Kɔl Kɛndɔɔ Cho le Wanaa Cho “Mɛlɛka Kɔl Kɛndɔɔ” Piɛiyo Wa
“Wanaa Mɛlɛka Yaawɛɛ cho Mɛlɛka ndaa wa, a pɛl tɔnɔɔ.”—SAM 144:15.
1. Le sabu yɛɛ Seiyaa Chɛhowaa cho yɛ wanaa kɔl kɛndɛ? (Tofa fotueiyo o peeleŋ ndeŋ choo.)
WANAA kɔl kɛndiaa Seiyaa Chɛhowaa cho ni. Teleŋ o teleŋ nda chuuŋgiaŋ pɛ naapilɛ, o wa o bɔŋaŋ kundaa, bɔŋaŋ ibuŋgaa, ɔɔ o chuuŋgiaŋ cheleŋ choo, a wa baltaŋ nduyɛ ma wa mamɔɔ vellaa velle. Le sabu yɛɛ nda cho yɛ a kɔl kɛndɛ? Sabu kpeekpeiyo cho ni, le mɛɛ nda sina Chɛhowa, “Mɛlɛka kɔl kɛndɔɔ” yɛ. A cho ndu piɛiyo nduyɛ ma wa kindiŋndo le taamasi ndɔɔ tolɔɔ kɔɔli. (Sam 16:11; Timoti Tasoo 1:11, NW) Chɛhowa cho puundule kɔl kɛndɔɔ ni, nduyɛ o yeema naa miŋ wa a kɔl kɛndɛ. O ke naa sabulaŋ tau le miŋ wa a nyaale.—Ditɔnɔmii 12:7; Ikilisiaatii 3:12, 13.
2, 3. (a) Yɛɛ o sim yɛ le waa a kɔl kɛndɛ? (b) Lepum le sabu yɛɛ o wa yɛ ikala le waa a kɔl kɛndɛ?
2 Num yɛ? A cho pa a kɔl kɛndɛ? Waa a kɔl kɛndɛ sim ni, sinaŋndo nyɛkɛndɛi, kɔl hiniaa nɔɔ o yoomu numndo niŋ ɔɔ waa a nyaale. Baabuiyo chɔm maa wanaa Chɛhowa duau sala wa sɔla kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo ni. Kɛ le sabu yɛɛ o wa yɛ ikala le waa a kɔl kɛndɛ o chieeŋndo niŋ hau?
3 O kendu miŋ wa a kɔl kɛndɛ te sɔɔŋ palɛiyoŋ komal naa pɛ. Le taamaseliiyo, mi wana naŋ kaala wo vi, ɔɔ mbo sɔla solioo o kundaa niŋ, kɛyaŋndo o nɔ naa niŋ, ɔɔ mi wallo hɛluŋ naa. O wa vɛlɛ ikala le waa a kɔl kɛndɛ te kɔl nyulu ve o numndo chiɛi niŋ te kanifuule, teleŋ o teleŋ la cho sɛɛŋgiaŋndaŋ. Nduyɛ, te chaaŋaa naa sukuuwa ɔɔ a naŋ tosa wallo naapilɛ wa wa naa pɛ mamɔɔ, ɔɔ te a tusi naa nyɛpalaa choo pɛ, te koŋ te ma dɔu naa o chiɛi manyumndo niŋ le mɛɛ naŋ cho Chɛhowa piɛiyo yɛ, koŋ bɛɛ tosa ŋ ve a kɔl kɛndɛ le. Ɔɔ naapum mbo wa bahawɛi kɛndiaa lepɛŋndo, miŋ sɔla naa ŋkɔŋyaa, ɔɔ miŋ wa a kɔl tambɛiyo. Kɛ loonuŋ maa Masa naa, Chiisu Kiliti kaala waŋnda kɔltaŋ dɛɛniaa, nduyɛ mbo tosa nda ma wa a kɔl kɛndɛ. (Timoti Tasoo 6:15; Maatiu 11:28-30) O pɛɛku Chiisu wo niŋ o Pembei choo, mbo chɔm suliŋndaŋ lapum la mala naa le miŋ wa a kɔl kɛndɛ wo, o yɔŋ bɛɛ miŋ nɔ bahawɛilaŋ tau le mɛɛ naŋ cho o chieeŋ Setanaa niŋ yɛ.
TE O VE CHƐHOWA LE, Ŋ VE A KƆL KƆL KƐNDƐ LE
4, 5. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le waa a kɔl kɛndɛ nduyɛ miŋ hiou lachi a waa a kɔl kɛndɛ?
4 Nyɛ tase Chiisu dimi wo cho bɔɔ suɛi sɔvɛ bɛndu. Mbo dimi aa, “Kɔl kɛndɔɔ cho le wanaa landuŋ kɔl le suɛi Mɛlɛkɛiya, kanifuule Masale Mɛlɛkaleŋ le cho le nda.” (Maatiu 5:3, NW) Te ŋ landuŋ pɛ kɔl le suɛi Mɛlɛkɛi, ŋ cho sina maa ŋ nɔ miŋ sina Mɛlɛka nduyɛ maa ŋ yeema mala ndɔɔ vɛlɛ a nɛi ndɔ chɔmaa. Vɛɛ naŋ tosa yɛ keŋ? Ŋ tosa hei sanaa a Baabuiyo pɛɛkoo, sawala Mɛlɛkalaŋ diikɔŋndo, a piɛile ndɔleŋ siiŋguu wo nyɛ sɔvɛ hiou kpou wo o yoomu naa niŋ. Sɔɔŋ muŋ tosaa mala naa miŋ wa a kɔl kɛndɛ. Okoŋ, tiindaŋ naŋ nɔ o mɛila Mɛlɛka niŋ maa la cho suŋ hunɔɔ peelɔŋndo cho chɔɔlu kalu poŋ. Nduyɛ, tiindaŋ naŋ saaluŋ hoo o Baabuiyo niŋndo cho naa kɔltaŋ dɛɛniaa.—Luomaŋnda 12:12.
5 Te ŋ yeema pɛ miŋ wa a kɔl kɛndɛ o yɔŋ bɛɛ mi sɔɔŋ wa naa komallo o yoomu naa niŋ, mɛɛ ŋ nɔ miŋ hiou lachi a chaŋyɛi nɛi kindioo poŋ a Chɛhowa. Mi Pɔɔl wana Chiisu vem hɔlte ndɔ poonyiaa aa, “Mbɔ Masanɔɔ Mɛlɛka tosa mi la wa a kɔl kɛndɛ pɛŋgu o pɛŋgu. . . . I chɔɔlu wɔ ndi dimi. Mbɔ Mɛlɛka tosa mi la wa a kɔl kɛndɛ fɔ.” (Filipiaŋnda 4:4) Le waa o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a Chɛhowa, mɛɛ miŋ sɔla taasi iMɛlɛkayaa. Diom Mɛlɛkaa dimi aa, “Wana sɔla hoo kɔl kaloo, nduyɛ mbo nɔ sina pɛŋgoo wo, o pɛl tɔnɔɔ. Wanaa chɛl kɔl kaloo wa, kɔl kaloo cho machuaa yɔm yɔŋgu nda yoomoo wo. Lelaŋ wanaa sɔla kɔl kaloo ma bii ndu kpiŋ nda, a pɛl tɔnɔɔ.”—Pulɔwaa 3:13, 18.
Le miŋ hiou lachi a waa a kɔl kɛndɛ, o cho bɔɔ suɛi sɔvɛ miŋ hiou lachi a nyɛ naŋ pɛɛku o Baabuiyo niŋndo dɔwɔɔ o wali niŋ
6. Yɛɛ cheleŋ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le miŋ hiou lachi a waa a kɔl kɛndɛ?
6 Le miŋ hiou lachi a waa a kɔl kɛndɛ, o cho bɔɔ suɛi sɔvɛ miŋ hiou lachi a nyɛ naŋ pɛɛku o Baabuiyo niŋndo dɔwɔɔ o wali niŋ. Mi Chiisu kindila le sabu hei cho suɛi sɔvɛ wo. Mbo dimi aa, “Mɛɛ nya sina niŋ sɔɔŋ muŋ nuaa yɛ, te o wa pɛ mi la tosa muŋ, mɛɛ la pɛl tɔnɔɔ.” (Chɔŋ 13:17; nuawɔ Chemisi 1:25.) Hei cho bɔɔ suɛi sɔvɛ te ŋ yeema pɛ miŋ peelu yeemɛi nɛi o Mɛlɛka piɛiyo niŋ, nduyɛ miŋ wa a kɔl kɛndɛ. Kɛ vɛɛ naŋ wa yɛ a kɔl kɛndɛ mi che bɛɛ sɔɔŋ tɛɛmbuu kɔl kɛndɔɔ woŋ cho tau? Ŋ tofaŋ ndɔ nyɛ cheleŋ Chiisu dimi o Pɛɛku ndɔɔ o Pembei choo wo.
SULIŊNDA TOSA MIŊ WA A KƆL KƐNDƐ LAŊ
7. Vɛɛ wanaa cho chaŋndo wa wa yɛ a kɔl kɛndɛ?
7 “Wanaa cho haa wa chaŋndo le Mɛlɛka wa bɛɛ, a pɛl tɔnɔɔ. Kani fondole, Mɛlɛka cho tosa ma wa a kɔlta kɛndɛ.” (Maatiu 5:4) Mi kɔndɔfillo bii naa dɔɔ, ‘Vɛɛ waŋnda wa yɛ a kɔl kɛndɛ te a wa chaŋndo pɛ?’ Chiisu ve isɔɔ a wanaa cho hau chaŋndo wa kpou le. Wanaa dɛnɛ wɔɔŋaa bɔɔbɔɔ cho hau chaŋndo, ɔɔ ma wa mɔnɛi biyɔɔ kanifuule, bahawɛila kala kalalaŋ la cho nda komallo o “palɛi mɛɛlɛi” hei niŋ. (Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:1) Kɛ le ndapila kinɛi nda cho yiyaŋndo ni, o cho a Chɛhowa le. Lelaŋ, a cho ichaŋya biyɔɔ a Chɛhowa le, nduyɛ pesiŋ bɛɛ a cho a kɔl kɛndɛ le. Chiisu wa suɛi a wanaa landuŋ kɔl le suɛi Mɛlɛkɛiya okɔɔ. Waŋnda haa cho chaŋndo kanifuule, wanaa bɔɔbɔɔ kɛɛ hau Mɛlɛka nduyɛ ma wa yoomu ndaa biyɔɔ o nɛi Mɛlɛka hɛnaŋ te wo niŋ. A nɔ vɛlɛ sinapɛŋgoo maa wanaa lahakiaa nda cho ni, nduyɛ ma wa chɔɔ sɔɔŋ wɔɔŋ cho hau yɔŋnɔŋndo o chieeŋndo niŋndo. Chɛhowa cho wanaa cho haa chaŋndo kpeekpei le ndu wa chɔɔ, nduyɛ mbo wa nda kɔltaŋ dɛɛniaa sanaa a Diom ndɔɔ. O cho nda vɛlɛ kɔl kɛndɔɔ kioo a yoomoo.—Nuawɔ Isikiaa 5:11; 9:4.
8. Vɛɛ waa wana tusiaŋ mala yɛ num le waa a kɔl kɛndɛ?
8 “Wanaa cho haa a tiindaŋ kpaaya nda pilaa le wa, [wanaa tusiaŋnda, NW] a pɛl tɔnɔɔ. Kani fondole, wanaa kaŋ Mɛlɛka cho nda nyɛ o nyɛ kɛndɛ o chuel nda buŋgɛi ke.” (Maatiu 5:5) Vɛɛ waa wanaa tusiaŋ mala yɛ num le waa a kɔl kɛndɛ? Wanaa bɔɔbɔɔ hau chɔm lebɛɛ le, nduyɛ ma wa vɛlɛ wanaa kɔl tuu bɛndu. Mi hei hiŋ a bahawɛila bɔɔbɔɔ. Kɛ te a pɛɛku pɛ tonyaa, a siŋga kaala ndalaŋ nduyɛ a wounuŋ “wana chieeyɛi sɛnɛiye.” Suŋ suŋ niŋ, mi waŋnda haa chɔm ‘nyiɛɛye, kɛndɛi, tusiŋndo, ma chaa waŋnda biyɔɔ, nduyɛ a cho wanaa biuwaŋ.’ (Kolosiaŋnda 3:9-12) Fulamakɔɔlioo cho ni, a nɔ niŋ kɔl nyuloo, chaŋyɛi kɛndɛi a waŋnda, vɛlɛ a kɔl kɛndɔɔ. Nduyɛ Diom Mɛlɛkaa mɛi lediom maa waŋnda haa, ‘a cho hunɔɔ wa o lɛŋnde Mɛlɛka chuel nda buŋgɛi leŋ niŋ.’—Sam 37:8-10, 29.
9. (a) Yɛɛ Chiisu ndoo yiyaŋ yɛ, mɛɛ o dimi maa wanaa tusiaŋnda, “Mɛlɛka cho nda nyɛ o nyɛ kɛndɛ o chuel nda buŋgɛi ke”? (b) Le yɛɛ “wanaa landuŋ haa kɔl maa waŋnda a tosa nyɛ Mɛlɛka hɛnaŋndo wa” wa yɛ a kɔl kɛndɛ?
9 Yɛɛ Chiisu ndoo yiyaŋ yɛ mɛɛ o dimi maa wanaa tusiaŋnda, “Mɛlɛka cho nda nyɛ o nyɛ kɛndɛ o chuel nda buŋgɛi ke”? Wanaa sɔla pɔyaŋndo wa cho nyɛ o nyɛ kɛndɛ Mɛlɛka chuel nda buŋgɛi sɔla te a wa pɛ masaa a wanaa soliaa lasalaa chieeŋndo choo. (Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 20:6) Waŋnda o miiliɔŋndaŋ niŋ a nɔ tiindaŋ le lakɔ o choo choo niŋ te wa, cho hunɔɔ chieeŋ Mɛlɛka chuel nda buŋgɛiyo sɔla, nduyɛ ma wa lechoo lefafɛɛŋ. A cho wa wanaa sandaa, nduyɛ ma nɔ kɔl nyuloo a kɔl kɛndɔɔ. A waŋnda haa okɔɔ koni Chiisu dimi vɛlɛ ni aa, “Wanaa landuŋ haa kɔl maa waŋnda a tosa nyɛ Mɛlɛka hɛnaŋndo wa, a pɛl tɔnɔɔ.” (Maatiu 5:6) Yeemɛi nda nɔ le mi waŋnda a tosa nyɛ Mɛlɛka hɛnaŋndo wo, cho hunɔɔ peelɔŋ a teleŋ Chɛhowa cho hunɔɔ dɛnɛ wɔɔŋndo faŋa wo. (Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 3:13) O chieeŋ sɛnɛiyo niŋ, wanaa sandaa cho wa a kɔl kɛndɛ, nduyɛ fɛɛŋ bɛɛ a cho lɛ wa chaŋ le sɔɔŋ wɔɔŋ wanaa dɛnɛ wɔɔŋnda tosa woŋ te.—Sam 37:17.
10. Yɛɛ o sim yɛ le waa wana inyiɛɛ?
10 “Wanaa tuiinuŋ waŋnda inyiɛɛ wa, a pɛl tɔnɔɔ. Kani fondole, Mɛlɛka cho hunɔɔ nda inyiɛɛ tuiinɔŋ.” (Maatiu 5:7) Waa wana inyiɛɛ sim ni, waa wana kɛndɛ, wana kaalaa ɔɔ wana bii mɔnɛi le waŋnda wo, taama taama wanaa cho o saŋgaa niŋnda. Kɛ, nyiɛɛye nɔɔ hiou bahawɛila waŋndo sinaa. Baabuiyo pɛɛku naa maa waa wana inyiɛɛ sim vɛlɛ ni, tosaa nyɛ le miŋ mala acheleŋnda.
11. Yɛɛ tale Chiisu dimi a Sameeliaanɔ inyiɛɛyo okɔɔ wo pɛɛku yɛ naa?
11 Nuawɔ Luku 10:30-37. Tale Chiisu dimi a Sameeliaanɔ inyiɛɛyo okɔɔ wo chɔm naa kpendekele nyɛ nyiɛɛye chɔmndo simndo. Mi Sameeliaanɔɔ hoo bii mɔnɛi le po wa hoo saŋgaa wo. Nduyɛ hei nyindu ndu ni mbo mala ndu. Mɛɛ Chiisu chii taloo hoo dimi, mbo dimi aa, “Mɛɛ num bɛɛ kɔ ma kɔ tosa lende.” Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ nyunaŋ aa, ‘I cho pa tosaa nyɛ pilɛ koŋ kpe? I cho pa tosaa nyɛ Sameeliaanɔɔ hoo tosa wo? Te acheleŋnda wa pɛ o saŋgaa niŋ, baa I tosa pa nyɛ le nda malaa? Le taamaseliiyo, baa I mala pa yuuwa, waŋlaanduaa vii piaanduaa wa, ɔɔ chuaambuaa wanaa ndaa cho Chɛhowa piɛile wa o kunda nuu niŋ? Baa I tiu pa ba mi “dɛɛniaa wanaa cho a kɔlta tambɛilaŋ nda?”’—Tɛsaloniaŋ Tasoo 5:14; Chemisi 1:27.
Dɔu sɛmbɔɔ le acheleŋnda malaa, nduyɛ ma che mɛɛ wana o wana cho wa a kɔl kɛndɛ yɛ (Tofa pɛl 12)
12. Le yɛɛ naŋ wa yɛ a kɔl kɛndɛ te ŋ wa pɛ wanaa inyiɛɛ?
12 Le yɛɛ naŋ wa yɛ a kɔl kɛndɛ te ŋ wa pɛ wanaa inyiɛɛ? Te ŋ chɔm pɛ acheleŋnda nyiɛɛye, mɛɛ nyɔɔ naŋ cho nda koŋ kioo ni, nduyɛ Chiisu dimi maa waŋndo nyɔɔ kioo tosa miŋ wa a nyaale. (Walta Wanaa Chiisuaa 20:35; nuawɔ Hibuluiya 13:16.) Mi Masaa Deeve dimi a wana chɔm nyiɛɛye wo okɔɔ aa, “Mandaa Mɛlɛka Yaawɛɛ manda ndu ni, o koŋ, mbo tosa mi wana koŋ o wa yoomu. Wana waa nuaa o cho wa a kɔl kɛndɛ o lɛŋndeŋ ndeŋ niŋ.” (Sam 41:1, 2) Te ŋ chɔm pɛ acheleŋnda nyiɛɛye, Chɛhowa bɛɛ cho naa nyiɛɛye chɔm, nduyɛ miŋ wa a kɔl kɛndɛ lefafɛɛŋ.—Chemisi 2:13.
SABU “WANAA KƆL NDAA CHO SAKPO WA” CHO A KƆL KƐNDƐ WO
13, 14. Le yɛɛ o cho yɛ suɛi sɔvɛ le waa “wanaa kɔl ndaa cho sakpo wa”?
13 Mi Chiisu dimi aa, “Nyaaloo cho le wanaa kɔl ndaa cho sakpo wa. Kani fondole, a cho hunɔɔ Mɛlɛka chɔ.” (Maatiu 5:8, NW) Le mi kɔl naa wa sakpo, ŋ nɔ miŋ kɛsi yiyaŋnda naalaŋ a yeemaŋ naŋ walaŋ. Hei cho bɔɔ suɛi sɔvɛ te ŋ yeema pɛ mi Chɛhowa chɛl piɛile naaleŋ.—Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 4:2; Timoti Tasoo 1:5.
14 Wanaa kɔl ndaa cho sakpo wa tiuba ma nɔ chaŋyɛi kɛndɛi a Chɛhowa. Mbo dimi pɛɛŋ aa, “Wanaa tɔɔ nyɛla ndalaŋ mi la diandu fo wa, a pɛl tɔnɔɔ.” (Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 22:14) Yɛɛ o sim yɛ maa a “tɔɔ nyɛla ndalaŋ”? Le Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda, o sim maa Chɛhowa chua nda maa wanaa diandaa nda cho ni, o cho nda yoomu vi le wo ke o choo choo niŋ, nduyɛ a cho wa a kɔl kɛndɛ lefafɛɛŋ. Le faŋga bɛndu nɔ tiindaŋndo le waa o chieeŋndo choo wa, o sim maa Chɛhowa chɛl nda le ma wa chaaŋaa ndɔ, kanifuule, o che nda maa wanaa sandaa nda cho ni. Baabuiyo dimi maa, “Nda tɔɔ nyɛla ndalaŋ a kooma Saa Fɔŋndɔɔ mi la yɔŋnuŋ la humbu fo fo ni.”—Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 7:9, 13, 14.
15, 16. Vɛɛ wanaa kɔl ndaa cho sakpo wa ‘cha yɛ Mɛlɛka’?
15 Chɛhowa dimi aa, “Wana o wana, a chi ya hɔlla ma lo yoomu le.” (Ɛsɔdɔɔ 33:20) Mɛɛ, vɛɛ wanaa kɔl ndaa cho sakpo wa ‘cha yɛ Mɛlɛka’? Diom maKilikii nda hivi le “chɔɔ” wo, sim le yiyaŋndo, le biyɔɔ bila, ɔɔ le sinaa. Lelaŋ, ‘Mɛlɛka chɔɔ’ sim le biyɔɔ bila wana suu o cho wo vɛlɛ a suliŋnda ndɔlaŋ kaala. (Ɛfisiaŋnda 1:18) Mi Chiisu duau suliŋnda Mɛlɛkalaŋ o wali niŋ nyɛkɛndɛi. Lelaŋ, mbo dimi aa, “Wana o wana che ya pɛ, mɛɛ a chii Finya nuu chɔ.”—Chɔŋ 14:7-9.
16 Le handɔɔ lechoo, miŋ “che Mɛlɛka” te ŋ sina pɛ mɛɛ o mala naa o yoomula naalaŋ niŋ yɛ. (Choobu 42:5) Ŋ ‘cha’ vɛlɛ Mɛlɛka te ŋ handu pɛ kɔllo o nyɛm kɛndɛŋ Chɛhowa mɛi lediom le mbo ke wanaa kɔlta ndalaŋ la cho lo sakpo wa, nduyɛ ma chɔm ndu lo lechoo wo wa. Kɛ wanaa pɔyaŋnda nda cho Mɛlɛka chɔ a lehɔl pɛɛŋ, te a sɔla pɛ fulasɛiniŋndo ma kuɛ o choo choo niŋ.—Chɔŋ Tasoo 3:2.
Ŋ NƆLA MIŊ WA A KƆL KƐNDƐ O YƆŊ BƐƐ MIŊ NƆ BAHAWƐILAŊ
17. Le yɛɛ wanaa tosa mi kɔl nyuloo miiŋgu waŋnda tɛɛŋnda cho yɛ a kɔl kɛndɛ?
17 Mi Chiisu dimi vɛlɛ aa, “Wanaa tosa mi kɔl nyuloo miiŋgu waŋnda tɛɛŋnda, nda bɛɛ a pɛl tɔnɔɔ.” (Maatiu 5:9) Te ŋ dɔu pɛ sɛmbɔɔ le mi kɔl nyuloo wa naa tɛɛŋ a acheleŋnda, ŋ nɔla miŋ wa a kɔl kɛndɛ. Mi Chemisi buɛi Chiisoo poonyiaa aa, “Wanaa luei haa kɔlta nyululaŋ waŋnda tɛɛŋ nda, o wa maa yɔŋɔɔ pɛ, kɔl nyuloo nda wa koŋ saŋɔɔ ni, mɛɛ waŋndo saŋ nuaa yɛiye yɛ.” (Chemisi 3:18) Lelaŋ, te a che ndi pɛ ikala le waa o kɔl nyulu niŋ nya waŋndo o kunda numndo niŋ ɔɔ o yuŋgu numndo niŋ, mɛɛ nyɔɔlu Chɛhowa le mbo mala num ma wa wana luei kɔl nyuloo waŋnda tɛɛŋndo. Okoŋ, Chɛhowa cho num nyina ndɔ diandaa ke, o cho num mala le suliŋnda leKilisiɔŋndaŋ chɔmndo wo, nduyɛ hei tosa ma chɔɔlu wa a kɔl kɛndɛ. Mi Chiisu kindila mɛɛ o cho suɛi sɔvɛ le sɛmbɔɔ dɔwɔɔ le waa wana kɔl nyulu yɛ. Mbo dimi aa, “Te o wa pɛ ma kuɛ le salaa solioo naa Mɛlɛka chua o maaŋndo choo, kɛ nduyɛ, ma loonuŋ maa chaaŋ num wana laalaŋndo cho a kɔl num tambɛiyo le nyɛ ŋ tosa a ndu wo, mɛɛ mɛi yɔ sala koŋ o maaŋndo hɔlndɔ loŋ, ma miiŋgu naa chaaŋ num koŋ chua mi la kɔ toosiaŋ tɛɛŋ. Te la toosiaŋ tɛɛŋ pɛ, a huŋ soli niŋ salaa o Mɛlɛka lo.”—Maatiu 5:23, 24.
Nyina diandaa Chɛhowa cho num mala le suliŋnda leKilisiɔŋndaŋ chɔmndo, nduyɛ hei tosa ma chɔɔlu wa a kɔl kɛndɛ
18, 19. Le yɛɛ Kilisiɔŋnda wa yɛ a nyaale o yɔŋ bɛɛ ma wa nda nyɛ palaa tusioo choo?
18 “Nya wanaa waŋnda tɛɛmbuu tɔɔ le mɛɛ nya cho le ya yɛ wa, o koŋ kɔɔli, ma tusi nyɛ palaa choo, nduyɛ, ma dimi diomnda wɔɔŋnda faŋga a nya okɔɔ o choolaŋ choo fondo fuu wa, wanaa kaŋ la pɛl tɔnɔɔ.” Yɛɛ Chiisu ndoo yiyaŋ yɛ? Mbo chɔɔlu dimi aa, “Nduyɛ, nya wanaa waa nuaa, la naŋ kɔl bute. Kani fuule, Mɛlɛka cho nya nyɛm kɛndɛŋ faŋga kɛsullo o fondaŋ ndɔɔ. Lende koni, nda tosa a wanaa nda aa suaa le Mɛlɛka wa a hiŋ nya tase wa ni.” (Maatiu 5:11, 12) Mɛɛ nda lɔɔ wanaa Chiisu vem hɔlte ndɔ wa nduyɛ ma dimul nda le ma pɛŋgi yooŋgu kɛndɔɔ dimioo, “mi wanaa Chiisu vem hɔlte ndɔ wa mal fondaŋ laŋgbaa kalla wa wo, a kɔl kɛndɛ.” O kpeekpei niŋ, o cho le mɛɛ nda lɔɔ nda yɛ le nda wa a kɔl kɛndɛ le. Kɛ a wa kɔl kɛndɛ “kani fondole, le mɛɛ Mɛlɛka chua nda maa a bɛnda le ma sɔla nyɛ palaa le Chiisu yɛ.”—Walta Wanaa Chiisuaa 5:41.
19 Hau bɛɛ, mi wanaa Chɛhowaa biuŋ a nyaale te a wa nda pɛ kotaa tusioo choo le diola Chiisu laŋ. (Nuawɔ Chemisi 1:2-4.) Maa wanaa Chiisu vem hɔlte ndɔ wa, ŋ ve a kɔl kɛndɛ le saŋgaa ɔɔ nyɛpalaa nda wa naa tusioo choo wo le. Kɛ te ŋ lo pɛ tiindaŋndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋ, o cho naa kɔl sikpaa ke le miŋ biuŋ. Ŋ yaasiaŋndɔ nyɛ yɔŋnuŋ Hɛŋlik Dɔnik nda bɛndɔ wo. A Naandɔɔ wɔsi 1944, ma kua a nda o dɔɔŋgɔ nda kota waŋnda wo niŋ. Mi wanaa wa nda kotaa tusioo choo wa dimi aa, “O cho ikala le ma nyindu nda le nyɛ o nyɛ tosaa. Kota nda wa sɔlaa le tiindaŋ ndaa wo tosa ni ma wa a nyaale.” Mi Hɛŋlik tɛɛsiaa aa, “Mi che bɛɛ yaa nɔ iyeema le ya kotaa tusioo choo le, kɛ kɔl sikpaa ya chɔm mi biunuŋ saŋgaa wo, vɛlɛ a bɛɛle ya chɔm le lo lechoo wo chɔmndo o Chɛhowa lo wo, tosa ni mi wa a nyaale.” Mbo chɔɔlu dimi aa, “Mi piɛile ya wa Chɛhowa a kɔllo kpou wo mala ya mi sɔɔŋguu ndu ikɛi kpɛɛluŋ, nduyɛ mbo simnuŋ wana ya tiindaŋ le malaa wo.”
20. Le yɛɛ naŋ cho yɛ a kɔl kɛndɛ le “Mɛlɛka kɔl kɛndɔɔ” piɛiyo?
20 Te Chɛhowa, “Mɛlɛka kɔl kɛndɔɔ” naŋ pɛ kɔl a naa, ŋ tiuba miŋ wa a nyaale o yɔŋ bɛɛ mi nyɛ palaa wa naa choo, mi yuŋgu naa simul naa, miŋ wa a naa, ɔɔ miŋ wa a yuuwɛi. (Timoti Tasoo 1:11) Ŋ tiuba miŋ wa vɛlɛ a kɔl kɛndɛ kanifuule, Mɛlɛka naa “o dimi hoo lachoowa le wo,” mɛi lediom le naa sɔɔŋ kɛndɛŋ bɔɔbɔɔ tosallo. (Taitɔɔ 1:2) Te Chɛhowa huŋ peelu pɛ sɔɔŋ o dimi le tosaa woŋ, ŋ loonuŋ lɛ niŋ a bahawɛila naŋ nɔ suŋ suŋ ndaŋ te. O kpeekpei niŋ, ŋ nɔla pɛɛŋ miŋ yiyaŋ mɛɛ yoomoo wa niŋ o kɛndɛ o Kpele Hɛnɛkiɔɔ niŋ, vɛlɛ a mɛɛ naŋ wa niŋ a kɔl kɛndɛ yɛ le! A tonya, ŋ cho hunɔɔ wa o ‘kɔl nyuloo niŋ, nduyɛ miŋ de nyɛm kɛndɛŋ Mɛlɛkaŋ tɔnɔ.’—Sam 37:11.