Twajijilai Kwikala Balusekelo mu Mwingilo wa Yehoba
“Sekelai mwi Nkambo moba onse: kabiji nkamba jibiji namba, Sekelai.”—FILIPAI 4:4.
1, 2. Mulongo umo ne kisemi kyanji batwajijile byepi kwikala balusekelo nangwa kya kuba balushile byonse byo bajinga nabyo?
MWINA Kilishitu umo wa myaka ya kusemwa 70 wa jizhina ja James mu Sierra Leone, waingijile bingi na ngovu mu bumi bwanji bonse. Fwanyikizhai lusekelo lo ajinga nalo pa nyuma ya kusunga mali avula ne kupota nzubo yawama ya bibamba bina! Ba James ne kisemi kyabo byo bavilukijile mu ino nzubo, mu kyo kya kyalo mwabukile nkondo ne nzubo yabo beikundawiletu kulu. Balushile nzubo yabo, pano kechi baakaminwe ne. Mambo ka?
2 Ba James ne kisemi kyabo kechi bateshe muchima ku byo balushile ne, bateshe muchima ku byo bashajile nabyo. Ba James bamba’mba: “Nangwa kimye kyo twasusubele michima, twapwilanga, kutanga Baibolo, kulombela pamo ne kushilañana tonka tucheche to twajinga nato. Twatwajijila kwikala balusekelo mambo twatesha michima yetu pa bulunda bwawama bo tuji nabo ne Yehoba.” Pa byonse byawama byo bajinga nabyo, kyakijilepo kuwama ke bulunda bwabo ne Yehoba bwibalengejile bano bena Kilishitu bakishinka kwikala ‘basekela.’ (2 Kolinda 13:11) Kya kine, kechi kyapelele kuchinchika mu buno bwikalo bwa malwa ne. Bino kechi balekele kusekela mwi Yehoba ne.
3. Bena Kilishitu batanshi bamo batwajijile byepi kwikala balusekelo?
3 Bena Kilishitu batanshi nabo bapichile mu malwa a yenka uno mutundu ajingamo ba James ne kisemi kyabo. Kabiji mutumwa Paulo wanembele bino byambo ku bena Kilishitu ba Kihebelu amba: ‘Mwasangalele pa kwimupukula bintu byenu.’ Kepo Paulo alumbulwile kibaletelanga lusekelo: “mwayukile’mba, atwe bene tuji na bunonshi bwakila mu kuwama ne bwa myaka.” (Bahebelu 10:34) Ee, aba bena Kilishitu batanshi bajinga na luketekelo lwakosa. Batengejilenga na luketekelo kutambwila kyo bakonsha kubula kwibapukula—“munchinya wa bumi” mu Bufumu bwa Lesa bwa mwiulu. (Lumwekesho 2:10) Mu moba etu a lelo, luketekelo lwetu lwa bwina Kilishitu—lwikale lwa kuya mwiulu nangwa lwa kwikala pano pa ntanda, lwakonsha kwitukwasha kwikala balusekelo nangwa twaponena mu bya malwa.
“Sekelai mu Luketekelo”
4, 5. (a) Mambo ka lutundaiko lwa kwa Paulo ku bena Loma lwa ‘kusekela mu luketekelo’ kyo lwanemejile? (b) Bika byakonsha kulengela mwina Kilishitu kimye kimo kulubako luketekelo lwanji?
4 Mutumwa Paulo watundaikile bakwabo bena Kilishitu mu Loma ‘kusekela mu luketekelo’ lwa bumi bwa myaka. (Loma 12:12) Luno lwajinga lutundaiko lwanema bingi ku bena Loma. Papichiletu myaka icheche kufuma kimye Paulo kyo ebanembejile, batatwile kumanyikwa kyatama, bamo ne kwibepaya byonka byakambizhenga Mfumu Nero. Lwitabilo lwabo lwa kuba’mba Lesa ukebapa munchinya wa bumi lwibakoseshe kuchinchika mu malwa o bajingamo. Nga atweba lelo jino?
5 Byo tuji bena Kilishitu ne atweba tutengela kumanyikwa. (2 Timoti 3:12) Kabiji twayuka kuba’mba ‘bimye ne bintu bisolomokatu’ bitufikila bonse. (Musapwishi 9:11) Mutemwe wetu wakonsha kufwa mu mapuso. Misongo isolomokatu yakonsha kwipaya bansemi nangwa mulunda netu ye twatemwa. Ingetu ne kutesha muchima ku luketekelo lwa Bufumu ne, twakonsha kubwela pa nyuma ku mupashi umvwe twatanwa mu malwa a uno mutundu. Onkao mambo, kyawama kwishikisha atweba bene amba: ‘Nanchi nsekela mu luketekelo nyi? Bimye binga byo ngikala panshi na kulanguluka-langulukapo? Abya nashiinwa kuba’mba paladisa ikekalako nyi? Nanchi mfwanyikizhapo nobe monji nyi? Abya mbena kutengela kupwa kwa buno bwikalo byonka byo najinga kimye kyo nafunjile bukine?’ Twafwainwa kulangulukishapo bulongo pa jino jipuzho japelako. Mambo ka? Mambo inge twikalatu bulongo kwa kubula kubelabela, tuji na mali avula, twikala mu kyalo mwabula makondo, bipowe bya nzala nangwa bya malwa, kimo kimye twakonsha kulubako ntanda ya Lesa ipya ibena kwiya.
6. (a) Ba Paulo ne Silasa byo bajinga mu malwa, kwepi ko batesheshe michima yabo? (b) Byubilo byawama byo bamwesheshe ba Paulo ne Silasa byakonsha kwitukosesha byepi lelo jino?
6 Kabiji Paulo wafunjishe bena Loma amba “Tekanyai mu bya malwa.” (Loma 12:12) Paulo naye wapichile mu malwa. Mu kimwesho kimo, wamwene muntu wamusashijile amba “Abukilai muno mu bushiya mu Makedonya” mukwashe bantu kuyuka Yehoba. (Byubilo 16:9) Ponkapo, ba Paulo, Luka, Silasa ne Timoti baile ku Europe. Kika kibapembejilenga bano bamishonale babambakana? Malwa! Pa nyuma ya kusapwila mu muzhi wa Makedonya wa Filipai, ba Paulo ne Silasa bebapumine ne kwibataya pa kaleya. Bangikazhi bamo mu Filipai kechi bakainengatu mambo awama a Bufumu ne, bino beapachile kya kine kine. Abya bino binkunka byalengejile bano ba mishonale babambakana kubula kwikala basekela nyi? Ine. Pa nyuma ya kwibapuma ne kwibataya pa kaleya, ‘pakachi ka bufuku ba Paulo ne Silasa balombelenga ne kwimba nyimbo kwi Lesa.’ (Byubilo 16:25, 26) Bipumo byo bapuminwe ba Paulo ne Silasa kechi bibasekeshepotu nangwa pacheche ne, pano bino kechi batesheko muchima ne. Bateshe michima yabo kwi Yehoba ne mashinda mo ebobijilenga byawama. ‘Kutekanya mu bya malwa’ byabo na lusekelo, ba Paulo ne Silasa bamwesheshe byubilo byawama ku balongo babo mu Filipai ne kukwabotu.
7. Mambo ka o twafwainwa kuvwangilamo lusanchilo mu milombelo yetu?
7 Paulo wanembele’mba: “kasa mukelwa mu lulombelo.” (Loma 12:12) Nanchi mulomba pa bimye byo mwasusubala nyi? Bika byo mulombapo? Kampe mutongolatu lukatazho lo muji nalo ne kulomba bukwasho bwa Yehoba kwapwa. Bino mwakonsha kuvwangamo ne byambo bya kusanta pa bintu byawama byo muji nabyo. Umvwe twavuluka bintu byawama bitubila Yehoba kimye kyo tuji mu makatazho, kyakonsha kwitukwasha ‘kusekela mu luketekelo.’ Davida wajinga na makatazho mu bwikalo bwanji, wanembele’mba: “Anweba Yehoba Lesa wami, mingilo ya kukumya yo mwaingila yo yavula, Ne milanguluko yenu yo mwitulanguluka nayo pamo. Ka paji nangwa umo wa kwimutanchikilayo bulongo ne; Umvwe nasaka kwiimwesha ne kwiyamba, Yakila mu kuvula kechi yakonsheka kubalwa ne.” (Masalamo 40:5) Byonka byajinga Davida inge kimye kyonse saka tulanguluka-languluka pa bintu byawama bifuma kwi Yehoba, kiketuletela lusekelo.
Ikalai na Muchima wa Lusekelo
8. Kika kikwasha mwina Kilishitu kwikala wasangalala umvwe kapite mu bya malwa?
8 Yesu wakoseshenga baana banji ba bwanga kwikala na muchima wa lusekelo umvwe batanyiwa mu lweseko. Waambile’mba: “Anweba mwi batokwa umvwe bantu bemwambila mwenga, ne kwimupata, ne kwimubepela mu misango yonse ya bubi, na mambo a amiwa.” (Mateo 5:11) Mambo ka o twatokwela mu bwikalo bwa uno mutundu? Ngovu yetu ya kushinda lumanamo kyo kishiino kya kuba’mba mupashi wa Yehoba uji pe atweba. Mutumwa Petelo wabujile bena Kilishitu bakwabo mu moba anji amba: “Umvwe bemunena bya mwenga na mambo a jizhina ja Kilishitu, mwatokwa; mambo Mupashi wa lukumo ne wa Lesa waikala pe anweba.” (1 Petelo 4:13, 14) Kupichila mu mupashi wanji wazhila, Yehoba uketukwasha kuchinchika ako kwakonsha kwitulengela kutwajijila balusekelo.
9. Kika kyakwashishe balongo bamo kumona mwa kusangalela kimye kyo bajinga mu kaleya na mambo a lwitabilo lwabo?
9 Nangwatu tuji mu malwa a byepi nangwa a byepi, twakonsha kumona mwa kusangalela. Mwina Kilishitu wa jizhina ja Adolf wamwene’mba kino kine. Wikala mu kyalo mobakanya Bakamonyi ba kwa Yehoba kwingila mwingilo wabo pa myaka yavula bingi. Adolf ne bakwabo bavula bebakwachile ne kwibataya pa kaleya myaka yavula, mambo a kubula kukana lwitabilo lwabo lwa mu Baibolo. Bwikalo bwa mu kaleya bwakosele bingi, pano bino nobe ba Paulo ne Silasa, ba Adolf ne bakwabo bajinga na bishinka bya kusanchilapo Lesa. Bwikalo bwa mu kaleya bwibakwashishe kukosesha lwitabilo lwabo ne kukomesha byubilo byanema bya bwina Kilishitu, nobe bupanyi, kifyele ne butemwe bwa kutemwa balongo. Kya kumwenako, bapangapo bakwabo baitabila umvwe umo mukachi kabo watambwila bintu kufuma ku nzubo, abyo bonse byo bamwenenga amba bifuma kwi Yehoba, Mpanyi wa “bya kupana byonse byawama ne bya bupe byonse byalumbuluka.” Bino byubilo bya lusa byaletelenga bingi lusekelo ku yewa wapelengapo bakwabo ne boba batambwilenga. Onkao mambo, kuno kwibataya pa kaleya ko balangulukile amba kusakupwisha lwitabilo lwabo, kwibalengejile kukoselako ku mupashi!—Yakoba 1:17; Byubilo 20:35.
10, 11. Nyenga umo waubile byepi byo bamwipwizhenga mepuzho alengejile kumutaya pa kaleya myaka yavula?
10 Ella naye wikala mu kyalo mobakanyishetu kala mwingilo wa Bufumu, naye bamukwachile na mambo a kubuulako bakwabo luketekelo lwa bwina Kilishitu. Batwajijile na kumwipuzha mepuzho pa bañondo 8. Juba ja kutotolola mambo byo jafikile, bamuzhachishe kutwela mu kaleya myaka jikumi, amo mwabujile bapopweshi bakwabo ba Yehoba. Pa kyo kya kimye, Ella wajingatu na myaka ya kusemwa 24.
11 Pano bino, Ella kechi waketekejilepo’mba wakonsha kutaya myaka yanji ya bwanyike mu kaleya ne. Mambo a kuba’mba kechi wakonsheshe kufumamo ne, wafuukwile kwalula ne ndangulukilo yanji. Waalwile kaleya ke nyaunda yanji ya kusapwilamo. Waambile’mba: “Myaka yapwiletu lubilo, mambo nasapwijilenga bingi.” Byo papichile myaka kukila pa itanu, Ella bamwipwizhe jikwabo. Byo bayukile’mba bwikalo bwa mu kaleya kechi bwaonauna lwitabilo lwanji ne, bamwambijile’mba: “Kechi tusa kukukasulula ne, mambo kechi wakingya ne.” Ella na kuchinchika wakumbwile amba: “Bino nakingya!” “Byubilo byami byawaminako bingi, kukila byo najinga kimye kyo natwelele mu kaleya, kabiji lwitabilo lwami lwakoselako kya kine kine!” Kabiji wanungilepo amba: “Umvwe kechi mubena kukeba kunkasulula ne, nsakwikala kufikatu ne kimye Yehoba kyo akamona kuba’mba nafwainwa kukasululwa.” Myaka itanu ne bañondo 6 boajinga mu kaleya Ella, kechi yapwishishe lusekelo lwanji ne! Wafunjile kwikala mu bwikalo bonse boafwainwe kutanwamo. Abya mwafunjilako kimo kwi aye?—Bahebelu 13:5.
12. Kika kyakonsha kukwasha mwina Kilishitu kwikala mutende kimye kyo aji mu makatazho?
12 Kange mulanguluke’mba Ella uji na kya bupe kiji na bulume bwa kila, kimulengela kushinda makatazho a uno mutundu ne. Pa kutongola kimye kyo bamukanjikizhenga mepuzho saka bakyangye kumuzhachisha, Ella wamba’mba: “Mvuluka byo nakakilengatu nobe kañonyi kafwa mashika.” Nangwa kyajinga byonkabyo, Ella uji na lwitabilo lwakosa mwi Yehoba. Wafunda kumuketekela. (Byambo bya Mana 3:5-7) Kyafumamo, Lesa waikala ke wa kine kwi aye kukila ne byo kyajinga kala. Wamba’mba: “Kimye kyonse inge natwela mu kibamba mobangipuzhizhanga mepuzho, neuvwanga namba mutende uji pe amiwa. . . . Mepuzho byo akijilemo kulenga moyo mutende naye wabaijilengakotu.” Uno mutende wafuminenga kwi Yehoba. Mutumwa Paulo walumbulwile amba: “Kechi mubambishe michima yenu nangwa mu kintu kimo ne; kabiji mu bintu byonse kasa musolola kwi Lesa byo musaka monka mu lulombelo ne lusashijilo ne kuba sante pamo. Kabiji mutende wa Lesa ubula kuyukanyika, ukalama michima yenu ne milanguluko yenu mwi Kilishitu Yesu.”—Filipai 4:6, 7.
13. Kika kitushiina kuba’mba umvwe twaponena mu malwa, tukekala na bulume bwa kuchinchika?
13 Kufumatu kimye kyo bamukasulwile Ella, watwajijila kwikala na lusekelo lwanji pa nyuma ya kupita mu bya malwa. Kechi wakosele na bulume bwanji ne, wakosele na bulume bwa mupele Yehoba. Byo byajinga ne mutumwa Paulo wanembele’mba: “Onkao mambo nketotela mu kunekena kwami na lusekelo lukatampe, namba bulume bwa Kilishitu bwikale pe amiwa. . . . mambo byo nji wanekena, byo byo nji ke wakosa.”—2 Kolinda 12:9, 10.
14. Lumbululai mwina Kilishitu byo akonsha kwikala na muchima wa lusekelo kimye kya makatazho, ne kyakonsha kufumamo pa nyuma ya byo byo.
14 Makatazho o mupitamo anweba lelo jino, kampe apusanako na o twisambapo pano. Byonkabyo, nangwa ekale a mutundu ka, kyakatazha bingi kuchinchika. Kya kumwenako, bakulumpe benu ba nkito bakonsha kwimukabisha bingi kukila bakwenu mo musebezela baji mu bupopweshi bungi. Kyakatazha bingi pa kuba’mba mumonepo nkito ikwabo. Mwakonsha kutwajijila byepi kwikala na lusekelo lwenu? Vulukai Adolf ne bakwabo abo bakomeshe byubilo byawama pa nyuma ya kupita mu kaleya. Monka mu kwibikishakotu kwingila na ngovu amba musekeshe ku muchima bakulumpe benu ba nkito nangwa “bashinta”, mo mukufunda byubilo byawama nobe kuchinchika ne kutekanya. (1 Petelo 2:18) Kabiji mwakonsha kwikala wa mingilo waketekelwa, akyo kyakonsha kwimukwasha kulutwe na lwendo kumona ne nkito ikwabo yawama kukila ne yo yo. Pano twayai twisambe ne pa mashinda akwabo motwakonsha kwikela balusekelo mu mwingilo wa Yehoba.
Kupezhako Bwikalo Kuleta Lusekelo
15-17. Kika ba mulume ne mukazhi bamo kyo bafunjile kyakonsheshe kukepeshako makatazho, kwakubula kusankilapo byonse ne?
15 Kimo kimye mingilo yenu yo mwingila nangwa kampe po mwingijila pekalapo kimo mo mwakonsha kwikanyishisha. Monai byaubile bamo.
16 Bena Kilishitu bamukazhi ne mulume bamo, baichileko mukulumpe mu kipwilo umo ku nzubo yabo amba baje nanji kajo. Byo kyafikile kimabanga, mulongo ne mukazhanji baambile kuba’mba banemenwa bingi na makatazho a bwikalo. Bonse babiji byo baingilanga mingilo yakosa ibatailanga kimye kikatampe, kechi bajingapo na kimye kya kwingilako ne mingilo ikwabo ne. Balangulukilenga pa byo bafwainwe kufuma mu uno mukwekele.
17 Byo balombele mukulumpe mu kipwilo kwibabulako maana, waambale’mba “Pezhaiko bwikalo bwenu.” Mu ñanyi jishinda? Pa juba pa juba pa kuya ku nkito, bano ba mukazhi ne mulume baendanga maawala asatu pa kuya ne kubwela. Mambo a kuba uno mukulumpe wibayukile bulongo, wibabujile’mba balangulukepo umvwe bakonsha kuvilukilako kwipi na ko bengijila, pa kuba’mba bakepeshengako kimye kyo benda pa kuya ku nkito ne kubwela pa juba pa juba. Bafwainwe kwingijishanga kimye kyo baendanga mu bintu bikwabo byanema nangwa saka babena kukokoloka. Umvwe makatazho mu bwikalo abena kwimupwishisha lusekelo, nanchi kuba mwamonapo mashinda amo mo mwakonsha kupezhezhako bintu nenyi?
18. Mambo ka o kyanemena kulangulukishapo bulongo saka tukyangye kufuukula kuba kintu?
18 Jishinda jikwabo ja kukepesheshamo makatazho ke kulangulukishapo bulongo saka mukyangye kufuukula kuba kintu. Kya kumwenako, mwina Kilishitu umo wafuukwile kushimika nzubo. Wasajile nshimikilo yakatazha bingi, bino saka abujile kushimikapo kala nzubo. Pano uvuluka amba, inge kya kuba waikele panshi ne ‘kutalatala ko aya’ saka akyangye kusala nshimikilo ya nzubo yanji, makatazho onse umvwe kechi ajingako ne. (Byambo bya Mana 14:15) Mwina Kilishitu mukwabo naye waitabile kukongwelako mukwabo loni. Kwesakana na lulayañano lwabo, umvwe ye akongwejile loni wakankalwa kubwezha, awa wamukongwejileko ye wafwainwa kwiibwezha. Pa kutendeka kechi pajingapo lukatazho ne, pano byo papichile kimye awa ye bakongwejile wakankelwe kuba byonka byo balayañene. Wibapele loni wazhingijile bingi ne kukambizha yewa wamukongwejile kubwezha loni yense. Kino kyaletele lukatazho lukatampe ku wamukongwejile. Abya kino kyakonsheshe kumweka umvwe kya kuba waikele panshi ne kulangulukishapo bulongo pa bishinka byonse saka akyangye kutwela mu luno lulayañano nyi?—Byambo bya Mana 17:18.
19. Ñanyi mashinda amo mo twakonsha kubila inge twalefulwa mu bwikalo bwetu?
19 Umvwe twakoka, kange tulanguleke’mba twakonsha kukepeshako makatazho ne kutwajijila na lusekelo inge twaleka lufunjisho lwa Baibolo lwa pa bunke, mwingilo wa mu bujimi ne kutanwa ku kipwilo ne. Mambo ano o mashinda anema mo twakonsha kutambwila mupashi wa wazhila wa Yehoba awo uleta lusekelo. (Ngalatiya 5:22) Mingilo ya bwina Kilishitu kimye kyonse itukosesha, bino kechi itukokesha kukilapo ne. (Mateo 11:28-30) Apo kampe mingilo yetu yo twingila nangwa bya kisangajimbwe byo bibena kwitukokesha, kechi ya ku mupashi ne. Kufunda kuya na kulaala mu kimye kyafwainwa kwakonsha kwitukwasha kukokoloka. Inge mwakokolokako pacheche ka kimye kabaya, kyakonsha kwimukwasha bingi. N. H. Knorr wajinga mu Jibumba Jitangijila kufika ne ku lufu lwanji, wabulanga ba mishonale amba: “Umvwe walefulwa, kintu kitanshi kokoloka. Wakonsha kumona lukatazho lwajikumwekanga kukosa lwaikalatu ke lucheche, pa nyuma ya ku kulaala kimye kyabaya!”
20. (a) Ambaipo mashinda amo mu ngipipishilo mo twakonsha kwikela balusekelo. (b) Mwalangulukapo bishinka ka bya kwikela balusekelo? (Monai kabokoshi pa peja 27.)
20 Bena Kilishitu baji na jishuko jawama ja kwingijila “Lesa wa [lusekelo, NW].” (1 Timoti 1:11) Byonka byo twamona kala twakonsha kwikala balusekelo nangwa kya kuba’mba twaikala mu makatazho abaya bingi. Twayai tulame luketekelo lwa Bufumu, kwalulako ñiñijilo ya bintu umvwe kyakebewa ne kupezhako bwikalo bwetu. Kepo lukatazho lonse lotwakonsha kutanyiwamo, tukobanga mwayila byambo bya kwa mutumwa Paulo: “Sekelai mwi Nkambo moba onse: kabiji nkamba jibiji namba, Sekelai.”—Filipai 4:4.
Langulukishaipo pa ano Mepuzho:
• Mambo ka bena Kilishitu o bafwainwa kulangulukilanga pa luketekelo lwa Bufumu?
• Kika kyakonsha kwitukwasha kwikala balusekelo mu bimye byakatazha?
• Mambo ka o twakonsha kupezhezhako bwikalo bwetu?
• Mu ñanyi mashinda bamo mo bapezhezhako bwikalo bwabo?
[Kitenguluzha/Bipikichala pa peja 27]
Bishinka Bikwabo bya Kwikela Balusekelo
Atweba bena Kilishitu, tuji na bishinka byavula bya kwikela balusekelo. Akilangulukai pa bino byalondelapo:
1. Twayuka Yehoba.
2. Twafunda bukine bwa Byambo bya Lesa.
3. Mambo etu akonsha kulekelwa kupichila mu kitapisho kya Yesu.
4. Bufumu bwa Lesa bubena kulama—katatakatu ntanda ipya iye!
5. Yehoba wituleta mu paladisa wa ku mupashi.
6. Twiyowa kupwañana na bakwetu bena Kilishitu.
7. Tuji na jishuko ja kwingila mwingilo wa kusapwila.
8. Twi bomi, kabiji tuji ne na bulume.
Ñanyi bishinka bikwabo bya lusekelo byo mwakonsha kutongola?
[Kipikichala pa peja 24]
Ba Paulo ne Silasa bajinga na lusekelo ne mu kaleya
[Bipikichala pa peja 26]
Abya milanguluko yenu yatesha muchima ku ntanda ipya ya Lesa?