Funjishainga Baana Benu Kwikala na Mushingi

K ISHIMPI kya bena German kyaamba amba: “Muntu uvula kisochi kyanji bamutambwila ku bantu bonse mu kyalo.” Mu bisho byavula, muntu uvula kisochi pa kutwela mu nzubo ya mukwabo muntu nangwa pa kwimunañana bamumona amba uji na mushingi. Onkao mambo, kishimpi kyaambiwapo kilumbulula amba bantu bobila lusa ne kukasulukila boba baji na mushingi.

Kileta bingi lusekelo umvwe bakyanyike kebamweshe mushingi. Kalama wa mwanzo mu Honduras wingila na basapwishi bamafumbi apusana pusana mu mwingilo wa kusapwila ku nzubo ku nzubo waamba amba: “Mwana ye bafunjisha bulongo kabiji uji na mushingi ulengela bantu kutambwila mambo awama a Bufumu kukila ne byambo byo ñamba.”

Mu ano moba muji bantu bavula babula kumwesha mushingi, kupa bantu mushingi kwanema bingi kabiji mufuma byawama. Kabiji Binembelo byaamba amba: “Bwikalo bwenu bwikale bwafwainwa mambo awama a Kilishitu.” (Fili. 1:27; 2 Timo. 3:1-5) Kyanema bingi kufunjisha baana betu kwikala na mushingi ku bakwabo. Bakonsha kufunda byepi kumwesha mushingi wa kine?a

Baana Bekala na Mushingi byo Bamona Bakwabo na Kumwesha Mushingi

Baana bafunda kupichila mu kumona byuba bantu. Onkao mambo jishinda janema bansemi jo bakonsha kufunjishishamo baana babo kwikala na mushingi, ke kumona kuba’mba nabo babena kumwesha mushingi. (Mpitu. 6:6, 7) Kyanema bingi kwisamba na mwanenu pa byo afwainwa kwikala na mushingi, pano bino kino kechi kyo kyonka kikebewa kubiwa ne. Kikebewa kumuvululangamo, kabiji ne anweba bene kwikala bakumwenako bawama.

Akimonai byaubile Paula,b wakomejile mu kisemi kya nsemi muzhike mwina Kilishitu. Uno nsemi wanemekele bantu bonse. Mambo ka? Paula waambile amba: “Bamama bajinga bakumwenako bawama, kyo kitulengejile ne atweba baana kwikala na mushingi.” Mwina Kilishitu wa jizhina ja Walter wafunjishe baana banji babalume kunemeka bainabo babujile bena Kilishitu. Waambile amba: “Nafuukwilepo kukwasha baana bami kunemeka bainabo kupichila mu kumwena kwi amiwa byo nesambanga na bakazhi bami kwakubula kwibashintaukila.” Ba Walter batwajijile kufunjisha baana babo babalume Mambo a Lesa ne kulomba bukwasho kwi Yehoba. Mwanabo umo wingijila pa ofweshi wa musampi wa Bakamonyi ba kwa Yehoba, kabiji mukwabo painiya. Bano baana batemwa bingi bansemi babo bonse babiji ne kwibanemeka.

Baibolo waamba amba: “Lesa kechi ye Lesa wa kiwowo ne, ye wa mutende.” (1 Ko. 14:33) Byonse byo oba Yehoba byubiwa mu ndonda. Bena Kilishitu bafwainwa kwibikangako kwikala na kino kyubilo kya Lesa ne kutula bintu bulongo mu nzubo. Bansemi bamo bafunjisha baana babo kwanshika myanya yabo pa juba pa juba saka bakyangye kuya ku sukulu, kubika bulongo bivwalo ne kwingilatu mingilo ya pa nzubo. Umvwe baana bamona mu nzubo saka mwawama ne bipe saka byatulwa bulongo, nabo kibalengela kuwamisha mu bibamba byabo ne kutula bintu bulongo.

Nga anweba baana benu bamona byepi bintu byo bafunda ku sukulu? Abya basanta pa bintu bibobila bafunjishi babo nyi? Nga anweba bansemi, abya musanta nyi? Baana benu bakekala na uno muchima wawama pa mingilo ya ku sukulu ne ku bafunjishi babo umvwe anweba saka mumwesha uno muchima. Nanchi kechi mwafwainwa kwibatundaika kuba amba bamweshenga uno muchima wa lusanchilo ku bafunjishi babo nenyi? Kusanta pa mingilo yaingijiwa ke jishinda jawama bingi ja kumwesheshamo mushingi, kikale ku bafunjishi, badokotala, bapotesha mu mashitolo nangwa ku bonsetu. (Luka 17:15, 16) Bena Kilishitu bakyanyike bapusanako na bakwabo baana ba sukulu na mambo a kwikala na byubilo byawama twibasanchila bingi.

Ba mu kipwilo kya bena Kilishitu bafwainwa kwikala bakumwenako bawama mu kumwesha mushingi. Kiwama bingi pa kumona bakyanyike baji mu kipwilo saka bamwesha mushingi kupichila mu kwamba amba, “mwane” kabiji ne kuba amba “nasanta mwane”! Umvwe bakikulumpe bamwesha mushingi kwi Yehoba kupichila mu kuta muchima ku byambo byambiwa kimye kya kupwila, kino kilengela bakyanyike nabo kutundaikwa. Baana bakonsha kufunda bya kunemeka bakinkalankulo byo bamona mushingi ubiwa mu Nzubo ya Bufumu. Kyakumwenako, Andrew wa myaka ya kusemwa ina wafunda kwamba amba, “Kechi mwenga ne, mwane,” kimye kyo abena kupita paji bakulumpe.

Ñanyi kintu kikwabo bansemi kyo bafwainwa kuba pa kuba amba bakwashe baana babo kumwesha byubilo byawama? Bansemi bafwainwa kwikala na kimye kya kubulako baana bintu byo bafunda mu byakumwenako byavula biji mu Mambo a Lesa.—Loma 15:4.

Funjishainga Kwingijisha Byakumwenako bya mu Baibolo

Bainanji Samwela bafunjishe mwanabo kunemeka Ñanga Mukatampe Eli. Byo bamutwajile Samwela ku tente wa lusambakeno, kampepo wajingatu na myaka ya kusemwa isatu nangwa ina. (1 Sam. 1:28) Nanchi ne anweba mwakonsha kufunjisha mwanenu kuyuka bya kwimunañana nabiji kwamba amba “mwabuka byepi mwane,” “kimute mwane,” “kimabanga mwane,” nangwa kwamba ñambilo yo mwambilamo ku mpunzha ko mwikala nyi? Byonka byajinga Samwela sa akiji mwanyike, baana benu nabo bakonsha ‘kutalwa bulongo kwi Yehoba ne ku bantu pamo.’—1 Sam. 2:26.

Nanchi kechi mwakonsha kwingijisha mashimikila aji mu Baibolo kwamba pa lupusano luji pakachi ka kwikala na mushingi ne kubula mushingi nenyi? Kyakumwenako, kimye Mfumu Ahaziya wa bena Isalela wabujile bukishinka kyo akebele kumonañana na ngauzhi Elaija, watumine “kapitenyi wa pa bantu makumi atanu pamo na bantu banji” na kumwita. Uno kapitenyi wakambizhe ngauzhi kuba amba aye nanji. Jino kechi jo jishinda jawamine kwambilamo ku muntu waimenangako Lesa ne. Nga Elaija wakumbwile amba ka? Waambile amba: “Inge amiwa ne muntu wa Lesa, nanchi mujilo afume mwiulu akusoke obewa ne bantu bobe pamo.” Kabiji kino byo byo kyaubiwe. “Mujilo wafumine mwiulu ne kwiya na kumusoka ne bantu banji [makumi atanu] pamo.”—2 Mfu. 1:9, 10.

Kabiji kapitenyi mukwabo bamutumine na bantu banji 50 na kumwita Elaija. Uno kapitenyi naye wakambizhe Elaija kuba amba aye nanji. Pa kino kimye napo mujilo wafumine mwiulu. Panyuma ya bino, kapitenyi wa busatu ne bantu banji 50 baishile kwi Elaija. Uno muntu wamwesheshe mushingi. Mu kifulo kya kumukambizha Elaija, aye wamufukamijile ku maulu ne kumusashijila amba: “Anweba muntu wa Lesa, nemupopwela namba: Mweo wami ne myeo ya bano bakalume benu makumi atanu ikale yanema ku meso enu. Mambo mwayuka’mba mujilo wafumine mwiulu ne kwiya na kwibasoka aba bakapitenyi babiji ba pa bantu makumi atanu baishile patanshi, ne bantu babo pamo; pakuba pano mweo wami ekale wanema ku meso enu.” Nanchi ngauzhi wa Lesa wakonsheshe kwita mujilo kuba amba asoke muntu wajinga na moyo ne kwamba na mushingi nyi? Kino kyakonsheshe kwikala bumbulwa maana! Mu kifulo kya kuba bino, malaika wa Yehoba waambijile Elaija kuyila pamo na uno kapitenyi. (2 Mfu. 1:11-15) Nanchi kino kechi kimwesha amba kumwesha mushingi kwanema nenyi?

Mutumwa Paulo byo bamukwachile ku bashilikale bena Loma pa nzubo ya Lesa, wamwene kuba amba kechi wajinga na lūsa lwa kwamba ne. Waipwizhe mukulumpe wa bashilikale na mushingi amba, “kizhila kwimwambila kintu nyi?” Na mambo a kwipuzha na mushingi, Paulo bamupele lūsa lwa kwilondolwela.—Byu. 21:37-40.

Byo bamutotolwesheshenga, Yesu bamupumine lupi ku meso. Nangwa byonkabyo, wayukile mwakukumbwila ne kwamba amba: “Inge naamba byatama, kishimunai: pakuba inge byawama, nanchi mwampumina ka?” Kafwako wamupelemo Yesu mambo pa jishinda jo akumbwijilemo ne.—Yoa. 18:22, 23.

Mu Mambo a Lesa muji ne byakumwenako byawama bitukwasha kuyuka bya kukumbula pa kwitololako kabiji ne byo twafwainwa kumwesha mushingi kupichila mu kuswa mambo o twalengele kunyuma nangwa milengulwila yo twamwesheshe. (Nte. 41:9-13; Byu. 8:20-24) Kyakumwenako, Abigaila walombele lulekelo lwa mambo pa mambo a jishinda mwata wanji aye Nabala jo aubijilemo bintu kwi Davida. Kabiji kununga pa kulomba lulekelo lwa mambo, wamupele Davida kajo kavula. Davida watemenwe bingi pa byaubile Abigaila kya kuba panyuma ya lufu lwa kwa Nabala wafukwilepo kumusongola.—1 Sam. 25:23-41.

Funjishainga baana benu kumwesha mushingi, kikale kimye kya kupita mu meseko nangwa ne. ‘Kuleka kyeya kyetu kumweka ku meso a bantu’ mu jino jishinda ‘kutumbijika Shetu uji mwiulu.’—Mat. 5:16.

[Tubyambo twa mushi]