Kimwesho Kya Bufumu Bwa Lesa Kyafikizhiwa

“Ku oo mambo [a bungauzhi] umvwe mwatako muchima, nobe ku lampi utema pafita, . . . mukoba bulongo.”—2 PETELO 1:19.

1. Ñanyi bintu bibena kumweka mu ntanda ano moba?

ANO moba makatazho mu ntanda auba ne wo. Makatazho abena kuvujilako na mambo a bumbanzhi ne konaunwa kwa bilengwa. Nangwatu bupopweshi bwa panopantanda bwakankalwa kukwashañana. Mu kifulo kya kukwashañana, bwalengela makatazho kubailako na mambo a kutundaika misalululo, lupato ne bumulwila ntanda. Kine, byonka byo kyaambijilwe jimo, “mfishi” yakumbana “mitundu ya bantu.” (Isaya 60:2) Bino, pa kimye kimotu, bantu bamo bavula baketekela bingi kimye kya kulutwe. Mambo ka? Mambo batako muchima ku mambo a Lesa a bungauzhi “nobe ku lampi utema pafita.” Baswisha “mambo” a Lesa, nangwa’mba buluwe buji mu Baibolo, kulama ngayo yabo.—2 Petelo 1:19.

2. Kwesakana na bungauzhi bwa kwa Danyela bwa “kimye kya ku mpelo,” bañanyi baji na maana a ku mupashi a kuyuka bintu?

² Kwamba pa “kimye kya ku mpelo,” ngauzhi Danyela wanembele’mba: ‘Bavula bakapitañananga kuku ne kuku, ne maana a kuyuka bintu akayanga na kunanuka. Bavula bakewamisha ne kwitokesha abo bene ne kulumbuluka bakalumbuluka; bino babi bakobanga bya bubi kabiji kafwako mubi ukebyumvwa ne; pakuba ba maana bakebyumvwa.’ (Danyela 12:4, 10) Bantu bakishinka ‘bapitañana kuku ne kuku,’ nangwa’mba batanga Byambo bya Lesa, kukokela mizhilo, ne kuba kyaswa muchima wanji, bo baji na maana a ku mupashi a kuyuka bintu.—Mateo 13:11-15; 1 Yoano 5:20.

3. Bukine ka bwanema bwayukile bafuunda Baibolo mu ma 1870?

³ Kuntatwilo ya mu ma 1870, ‘moba akupelako’ saka akyangye kutendeka, Yehoba watendekele kusamisha kyeya “kya kuyuka byafyamika bya bufumu bwa mwiulu.” (2 Timoti 3:1-5; Mateo 13:11) Pa kyokya kimye jibumba ja bafuunda Baibolo kechi balondejile mulanguluko wa bavula ne, abo bayukile kuba’mba kubwela kwa Kilishitu kechi kwakonsheshe kumwekanyika ku meso ne. Panyuma ya kuba Yesu waikajikwa pa bufumu mwiulu, wakonsheshe kubwela panopantanda mu maana a kuba’mba ye Mfumu wayo. Kumweka kwa biyukilo kujimunako baana banji ba bwanga kulabijila kuba’mba kwikalako kwanji kwa kubula kumwekanyika ku meso kwatatula kala.—Mateo 24:3-14.

Kimye Kyafikizhiwe Kimwesho

4. Yehoba wakosesha byepi lwitabilo lwa ba mwingilo banji ba ano moba?

⁴ Kimwesho kya kwaluka kyabembela kyayukanyikishenga kwiya kwa Kilishitu mu Bufumu bwa lukumo. (Mateo 17:1-9) Akya kimwesho kyakoseshe lwitabilo lwa ba Petelo, Yakoba, ne Yoano, kimye bantu bavula kyo balekele kulondela Yesu na mambo a kuba wakaine kuba bintu byabula bya mu binembelo byo bakebelenga. Byonkabyo, ne mu kino kimye kya ku mpelo, Yehoba wakosesha lwitabilo lwa ba mwingilo banji ba ano moba pa kwibakwasha kumvwisha kufikizhiwa kwa kimwesho kya kukumya ne bungauzhi bukwabo bwipashako. Twayai pano tumone kuno kufikizhiwa kwa ku mupashi, kukosesha lwitabilo.

5. Ñanyi wajinga ntanda wa kumakya, kabiji kimye ka kyo ‘aselele’?

⁵ Kwamba pa kimwesho kya kwaluka, mutumwa Petelo wanembele’mba: “Kabiji pano tuji na mambo o banembele bangauzhi ba Lesa alumbululwatu ke a kine kine; ku oo mambo umvwe mwatako muchima, nobe ku lampi utema pafita, poso bukakye, ne ntanda wa kumakya akasele mu michima yenu, mukoba bulongo.” (2 Petelo 1:19) Kabangabanga ka kumakya, nangwa’mba “Ntanda wa kumakya,” ufwanyikizha Yesu Kilishitu wa lukumo. (Lumwekesho 22:16) ‘Waselele’ mu 1914 kimye kyasemenwe Bufumu bwa Lesa mwiulu, ntatwilo ya kimye kyo tujimo. (Lumwekesho 11:15) Mu kimwesho kya kwaluka, mwamwekele ba Mosesa ne Elaija saka besamba ne Yesu. Bañanyi bo bemenako?

6, 7. Ba Mosesa ne Elaija bamwekele mu kimwesho, bemenako bañanyi, kabiji ñanyi byambo byanema byaambapo Binembelo kutazha ku bano bantu bo bemenako?

⁶ Mambo a kuba ba Mosesa ne Elaija bamwekele mu lukumo lwa Kilishitu, bano bakamonyi bakishinka babiji bafwainwa bemenako boba balama pamo ne Yesu mu Bufumu bwanji. Ino ñumvwino ya kuba’mba Yesu uji na ba kulama nanji yakwatankana pamo na kimwesho kyo bapele ngauzhi Danyela kya kwikazha Mesiasa pa bufumu. Danyela wamwene “umo wapashañene nobe mwana muntu” saka atambula “bundamabyalo bwa myaka ne myaka” kwi “aye Wa-kala-kene,” ko kuba’mba Yehoba Lesa. Bino monai Danyela kyo bamumwesheshe palutwe kacheche. Wanemba’mba: “Bufumu ne bundamabyalo ne bukata bwa bufumu bonse bwa pano pa ntanda ponse bakebupana ku bantu bazhijikwa ba kwa aye Mwine Wakila.” (Danyela 7:13, 14, 27) Kine, kukila pa myaka bitota bitanu kimwesho kya kwaluka saka kikyangye kumweka, Lesa waambile patoka kuba’mba “bantu bazhijikwa” bakalama pamo ne Kilishitu mu bukishinka.

⁷ Nga bano bazhijikwa bamwekele mu kimwesho kya kwa Danyela bo bañanyi? Bano bo bantu bamo mutumwa Paulo bo aambilepo amba: ‘Aye mupashi mwine ushimuna pamo ne mipashi yetu, amba twi baana ba Lesa: kabiji umvwe twi baana, twi banswanyi pamo; banswanyi ba Lesa, ba kuswana pamo ne Kilishitu, umvwe twamanama nanji pamo, amba tukatumbijikwe nanji pamo.’ (Loma 8:16, 17) Bazhijikwa ke baana ba bwanga bashingwa ba kwa Yesu. Mu Lumwekesho, Yesu waambile’mba: “Aye ushinda, amiwa nkamupa namba ekale ne amiwa pa jitanda jami, monka mo nashinjile ne amiwa ne kwikala naikala ne Batata ponka pa jitanda jabo.” Bano ba 144,000 ‘bashinda’ basangulwa, bakalama pamo ne Yesu ntanda yonse.—Lumwekesho 3:21; 5:9, 10; 14:1, 3, 4; 1 Kolinda 15:53.

8. Baana ba bwanga bashingwa ba kwa Yesu bengila byepi mwingilo nobe yewa waingijilepo ba Mosesa ne Elaija, kabiji ki ka kyafumamo?

⁸ Bino, mambo ka, bena Kilishitu bashingwa kyo bemenwako na ba Mosesa ne Elaija? Kishinka ke kya kuba’mba bano bena Kilishitu, kimye kyo bakiji pano panshi bengila mwingilo yenka waingijilepo ba Mosesa ne Elaija. Kya kumwenako, bano ke batumonyi ba kwa Yehoba bamwingijila, nangwatu mu kimye kya lumanamo. (Isaya 43:10; Byubilo 8:1-8; Lumwekesho 11:2-12) Nobe ba Mosesa ne Elaija, na kuchinchika basolola bupopweshi bwa bubela aku na kutundaika bantu bakishinka kupa Lesa munema wa kumunemeka. (Kulupuka 32:19, 20; Mpitulukilo ya mu mizhilo 4:22-24; 1 Bamfumu 18:18-40) Nanchi mwingilo wabo upanga bipangwa nyi? Ee, kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne! Kununga pa kukwasha kukonkanya bonse bashingwa, bakwasha ‘mikooko ikwabo’ kumwesha mupashi wa lukokelo kwi Yesu Kilishitu.—Yoano 10:16; Lumwekesho 7:4.

Kilishitu Washindañana

9. Lumwekesho 6:2 umwesha byepi Yesu byo aji lelo jino?

⁹ Lelo jino Yesu kechi ukiji muntu ubena kwenda pa mbongolo ne, ke Mfumu uji na bulume. Wamweshiwa saka abena kwenda pa mbili—kino ke kiyukilo kya nkondo kyaambiwapo mu Baibolo. (Byambo bya Mana 21:31) Lumwekesho 6:2 waamba’mba: “Namwene, ponkapo ke ku mbili utoka, ne aye waikalapo waji ne buta bwa mukanda; ponkapo bamupele ne munchinya: kabiji wayilenga na kushinda amba nkashinde.” Kabiji, kwamba pe Yesu, nyimbi wa masalamo Davida wanembele’mba: “Yehoba ukatuma kamama ka bulume bwenu kufuma mu Ziona, amba, Mwikale ke mfumu mukachi ka balwanyi benu.”—Masalamo 110:2.

10. (a) Kushinda kwa kwa Yesu kwaikala byepi ke ntatwilo ya lukumo? (b) Kushindañana kwa kwa Yesu kutanshi kwalengela ntanda kuba byepi?

¹⁰ Kushinda kutanshi kwa kwa Yesu ke kokwa ko ashinjile balwanyi banji bene bene—Satana ne bademona. Wibafumishe mwiulu ne kwibataya panopantanda. Byo bayuka kuba’mba baji na kimye kicheche, bano bapashi babipa bamwesha bukaji bwabo ku bantu, kwibaletela malwa akatampe. Ano malwa emenwako na bambili basatu ne bantu baikalapo. (Lumwekesho 6:3-8; 12:7-12) Byonka byo kyaambijilwe jimo mu bungauzhi bwa kwa Yesu pa mambo a ‘kiyukilo kya kwiya [kwanji], ne kya juba ja kupelako,’ kumweka kwabo kwaleta makondo, bipowe bya nzala ne myalo. (Mateo 24:3, 7; Luka 21:7-11) Nobe bisanso biya pa kupapa, ino “ntatwilo ya bisanso” ikatwajijila posotu Kilishitu ‘akashinde’ pa konauna byubilo byonse bya jibumba ja kwa Satana.a— Mateo 24:8.

11. Mpito ya kipwilo kya bwina Kilishitu ishimuna byepi bukalama bwa kwa Kilishitu bwa kishinka?

¹¹ Bukalama bwa kwa Yesu bwa kishinka nabo bubena kumweka mu jishinda jo alaminamo kipwilo kya bwina Kilishitu kuba’mba kikonshe kwingila bulongo mwingilo wa kusapwila mambo a Bufumu mu ntanda yonse. Nangwa kya kuba bebamanyika ku Babilona Mukatampe, ko kuba’mba bufumu bwa ntanda yonse bwa bupopweshi bwa bubela, ne makafulumende atama, mwingilo wa busapwishi watwajijila kabiji ne kuyukanyikwa pakatampe bingi mu mpito ya ino ntanda. (Lumwekesho 17:5, 6) Luno ke lushimuno lukatampe lwa bukalama bwa kwa Kilishitu!—Masalamo 110:3.

12. Mambo ka bantu bavula o bakankelwa kuyuka kwikalapo kwa kwa Kilishitu?

¹² Bino, kya bulanda ke kya kuba’mba bantu bavula kuvwangako ne boba befwanyikizha kwikala bena Kilishitu, bakankalwa kuyuka kuno kufikizhiwa kwa kine kwa bintu bibena kumweka pano pa ntanda. Kabiji bendeleka ne bantu bashimuna mambo a Bufumu bwa Lesa. (2 Petelo 3:3, 4) Mambo ka? Mambo Satana wiipofula michima yabo. (2 Kolinda 4:3, 4) Bitota bya myaka yapitapo watatwijilepo kuleta mfishi ya ku mupashi ku boba befwanyikizha kwikala bena Kilishitu, kwibalengela kutaya luketekelo lwanema lwa kuketekela mu Bufumu.

Bakankelwe Kuketekela Bufumu

13. Mfishi ya ku mupashi yalengejile befwanyikizhenga amba bena Kilishitu kuba byepi?

¹³ Yesu waambijile jimo kuba’mba, nobe nseku yamena pamo na kajo, basenduka mu lwitabilo bakatebelela mu kipwilo kya bwina Kilishitu ne kuvulañanya bavula. (Mateo 13:24-30, 36-43; Byubilo 20:29-31; Yuda 4) Pa kupitapo kimye, befwanyikizhenga amba bena Kilishitu batendekele bijiilo byabula bya bwina Kilishitu, ne lufunjisho lwa bubela, byo baambilenga’mba byo byubilo bya “bwina Kilishitu.” Kya kumwenako, Kiminshiminshi ke kisho kyavwangamo mpopwelo ya kupopwela bankishi ba Mithra (ko kuba’mba lesa juba) ne Saturn. Pano bino ki ka kyalengejile befwanyikizhenga kwikala bena Kilishitu kutendeka kuselemya bino bijiilo byabula bya bwina Kilishitu? Buku wa The New Encyclopædia Britannica (1974), waamba’mba: “Kijiilo kya Kiminshiminshi kya kusekelela kusemwa kwa Yesu Kilishitu, bekitendekele na mulangululuko wa kuba’mba bakeya kuvulama kwiya kwa Kilishitu kwajingatu pepi.”

14. Lufunjisho lwa ba Origen ne Augustine lwalubankenye byepi mwatala ndumbulwilo ya Bufumu?

¹⁴ Akilangulukai ne pa byo batwala mungi kyambo kya “Bufumu.” Buku wa The Kingdom of God in 20th-Century Interpretation waamba’mba: “Origen [shayuka wa bya bupopweshi wa mu myaka kitota kya busatu] ye wapimpwile mwaijile ‘bufumu’ mu bwina Kilishitu, ne kutatula kwibulumbulula’mba bukalama bwa Lesa mukachi ka muchima. Nga Origen wafumishe kwepi lufunjisho lwanji? Kechi mu Binembelo ne, bino lwajingatu “mulanguluko wa butemwamaana kabiji lwa panopantanda lwapusanako na ndangulukilo ya kwa Yesu ne bupopweshi butanshi.” Mu buku wanji wa De Civitate Dei (Muzhi wa Lesa), Augustine wa mu Hippo (354-430 C.E.) walumbulwile’mba kipwilo kine, ke Bufumu bwa Lesa. Uno mulanguluko wabula wa mu binembelo walengejile bupopweshi bwa Kilishitendomu kwikala na muchima wa kukeba kulama mu bya bumulwila ntanda. Kabiji batambwilenga bukalama pa myaka bitota byavula, javula mu lunkanankana.—Lumwekesho 17:5, 18.

15. Ngalatiya 6:7 ubena kufikizhiwa byepi kutazha ku bipwilo byavula bya Kilishitendomu?

¹⁵ Bino, lelo jino bipwilo bibena kunowa byo byabyajile. (Ngalatiya 6:7) Kibena kumweka bavula babena kusha bifulo bya buntangi bwabo mu bipwilo kubikapotu ne bantu babo. Bino bibena kumweka bingi mu Europe. Kwesakana na magazini wa Christianity Today, “luno, bipwilo bikatampe bya mu Europe kechi ke mazubo a kupopwelamo ne, bino bibaaluke ke bishimikwa mwa kumweshesha bintu bya kishakulu ku beya na kutamba. Bino bintu bibena kumweka ne mu mapunzha akwabo a mu ntanda. Nanchi kino kibena kumwesha ka ku bupopweshi bwa bubela? Abya bubena kuzhiya na mambo a kubula bukwasho bwa mali ne kubula bantu bakuyamo nyi? Kabiji nga mpopwelo ya kine ibena kuba byepi?

Inengezhai ku Juba Jikatampe ja Lesa

16. Mambo ka kwalukilamo Babilona Mukatampe o kwaikela kiyukilo?

¹⁶ Byonka bwishi ne mfututu byo byakonsha kusopesha’mba mutumba waikala kwa kubula kutubika pa kimye kyabaya uji pepi na kutubika, kubailako kwa lupato mu bupopweshi mu mapunzha avula mu ntanda nako kubena kumwesha kuba’mba bupopweshi bwa bubela buji pepi na kuzhiya. Katatakatu Yehoba akalengele bamulwila ntanda ba pano pa ntanda kumumvwañena Babilona Mukatampe pite wa ku mupashi, kumusolola ne kumonauna. (Lumwekesho 17:15-17; 18:21) Abya bena Kilishitu bafwainwa kuchina kino kintu kikamwekana ne “malwa akatampe” akalondelapo nyi? (Mateo 24:21) Ine, nangwa pachechetu ne! Abo bakasekela kimye Lesa kyo akabukila babi bukaji. (Lumwekesho 18:20; 19:1, 2) Akilangulukai Yelusalema wa kumwenako wa mu myaka kitota kitanshi ne bena Kilishitu baikajilengamo.

17. Mambo ka ba mwingilo ba kwa Yehoba bakishinka o bakonshesha kutalañana na mpelo ya buno bwikalo kwakubula kuba moyo ne?

¹⁷ Nzhita ya bena Loma byo yaishile kuzhokoloka Yelusalema mu 66 C.E., bena Kilishitu balabilenga ne kukenkenta ku mupashi kechi bakuminye nangwa kuba moyo ne. Na mambo a kuba batanganga ne kufunda bulongo Byambo bya Lesa, bayukile’mba ‘lonaiko lwanji ke luji pepi.’ (Luka 21:20) Kabiji bayukile kuba’mba Lesa usakukashinkula jishinda jawama ja kufuminamo. Lesa byo aubile washinkula jishinda, bena Kilishitu banyemenemo. (Danyela 9:26; Mateo 24:15-19; Luka 21:21) Byonkabyo ne lelo jino, aba bamuyuka Lesa kabiji bakokela Mwananji, bakonsha kutalañana na mpelo ya buno bwikalo kwakubula kuba moyo ne. (2 Tesalonika 1:6-9) Kimye malwa akatampe akatendeka na lusekelo, ‘bakenuka ne kwinuna mitwe yabo; mambo bukuzhi bwabo ke buji pepi.’—Luka 21:28.

18. Ki ka kikafumamo mu kulukukañana kwa kwa Gogi kwa kulukuka ba mwingilo ba kwa Yehoba?

¹⁸ Panyuma ya konauna Babilona Mukatampe, mu mwingilo wanji Satana, aye Gogi wa Magogi, ukalukila Bakamonyi ba kwa Yehoba bantu ba mutende. Byo akeya ne “kukumbana ntanda nobe jikumbi” mabumba anji akaketekela’mba pano aya ashinde. Bino kintu kikebalengesha bumvu kibena kwibapembelela! (Ezikyo 38:14-16, 18-23) Mutumwa Yoano wanembele’mba: “Namwene jiulu jashinkuka; ponkapo ke ku mbili utoka ne aye waikalapo, jizhina janji Wakishinka ne Wakine; . . . Monka mu kanwa kanji mulupuka mpoko yatwa, amba epayeko mikoka ya bantu.” Uno “Mfumu wa bamfumu” ukapokolola bapopweshi bakishinka ba Yehoba ne kuvizha balwanyi babo bonse. (Lumwekesho 19:11-21) Kine, ino ikekala ke mpelo ya kufikizhiwa kwa kimwesho kya kwaluka!

19. Kushindañana kwa kwa Kilishitu kukalengela baana banji ba bwanga kuba byepi, kabiji bafwainwa kuba ka luno?

¹⁹ Yesu ‘ukakomokwa ku bonse baitabila, mu aja juba.’ (2 Tesalonika 1:10) Nanchi nenuwa mukeba kwikala pa boba bakapana lukumo na mambo a kushinda kwa Mwana Lesa nyi? Twajijilai kukosesha lwitabilo lwenu ne ‘kwikala ba kutengelela jimo: mambo Mwana muntu ukeya mu kimye kyo mwabula kuketekela.’—Mateo 24:43, 44.

Tekanyainga

20. (a) Twakonsha kusanchila byepi Lesa pa lunengezho lwa ‘kalume wa kishinka ne wa maana’? (b) Mepuzho ka o twafwainwa kwishikisha atweba bene?

²⁰ ‘Kalume wa kishinka ne wa maana’ javula ukambizha bantu ba Lesa kwikala balaba ku mupashi ne kukenkenta saka batekanya. (Mateo 24:45, 46; 1 Tesalonika 5:6) Nanchi musanta pa ino mikambizho ya pa kimye pafwainwa nyi? Abya mwiingijisha pa kusala bintu byo mukeba kuba mu bwikalo bwenu nyi? Nga mambo ka a kubula kwishikisha anweba bene amba: ‘Abya nji na meso a ku mupashi a kumona kufikizhiwa kwa bintu bya ino ntanda ne kuba’mba Mwana Lesa ubena kulama mwiulu nyi? Nanchi nayuka namba winengezha kala konauna Babilona Mukatampe ne bwikalo bonse bwa kwa Satana nyi?’

21. Mambo ka bamo o bekilekela kwikala na meso a ku mupashi a kumona bintu, kabiji ki ka kyo bafwainwa kuba bukiji bukiji?

²¹ Bamo bapwanañana pamo na bantu ba kwa Yehoba bekileka kumona bintu ku mupashi. Abya bakoka kupempelela nangwa kukankalwa kuchinchika, byonka byo kyajinga ku baana ba bwanga batanshi ba kwa Yesu nyi? Nanchi batabankana na bintu bya mu bwikalo, kukeba bya ku mubiji, nangwa kufikilwa na lumanamo nyi? (Mateo 13:3-8, 18-23; Luka 21:34-36) Kampepo bamo bakankalwa kumvwa byambo bimo byanembwa na ‘kalume wa kishinka ne wa maana.’ Umvwe kimo kya mutundu uno kimumwekela, tubena kwimutundaika kutanga Byambo bya Lesa na mukoyo ne kulomba Yehoba kwimukwasha kwikala jibiji na bulunda bwakosa ne aye.—2 Petelo 3:11-15.

22. Kulanguluka pa kimwesho ne bungauzhi bukwabo bwipashako kwitulengela kuba byepi?

²² Kimwesho kya kwaluka kyamwekejile baana ba bwanga ba kwa Yesu pa kimye po bafwainwe bukose. Ano moba, tuji na kintu kya kwitukosesha kikatampe kyakila, ko kuba’mba kufikizhiwa kwa kyokya kimwesho kya kwaluka ne bungauzhi bukwabo bwipashako. Byo tulanguluka languluka pa kuno kufikizhiwa kwa lukumo ne kwa kulutwe, twayai netuwa twambe na muchima yense byambo byaambilepo mutumwa Yoano kimye aambile’mba: “Amena: iyai Nkambo Yesu.”— Lumwekesho 22:20.

[Tubyambo twa mushi]

Mukivuluka Nyi?

• Mu ma 1870, ka jibumba kacheche ka bafuunda Baibolo kajinga na ñanyi bishinka bya kubwela kwa kwa Kilishitu?

• Kimwesho kya kwaluka kyafikizhiwe byepi?

• Kwikala pa mbili kwa kwa Yesu kwa kushindañana kwalengela ntanda ne kipwilo kya bwina Kilishitu kuba byepi?

• Twafwainwa kuba byepi pa kwikala pakachi ka bakapuluka kimye Yesu akashinda?

[Bipikichala pa peja 9]

Ñanyi kintu kyasololwa mu kufikizhiwa kwa kimwesho

[Bipikichala pa peja 10]

Nanchi mwayuka byamwekele kimye Kilishitu atatwile kushindañana kwanji nyi?