Le Yɛɛ Seiyaa Chɛhowaa Bii Bɔŋaŋ Nyɛdiaa Ichɔl Masanɔɔ Mɛɛ Kaaŋii Cheleŋnde Bii Ndu yɛ Le?
Nyɛ Baabuiyo dimi wo naŋ tual kɔɔli ni le bɔŋaŋ Nyɛdiaa Ichɔl Masanɔɔ biyɔɔ. Bɔŋaŋndo hoo nda veelu vɛlɛ ni aa, Nyɛdiaa Ichɔl Mɛɛlaa, ɔɔ Loonuŋyaa a piɔm Chiisu wo okɔɔ. (1 Kɔliŋtiaŋ 11:20; King James Version) Kɛ laalaŋnda wanaa bɔɔbɔɔ nɔ a bɔŋaŋndo hoo okɔɔ laŋ, vɛlɛ a mɛɛ kaaŋnde ipum bii ndu yɛ chɛlaŋ a nyɛ Baabuiyo dimi wo le.
Sabu naŋ bii ndu wo
Sabu naŋ bii bɔŋaŋ Nyɛdiaa Ichɔl Masanɔɔ wo cho ni, le loonɔŋndo a Chiisu okɔɔ nduyɛ, miŋ chɔm balika melaa le sala o soliŋ le naa wo. (Maatiu 20:28; 1 Kɔliŋtiaŋ 11:24) O cho sala le bɔŋaŋndo hoo cho le. Nduyɛ, o cho le piɛileŋ le mi Mɛlɛka dɔu waŋnda sala ɔɔ mbo mal nda le yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ te bɔŋaŋndo hoo cho le. Baabuiyo dimi maa te ŋ dɔu pɛ laalaŋndo o Chiisu niŋ, mi Mɛlɛka mal naa le hakila naalaŋ. Kɛ o cho o idunya choo le hei yɔŋnuŋ te.—Luomaŋnda 3:25; 1 Chɔŋ 2:1, 2.
Vɛɛ kpɛ naŋ nɔ yɛ miŋ bii ndu?
Mi Chiisu dimul buɛiyaa nduaa le ma wa bɔŋaŋ Nyɛdiaa Ichɔl Masanɔɔ biyɔɔ. Kɛ o chɔm nda mɛɛ kpɛ nda nɔ ma wa ndu biyɔɔ yɛ le. (Luku 22:19) Waŋnda apum yiyaŋ maa a nɔ ma wa ndu biyɔɔ ipaŋgu o ipaŋgu. Apum yɛ, ma bii ndu o lɔɔ o lɔɔ bɛŋgu, lepaa o lepaa, ɔɔ teleŋ o teleŋ waŋndo yeema pɛ le ndu biyɔɔ o paaleŋ niŋ.a Kɛ tofawɔ sɔɔŋ naŋ nɔ miŋ kɛsiŋ o kɔlloŋ ŋpum.
O paale Chuuwa ndaa bii Bɔŋaŋ Hiouwɔɔ Choo Wo leŋ choo, Chiisu kandu bɔŋaŋ Nyɛdiaa Ichɔl Masanɔɔ biyɔɔ ni. Nduyɛ o paale pilɛ leŋ choo kpe o vi ni. (Maatiu 26:1, 2) Hei ve suɛi yɔŋnuŋ fuu le. Baabuiyo tuu sala soliaŋ Chiisu wo a saa fɔŋndɔ nda soli salaa le Bɔŋaŋ Hiouwɔɔ Choo Wo wo. (1 Kɔliŋtiaŋ 5:7, 8) Lepilɛ kpe ndaa bii Bɔŋaŋ Hiouwɔɔ Choo Wo o wɔsioo niŋ ni. (Ɛsɔdɔɔ 12:1-6; Lɛvitikɔɔ 23:5) Lende koni, Loonuŋyaa a piɔm Chiisu wo okɔɔ bɛɛ, lepilɛ kpe Kilisiɔŋaa tasiaa ndaa bii ndu o wɔsioo niŋ ni. Nduyɛ tamasi cho koŋ o Baabuiyo niŋndo Seiyaa Chɛhowaa cho hau tolɔɔ kɔɔli ni.
Paaleŋ a teleŋndo
Teleŋ Chiisu bii Loonuŋyaa wo mala naa ni le sinaa mɛɛ kpɛ naŋ nɔ miŋ bii ndu o wɔsioo niŋ yɛ, paale naŋ nɔ miŋ bii ndu leŋ, a teleŋ naŋ nɔ miŋ bii ndu wo. Nisaŋ 14, wɔsi 33 a paale delaaleŋ Chiisu kandu Loonuŋyaa biyɔɔ ni, a mɛɛ yau ŋpaŋgu Baabuiyo chɔm yɛ. (Maatiu 26:18-20, 26) Iwɔsi o wɔsi, o paaleŋ ndeŋ choo naŋ bii bɔŋaŋ Loonuŋyaa ni. Tamaselii Kilisiɔŋaa tasiaa naŋ cho tolɔɔ kɔɔli ni.
Mi che bɛɛ o Chimɛiyo choo Nisaŋ 14 ndoo del ni, kɛ hau mi paale leŋ le bii o paale cheleŋ choo o lɔɔ bɛŋgu. Lelaŋ, o paale Nisaŋ 14 del choo leŋ naŋ bii bɔŋaŋndo hoo ni, a mɛɛ ndii yɔŋnuŋ o boondii Chiisu ve niŋ yɛ. O cho yau ŋpaŋgu Chuuwa waalioo le naŋ soliŋ kpeku le.b
Beediiyo a muɛiyaŋ
Beedii ndoo nɔ yiisii leniŋ te wo a muɛiyaŋ Chiisu waa soliŋ kpeku o Bɔŋaŋ Hiouwɔɔ Choo Wo ni. Beediiyo a muɛima lo waŋ koni Chiisu soliŋ vɛlɛ kpeku ni le bɔŋaŋ sɛnɛiyo hoo biyɔɔ. (Maatiu 26:26-28) Naa bɛɛ tamaselii Chiisu wo naŋ cho tolɔɔ kɔɔli ni. Beedii nɔ yiisii leniŋ te wo a muɛima siaŋa nɔ nyɛ o nyɛ leniŋ te waŋ naŋ soliŋ kpeku ni. O cho mɛŋma makilepiiyaŋ, muɛima yeelɛiyaŋ, ɔɔ muɛima nda muuliaŋ a nyɛm nɛyaŋ ndo le naŋ soliŋ kpeku le.
Mi kaaŋnde ipum soliŋ beedii nda dɔu yiisiiyo leniŋ ndo kpeku. Kɛ o Baabuiyo niŋ, yiisiiyo sim le hakioo a nyɛ sia wo. (Luku 12:1; 1 Kɔliŋtiaŋ 5:6-8; Kaleesiaŋnda 5:7-9) Lelaŋ, beedii nɔ yiisii leniŋ ɔɔ nyɛ o nyɛ cheleŋ te wo bɛnda ni kanifuule, ndu kpeekpei sim le dialuŋ Kiliti nɔ haki le woŋ ni. (1 Pitɛ 2:22) Nyɛ cheleŋ waŋnda tosa hau wo cho mɛŋma kilepiima kiyɛiyaŋ soliŋndo kpeku ni le Loonuŋyaa. Hei chɛlaŋ a nyɛ cho o Baabuiyo niŋndo le. Kaaŋnde ipum dimi maa o bɛnda mi wana kol mamuɛi le. Le saboo hoo nda kɛɛ muɛiyaŋ soliŋndo kpeku ni. Kɛ Baabuiyo kuuna wana muɛiyaŋ kolɔɔ le.—1 Timoti 5:23.
O cho dialloŋ a kooma kpeekpei le nyɛdiaa hoo cho le
Beediiyo a muɛima naŋ soliŋ kpeku o Loonuŋyaa waŋ, nyɛm sim lewundu woŋ ŋ cho ni. Ŋ sim le dialuŋ Kiliti woŋ a kooma nduaŋ. Waŋnda apum yiyaŋ maa kaamaa tosaŋ ni mi beediiyo a muɛiyaŋ ma maŋgaŋ dialuŋ Chiisu woŋ a kooma nduaŋ. Kɛ o cho lende le i cho le. Tofawɔ nyɛ Baabuiyo dimi a hei okɔɔ wo.
Te Chiisu ndoo dimul pɛ buɛiyaa nduaa le ma kol kooma nduaŋ, mɛɛ dimullo o wa nda koŋ ni le ma tɛɛmbuu sawa Mɛlɛka dimi maa wana dia koowaŋ te wo. (Chɛnɛsee 9:4; Walta Kiilaa 15:28, 29) Kɛ Chiisu tosa lende le. Fɛɛŋ bɛɛ o dimul waŋnda le ma tɛɛmbuu sawa Mɛlɛka dimi maa koowaŋ ma cho nyɛ sɔvɛ wo le.—Chɔŋ 8:28, 29.
Te ndoo yɔŋ pɛ aa kooma Chiisuaŋ kɛsɛ kiilaa nduaa ndaa kol ni, mɛɛ ndoo dimi lɛ maa kooma nduaŋ ma “cho talaŋ” te. Hoo sim ni maa, ndoo nɔ wɔ le yoomu ndɔɔ salaa solioo.—Maatiu 26:28.
“Lepilɛ kpe” Chiisu soliŋ sala ni. (Hibuluiya 9:25, 26) Kɛ te ndoo yɔŋ pɛ maa kaamaa tosaŋ ni mi beediiyo a muɛiyaŋ ma maŋgaŋ dialuŋ Chiisu woŋ a kooma nduaŋ o bɔŋaŋ Nyɛdiaa Ichɔl Masanɔɔ, mɛɛ wanaa dia nyɛdiaa hoo wa, sala koŋ nda wa vɛlɛ koŋ miŋgioo solioo ni.
Mi Chiisu dimi aa: “La wa hei tosaa le loonɔŋndo a ya.” Kɛ o dimi naa aa, “le sala nuu solioo le.”—1 Kɔliŋtiaŋ 11:24.
Mɛɛ nda hivi Baabuilaŋ lapum yɛ tosa ni mi waŋnda apum laalaŋ maa, o bɔŋaŋ Loonuŋyaa choo, mi beediiyo a muɛiyaŋ ma maŋgaŋ dialuŋ kpeekpei Chiisu woŋ a kooma nduaŋ. Le tamaseliiyo, o Baabuila bɔɔbɔɔ niŋ, ma hivi nyɛ Chiisu dimi a muɛiyaŋ okɔɔ wo aa: “Kooma niaŋ ma cho maŋ ni.” (Maatiu 26:28) Kɛ, diomnda Chiisulaŋ ndaŋ la nɔla vɛlɛ mi la hiviŋ aa: “Hoo sim le kooma niaŋ ni,” ɔɔ “Hoo sim lewundu le kooma niaŋ ni.”c A mɛɛ naŋ sina yɛ, teleŋnda bɔɔbɔɔ te Chiisu ndoo wa pɛ waŋnda pɛɛkoo, mi ndoo tuu nyɔɔ a nyɛ cheleŋ.—Maatiu 13:34, 35.
Nɛɛ yaa nɔ yɛ ma de nyɛdiaa Loonuŋyaa?
Te Seiyaa Chɛhowaa chuuŋgiaŋ pɛ le bɔŋaŋ Nyɛdiaa Ichɔl Masanɔɔ biyɔɔ, o naa tɛɛŋ, waŋnda nyɛɛmbɔ koni dia beediiyo nduyɛ ma kol muɛiyaŋ ni. Le yɛɛ?
Kooma Chiisu waŋ ma kila “kpema sɛnɛiyo” ni. Kpemaa hoo siŋga kpema wa Chɛhowa Mɛlɛka tɛɛŋ nda Isɔluɛiya sindɛ wo ni. (Hibuluiya 8:10-13) Wanaa cho o kpema sɛnɛiyo hoo niŋnda dia beediiyo nduyɛ ma kol muɛiyaŋ o Loonuŋyaa choo ni. O cho Kilisiɔŋnda kpou le cho o kpemaa hoo niŋ te. Kɛ, “wanaa Mɛlɛka veelu” o nɛi teŋgeŋndo choo wa kinɛi. (Hibuluiya 9:15; Luku 22:20) Waŋnda haa cho lakɔ wa o masaleŋ choo nda Kiliti waa o choo choo niŋ. Nduyɛ, Baabuiyo dimi maa waŋnda 144,000 kinɛi sɔla dikeŋnaŋndo hoo ni.—Luku 22:28-30; Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 5:9, 10; 14:1, 3.
Wanaa Mɛlɛka veelu haa le waa o masaleŋ choo nda Kiliti waa o choo choo niŋnda, Baabuiyo veelu ni aa “saa kunda pɔmbɔɔ.” O faŋaŋ o nda kɔɔli, waŋnda cho “faŋga bɛndu bɛndoo.” Nda nɔ tiindaŋndo le waa achal lefafɛɛŋ o lɛŋndeŋ choo. (Luku 12:32; Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 7:9, 10) Naŋ nɔ tiindaŋndo le waa o lɛŋndeŋ choo wa di beediiyo nduyɛ miŋ kol muɛiyaŋ o Loonuŋyaa choo le. Kɛ miŋ bii ndu latulu a wanaa cho lakɔ choo choo wa, le balika melaa chɔmndo le sala Chiisu soliŋ le naa wo.—1 Chɔŋ 2:2.
a Tofawɔ yauwo hoo, The New Cambridge History of the Bible, Volume 1, peele 841.
b Yau ŋpaŋgu Chuuwa nɔ hau wo cho tiŋ teŋgeŋ a o ndaa nɔ o sindɔɔ niŋndo. Ma soliŋ maasiiyo kpeku le chɔɔ teleŋ paŋgii Nisaŋ nde chɔm ndo. Kɛ o cho lamaasii le ndaa soliŋ kpeku o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ le paŋgii sɛnɛiye chɔɔ le. Le mi ndaa kandu paŋgii sɛnɛiye chɔmndo, mɛɛ mi ndaa che ndi fɛŋ o Chulusalɛm niŋ. Nduyɛ tuupa mi ndaa che ndi, ndii chii niŋ fɛŋ paaleŋ lepilɛ ɔɔ i ŋiiŋ chɔŋ a teleŋ i chɔm kpeekpeiyo. Le hei, iwɔsi o iwɔsi, paale Seiyaa Chɛhowaa bii Loonuŋyaa leŋ le del o paale Chuuwa bii waalioo Bɔŋaŋ Hiouwɔɔ Choo Wo choo le.
c Tofawɔ yaulaŋ ndaŋ, A New Translation of the Bible, by James Moffatt; The New Testament—A Translation in the Language of the People, by Charles B. Williams; a The Original New Testament, by Hugh J. Schonfield.