba babwela panyuma nangwa baleka kwingila mwingilo. Twafwainwa kuvulukanga mingilo ya butemwe yaingijile bo bo bakwetu ba mu lwitabilo kunyuma, bamo kampepo papita kala ne myaka yavula. (Bahebelu 6:10) Kine twibakabila bingi. (Luka 15:4-7; 1 Tesalonika 2:17) Pano twakonsha kumwesha byepi byo twibata muchima?

14. Kwesakana na byaubile Yesu twakonsha kukwasha byepi muntu wakoka?

¹⁴ Yesu wabujile batumwa bakokele amba baye ku Ngalilea ko bakamutana. Ko kuba’mba Yesu wibechile amba amonañane nabo. (Mateo 28:10) Byonkabyo, ne ano moba tutundaika boba bakoka kutanwa ku kupwila kwa kipwilo kya bwina Kilishitu, kabiji twafwainwa kwibatundaika javula kechi jimotu ne. Batumwa byo bebabujile, “baile ku Ngalilea konka ku mutumba ye ebalayile Yesu.” (Mateo 28:16) Byo twikalapo ba lusekelo umvwe bakoka bo twaita baiya ne kutendeka kutanwa ku kupwila kwa bwina Kilishitu!—Luka 15:6.

15. Twakonsha kulondela byepi Yesu mu kutambwila boba bakoka beya ku kupwila?

¹⁵ Twakonsha kumutambwila byepi mwina Kilishitu wakoka umvwe wafika pa Nzubo ya Bufumu? Nga Yesu waubile byepi byo amwene batumwa banji bakokele mu lwitabilo kimye kimo baiya ku mpunzha ko ebalayile? ‘Yesu waishile ko baji ne kwamba nabo.’ (Mateo 28:18) Kechi wibamwenejilengatu palepa ne, bino waishile ko baji. Fwanyikizhai batumwa byo baumvwine bulongo pa kumona Yesu wauba kino! Ne atweba twayai tutambwilenga boba bakoka ku mupashi na lusekelo bebikako kwiya jibiji ku kipwilo kya bwina Kilishitu.

16. (a) Twakonsha kufunjilako byepi ku jishinda Yesu jo aingijilemo na baana banji ba bwanga. (b) Twakonsha kumwesha byepi mweno ya kwa Yesu yo amwenejilengamo bakoka? (Monai tubyambo twa panshi)

¹⁶ Ki ka kikwabo Yesu kyo aubile? Patanshi waambile amba: “Lūsa lonse napewalo.” Kya bubiji, wibapele mwingilo amba: ‘Onkao mambo yainga na kwibasambisha bantu baluke ke baana ba bwanga.’ Kya busatu, wibalayile amba: “Amiwa, nji nenu moba onse.” Abya mwamona Yesu kyo abujile kuba nyi? Kechi wibalengulwile baana banji ba bwanga na mambo a bukoke ne luzhinauko lwabo ne. (Mateo 28:17) Nanchi jishinda mo aubijile jaingijile bulongo nyi? Ee, mambo kechi papichile ne kimye ne, batumwa banji batendekele jibiji, “kufunjisha ne kusapwila mambo awama.” (Byubilo 5:42) Ne atweba mu kipwilo kyetu umvwe ketumwene kwi Yesu byo amwenenga ne byo aubile na boba bakoka, tukakonsha kukwashañana byonkabya.b—Byubilo 20:35.

“Amiwa, Nji Nenu Moba Onse”

17, 18. Ñanyi byambo bya kukoseshañana biji mu mukambizho wa kwa Yesu bya kuba’mba, “amiwa, nji nenu moba onse”?

¹⁷ Byambo byapelako mu mukambizho wa kwa Yesu bya kuba’mba ‘amiwa, nji nenu moba onse,’ ke byambo byawama bingi bya kukosesha bonse bebikako kufikizha mukambizho wanji wa kwalula bantu ke baana ba bwanga. Nangwa kya kuba balwanyi betu betukanya byepi kwingila mwingilo wetu wa kusapwila Bufumu, nangwatu kwitubepela bubela bwatama, kechi twafwainwa kuchina ne. Mambo ka? Yesu Ntangi wetu ‘wapewa lūsa lwa mwiulu ne panshi,’ uji ne atweba mu kwitukosesha!

¹⁸ Kabiji mulaye wa kwa Yesu wa kuba’mba ‘amiwa, nji nenu moba onse,’ utekenesha bingi. Pano bino, byo twibikako kufikizha mukambizho wa Kilishitu wa kwalula bantu ke baana ba bwanga, kechi tupitatu mu moba a lusekelo onkatu ne, bino ne mu a bulanda. (2 Byambo bya Moba 6:29) Atweba bamo tupita mu moba a bulanda umvwe twafwisha mutemwe wetu. (Ntendekelo 23:2; Yoano 11:33-36) Bakwabo babena kuyandakana na bukote, kimye kikepana butuntulu bwa mubiji ne ngovu. (Musapwishi 12:1-6) Kabiji bakwabo kwikala moba amo obekala bapopomenwa. (1 Tesalonika 5:14) Kabiji atweba bavula tubena kuvujilakotu, tupita mu bwikalo bwakosa. Pano bino, nangwa byonkabyo, tukonsha kwingila mwingilo wetu, mambo Yesu uji ne atweba ‘moba onse,’ kubikapotu ne kimye kyo tupita mu malwa akatampe mu bwikalo bwetu.—Mateo 11:28-30.

19. (a) Mu mwingilo wapaine Yesu wa kuya na kwalula bantu ke baana ba bwanga muji mikambizho ka? (b) Ki ka kitukwasha kukonsha kwingila mwingilo wa Kilishitu?

¹⁹ Byonka byo twamona mu uno mutwe ne mu mukwabo wafumako, mukambizho wa kwa Yesu wa kwalula bantu ke baana ba bwanga kine wa butemwe. Yesu waambile ene mambo ne kwepi ko twakonsha kwingijila uno mwingilo. Kabiji witufunjishe ne byo twakonsha kufunjisha kabiji ne kufika ñanyi kimye. Kya kine, kwingila uno mwingilo kechi kwapela ne. Bino na lūsa lwa Kilishitu ne kwikala pamo ne atweba, twakonsha kwingila uno mwingilo! Nanchi kechi mwaitaba kino nenyi?

[Tubyambo twa mushi]

Musakukumbula’mba Ka?

• Tufunjisha byepi bakwetu kulama byonse Yesu byo akambizhe?

• Ñanyi bintu mwana wa bwanga wa katataka byo akonsha kufunda ku bakwabo mu kipwilo?

• Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tukwashe boba bakoka ku mupashi?

• Kwitukosesha ne lutekenesho ka byo tutana mu mulaye wa kwa Yesu wa kuba’mba, “amiwa, nji nenu moba onse”?

[Bipikichala pa peja 26]

Twafwainwa kwikala bafunjishi ne kukwashañana

[Bipikichala pa peja 28]

Ubena kufunda Baibolo ufunda bintu byanema mu kumwena ku bakwabo