Kilishitu Yeutangijila Kipwilo Kyanji
“Talai, amiwa nji nenu moba onse, ne kufika ku juba jikapelako.” —Mateo 28:20.
1, 2. (a) Byoebapelenga mukambizho wakulenga baana babwanga, ikika Yesu wasangwilwe kyoalaile baana banji babwanga? (b) Yesu watangijilenga byepi kipwilo kitanshi kyabwina Kilishitu?
SAKA akyangye kuya mwiulu, Yesu Kilishitu Ntangi wetu wasangwilwe, wamwekele kubaana banji babwanga nekwamba’mba: ‘Lūsa lonse napewalo ne lwa mwiulu ne lwa pano panshi. Onkao mambo yainga na kwibasambisha ba mu mikoka yonse ya bantu baluke ke baana ba bwanga, ne kwibabatiza mu jizhina ja Tata ne ja Mwana ne ja Mupashi Wazhila: ne kwibafunjisha balamenga byonse byo nemukambizhe: kabiji talai, amiwa nji nenu moba onse, ne kufika ku juba jikapelako.’—Mateo 23:10; 28:18-20.
2 Yesu kechi wapeletu baana banji babwanga mwingilo wakupulusha bantu nekulenga baana babwanga bavulane, bino wibalaile nekwikala nabo. Jishimikila jabena Kilishitu batanshi kwesakana nabyojanembwa mu Baibolo mubuku wa Byubilo, jimwesha patokatu too kuba’mba Kilishitu waingijishe lūsa loapelwe kutangijila kipwilo kyakatataka kyalengelwe pakyokya kimye. Wibatumijile “Nkwasho,” aye mupashi wazhila yeebalaile kukosesha baana banji babwanga nekwibatangijila mumingilo yabo. (Yoano 16:7; Byubilo 2:4, 33; 13:2-4; 16:6-10) Yesu wasangwilwe waingijishe bamalaika boakambizhe kukwasha baana banji babwanga. (Byubilo 5:19; 8:26; 10:3-8, 22; 12:7-11; 27:23, 24; 1 Petelo 3:22) Kabiji Ntangi wetu watangijile kipwilo mukusala banabalume bafikapo kumupashi kwikala kejibumba jitangijila.—Byubilo 1:20, 24-26; 6:1-6; 8:5, 14-17.
3. Ñanyi mepuzho otusakwisambapo muuno mutwe?
3 Ibyepi mukino kimye kyetu, ‘kya ano moba apelako’? Yesu Kilishtu ubena kutangijila byepi kipwilo kyabwina Kilishitu lelo jino? Kabiji twakonsha kumwesha byepi’mba tubena kulondela buntangi bwanji?
Nkambo Uji na Kalume Wakishinka
4. (a) ‘Kalume wakishinka ne wa maana’ boba ñanyi? (b) Bika Nkambo byoapa uno kalume kulama?
4 Byoaambilenga bungauzhi bwakiyukilo kyakwikalapo kwanji, Yesu waambile’mba: ‘Lelo awa kalume wa kishinka ne wa maana ye ñanyi, ye apa nkambo yanji bukulumpe bwa bantu ba ku nzubo yanji, amba apanenga kajo pa kimye pafwainwa? Watokwa awa kalume, ye akatana nkambo yanji pa kwiya kasa oba byonkabyo. Kine, nemwambila namba, ukamupa bukulumpe bwa bintu byanji byonsetu.’ (Mateo 24:45-47) “Nkambo” ye Yesu Kilishitu Ntangi wetu, kabiji watongola ‘kalume wa kishinka ne wa maana’—jino kejibumba jabena Kilishitu bashingwa baji panopantanda—babena kulama bintu byanji byonse biji panopantanda.
5, 6. (a) Mukimwesho kyamwene Yoano, “bitulwapo malampi bitanu na bibiji bya ngolode” ne “tubangabanga tutanu na tubiji” bimenakoka? (b) “Tubangabanga tutanu na tubiji” mukuboko kwa Yesu kwakilujo kilumbululaka?
5 Mu Lumwekesho buku wamu Baibolo, wamwesha kuba’mba Yesu Kilishitu yemwine ubena kutangijila kalume wakishinka ne wa maana. Mukimwesho kya “juba ja Nkambo,” mutumwa Yoano wamwene ‘bitulwapo malampi bya ngolode bitanu na bibiji kabiji mukachi kabyo bitulwapo malampi wamwene umo wapashañana nobe mwana muntu’ wajinga na ‘tubangabanga tutanu na tubiji mu kuboko kwanji kwa kilujo.’ Pakumulumbulwila Yoano kino kimwesho mokyatala, Yesu waambile’mba: “Akya kyafyamika kya atwa tubangabanga tutanu na tubiji to wajikumona mu kuboko kwami kwa kilujo, ne abya bitulwapo malampi bitanu na bibiji bya ngolode byobyo bino: atwa tubangabanga tutanu na tubiji bo bamalaika ba abya bipwilo bitanu na bibiji: kabiji abya bitulwapo malampi bitanu na bibiji byo bipwilo bitanu na bibiji.”—Lumwekesho 1:1, 10-20.
6 “Bitulwapo malampi bitanu na bibiji bya ngolode” bimenako bipwilo byonse byabena Kilishitu bakine biji mu “juba ja Nkambo,” jatendekele mu 1914. Nga “tubangabanga tutanu na tubiji” twimenakoka? Patanshi twaimenejilengako bakulumpe bonse bashingwa basemwa kumupashi balamanga bipwilo bitanshi byajingako mukitota-myaka kitanshi.a Bakulumpe bajinga mukuboko kwa Yesu kwakilujo kulumbulula kuba’mba yewibatangijilanga. Ee, Yesu Kilishitu yewatangijilanga bonse bajinga mujibumba jakalume. Bino kino kimye, kibelengelo kya bakulumpe bashingwa kyakepa bingi. Buntangi bwakwa Kilishitu bwakonsha kufika byepi mubipwilo byonse 93,000 bya Bakamonyi bakwa Yehoba kuzhokoloka ntanda yonse?
7. (a) Yesu wingijisha byepi Jibumba Jitangijila kutangijila bipwilo panopantanda ponse. (b) Mamboka okyambilwa’mba bakulumpe babwina Kilishitu mukipwilo batongolwa namupashi wazhila?
7 Byonka byokyajinga mukitota-myaka kitanshi, neluno kuji kajibumba kacheche kabanabalume bafikapo kumupashi basalwa mubakulumpe bashingwa kwikala ke Jibumba Jitangijila, mukwimenako bonse baji mujibumba ja kalume wakishinka ne wamaana. Ntangi wetu wingijisha jino Jibumba Jitangijila kutongola banabalume bafikapo kumupashi kikale bashingwa namupashi nangwa boba babula kushingwa kwikala bakulumpe mubipwilo byobajimo. Mujino jishinda, mupashi wazhila Yehoba yeapa Yesu lūsa lwakumwingijisha, wingila mwingilo mukatampe bingi. (Byubilo 2:32, 33) Patanshi bano bakulumpe bafwainwa kulondela mafunde aji mu Byambo bya Lesa byanembeshiwe namupashi wazhila. (1 Timoti 3:1-7; Titusa 1:5-9; 2 Petelo 1:20, 21) Kwitabizhiwa nekutongolwa kwabano banabalume kubiwa panyuma yalulombelo nekutangijilwa namupashi wazhila. Kabiji bano bantu batongolwa bamwesha bipangwa byamupashi wazhila. (Ngalatiya 5:22, 23) Onkao mambo lujimuno lwajimwine Paulo lwakuba’mba: “Iketai anwe bene, ne jitanga jonse, jo bemupejile bukulumpe kwi Mupashi Wazhila” lwingila kubakulumpe bonse, kikale bashingwa nangwa babula kushingwa. (Byubilo 20:28) Bano banabalume batongolwa batambula mikambizho kufuma ku Jibumba Jitangijila nekulama kipwilo mukwitemenwa. Mujino jishinda, Kilishitu uji neatweba kabiji ubena kutangijila kipwilo.
8. Yesu wingijisha byepi bamalaika kutangijila bantu banji?
8 Kabiji Yesu wingijisha nebamalaika kutangijila baana banji babwanga lelo jino. Kwesakana nakishimpi kyabincha nekajo, kimye kyakunowa kikeya mu “juba jikapelako.” Nkambo ukengijisha bañanyi kunowa? Yesu waambile’mba “ba kunowa bo bamalaika.” Kabiji wanungilepo kwamba’mba: “Mwana muntu ukatuma bamalaika banji, bakebipwizha pamo bintu byonse bya mu bufumu bwanji bya kwituntulako, ne bonse boba byatama.” (Mateo 13:37-41) Kabiji byonka malaika byoatangijile Filipai kuya nakutana ntungu mwina Etiopya, nelelo jino kuji biyukilo byavula bimwesha kuba’mba Kilishitu ubena kwingijisha bamalaika banji kutangijila mwingilo wabena Kilishitu bakine kuya nakutana kuji bantu bamichima yakishinka.—Byubilo 8:26, 27; Lumwekesho 14:6.
9. (a) Muñanyi jishinda Kilishitu moabena kutangijila kipwilo kyabwina Kilishitu lelo jino? (b) Jipuzhoka jotwafwainwa kulangulukapo umvwe tukeba kumwenamo mubuntangi bwa Kilishitu?
9 Byokibena kutekeneshapo pakuyuka’mba lelo jino, Yesu Kilishitu ubena kutangijila baana banji babwanga kupichila mu Jibumba Jitangijila, mupashi wazhila nemu bamalaika! Nangwa kyakuba bapopweshi ba Yehoba bamo bapatulwa ku Jibumba Jitangijila pakakimye kacheche namambo alumanamo nangwa namambo abintutu bikwabo, Kilishitu neapotu wakonsha kwibatangijila kupichila mumupashi wazhila nebukwasho bwa bamalaika. Bino nangwa byonkabyo, tukwashiwa nabuntangi bwanji umvwe ketwibulondele. Twakonsha kumwesha byepi amba tubena kulondela buntangi bwa Kilishitu?
‘Kokelai . . . Nekenenai’
10. Twakonsha kumwesha byepi mushingi kubakulumpe batongolwa mukipwilo?
10 Ntangi wetu wapana kubipwilo “byabupetu [mu banabalume, NW], ‘bamo basapwishi, bamo bakafunga ne bafunjishi.’ (Efisesa 4:8, 11, 12) Milanguluko nebyubilo byetu byotuba kobaji bimwesha patooka kana tubena kulondela buntangi bwa Kilishitu nangwane. Onkao mambo, kyawama kuba’mba ‘twikale namuchima wakusanchila’ banabalume bafikapo kumupashi boetupa Yesu. (Kolose 3:15) Kabiji bakebewa kwibanemeka. Mutumwa Paulo wanembele’mba, “Abo bakulumpe balama kipwilo bulongo mwibalanguluke’mba, bo bafwainwa mushingi wakila.” (1 Timoti 5:17) Twakonsha kumwesha byepi lusanchilo nemushingi wetu kubanabalume bakulumpe mukipwilo nangwa’mba bakalama? Paulo wakumbula’mba: “Kokelai bemutangijila ne kwibanekenena.” (Bahebelu 13:17) Ee kine, twafwainwa kwibakokela nekwibanekenena.
11. Mamboka kunemeka bakulumpe mukipwilo kyokwaikela lubaji lwakwikela mwayila lubatizhilo lwetu?
11 Ntangi wetu aye walumbuluka. Bano banabalume boetupa byabupetu abo bambulwakoloka. Kimye kimo bakonsha kulubankanya. Bino nangwa byonkabyo, kyanema bingi kutwajijila kwikala bakishinka kulunengezho lwa Kilishitu. Kwikala mwayila kwipana nelubatizhilo lwetu kilumbulula kuba’mba twafwainwa kuyuka bukine bwabuntangi bwatongolwa namupashi mukipwilo kwibunekenena mukwitemenwa. Lubatizhilo lwetu mu ‘jizhina ja Mupashi Wazhila’ ke kwiambila pamvula bantu kuba’mba twamuyuka mupashi wazhila byoaji kabiji nekuyuka mwingilo yeengila munkebelo ya Yehoba. (Mateo 28:19) Luno lubatizhilo lulumbulula’mba twakwatankana namupashi kwakubula kuba kintu kiji kyonse kyakonsha kukanya ñiñijilo yanji mubaana babwanga bakwa Kilishitu. Mupashi wazhila byoengila mwingilo mukatampe pakwitabizha nekutongola bakulumpe mukipwilo, kuba twaikala bakishinka kukwipana kwetu umvwe ketubule kukwatankana nabakulumpe mukipwilone.
12. Yuda watongola bañanyi babujile mushingi wakunemeka buntangi, kabiji betufunjishapoka?
12 Mu Binembelo muji byakumwenako bitufunjisha buneme bwa lukokelo nekunekenena. Pamambo aboba banenenenga byamwenga bakulumpe batongolwa mukipwilo, mwana wabwanga Yuda watongwele byakwitujimunako bisatu kwamba’mba: ‘Malwa abo! mambo baya mu jishinda ja Kaina, ne kuvulumukila lubilo mu kutwalwa mungi kwa Balamu mu kumwenamo mfweto, nekonaikila mu milengulwila ya kwa Kola.’ (Yuda 11) Kaina wasujile lujimuno lwa Yehoba loamujimwineko mubutemwe nekwikebela mwine byubilo byalupato lwabumbanzhi. (Ntendekelo 4:4-8) Nangwa kyakuba Lesa wamujimwine javula, Balamu waesekele kufinga bantu ba Lesa namambo akuba’mba amwenemo mali. (Kubala 22:5-28, 32-34; Mpitulukilo ya mu mizhilo 23:5) Kola wajinga namwingilo wawama bingi yeaingilanga mu Isalela bino kechi watondelwe nanjine. Watundaikile bakwabo kusatukila Mosesa kalume wa Lesa muntu wakijile bantu bonse mubukimote panopantanda. (Kubala 12:3; 16:1-3, 32, 33) Malwa ebaponejile ba Kaina, Balamu ne Kola. Bino byakumwenako bitufunjisha kyakine kuba’mba twafwainwa kumvwina lujimuno lwaboba Yehoba boabika pabukulumpe nekwibanemeka.
13. Mfwetoka ngauzhi Isaya yoatongwejile jimo kuboba banekenena bakulumpe mukipwilo?
13 Kafwako nangwa umo wakonsha kukana kumwenamo mulunengezho lwabuntangi loabika Ntangi wetu mukipwilo kyabwina Kilishtu ne. Ngauzhi Isaya waambijile jimo mfweto yaluno lunengezho lwabuntangi amba: ‘Umvwai, kukekala mfumu umo ukalama ntanda mu bololoke ne babinemanga bakalama bantu na bunchibamambo bwaoloka. Kabiji bonse bakekala nobe kya kuleyelamo mwela, kabiji nobe kya kufyamamo pa kwiya kinkunkwila, kabiji nobe tukola tuji na mema mu ntanda yauma, kabiji nobe kimfute kya jibwe jikatampe, jiji mu kiselebwa.’ (Isaya 32:1, 2) Mukulumpe yense mukipwilo wafwainwa kwikala kya ‘kuleyelamo’ kyaluzhikijilo nemwakufyama. Nangwa kyakuba kunekenena buntangi kyashupa kotuji, twayai nalulombelo twikale balukokelo nekunekenena buntangi bwatongolwa na Lesa mukipwilo.
Bakulumpe Mukipwilo Byobanekenena Buntangi bwa Kilishitu
14, 15. Aba batangijila mukipwilo bamwesha byepi’mba banekenena buntangi bwa Kilishitu?
14 Bena Kilishitu bonse kikatakata bakulumpe mukipwilo bafwainwa kulondela buntangi bwa Kilishitu. Bakalama nangwa’mba bakulumpe mukipwilo bajiko nalūsa lucheche mukipwilo. Pano bino kechi boba ‘bunkambo bwa pa lwitabilo lwabakwabo bamulwitabilo’ kyakuba kebakontolole bwikalo bwabone. (2 Kolinda 1:24) Bakulumpe mukipwilo bomvwina byambo byakwa Yesu byakuba’mba: “Mwayuka’mba ba kwibalama Bagentila bebobila bunkambo, kabiji bakulumpe babo nabo bebobila lūsa. Pakuba kechi kikekale byonkabya mwi anweba ne.” (Mateo 20:25-27) Bakulumpe mukipwilo byobengila mwingilo wabo, bengijila bakwabo mubukishinka.
15 Bena Kilishitu bakambizhiwa’mba: ‘Vulukai bakulumpe benu, . . . mulanguluke kumpelo ya bwikalo bwabo nekulonda lwitabilo lwabo.’ (Bahebelu 13:7) Bena Kilishitu kechi bakambizhiwa kulonda bakulumpe mukipwilo namambo akuba’mba bobabena kutangijilane. Yesu waambile’mba: “[Ntangi, NW] umotu yenka Kilishitu.” (Mateo 23:10) Lwitabilo lwabakulumpe mukipwilo lolwafwainwa kulondelwa mambo abo balondela Kilishitu, Ntangi wetu wakine. (1 Kolinda 11:1) Akimonai mashinda amo bakulumpe mukipwilo mobesekela kwikala nobe Kilishitu mubyoboba nabakwabo mukipwilo.
16. Nangwa kyakuba wajinga nalūsa lukatampe, Yesu waubanga byepi nabaana banji babwanga?
16 Nangwa kyakuba Yesu wakijile bantu bonse bambulwakoloka mumashinda onse nekwikala nalūsa lwakila bonse lwamupele Shanji, watekenye mubyoaubanga kubaana banji babwanga. Kechi wakumishenga banteleki banji nakwimwesha’mba yeuji namaanane. Yesu wayukile byajinga baana banji babwanga nekwibobila lusa, kasa ebalangulukilako byobakajilwa. (Mateo 15:32; 26:40, 41; Mako 6:31) Kechi wakebejilenga batumwa banji byavula kukila pabyobakonsha kupanane, kabiji kechi wibapelenga byakuba byavula byobakankelwenga kubane. (Yoano 16:12) Yesu wajinga “kimote ne kukoka pa muchima.” Kyokine kintu bavula kyobamumwenanga’mba wabukwasho.—Mateo 11:28-30.
17. Bakulumpe mukipwilo bamwesha byepi butekanye bwa Kilishitu mubyoboba nabakwabo mukipwilo?
17 Umvwe kyakuba Kilishitu Ntangi watekenye, neboba babena kutangijila mukipwilo bafwainwa kutekanya. Ee, bajimuka kuchina kwingijisha lūsa lwabo lobebapa mujishinda jabula kufwainwa. Kabiji kechi ‘beya na byambo byalambisha’ kukeba’mba bakwabo bakumbwene. (1 Kolinda 2:1, 2) Mukifulo kyabyobyo, bebikako kwamba nakulumbulula bulongo byambo byabukine bwamu Binembelo mujishinda japela nemubukishinka. Kabiji bakulumpe mukipwilo bebikako kwikala bakokamuchima mubyobakebela bakwabo kuba kabiji bebomvwinako nelusa mubyobakajilwa. (Filipai 4:5) Byobayuka kuba’mba muntu yense ulubankanya, bomvwa bino bilubo mubutemwe mubyoboba nabakwabo bamulwitabilo. (1 Petelo 4:8) Nanchi bakulumpe mukipwilo bekepesha kabiji bakoka muchima kechi bakwasha nenyi? Kine bakwasha.
18. Bakulumpe mukipwilo bakonsha kufunjilakoka kwi Yesu byoaubanga nabaana babacheche?
18 Yesu wafikilwanga nena balanda. Akilangulukai byoakumbwile baana banji babwanga kimye kyobakajipijile bantu namambo a ‘kumuletela baana babacheche.’ Yesu waambile’mba, ‘balekai baana babacheche beye kwi amiwa; nekwibakanya ne.’ Kepo ‘ebatambwile mu maboko anji ne kwibabika makasa anji, nekwibapesha.’ (Mako 10:13-16) Yesu wajinga walusekelo nelusa kabiji bantu bamo bamukebanga bingi. Bantu kechi bamuchinanga Yesu ne. Nangwatu banyike nabo bakasulukanga bingi kwikala nanji. Bakulumpe mukipwilo nabo bafikilwa, kabiji byobamwesha lusa nebuwame, bakwabo nabo kubikapotu nebanyike beumvwa bakasuluka kobaji.
19. Kika kyavwangwamo mukwikala “na muchima wa Kilishitu,” kabiji kikebewa kuba byepi?
19 Kipimo bakulumpe mukipwilo kyobakonsha kulondelamo Yesu Kilishitu kyaimena pabyo bamuyuka. Paulo waipwizhe’mba: “Ñanyi wayuka muchima wa Nkambo ne kukonsha kumufunjisha?” Kepo anungilepo kwamba’mba: “Bino atweba tuji na muchima wa Kilishitu.” (1 Kolinda 2:16) Kwikala namuchima wa Kilishitu kwavwangamo kuyuka byoalanguluka nembaji yonse yabumuntu bwanji pakuba’mba tuyuke byotwafwainwa kuba mubintu bimo. Akikilangulukaipotu kumuyukisha bulongo Ntangi wetu! Ee pakuba’mba tube kino, kikebewa kuteshako maana kimye kyonse kumashimikila aji mu Mambo awama nekuyuzha milanguluko yetu kimye kyonse namaana abwikalo bwa Kilishitu nebyubilo byanji. Umvwe bakulumpe mukipwilo bebikako nangovu kulondela buntangi bwa Kilishitu pakino kipimo, bamukipwilo bakakebesha kulonda lwitabilo lwabo. Kabiji bakulumpe mukipwilo bekala basangalala bingi pakumona bakwabo sabalonda mungayo ya Ntangi nalusekelo.
Twajijilai Kunekenena Buntangi bwa Kilishitu
20, 21. Byotubena kupembelela ntanda ipya yamulaye, twafwainwa kukosako kubaka?
20 Kyanema bingi kuba’mba atweba bonse tutwajijile nakunekenena buntangi bwa Kilishitu. Byotubena kunankamina kumpelo yabuno bwikalo, bwikalo botujimo buji nabiji bobwa bwabena Isalela mu Musanza wa Moabu mu 1473 B.C.E. Bajinga kumupaka wa Ntanda ya Mulaye, kabiji kupichila mwi ngauzhi Mosesa, Lesa waambile’mba: “[Yoshua] ukaya nabo bano bantu mu kyalo kyo alayile Yehoba na luchipo ku bashakulu babo kwikipana kwi abo.” (Mpitulukilo ya mu mizhilo 31:7, 8) Yoshua yewajinga ntangi watongwelwe. Pakuba’mba batwele mu Ntanda ya Mulaye, bena Isalela banekenejile buntangi bwakwa Yoshua.
21 Kwiatweba Baibolo yaamba’mba: “[Ntangi, NW] wenu umotu, yenka Kilishitu.” Kilishitu yeyenka uketutwala mu ntanda ipya yamulaye mukekala bololoke. (2 Petelo 3:13) Onkao mambo, twayai tukoseko nakunekenena buntangi bwanji mubwikalo bwetu bonsetu.
[Tubyambo twa mushi]
a Tuno “tubangabanga” kechi tubena kwimenako bamalaika ne. Yesu kechi wakonsha kwingijisha muntu amba anembele bamalaika byambo byakwibakwashane. Onkao mambo, tuno “tubangabanga” twimenako bakulumpe mubipwilo, bamonwa’mba miluwe yakwa Yesu. Kibelengelo kyabo kyakuba’mba batanu na babiji kilumbulula’mba bakwana mwayila kipimo kya Lesa.
Mukivulukanyi?
• Kilishitu watangijilenga byepi kipwilo kitanshi?
• Kilishitu utangijila byepi kipwilo kyanji lelo jino?
• Mamboka otwafwainwa kunekenena boba babena kutangijila mukipwilo?
• Muñanyi mashinda bakulumpe mukipwilo mobamweshesha kuba’mba Kilishitu ye Ntangi wabo?
[Kipikichala pa peja 15]
Kilishitu yeutangijila kipwilo kyanji kabiji walama bakulumpe mukuboko kwanji kwakilujo
[Bipikichala pa peja 16]
“Kokelai bemutangijila ne kwibanekenena”
[Kipikichala pa peja 19]
Yesu wajinga walusekelo kabiji wafikilwanga nabantu. Bakulumpe babwina Kilishitu mukipwilo bebikako kwikala nobe aye