CHAPTA ILƐVIN
Aw Yu Go Kɔntinyu fɔ Gɛt Wanwɔd na Yu Famili?
1. Wetin na sɔm tin dɛn we kin mek famili dɛn nɔ gɛt wanwɔd?
PIPUL dɛn kin gladi we dɛn de na famili usay dɛn lɛk dɛnsɛf, dɛn ɔndastand dɛnsɛf, ɛn gɛt wanwɔd. I mɔs bi se na so yu famili de. I sɔri fɔ no se bɔku famili dɛn nɔ de lɛk aw wi dɔn tɔk ɛn dɛn nɔ gɛt wanwɔd. Wetin kin mek wanwɔd nɔ de na sɔm famili dɛn? Insay dis chapta, wi go tɔk bɔt tri tin dɛn we kin mek wanwɔd nɔ de na sɔm famili dɛn. Insay sɔm famili dɛn, nɔto ɔlman kin de na di sem rilijɔn. Na ɔda famili dɛn, nɔto di wan mama ɔ papa bɔn ɔl di pikin dɛn. Bɔt stil insay sɔm ɔda famili dɛn, i nɔ kin izi fɔ gɛt an-to-mɔt ɔ bikɔs dɛn want fɔ gɛt mɔ prɔpati dɛn, dat kin mek wanwɔd nɔ de na di famili. Bɔt di tin dɛn we kin mek wan famili nɔ gɛt wanwɔd nɔ kin bi di sem tin dɛn we go mek ɔda famili nɔ gɛt wanwɔd. Wetin kin mek famili dɛn difrɛn?
2. Usay sɔm pipul dɛn kin go fɔ fɛn advays fɔ dɛn famili? Usay na di bɛst say fɔ gɛt advays?
2 Wan rizin na bikɔs ɔlman gɛt in yon we aw i de si tin. If yu rili tray fɔ ɔndastand aw di ɔda pɔsin de si tin, yu go ebul fɔ no aw fɔ mek yu famili gɛt wanwɔd. Di ɔda rizin na di pipul dɛn we dɛn kin aks fɔ advays. Bɔku pipul dɛn kin fala di advays we dɛn wokmet dɛn, dɛn neba dɛn, redio program dɛn, ɔ wetin ɔda pipul dɛn dɔn rayt ɔ se bɔt wanwɔd na famili. Sɔm dɛn dɔn rid wetin Gɔd in Wɔd se bɔt di tin dɛn we de apin to dɛn ɛn dɛn dɔn du wetin i se. Aw dis go ɛp famili dɛn fɔ kɔntinyu fɔ gɛt wanwɔd?—Sɛkɛn Lɛta To Timoti 3:16, 17.
IF YU ƐN YU MAN NƆ BILIV DI SEM TIN WE I KAM PAN GƆD BIZNƐS
Tray fɔ ɔndastand aw di ɔda pɔsin de si tin
3. (a) Us advays di Baybul gi we i kam pan fɔ mared pɔsin we una ɔl tu nɔ biliv di sem tin we i kam pan Gɔd biznɛs? (b) Wetin na sɔm advays dɛn we go ɛp pɔsin if in man ɔ wɛf nɔ biliv di sem tin we i kam pan Gɔd biznɛs?
3 Di Baybul wɔn Kristian dɛn fɔ mek dɛn nɔ mared to pɔsin we dɛn ɔl tu nɔ biliv di sem tin we i kam pan Gɔd biznɛs. (Ditarɔnɔmi 7:3, 4; Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 7:39) Sɔntɛm i kin bi se na afta yu mared yu stɔdi di Baybul, bɔt yu man nɔ du dat. Wetin fɔ du? Mɛmba se yu stil mared to am. (Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 7:10) Di Baybul advays fɔ mek mared de sote go ɛn de ɛnkɔrej maredman ɛn mareduman fɔ sɔlv di prɔblɛm dɛn we dɛn kin gɛt; dɛn nɔ fɔ avɔyd di prɔblɛm. (Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 5:28-31; Taytɔs 2:4, 5) Wetin yu go du if yu man tawa se yu nɔ fɔ du wetin yu de lan frɔm di Baybul? Sɔntɛm i go tray fɔ stɔp yu fɔ go mitin na Kiŋdɔm Ɔl ɔ i go se i nɔ want in wɛf fɔ de pas os to os de prich. Wetin yu go du?
4. Aw mareduman go sho se i ɔndastand aw in man we dɛn ɔl tu nɔ biliv di sem tin we i kam pan Gɔd biznɛs, kin fil?
4 Aks yusɛf, ‘Wetin mek mi man de fil dis kayn we?’ (Prɔvabs 16:20, 23) If i nɔ rili ɔndastand wetin yu de du, i go de wɔri bɔt yu. Ɔ sɔntɛm in fambul dɛn go de mɔna am bikɔs yu nɔ de put an pan sɔm tin dɛn we una ɔl bin de du we impɔtant to dɛn. Wan maredman bin tɔk se: “We mi wan kin lɛf na os, a kin fil lɛk se mi wɛf dɔn rɔnawe lɛf mi.” Dis man bin de fil lɛk se rilijɔn de pul in wɛf na in an. Bɔt bikɔs i prawd, dat bin mek i nɔ tɔk se i kin fil lɛk na in wan de. Ɛp yu man fɔ no se di lɛk we yu lɛk Jiova, nɔ min se yu nɔ lɛk am lɛk aw yu bin lɛk am trade. Mek shɔ se yu spɛn tɛm wit am.
5. Wetin mareduman fɔ tray fɔ du if in ɛn in man nɔ biliv di sem tin we i kam pan Gɔd biznɛs?
5 Wan impɔtant tin de we go ɛp yu fɔ avyɔd prɔblɛm wit yu man. Gɔd in Wɔd advays mareduman dɛn fɔ se: “Una dɛn mareduman, una fɔ put yay dɔŋ to una man. Na so una fɔ du bikɔs una dɔn biliv pan Krays ɛn una de fala am.” (Lɛta Fɔ Kɔlɔse 3:18) I wɔn mareduman dɛn nɔ fɔ liv di we aw dɛn want; dɛn nɔ fɔ de lɛk pipul dɛn we nɔ want lɛ ɛnibɔdi kɔntrol dɛn. Dɔn we i tɔk se “una dɔn biliv pan Krays ɛn una de fala am,” dat sho se yu fɔ tink bɔt aw fɔ put yusɛf ɔnda Krays we yu de tink bɔt aw fɔ put yusɛf ɔnda yu man. Tray fɔ put yusɛf ɔnda Krays ɛn ɔnda yu man.
6. Us advays dɛn mareduman we na Kristian fɔ de mɛmba?
6 Fɔ pɔsin we na Kristian, i impɔtant fɔ go mitin ɛn fɔ prich to ɔda pipul dɛn bɔt di Baybul. (Lɛta Fɔ Rom 10:9, 10, 14; Di Ibru Pipul Dɛn 10:24, 25) Wetin yu go du if pɔsin tɛl yu fɔ du sɔntin we Gɔd nɔ lɛk? Jizɔs Krays in apɔsul dɛn bin tɔk se: “Wi fɔ du wetin Gɔd tɛl wi fɔ du, wi nɔ gɛt fɔ du wetin mɔtalman tɛl wi fɔ du.” (Di Apɔsul Dɛn Wok [Akt] 5:29) Dɛn ɛgzampul go ɛp wi fɔ no wetin wi fɔ du pan difrɛn tin dɛn we kin apin to wi. Di lɛk we yu lɛk Jiova go mek yu wɔship in wangren di rayt we? Dɔn, di kayn we aw yu lɛk ɛn rɛspɛkt yu man go mek yu tray fɔ wɔship Jiova di kayn we we go mek yu man nɔ fil bad?—Matyu 4:10; Jɔn In Fɔs Lɛta 5:3.
7. Wetin mareduman dɛn we na Kristian fɔ tinap tranga wan fɔ du?
7 Jizɔs bin tɔk se dis nɔ go izi ɔltɛm. I tɔk fɔ se bikɔs sɔm pan wi fambul dɛn kin ambɔg wi we wi de wɔship Gɔd di rayt we, wi go de fil se dɛn dɔn pul an pan wi biznɛs ɔ lɛk se sɔntin dɔn kam bitwin wi ɛn wi famili. (Matyu 10:34-36) Na dat bin apin to wan uman we de na Jepan. Fɔ 11 ia, in man bin de ambɔg am bikɔs i de wɔship Jiova. Di man bin de trit am bad ɛn i kin lɔk am na do fast fast. Bɔt i nɔ bin taya. Di brɔda ɛn sista dɛn na di kɔngrigeshɔn bin de ɛp am. I bin de pre ɔltɛm ɛn Pita In Fɔs Lɛta 2:20 bin de ɛnkɔrej am. Dis sista bin biliv se if i tinap tranga wan, wande wande in man go jɔyn am fɔ sav Jiova. Ɛn na so i bi.
8, 9. Wetin-ɛn-wetin mareduman fɔ du we go ɛp in man fɔ chenj di we aw i de tink?
8 Bɔku tin dɛn de we yu go ebul du we go mek yu man chenj di we aw i de tink. Fɔ ɛgzampul, if yu man de ambɔg yu we yu de wɔship Jiova, du ɔda tin dɛn we go mek i nɔ grɔmbul pan yu. Kɔntinyu fɔ de klin di os. Drɛs di kayn we we go sho se yu gɛt rɛspɛkt fɔ yusɛf. Na fɔ sho am se yu lɛk am ɔltɛm ɛn mek i no se yu gladi fɔ di tin dɛn we i de du fɔ yu. Nɔ de kɔndɛm am, go de sɔpɔt am. Sho se na in de oba yu. Nɔ tɔn dɛt if yu fil se i dɔn du yu bad. (Pita In Fɔs Lɛta 2:21, 23) Mɛmba se mɔtalman nɔ pafɛkt, ɛn if una gɛt cham-mɔt, yu fɔs beg am.—Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 4:26.
9 Nɔto bikɔs yu de go mitin fɔ mek yu nɔ kuk kwik. I go bɛtɛ fɔ lɛ yu go fil savis tɛm dɛn we yu man nɔ de na os. I nɔ go fayn fɔ mek di wɛf go de prich to in man we i no se di man nɔ want fɔ lisin. Bifo dat i go fayn lɛ i du wetin di apɔsul Pita tɔk we i se: “Una dɛn mareduman fɔ de du ɔl wetin una man dɛn tɛl una fɔ du, so dat if ɛni wan pan dɛn de we nɔ biliv Gɔd in wɔd, una go mek dɛnsɛf kam biliv pan Gɔd bay aw una de du. Una nɔ go gɛt fɔ tɔk to dɛn bɔt Gɔd igen sɛf.” (Pita In Fɔs Lɛta 3:1, 2) Mareduman dɛn we na Kristian fɔ tray tranga wan fɔ gɛt di kwaliti dɛn we Gɔd in spirit de gi.—Lɛta Fɔ Galeshya 5:22, 23.
IF YU ƐN YU WƐF NƆ BILIV DI SEM TIN WE I KAM PAN GƆD BIZNƐS
10. Wetin maredman we na Kristian fɔ du if in ɛn in wɛf nɔ biliv di sem tin we i kam pan Gɔd biznɛs?
10 Wetin go apin if di man de sav Jiova bɔt in wɛf nɔ de sav Jiova? Di Baybul gi advays we i kam pan dɛn kayn tin ya. I se: “If man we na Kristiɛn gɛt wɛf we nɔto Kristiɛn ɛn di wɛf gri fɔ de wit am, di man nɔ fɔ kɛr di wɛf go kot fɔ pat wit am.” (Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 7:12) I advays maredman dɛn bak fɔ se: “Una dɛn maredman, una fɔ lɛk una wɛf.”—Lɛta Fɔ Kɔlɔse 3:19.
11. Aw maredman go sho se i ɔndastand aw in wɛf we dɛn ɔl tu nɔ biliv di sem tin de fil ɛn tek tɛm wit di we aw i de oba am?
11 If yu ɛn yu wɛf nɔ biliv di sem tin we i kam pan Gɔd biznɛs, tray fɔ sho se yu gɛt rɛspɛkt fɔ yu wɛf ɛn sho se yu ɔndastand aw i de fil. Bikɔs in na big pɔsin, i gɛt rayt fɔ biliv ɛnitin we i kam pan Gɔd biznɛs ilɛk una ɔl tu nɔ biliv di sem tin. Di fɔs tɛm we yu tɔk to am bɔt di nyu tin dɛn we yu dɔn lan, nɔ tink se i go fɔgɛt bɔt ɔl di tin dɛn we i dɔn biliv fɔ lɔng tɛm. Nɔ jɔs tɛl am se di tin dɛn we in ɛn in famili bin dɔn lan na lay lay tin dɛn, bifo dat tek tɛm yuz di Baybul fɔ tɔk wit am. I go mɔs bi se i kin fil lɛk se yu nɔ gɛt in tɛm bikɔs yu kin spɛn bɔku tɛm fɔ du wok dɛn fɔ di kɔngrigeshɔn. Sɔntɛm i go de ambɔg yu we yu de sav Jiova, but di men tin we i de tray fɔ tɛl yu na dat, “A rili want mek yu spɛn mɔ tɛm wit mi!” Na fɔ peshɛnt wit am. We yu tray fɔ ɔndastand di we aw i de fil, dat go mek wande wande insɛf go jɔyn yu fɔ wɔship Jiova.—Lɛta Fɔ Kɔlɔse 3:12-14; Pita In Fɔs Lɛta 3:8, 9.
TREN DI PIKIN DƐN
12. Ilɛk di man ɛn in wɛf nɔ biliv di sem tin we i kam pan Gɔd biznɛs, aw di advays dɛn we de na di Baybul go ɛp dɛn fɔ tren di pikin dɛn?
12 Insay famili dɛn we di man ɔ wɛf nɔ biliv di sem tin we i kam pan Gɔd biznɛs, i nɔ kin izi fɔ tren di pikin dɛn we i kam pan Gɔd biznɛs. Aw mama ɛn papa dɛn go fala di advays dɛn we de na di Baybul? Di Baybul gi di wok fɔ tren pikin dɛn to di papa dɛn, bɔt di mama dɛnsɛf gɛt impɔtant wok fɔ du fɔ ɛp di papa dɛn. (Prɔvabs 1:8; luk Jɛnɛsis 18:19; Ditarɔnɔmi 11:18, 19.) Pan ɔl we di man nɔ go gri se na Krays de oba am, na in stil de oba di famili.
13, 14. Wetin mareduman go du if in man nɔ gri fɔ mek i kɛr di pikin dɛn go mitin ɔ fɔ stɔdi di Baybul wit dɛn?
13 Sɔm papa dɛn we nɔ de sav Jiova nɔ kin stɔp di mama we i de tich di pikin dɛn bɔt Gɔd biznɛs. Ɔda wan dɛn nɔ kin gri fɔ lɛ di mama dɛn tich dɛn pikin dɛn bɔt Gɔd. Wetin yu fɔ du if di man nɔ gri fɔ mek yu kɛr di pikin dɛn go mitin ɔ i ivin stɔp yu fɔ stɔdi di Baybul wit dɛn na os? Tray fɔ du yu wok as wɛf; dat na di wok we yu gɛt fɔ sav Jiova, fɔ de ɔnda yu man, ɛn fɔ mɛn yu pikin dɛn. Aw yu go ebul du ɔl dɛn tin ya?
14 Na tru se yu go pre bɔt wetin de apin. (Lɛta Fɔ Filipay 4:6, 7; Jɔn In Fɔs Lɛta 5:14) Bɔt na yu gɛt fɔ disayd wetin yu fɔ du. If yu tek tɛm du tin, ɛn pruv to yu man klia wan se yu nɔ de chalenj am, sɔntɛm i nɔ go kɔntinyu fɔ ambɔg yu. Ilɛk yu man nɔ gri fɔ mek yu go wit di pikin dɛn na mitin ɔ fɔ stɔdi di Baybul wit dɛn, yu kin stil tich dɛn. Ɛnitɛm we yu ɛn di pikin dɛn de tɔk ɛn bay yu ɛgzampul, tich dɛn fɔ lɛk Jiova, fɔ biliv in Wɔd, fɔ rɛspɛkt yu ɛn dɛn papa, fɔ lɛk ɛn bisin bɔt ɔda pipul dɛn, ɛn fɔ lɛk fɔ wok. As tɛm de go, di papa kin notis di gud tin dɛn we di pikin dɛn de du ɛn dat go mek i gladi fɔ wetin yu de du fɔ ɛp di pikin dɛn.—Prɔvabs 23:24.
15. Us wok papa dɛn we de sav Jiova gɛt we i kam pan fɔ tich dɛn pikin dɛn bɔt Jiova?
15 If yu na maredman we de sav Jiova bɔt yu wɛf nɔ de sav Jiova, na yu gɛt di wok fɔ gi yu pikin dɛn “Kristiɛn trenin.” (Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 6:4) We yu de du dat, yu fɔ sho se yu bisin bɔt dɛn, yu lɛk dɛn, ɛn yu fɔ du am di kayn we we go mek yu wɛf nɔ fil bad.
IF YU ƐN YU MAMA ƐN PAPA NƆ BILIV DI SEM TIN WE I KAM PAN GƆD BIZNƐS
16, 17. Us advays na di Baybul we pikin we in ɛn in mama ɛn papa nɔ biliv di sem tin, fɔ mɛmba?
16 Bɔku pikin dɛn kin de na rilijɔn we difrɛn frɔm di rilijɔn we dɛn mama ɛn papa de. Na dat yusɛf dɔn du? If na so i bi, di Baybul gɛt advays fɔ yu.
17 Gɔd in Wɔd se: “Una we na pikin, una fɔ de du wetin di wan dɛn we bɔn una tɛl una fɔ du; na di rayt tin dat we Kristiɛn fɔ du. . . . Yu fɔ rɛspɛkt yu papa ɛn mama.” (Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 6:1, 2) Dat min se yu fɔ gɛt rɛspɛkt fɔ yu mama ɛn papa. Pan ɔl we i impɔtant fɔ obe yu mama ɛn papa, yu nɔ fɔ du am di kayn we we go sho se yu nɔ gɛt rɛspɛkt fɔ Gɔd. We pikin rich di ej we i go ebul disayd fɔ du tin fɔ insɛf, na in go ansa fɔ ɛnitin we i du. Nɔto pan mɔtalman lɔ dɛn nɔmɔ dis de bi bɔt i kin bi bak pan di lɔ dɛn we Jiova gi. Di Baybul se: “Ɔlman go gɛt fɔ ansa fɔ insɛf to Gɔd fɔ wetin i du na [di] wɔl.”—Lɛta Fɔ Rom 14:12.
18, 19. If yu ɛn yu mama ɛn papa nɔ biliv di sem tin we i kam pan Gɔd biznɛs, aw yu go ɛp dɛn fɔ ɔndastand wetin yu biliv?
18 If di tin dɛn we yu biliv chenj di we aw yu de liv yu layf, tray fɔ ɔndastand di we aw yu mama ɛn papa de fil bɔt dis. Dɛn go mɔs gladi fɔ yu if yu de tray fɔ du wetin yu de lan bay we yu sho se yu rili gɛt rɛspɛkt fɔ dɛn, yu de obe dɛn, ɛn yu de du di wok dɛn we dɛn gi yu fɔ du, fayn. Bɔt if di nyu tin dɛn we yu biliv mek yu stɔp fɔ biliv di tin dɛn we yu bin biliv ɛn nɔ want fɔ du tin dɛn we dɛn lɛk ɛn we una ɔl bin de du, dat kin mek dɛn fil se yu de tɔn yu bak pan di tin dɛn we dɛn de tray fɔ tich yu. Dɛn go de wɔri bɔt yu if bɔku pipul dɛn na di eria nɔ lɛk wetin yu de du ɔ if wetin yu de du de mek yu pul yu atɛnshɔn pan tin dɛn we go mek yu gɛt bɔku prɔpati. Prawd kin mek dɛn nɔ tray fɔ ɔndastand wetin yu de du. Dɛn go de fil se yu de tray fɔ tɛl dɛn se wetin dɛn de du nɔ rayt, na wetin yu de du na in rayt.
19 Wantɛm wantɛm, na fɔ arenj fɔ mek yu mama ɛn papa dɛn tɔk to sɔm ɛlda dɛn ɔ ɔda machɔ Kristian dɛn na di kɔngrigeshɔn. Mek lɛ yu mama ɛn papa go na Kiŋdɔm Ɔl fɔ mek dɛn yɛri fɔ dɛnsɛf wetin dɛn de tɔk ɛn fɔ si fɔ dɛnsɛf uskayn pipul dɛn Jiova Witnɛs dɛn rili bi. As tɛm de go, yu mama ɛn papa dɛn go chenj di we aw dɛn de tink. Pan ɔl we yu mama ɛn papa go de rili ambɔg yu, pwɛl pwɛl yu buk ɛn magazin dɛn, ɛn stɔp yu fɔ de go mitin, chans go de fɔ mek yu go de rid wi buk dɛn, tɔk to brɔda ɛn sista dɛn ɛn fɔ ivin prich to pipul dɛn ɛn ɛp dɛn fɔ sav Jiova ilɛk yu nɔ go os to os. Yu kin pre to Jiova bak. Sɔm pikin dɛn kin nid fɔ wet te dɛn rich ej we dɛn go ebul fɔ de fɔ dɛnsɛf bifo dɛn go ebul fɔ du mɔ fɔ sav Jiova. Ilɛk wetin apin na yu famili, nɔ fɔgɛt “fɔ rɛspɛkt yu papa ɛn mama.” Du tin we go mek pis de na di famili. (Lɛta Fɔ Rom 12:17, 18) Apat frɔm dat, du tin dɛn we go mek yu padi biznɛs wit Gɔd go tayt.
I NƆ IZI FƆ BI STƐP-MAMA Ɔ STƐP-PAPA
20. Aw pikin dɛn kin fil if nɔto wan mama ɔ papa bɔn dɛn ɔl?
20 Na bɔku famili dɛn nɔto bikɔs di mama, papa ɛn di pikin dɛn nɔ biliv di sem tin we i kam pan Gɔd biznɛs kin mek wanwɔd nɔ de na di famili. Bɔt wetin kin mek wanwɔd nɔ de na sɔm famili na bikɔs nɔto wan mama ɔ papa bɔn ɔl di pikin dɛn. Bɔku famili dɛn tide gɛt pikin dɛn we di mama ɔ papa bɔn wit di pɔsin we i bin mared to, bɔt we dɛn ɔl tu dɔn dayvɔs ɔ di pɔsin dɔn day. Insay dɛn kayn famili dɛn de, di pikin dɛn kin jɛlɔs dɛnsɛf, gɛt grɔj fɔ dɛnsɛf, ɔ sɔntɛm dɛn go gɛt prɔblɛm wit udat dɛn fɔ sɔpɔt. Dat go mek dɛn nɔ gri mek dɛn stɛp-mama ɔ stɛp-papa bi gud mama ɔ papa to dɛn. Wetin go ɛp famili dɛn we nɔto wan mama ɔ papa bɔn ɔl di pikin dɛn fɔ go bifo?
Ilɛk na yu bɔn di pikin dɛn ɔ yu na stɛp-mama ɔ stɛp-papa abop pan di advays dɛn we de na di Baybul
21. Pan ɔl we wetin de apin na di famili difrɛn, wetin mek stɛp-mama ɔ stɛp-papa dɛn fɔ fala di advays dɛn we de na di Baybul?
21 Mɛmba se pan ɔl we wetin de apin na una famili difrɛn, di advays dɛn na di Baybul we de fɔ ɔda kayn famili dɛn go stil ɛp una. If una nɔ du wetin dɛn advays ya se, i tan lɛk fɔ sɔm tɛm dat kin sɔlv wan prɔblɛm, bɔt leta una go gɛt siriɔs prɔblɛm dɛn. (Sam 127:1; Prɔvabs 29:15) Tray fɔ gɛt sɛns ɛn no aw fɔ du tin; sɛns fɔ tink bɔt di bɛnifit dɛn we una go gɛt leta if una fala di advays dɛn we de na di Baybul, ɛn fɔ no aw fɔ du tin go ɛp una fɔ no wetin mek sɔm pipul dɛn na di famili kin tɔk ɛn du sɔntin. I go fayn bak fɔ ɔndastand aw ɔda pipul dɛn na di famili de fil.—Prɔvabs 16:21; 24:3; Pita In Fɔs Lɛta 3:8.
22. Wetin kin mek i nɔ izi fɔ mek pikin dɛn gri wit dɛn stɛp-mama ɔ stɛp-papa?
22 If yu na stɛp-mama ɔ stɛp-papa, yu go de mɛmba se di tɛm we yu na bin padi to di famili, di pikin dɛn bin rili lɛk yu ɛn dɛn bin de gladi fɔ si yu. Bɔt frɔm we yu bi dɛn stɛp-mama ɔ stɛp-papa, dɛn dɔn chenj di we aw dɛn de si yu. We di pikin dɛn mɛmba dɛn mama ɔ papa we bɔn dɛn, dɛn kin gɛt prɔblɛm wit udat dɛn fɔ sɔpɔt, ɛn dɛn kin de fil se yu want fɔ mek dɛn fɔgɛt bɔt dɛn mama ɔ papa we bɔn dɛn. Sɔntɛnde, dɛn go tɛl yu klia wan se yu nɔto dɛn mama ɔ dɛn papa. Dat kin mek yu fil bad. Bɔt stil “nɔ kwik fɔ vɛks.” (Ɛkliziastis 7:9) Fɔ no aw fɔ du tin ɛn fɔ ɔndastand di pikin dɛn go ɛp yu fɔ no aw dɛn de fil.
23. Aw stɛp-mama ɛn stɛp-papa dɛn fɔ tren dɛn stɛp-pikin?
23 Dɛn kwaliti dɛn ya rili impɔtant we i kam pan fɔ tren di pikin dɛn. I rili impɔtant nɔ fɔ de chenj chenj di we aw yu de tren di pikin dɛn. (Prɔvabs 6:20; 13:1) Ɛn bikɔs ɔl pikin dɛn nɔ bi di sem, di we aw yu go tren wan pikin kin difrɛn frɔm di we aw yu go tren di ɔda pikin. Sɔm stɛp-mama ɔ stɛp-papa dɛn dɔn si se fɔs, i kin bɛtɛ fɔ mek di mama ɔ papa we bɔn di pikin dɛn tren dɛn fɔ sɔm tɛm. I impɔtant fɔ mek mama ɛn papa dɛn gri fɔ tren di pikin dɛn di rayt we, dɛn nɔ fɔ lɛk wan pikin pas di ɔda wan. (Prɔvabs 24:23) I impɔtant fɔ de obe, bɔt yu nid fɔ no se dɛn nɔ pafɛkt. Nɔ vɛks pasmak pan dɛn. Tren di pikin di kayn we we go sho se yu lɛk am.—Lɛta Fɔ Kɔlɔse 3:21.
24. Wetin go ɛp fɔ mek stɛp-pikin dɛn nɔ du mami ɛn dadi biznɛs wit dɛnsɛf?
24 We una de tɔk bɔt tin dɛn we de apin na di famili, dat kin mek una avɔyd prɔblɛm dɛn. Dis go ɛp di famili fɔ no us impɔtant tin dɛn fɔ du. (Luk Lɛta Fɔ Filipay 1:9-11.) Dɔn, dɛn fɔ de ɛp dɛnsɛf so dat ɔlman go ɛp fɔ mek di famili ebul du wetin dɛn want. Wan ɔda tin we go ɛp di famili na we dɛn de tɔk mɔ bɔt aw fɔ biev, dat go ɛp fɔ mek di pikin dɛn nɔ fɔ du mami ɛn dadi biznɛs wit dɛnsɛf. Di gyal pikin dɛn nid fɔ ɔndastand aw fɔ drɛs ɛn aw fɔ biev we dɛn de wit dɛn stɛp-papa ɛn wit dɛn stɛp-brɔda dɛn. Bɔy pikin dɛnsɛf fɔ no aw fɔ biev we dɛn de wit dɛn stɛp-mama ɛn wit dɛn stɛp-sista dɛn.—Fɔs Lɛta Fɔ Tɛsalonayka 4:3-8.
25. Us kwaliti dɛn go ɛp stɛp-mama ɛn stɛp-papa dɛn fɔ gɛt wanwɔd na di famili?
25 Fɔ lɛ yu ebul bia wit di prɔblɛm dɛn we yu go gɛt as stɛp-mama ɔ stɛp-papa, yu fɔ peshɛnt. I kin tek tɛm fɔ lɛ una ɔndastand unasɛf ɛn bi tayt padi. I nɔ kin rili izi fɔ mek pikin dɛn we nɔto yu bɔn lɛk ɛn rɛspɛkt yu. Bɔt i pɔsibul. If stɛp-mama ɛn stɛp-papa dɛn gɛt sɛns, dɛn ebul fɔ ɔndastand sɔntin, ɛn dɛn rili want fɔ du tin we go mek Jiova gladi, dat kin ɛp fɔ mek wanwɔd de na di famili. (Prɔvabs 16:20) Dɛn kwaliti dɛn ya go ɛp una fɔ bia wit ɛni ɔda prɔblɛm dɛn we una go gɛt.
PRƆPATI NƆ FƆ MEK UNA NƆ GƐT WANWƆD NA UNA FAMILI
26. Aw prɔblɛm dɛn ɛn di we aw pɔsin de tink bɔt prɔpati kin mek wanwɔd nɔ de na di famili?
26 Prɔblɛm dɛn ɛn aw pɔsin de tink bɔt prɔpati kin mek wanwɔd nɔ de na famili. I sɔri fɔ no se sɔm famili dɛn kin agyu bɔt mɔni biznɛs ɛn di want we dɛn want fɔ jɛntri ɔ gɛt mɔ mɔni. Wanwɔd nɔ go de na famili if di man ɛn di uman de wok ɛn dɛn ɔl tu de tink se “mi mɔni na fɔ misɛf, ɛn yu mɔni na fɔ yusɛf.” Ilɛksɛf dɛn nɔ kin agyu, if di man ɛn di uman de wok, dɛn nɔ go ebul fɔ de spɛn bɛtɛ tɛm togɛda. Di tin we de apin mɔ na di wɔl na we papa dɛn de lɛf dɛn famili fɔ go wok ɔda say fɔ lɔng tɛm so dat dɛn go gɛt mɔ mɔni pas wetin dɛn bin de gɛt. Dis kin mek siriɔs prɔblɛm dɛn de na di famili.
27. Wetin na sɔm advays dɛn we go ɛp di famili we dɛn gɛt mɔni prɔblɛm?
27 No patikyula we nɔ de fɔ sɔlv dɛn prɔblɛm dɛn ya bikɔs difrɛn famili dɛn gɛt difrɛn tin dɛn we dɛn nid ɛn difrɛn tin dɛn we kin de mɔna dɛn. Bɔt stil, di Baybul in advays kin ɛp. Fɔ ɛgzampul, Prɔvabs 13:10 sho se, una go ebul fɔ avɔyd sɔm tin dɛn bay we una “tek advays.” Dis min se nɔto wetin yu se nɔmɔ fɔ bi, bɔt i fayn fɔ lisin to di ɔda pɔsin ɛn tray fɔ ɔndastand aw di ɔda pɔsin de si tin. Apat frɔm dat, we una rayt di tin dɛn we una rili nid ɛn kɔmpia am wit ɔmɔs una de gɛt, dat kin ɛp fɔ mek wanwɔd de na di famili. Sɔntɛnde, i rili impɔtant fɔ mek di man ɛn in wɛf wok ilɛk na fɔ shɔt tɛm, so dat dɛn go ebul fɔ sɔlv prɔblɛm dɛn we dɛn go gɛt, kia fɔ dɛn pikin dɛn ɔ ɔda pipul dɛn. If na so i bi, di man fɔ mek in wɛf no se i stil gɛt tɛm fɔ am. Di man wit in pikin dɛn kin sho se dɛn lɛk di mama bay we dɛn ɛp am fɔ du wok dɛn we in wan kin du.—Lɛta Fɔ Filipay 2:1-4.
28. Wetin-ɛn-wetin una go du fɔ mek una famili gɛt wanwɔd?
28 Una fɔ mɛmba se pan ɔl we mɔni impɔtant na dis wɔl, nɔto in go mek una gɛt gladi at. Nɔto in go mek una gɛt layf. (Ɛkliziastis 7:12) Fɔ tru, if una put tumɔs atɛnshɔn pan mɔni biznɛs, dat go mek una nɔ ebul fɔ wɔship Gɔd fayn ɛn una nɔ go liv una layf di we aw Gɔd want. (Fɔs Lɛta To Timoti 6:9-12) I bɛtɛ fɔ put Gɔd in Kiŋdɔm fɔs ɛn du wetin rayt, dat go mek wi abop fɔ se Gɔd go blɛs wi as wi de tray fɔ gɛt di tin dɛn we wi nid! (Matyu 6:25-33; Di Ibru Pipul Dɛn 13:5) We wi put Gɔd biznɛs fɔs, ɛn gɛt tayt padi biznɛs wit Gɔd, dat kin mek pan ɔl we yu famili gɛt difrɛn prɔblɛm dɛn, una go stil gɛt wanwɔd we i kam pan bɔku impɔtant tin dɛn.