MWISAMBO WA MEPUZHO | GUILLERMO PEREZ

Shayuka wa bya Kutumbula Waamba pa Lwitabilo Lwanji

Ba Dokotala Guillermo Perez batambwile penshonyi panyuma ya kwingila pa kipatela kikatampe bingi mu South Africa, po bajinga mukulumpe wa bya kutumbula. Pa myaka yavula baitabijile mu lufunjisho lwa kuba’mba bintu bilengeletu bine. Bino, baishile kuswa kuba’mba muntu bamulengele kwi Lesa. Banembi ba Labainga! besambile ne ba Dokotala Guillermo Perez pa lwitabilo lwabo.

Tubuulaiko ene mambo o mwaitabijile kuba’mba bintu bilengeletu bine.

Nangwa kya kuba nakomejile mu Bukatolika, nazhinaukanga byavula pe Lesa. Kintu kimo kyankatezhe bingi ke kwitabila mwi Lesa ye bamfunjishe’mba usoka bantu mu mujilo wa helo. Onkao mambo, bafunjishi pa sukulu mukatampe byo bamfunjishe’mba bintu bilengeletu bine kwakubula Lesa, naitabijile luno lufunjisho. Nalangulukile’mba kwafwainwa kujipo bishiino bimo paimena luno lufunjisho. Kunungapo, bupopweshi mo nakomejile bwaitabizhanga luno lufunjisho ne kwamba’mba Lesa ye wapele bilengwa byonse bulume bwa kwilenga bine.

Ñanyi bintu bimulengejile kukeba kufunda Baibolo?

Mukazhami Susana watendekele kufunda Baibolo na Bakamonyi ba kwa Yehoba. Bano Bakamonyi bamumwesheshe mu Baibolo kuba’mba Lesa kechi usoka bantu mu mujilo ne.a Bamumwesheshe ne mulaye wa Lesa wa kwalula ino ntanda ikekale ke paladisa.b Twayukile’mba twatana mafunjisho a kine. Mu mwaka wa 1989, Kamonyi wa kwa Yehoba wa jizhina ja Nick watendekele kumfwakesha. Kimye kimo byo twisambilenga pa byalengwa mubiji wa muntu, twatangile byambo biji pa Bahebelu 3:4 bya kuba’mba: “Nzubo yonse kuji wiishimika, bino walengele bintu byonse, ye Lesa.” Bino byambo byamfikile bingi pa muchima.

Nanchi kufunda byalengwa muntu kwimulengejile kuswa’mba Lesa ye walengele bintu byonse nyi?

E e. Mubiji byo ebuka bunke bwanji bimwesha’mba kuji wamulengele. Kya kumwenako, pa kuba’mba kilonda kipwe, kipita mu bipungu bina. Kino kimvululamo kuba’mba nangwa ne Dokotala wa bya kutumbula, bino mwingilo ye ñingila ke wa kukwashatu mubiji byo ebuka mwine.

Nanchi kikala byepi inge muntu waikala na kilonda?

Mu ka kimye kachechetu, kipungu kitanshi kya lubuko kitendeka kwingila. Kino ke kipungu kya kukanya mashi kufuma. Mubiji wingila bingi bulongo mu bino bipungu bya lubuko. Kunungapo, mubiji wetu uji na tumikotakota twavula bingi tulengela kuba’mba mubiji engilenga bulongo ne kushinka pa bilonda ne ponse pabena kufuma mashi.

Ñanyi bintu bilondelapo panyuma ya mashi kuleka kufuma?

Mashi aleka kufuma panyuma ya maola acheche, kabiji pa kilonda patendeka kuvimba. Kuno kuvimba kwavwangamo bintu byavula bingi. Patanshi, tumikotakota twaji kukanyanga mashi kufuma tushinkuka ne tutendeka kuleta mashi jikwabo mukachi mu kilonda. Kilondelapo, mema a mu mubiji aji na bujo butelwa mu Kizungu amba ma protein alengela mpunzha yonse paji kilonda kuvimba. Ano mema anema bingi mambo epaya tulongolo tutwela pa kilonda ne kufumyapo bulembe ne biko byonse. Mu byonse bino bipungu, mubiji ulenga tumaselo twavula bingi tukwasha uno mwingilo kwenda bulongo. Ino mingilo ikwasha mubiji kutwajijila kwingila bulongo mu bipungu byonse bya kubuka kilonda, kabiji ileka kwingila inge kilonda kyapwa.

Pano mubiji utwajijila byepi kwibuka?

Mu moba achechetu, mubiji utwela mu kipungu kya busatu kitwajijila kufikatu ne pa milungu nobe ibiji. Mu kino kipungu, mubiji ulenga maselo avula aya na kushinka pa kilonda. Pa kimye kimo, mubiji utendeka kulenga tumikotakota twa mashi tuzhokoloka mpunzha yonse paji kilonda. Tuno tumikotakota tufumya biko mukachi ka kilonda ne kutwala kajo ka maselo abena kukwasha kubuka kilonda. Kabiji mubiji ulenga ne maselo akwabo akasankanya kikoba ne kushinka pa kilonda.

Ayo ke nkito yabaya bingi. Pano nanchi kilonda kipwa ñanyi kimye?

Kipungu kya lubuko kyapelako ke kya kunungakanya bulongo kikoba ne misunyi. Kino kipungu kyakonsha kupwisha bañondo. Bikupa byamokokele binungakana jikwabo ne kukosa bulongo, kabiji pa mpunzha pajinga kilonda peya kikoba kyawama bulongo. Bino byonse bimweshatu patoka’mba kuji walengele luno lumvwañano lwa kukumya mukachi ka mubiji.

Muvulukapo kimo kyo mwaingijilepo kimulengejile kukumya bingi?

E e. Mvulukapo kimye kyo na kwashishenga mwanyike wa mukazhi wa myaka ya kusemwa 16 wikozhezhe mu mapuso apa mukwakwa. Uno mwanyike wikozhezhe bingi kya kuba lenda wanji ne binungwa bimo bya munda byachibaikile ne kutendeka kufumya mashi. Mu myaka ya kala, ba Dokotala batumbulanga muntu ne kusona uno lenda watabauka nangwa kumufumyamotu yense munda. Pano ano moba, baketekela bingi mu bulume bwa mubiji kwibuka mwine. Ku uno mwanyike, kyo naingijilepotu ke kumupa muchi wa kwipaya tulongolo pa bilonda, kubwezhamo mema mu mubiji, kukanya mashi kufuma ne kukepeshako bukaji bwa bilonda. Panyuma ya milungu icheche, kipikichala kyo bamukopele munda kyamwesheshe’mba lenda wanji wabwela waikalatu bulongo. Nkumya bingi pa kumona mubiji byo ebuka. Kino kindengela kushiinwa kuba’mba kya kine Lesa ye witulengele.

Ki ka kyalengejile kuba’mba mwikale Bakamonyi ba kwa Yehoba?

Namwene kuba’mba Bakamonyi baji bingi na lusekelo, kabiji kimye kyonse kyo bakumbulanga mepuzho ami baingijisha Baibolo. Kabiji nakumbwanga bingi kumona byo bachinchika mu kufunjisha bantu pe Lesa.

Nanchi kwikala Kamonyi wa Yehoba kwimukwashishe kwingila bulongo nkito yenu nyi?

E e mwane. Kwankwashishe kuchinchika inge nalefulwa bingi na mambo a kumona bantu bakolwa nangwa baji na bilonda bikatampe. Ba Dokotala ne ba manase bavula bekala na luno lukatazho. Kabiji inge bantu babela bakeba’mba nesambeko nabo, nebabuulanga pa mulaye wa Mulenga wetu wa kupwisha bikola ne buyanjic ne kuleta ntanda ipya, mukekala bantu bakabula kwamba’mba “Nakolwa.”d

[Tubyambo twa mushi]

[Mabulañano pa peja 9]

Nkumya bingi kumona mubiji byo ebuka bunke bwanji