BUŊGƐI PƐƐKƐI 25
Bɛnduaa Kundaa, La Pɛɛku o Tamasi Kidiɔŋ Ndo Niŋ
“I nɔ lɛ teleŋ bɔɔ le mi hiou lachi a nda chɔmndo le. Mɛɛ Kidiɔŋ . . . cho nuaa yɛ.”—HIBU. 11:32.
CHONDII 124 Lo Lechoo Wo
SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊa
1. A mɛɛ 1 Pitɛ 5:2 dimi yɛ, wali sɔvɛ kuɛɛ bɛnduaa kundaa cho yɛ tosaa?
CHƐHOWA ke bɛnduaa kundaa wali sɔvɛ sɔviɔɔ le saa nduaa mandaa. Nduyɛ, puaa haa kaala wali nda cho tosaa le puaapiliaa a ndepiliaa ndaa wo. A cho wallo kalaŋ le ma wa wanaa mandaa lasaa ‘manda saa Mɛlɛkaa nyɛkɛndɛiya.’ (Chɛlui. 23:4; nuawɔ 1 Pitɛ 5:2.) Ŋ cho bɔɔ a kɔl kɛndɛ le puaa haa nɔɔ o kundala naalaŋ niŋ!
2. Lepum, simulta kuɛɛ komallɛ bɛnduaa kundaa?
2 Mi simulta bɔɔbɔɔ komal bɛnduaa kundaa, te a wa pɛ wali Mɛlɛka ke nda le saa nduaa mandaa wo tosaa. A nɔ ma tosa wallo kalaŋ le saa Chɛhowaa mandaa. Mi bɛndu kunda pilɛ o Amɛlika niŋ diolaŋ Tooni pɛɛku maa, o nɔ mbo sina kpeleŋ ndɔɔ te o hiŋ pɛ a walta o chɛl le tosaalaŋ okɔɔ. Mbo dimi aa: “Mɛɛ Naa Kolonaa kanduŋ, mi tosa wallo kalaŋ le bɔŋaŋndaŋ a wali pollo kɔɔnaa. Kɛ mɛɛ yaa tosa fau, teleŋ o teleŋ mi wallo ndoo wa tau le tosaa. Nduyɛ o pɔmpɔmbɔ, yaa nɔ lɛ teleŋ le diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ, pɛɛkɔŋ ipilayaa, a piɛileŋ te.” Mi simul cheleŋ komal bɛndu kunda pilɛ o Kosovo niŋ diolaŋ Ili. Mɛɛ chɔuwo del o fondaŋ ndaa, mbo cha ndi ikala le nɛi chɔmaa kɔɔnaa yɔŋgu wo diikɔŋndo. Mbo dimi aa: “Mi kɔl simulaa nuu luɛi o tofaa bɛŋgu, mɛɛ lɛuve ke ya wallo le puaapiliaa a ndepiliaa wa o fondaŋ kpundɔɔ wa wo malaa. Siooŋnde wa ya tau. Nduyɛ mi yiyaŋ maa, taasi ve o nɛi chɔmaa koŋ niŋ te.” Mi misiɔnalueinɔ pilɛ o Eesiaa niŋ diolaŋ Tim cha ndi ikala, le walta ndoo nɔ le tosaa lepaa o lepaa laŋ tosaa. Mbo dimi aa: “Mi saŋga tau le puaapiliaa a ndepiliaa mala nda yeema wo kioo.” Yɛɛ mala yɛ bɛnduaa kundaa nɔ simulta waa nuaa wa?
3. Tɔnɔ yɛɛ naa kpou sɔla yɛ te ŋ pɛɛku pɛ a tamasi Kidiɔŋ ndo okɔɔ?
3 Bɛnduaa kundaa tiuba ma pɛɛku o tamasi Kidiɔŋ ndo niŋ. (Hibu. 6:12; 11:32) Mi ndoo chɔulaba le wanaa Mɛlɛkaa nduyɛ mi ndoo manda nda. (Chɔɔchi. 2:16; 1 Kolo. 17:6) Maa Kidiɔŋ, a yulu nda isu le ma manda wanaa Mɛlɛkaa o teleŋnda kala kalalaŋ ndaŋ niŋ. (Walta. 20:28; 2 Timo. 3:1) A tiuba ma pɛɛku Kidiɔŋ o ba tau. Ndoo sina kpeleŋ ndɔɔ, o wa wana tusiaŋ, nduyɛ mi ndoo diikuŋ nɛila chɔmaalaŋ. Mi biuwɔŋ ndɔɔ luɛi o tofaa bɛŋgu mɛɛ o wa wali Mɛlɛka ke ndu wo tosaa. Naa kpou tual tamasi Kidiɔŋ ndo kɔɔli, te ŋ chɔɔlu pɛ balika melaa nɔ le bɛnduaa kundaa naa, vɛlɛ miŋ toolu nda le wali kala kala nda cho hoo tosaa wo.—Hibu. 13:17.
TE KPELEŊ NAA SINAA A TUSIŊ NAA LUƐI PƐ O TOFAA BƐŊGU
4. Vɛɛ Kidiɔŋ ndoo chɔm yɛ maa o sina kpeleŋ ndɔɔ vɛlɛ maa o wa wana tusiaŋ?
4 Kidiɔŋ ndoo sina kpeleŋ ndɔɔ, nduyɛ o wa wana tusiaŋ.b Mɛɛ maalikɛinɔ Chɛhowaa dimul ndu maa Chɛhowa hɛli ndu le mbo piŋi Isɔluɛiya Midianatiiyaa kpaayaa bɛnduaa o ba, mi po tusiaŋndo hoo dimi aa: “O pulale Manaaseleŋ choo kinɛi, chiɛi ya I fula niŋndo, o cho bɛɛ chiɛi sɔvɛ le. Nduyɛ o chiɛi naa niŋ bɛɛ, te wana chɔm wanaa sɔviaa pɛ, ya hiou dɔɔnaŋ kpou.” (Chɔɔchi. 6:15) Mi Kidiɔŋ yiyaŋ maa o suliŋ le wali koŋ tosaa le. Kɛ Chɛhowa ndoo sina maa o suliŋ. Sanaa a mala ndɔɔ, mi Kidiɔŋ sɔla batiuwaa le wali ndɔɔ tosaa.
5. Teleŋ kuɛɛ i wa yɛ ikala bɛndu kundaa o ba le mbo sina kpeleŋ ndɔɔ, vɛlɛ mbo wa wana tusiaŋ?
5 Mi bɛnduaa kundaa kindiŋ kpoke le ma sina kpeleŋ ndaa, nduyɛ ma wa wanaa tusiaŋ o nyɛ o nyɛ niŋ. (Makal 6:8; Walta. 20:18, 19) A saŋgalaŋ le batiuwaa nda sɔla niŋndo, ɔɔ le sɔɔŋ nda chaa tosaa woŋ te. Nduyɛ pesiŋ bɛɛ a chiŋnuŋ chɔdɔ, le mɛɛ nda tosa biondɔŋndaŋ yɛ le. Kɛ lepum, mi simultaŋ la komal bɛndu kundaa. Le tamaseliiyo, naapum mbo chɛl le waltaŋ tosaa tau o kundaa niŋ, kɛ mbo che ndi ikala le laŋ kpou tosaa. Ɔɔ naapum ma pɛɛsa ndu le mɛɛ o chiee wallo opum tosa le yɛ. Lepum yɛ, ma saŋgala ndu le mɛɛ o chaa wallo opum tosaa yɛ. Yɛɛ bɛnduaa kundaa pɛɛku yɛ Kidiɔŋ o ba, le nda malaa o sɔɔŋ waa nuaa niŋ?
Bɛndu kundaa tual tamasi Kidiɔŋ ndo kɔɔli, te o nyuna pɛ acheleŋnda le nɛi chɔmaa le wallo opum tosaa, mɛɛ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a pɛŋgɛi mapuuluei naa waŋnda hiau tau wa cho nuaa yɛ (Tofa pɛl 6)
6. Yɛɛ bɛnduaa kundaa pɛɛku yɛ Kidiɔŋ o ba te o hiŋ pɛ a kpeleŋ ndaa sinaa okɔɔ? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)
6 Nyuna le malaa. Wana sina kpeleŋ ndɔɔ wo sina nyɛ o tiuba tosaa wo a nyɛ o tiuba tosa le wo. Kidiɔŋ ndoo sina kpeleŋ ndɔɔ. Le hei, mi ndoo nyuna acheleŋnda le ma mala ndu. (Chɔɔchi. 6:27, 35; 7:24) Mi bɛnduaa kundaa nɔ taasioo wa bɛɛ tosa hei. Mi Tooni naŋ soo suŋ a ndu okɔɔ wo dimi aa: “Mi yaa chɛl waltaŋ tau o kundaa niŋ le tosaa kanifuule, lende nda manda ya ni. Le hei, mi kɛɛsiaa le miŋ suukaŋ a kpeleŋ naa sinaa okɔɔ o pɛɛku naa leyuŋgoo niŋ. Nduyɛ, mi nyuna laa nuu le mbo chɔm ya yiyaŋ ndɔɔ. Mi tofa vɛlɛ vidueiyo hoo, Pɛɛku Waŋnda, Ma Laalaŋ Nda, nduyɛ Ma Ke Nda Wallo, Mɛɛ Chiisu Tosa Yɛ, o jw.org choo.” Mi Tooni kandu acheleŋnda waltaŋ lapum kioo le tosaa. Yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo? Mbo dimi aa: “Waltaŋ o kundaa niŋ la cho hiouwɔɔ lachi a tosaŋndo. Nduyɛ suŋ suŋ niŋ, I nɔ teleŋndo tau le chaŋyɛi nii kindioo poŋ a Chɛhowa.”
7. Vɛɛ bɛnduaa kundaa tuallɛ tamasi Kidiɔŋ ndo kɔɔli, te waŋnda pɛɛsa nda pɛ? (Chemisi 3:13)
7 Te o yɔŋ pɛ mi waŋndo pɛɛsa num, duaunuŋ tumbe le. Simullo pila i wa vɛlɛ le bɛnduaa kundaa ni, te waŋnda pɛɛsa nda pɛ. Kɛ tamasi Kidiɔŋ ndo tiuba mbo mala nda. Kidiɔŋ ndoo sina maa mbo tosa biondɔŋndaŋ. Le hei, mɛɛ waŋnda Efiluem pɛɛsa ndu, o doonuŋ tumbe le. (Chɔɔchi. 8:1-3) Nduyɛ, o mulul nda a kɔl tuu le. Mbo chɔm kaa tusiaŋndo sanaa a nda nilaŋ yaŋɔɔ. O faŋaŋ okoŋ kɔɔli, mbo tosa o nɛi taasi niŋ le mi waŋnda Efiluem pɔlul kɔllo. Bɛnduaa kundaa nɔ taasioo wa tual tamasi Kidiɔŋ ndo kɔɔli, te a yaŋ pɛ nilaŋ yekeŋ, vɛlɛ ma fafaŋ mulioo a tumbe, te waŋndo pɛɛsa nda pɛ. (Nuawɔ Chemisi 3:13.) Mi hei tosa mi kɔl nyuloo wa o kundaa niŋ.
8. Yɛɛ bɛnduaa kundaa nɔ yɛ ma tosa, te waŋnda saŋgala nda pɛ? Chɔmndɔ tamaseliiyo.
8 Yɔŋgu saŋgalaa kpou o Chɛhowa lo. Mɛɛ waŋnda saŋgala Kidiɔŋ le mɛɛ o yem Midianatiiya yɛ, mbo yɔŋgu saŋgala koŋ kpou o Chɛhowa lo. (Chɔɔchi. 8:22, 23) Vɛɛ bɛnduaa kundaa tuallɛ tamasi ndɔɔ kɔɔli? A tosa hei, te a yɔŋgu pɛ saŋgalaa kpou o Chɛhowa lo le batiuwaa nda sɔla wo. (1 Kɔliŋ. 4:6, 7) Le tamaseliiyo, te waŋnda saŋgala pɛ bɛndu kundaa le mɛɛ o chaa pɛɛkoo yɛ, o nɔ mbo yɔŋgu saŋgala koŋ o Chɛhowa lo, wana ke naa Diom ndɔɔ wo, ɔɔ mbo mel kɔɔna Chɛhowaa balikaa, le mɛɛ o cho naa pɛɛkoo yɛ. Lepum, bɛnduaa kundaa nɔ ma yiyaŋ, te a cho pɛ waŋnda pɛɛkoo o nɛi saŋgala Chɛhowa wo choo, ɔɔ o nɛi waŋnda saŋgala nda wo choo. Ŋ tofaŋndɔ suɛi yɔŋnaŋii bɛndu kunda pilɛ diolaŋ Timoti. Mɛɛ nda yulu ndu suei sɛnɛi, ndoo kaala sɔɔŋ luŋndoŋ yɔŋgoo tau. Mbo dimi aa: “Mi yaa kandu suɛi nii a tamaseliila kendu bila biyɔɔ laŋ. Teleŋnda bɔɔbɔɔ, mi waŋnda ndaa saŋgala ya le hei. Nduyɛ o kpeekpei niŋ, mi yaa chɛl saŋgala koŋ. Yaa yɔŋgu ndu o Chɛhowa lo, wana ke naa Baabuiyo wo le.” Mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi Timoti cha maa o nɔ mbo tosa yɛlɛmiaalaŋ a mɛɛ o pɛɛku waŋnda yɛ, le halikpeŋ ma fafaŋ ndu saŋgalaa. (Pulɔ. 27:21) Yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo? Mbo dimi aa: “Mi wanaa bɔɔbɔɔ ndaa dimulla mɛɛ suɛi ya yɔŋgu ve mala nda, ma chɔulaba bahawɛiyo opum, ma biunuŋ tɔɔndaŋndo, ɔɔ ma sɔɔŋguu Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋ yɛ. Mi sɔɔŋ yaa tuɛi muŋ ndoŋ tosa mi wa a kɔl kɛndɛ, mbo hiau teleŋ ndaa saŋgala ya, le sɔɔŋ yaa yɔŋgu woŋ ndo.”
TE DIIKƆŊ NUMNDO ƆƆ KƆL SIMULAA NUMNDO LUƐI PƐ O TOFAA BƐŊGU
Mi Kidiɔŋ diikuŋ nɛi chɔmaa Mɛlɛka ke ndu le puaa nduaa chɔuwa faŋaa lechoo wo. Mbo hɛli puaa 300, a wa yekeŋ nda (See paragraph 9)
9. Vɛɛ diikɔŋ Kidiɔŋ ndo a kɔl simulaa ndɔɔ luɛi yɛ o tofaa bɛŋgu? (Tofa fotueiyo o kɔɔ.)
9 Mɛɛ Mɛlɛka yulu Kidiɔŋ isu le mbo wa wanaa nduaa chilaŋ, mi diikɔŋ ndɔɔ a kɔl simulaa ndɔɔ luɛi o tofaa bɛŋgu. Mi Chɛhowa ke ndu wali kala kalaa, le maaŋ finya ndɔ ndoo sooluu Baal lo tɛɛmbuuwo. (Chɔɔchi. 6:25, 26) Okoŋ kɔɔli, mɛɛ Kidiɔŋ sɔla puaa chɔuwa, mi Chɛhowa ke ndu nɛi chɔmaa lediiŋ kpulukuu, le mbo faŋa nda lechoo. (Chɔɔchi. 7:2-7) O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, mi Chɛhowa dimul ndu le mbo kɔ chiŋalaŋ yaamɔɔwaa nduaa a ditɛɛŋndo.—Chɔɔchi. 7:9-11.
10. Vɛɛ diikɔŋ bɛndu kundaa luɛi yɛ o tofaa bɛŋgu?
10 Bɛnduaa kundaa nɔ ma wa a “bɛɛndiaŋ le diikɔŋndo.” (Chemi. 3:17) Mi bɛndu kunda nɔ kaa diikaŋndo wo, wa o bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le nyɛ Baabuiyo dimi wo tosaa, a le nɛi chɔmaa kɔɔna Mɛlɛkaa tolɔɔ kɔɔli. O hei niŋ, mbo kɛsi tamasi kɛndɔɔ le acheleŋnda. A koŋ kpou, lepum mi diikɔŋ ndɔɔ luɛi o tofaa bɛŋgu. Le tamaseliiyo, naapum mi i wa ikala ndu o ba, le nɛila chɔmaala o sɔla laŋ tolɔɔ kɔɔli. Nduyɛ lepum mbo yiyaŋ maa, nɛi chɔmaa nda ke ndu wo piiliaŋ ndu le, ɔɔ taasi cho leniŋ te. Ɔɔ naapum ma dimul ndu le mbo tosa wali luei hɛnɛkɛyɛi nduɛi o kpundɔɔ niŋndo. Vɛɛ bɛnduaa kundaa tuallɛ tamasi Kidiɔŋ ndo kɔɔli le kaa diikaŋndo chɔmndo o sɔɔŋ waa nuaa niŋ?
11. Yɛɛ mala yɛ bɛnduaa kundaa le ma nɔ kaa diikaŋndo?
11 Yaŋ nilaŋ yekeŋ o nɛi chɔmaa nda ke numndo, nduyɛ ma tol ndu kɔɔli. Mi Mɛlɛka dimul Kidiɔŋ mɛɛ o nɔ mbo tɛɛmbuu maaŋ finya ndɔ wo yɛ, naa o wa o sɛnɛiyo taŋgulla, vɛlɛ a visi ndoo nɔ mbo soli sala wo. Kidiɔŋ kiisaŋ a nɛi chɔmaa koŋ te, kɛ mbo tual ndu kɔɔli. Hau bɛɛ, mi bɛnduaa kundaa sɔla nɛila chɔmaalaŋ fulaa kɔɔna Chɛhowaa o ba, sanaa a yaulaŋ, yondalaŋ, vɛlɛ a o nɛila cheleŋ choo, te o hiŋ pɛ a sɔɔŋ naŋ tosa o Mɛlɛka piɛiyo niŋndoŋ, vɛlɛ a naapila mandaa okɔɔ. Ŋ kaala bɛnduaa kundaa naa tau, le mɛɛ nda tual nɛila chɔmaala kɔɔnaa kɔɔli a kɔllo kpou yɛ. Nduyɛ mi kundaa kpou sɔla tɔnɔlaŋ tau.—Sam 119:112.
12. Vɛɛ bɛnduaa kundaa duau yɛ nyɛ Hibuluiya 13:17 dimi wo o wali niŋ, te a sɔla pɛ nɛi chɔmaa le ma siŋga mɛɛ nda tosa sɔɔŋ yɛ?
12 Yɔŋguŋ a kɔllo kpou le yɛlɛmiaalaŋ tosaa. Loonuŋ maa, mi Chɛhowa dimul Kidiɔŋ le mbo faŋa puaa nduaa chɔuwa lechoo tau, okoŋ ma lo nyɛɛmbɔ. (Chɔɔchi. 7:8) Naapum mi Kidiɔŋ nyunaŋ dɔɔ aa: ‘Baa i cho pa suɛi sɔvɛ le mi tosa siŋgaŋndo hoo? Baa I sɔla niŋ pa batiuwaa te I tosa ndu pɛ?’ O kpeekpei niŋ, mi Kidiɔŋ diikuŋ nɛi chɔmaa koŋ. Bɛnduaa kundaa hau tual tamasi ndɔɔ kɔɔli te a tol pɛ nɛila chɔmaala kɔɔna Chɛhowaa kɔɔli. (Nuawɔ Hibuluiya 13:17.) Le tamaseliiyo, a wɔsi 2014, mi Dialii Kuumbaŋ Choo Ve tosa siŋgaŋndaŋ, te o hiŋ pɛ a mɛɛ naŋ paawa le Toŋgola leMasalaŋ yɛ, a Toŋgola naŋ bii Bɔŋaŋnda iBuŋgalaŋ ndaŋ. (2 Kɔliŋ. 8:12-14) O cho lɛ kundalaŋ pila le paawa le toŋgolaŋ ndaŋ te. Kɛ kundalaŋ chieeŋndo balɔɔ silɔ yɔŋgu tooloo ni, le fondaŋnda naala lepiɛilaŋ taŋgullo ba o ba la yeemaŋ pɛ, o yɔŋ bɛɛ mi kundalaŋ o fondaŋnda laŋ nɔ nyɛsɔlaa tau, ɔɔ ma nɔ bɛɛ tau le. Mɛɛ puaapilɛnɔ pilɛ diolaŋ Chose tuei a siŋgaŋndo hoo okɔɔ, mbo kiisaŋ o kɔl niŋ maa kɛɛsiaa koŋ sim niŋ te. Mbo dimi aa: ‘Toŋgo leMasaa opilɛ bɛɛ teŋguluŋ niŋ te. Kanifuule o fondaŋ naa hoo, sɔɔŋ tosaŋ o nɛi koŋ choo le.’ Yɛɛ mala yɛ Chose le nɛi chɔmaa koŋ tooloo? Mbo dimi aa: “Mi diomnda cho o Pulɔwaa 3:5, 6 niŋndaŋ la loonuŋ ya le tiindaŋndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋ. Nduyɛ fulamakɔɔlila kɛndɛlaŋ la yɔŋnuŋ niŋ tau. Ŋ cho ko Toŋgola leMasalaŋ taŋgullo tau le, kɛ ŋ pɛɛku niŋ le toolula naalaŋ yɔŋgoo o nɛila yɛ yɛlaŋ niŋ, le halikpeŋ mi kpeŋ kpeŋndo wa.”
O yɔŋ bɛɛ miŋ wa o lɛŋii nda kuuna wali naa ve niŋ, ŋ tiuba miŋ dimi yooŋgu kɛndɔɔ nyɛkɛndɛi a kɔl simulaa (Tofa pɛl 13)
13. (a) Tiindaŋ yɛɛ Kidiɔŋ ndoo nɔ yɛ? (b) Vɛɛ bɛnduaa kundaa tuallɛ tamasi Kidiɔŋ ndo kɔɔli? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)
13 Nɔ kɔl simulaa le hɛnaŋ Chɛhowaa tosaa. Mi Kidiɔŋ diikuŋ Chɛhowa, mi che bɛɛ o wa a siooŋnde, nduyɛ o wa yoomu ndɔɔ luei o kpundɔɔ niŋ. (Chɔɔchi. 9:17) Mɛɛ Chɛhowa dimul ndu maa o cho ndu mala, mi keŋ tosa mbo nɔ tiindaŋndo maa, Chɛhowa cho ndu toolu le wanaa nduaa mandaa. Mi bɛnduaa kundaa cho o lɛŋii nda kuuna wali naa ve niŋ nda tol tamasi Kidiɔŋ ndo kɔɔli. Ma chɔm kɔl simulaa le chilaŋ chuaa o bɔŋaŋndaŋ a o wali pollo niŋ, mi che bɛɛ ma kɔŋgɔlaŋ nda le nda biyɔɔ, ma nyuuniaa nda, ma soli nda o wallo niŋ, ɔɔ ma tusi nda kotaa choo.c A teleŋ nyɛpalaa bɛndoo, bɛnduaa kundaa nɔ niŋ ma chɔm kɔl simulaa, le nɛila chɔmaala nda sɔla niŋ ndaŋ diikɔŋndo, o yɔŋ bɛɛ maa a cho yoomula ndalaŋ luei o kpundɔɔ niŋ. Naapum ŋ sɔla niŋ nɛila chɔmaalaŋ le yooŋgu cho maa looŋ ŋkpuŋgba wo dimioo, a le sɔɔŋ ŋpum tosaa, ŋ mala naa niŋndoŋ, te Kɔɔki o Lɛŋnde Makɔkileŋ niŋ huŋ chiŋalaŋ naa pɛ.—Isi. 38:18; Sɔɔŋ. 16:21.
TE BIUWƆŊ NUMNDO LUƐI PƐ O TOFAA BƐŊGU
14. Vɛɛ biuwɔŋ Kidiɔŋ ndo luɛi yɛ o tofaa bɛŋgu?
14 Wali kala kalaa pila Kidiɔŋ ndoo nɔ ni, le wanaa Mɛlɛkaa simndaŋ lachi. Mɛɛ puaa chɔuwaa Midianatiiya nyaanuŋ a ditɛɛŋndo, mi ndu nda puaa nduaa tual nda kiltaŋ kɔɔli, chɔŋ o lɛŋnde dɛŋgbɛleŋ o pemboŋ tɛɛŋ Chɛsibɛɛ, haaa o Pioo Chɔɔdaŋ. Nduyɛ wana che pɛ maa, yondoo niŋ nda wa kiltaŋ ni. (Chɔɔchi. 7:22) Baa mi Kidiɔŋ nda puaa nduaa mɛɛlu o pioo Chɔɔdaŋ? Sako. Mi che bɛɛ a wa a saŋgɛiya, kɛ mi ndu nda puaa nduaa 300 taŋ Chɔɔdaŋndaŋ, nduyɛ ma hiau lachi a nda kiltaŋ kɔɔli. O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, ma bii Midianatiiya, okoŋ ma yam nda.—Chɔɔchi. 8:4-12.
15. A teleŋ kuɛɛ biuwɔŋ bɛndu kundaa luɛi yɛ o tofaa bɛŋgu?
15 Lepum, mi kalaŋnda bɛndu kundaa nɔ o kundaa niŋ ndaŋ a kalaŋnda yuŋgoo tosa, mbo wa o saŋgɛi yɔkɔɔ. A teleŋnda waa nuaa, vɛɛ o tuallɛ tamasi Kidiɔŋ ndo kɔɔli?
Mi bɛnduaa kundaa nɔ kaalaa wa luei wanaa bɔɔbɔɔ yoomuaŋ vɛlɛ ma ke nda mala nda yeema wo (Tofa pɛl 16-17)
16-17. (a) Yɛɛ mala yɛ Kidiɔŋ mbo biunuŋ? (b) Tiindaŋ yɛɛ bɛnduaa kundaa nɔ yɛ ma nɔ? (Aisaya 40:28-31) (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)
16 Nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho num yoomuaŋ luei. Kidiɔŋ ndoo nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho ndu yoomuaŋ luei. Nduyɛ lekɛndɛi mbo luei ndu yoomuaŋ. (Chɔɔchi. 6:14, 34) A teleŋ pilɛ, mi Kidiɔŋ nda puaa nduaa kandu masaa Midianatiiya a ŋiɔɔŋ kiltaŋ kɔɔli a ŋpelu. Naapum masaa ŋiɔɔŋaa kaŋ, o nyɔɔmiaa choo nda wa kiltaŋ ni. (Chɔɔchi. 8:12, 21) Kɛ mi Mɛlɛka mala Isɔluɛiya, ma bii nda, nduyɛ ma yam nda. O nɛi pilɛ koŋ choo, bɛnduaa kundaa nɔ ma tiindaŋ Chɛhowa. Pesiŋ bɛɛ Chɛhowa “saŋga le, kɛlɛŋgaale, mbo yeema pɛŋgi.” O cho nda yoomuaŋ luei teleŋ kpeekpei nda yeema maŋ ndo.—Nuawɔ Aisaya 40:28-31.
17 Ŋ tofaŋndɔ suɛi yɔŋnaŋii puaapilɛnɔ pilɛ diolaŋ Maatiu. Puaapilɛnɔɔ hoo cho waŋndo opilɛ le Kunda Suaa o Wanaa Chiɔuwaa Lo Wo. Yɛɛ ndoo mala yɛ ndu mbo biunuŋ? Mbo dimi aa: “Mi cha mɛɛ diomnda cho o Filipiaŋnda 4:13 niŋndaŋ la cho tonya yɛ. Teleŋnda bɔɔbɔɔ te I wa pɛ o saŋgɛi yɔkɔɔ, mi piɛi o Chɛhowa lo a kɔllo kpou, nduyɛ mi nyɔɔlu ndu le mbo luei ya yoomuaŋ, le halikpeŋ mi ke puaapiliaa a ndepiliaa niaa mala nda yeema wo. O teleŋnda waa nuaa niŋ, mi che mɛɛ nyina Mɛlɛkaa luei ya yoomuaŋ vɛlɛ a mɛɛ o mala ya le mi biunuŋ yɛ.” Maa Kidiɔŋ, lepum mi simultaŋ la komal bɛnduaa kundaa o saa Mɛlɛkaa mandaa niŋ. Kɛ a nɔ ma sina kpeleŋ ndaa, nduyɛ ma loonuŋ maa, kposoŋ bɛɛ a tiuba ma tosa sɔɔŋ kpou le. A nɔ vɛlɛ ma nɔ tiindaŋndo maa, te a piɛi pɛ o Chɛhowa lo le nda malaa, o cho piɛile ndaleŋ muli, vɛlɛ mbo luei nda yoomuaŋ le ma biunuŋ.—Sam 116:1; Filipi. 2:13.
18. A mɛɛ naŋ pɛɛku o buŋgɛi hei niŋ yɛ, vɛɛ bɛnduaa kundaa tuallɛ tamasi Kidiɔŋ ndo kɔɔli?
18 Bɛnduaa kundaa tiuba ma pɛɛku tau o tamasi Kidiɔŋ ndo niŋ. A nɔ ma sina kpeleŋ ndaa vɛlɛ ma wa wanaa tusiaŋ, te o hiŋ pɛ a mɛɛ nda chɛl waltaŋ o kundaa niŋ yɛ okɔɔ. A nɔ vɛlɛ ma tosa hei te waŋnda pɛɛsa nda pɛ, ɔɔ te a saŋgala nda pɛ. Mɛɛ naŋ sɔɔŋguu fau o mɛɛlula chieeŋndo hoo, lende koni bɛnduaa kundaa nɔ ni ma nɔ kaa diikaŋndo a kɔl simulaa. A nɔ vɛlɛ ma nɔ tiindaŋndo maa, mɛɛ mɛɛ simultaŋ la komal nda, Mɛlɛka cho nda yoomuaŋ luei. A tonya, ŋ nɔ bɔɔ balika melaa le wanaa mandaa lasaa cho haa wallo kalaŋ nda. Nduyɛ ŋ nɔ miŋ “hiou lachi a wanaa waa lende biyɔɔ nyɛkɛndɛi.”—Filipi. 2:29.
CHONDII 120 Wa Mɔsɔlɔɔ maa Chiisu
a Mi Chɛhowa yulu Kidiɔŋ isu le mbo sim wanaa nduaa lachi, mbo manda nda o teleŋ kala kalaa niŋ. Nduyɛ, mi Kidiɔŋ tosa wallo hoo a kɔllo kpou le wɔsilaŋ 40. Kɛ mi simulta bɔɔbɔɔ komal ndu. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho pɛɛku a mɛɛ tamasi ndɔɔ mala bɛnduaa kundaa hau yɛ, te simultaŋ la komal nda pɛ.
b Kpeleŋ naa sinaa chiɛɛliaŋ a tusiŋndo. Ŋ chɔm maa ŋ sina kpeleŋ naa te ŋ nɔ pɛ yiyaŋ kpeŋ kpeŋndo a naapila okɔɔ, nduyɛ miŋ sina nyɛ naŋ tiuba le tosaa wo. Ŋ chɔm maa ŋ cho wanaa tusiaŋ, te ŋ ke pɛ acheleŋnda bɛɛleŋ, vɛlɛ miŋ chɔm maa a cho a sɔvɛ ma hiau naa. (Filipi. 2:3) O kpeekpei niŋ, wana sina kpeleŋ ndɔɔ wo, wana tusiaŋndo o cho ni.
c Tofa buŋgɛi hei, “Hiou Lachi a Chɛhowa Piɛiyo o Yɔŋ Bɛɛ mi Masaa Waa Kɛɛlu Naa,” o Bandu Mɛŋgɛlaa hoo niŋ, Suɛɛsɔɔ wɔsi 2019, peele 10-11, pɛl 10-13.