SUUKAŊNDO A WANA CHIƐIYO
Le Yɛɛ Naŋ Tosa yɛ Loonuŋya Piɔm Chiisoo?
Ŋ tofaŋndɔ suukaŋ keeku lepum Chɛhowɛinɔɔ tɛɛŋ nda wana chiɛiyo wo. Ŋ dimi wɔ maa Chɛhowɛinɔɔ diolaŋ Mɛchi kuɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o chuaa pumndo diolaŋ Sia.
“LA WA HEI TOSAA LE LOONƆŊNDO A YA”
Mɛchi: Sia isɛ. O wa bɔɔ ikɛndɛ ma huŋ o Loonuŋya piɔm Chiisu Kilitioo o lɔɔ hiouwo.a Ɔɔ yiyaŋ numndo a bɔŋaŋ koŋ?
Sia: I naŋ kɔl mi kua. Kɛ wana dimi isɔɔ a tonya, nyɛ nda dimi loŋ ndo, o cho kpou le ya bii bila le. Kanifuule, I cho chɔɔ waŋnda dunyɛi violɔŋ Chiisoo a fulasɛiniŋ ndɔɔ tosaa. A tɛɛsial la vɛlɛ le sabu o cho suɛi sɔvɛ bɛndu le miŋ tosa loonuŋya piɔm Chiisoo wo?
Mɛchi: Ei. Tonya icho ni maa mi wanaa bɔɔbɔɔ tosa dunyɛi violɔŋ Chiisoo a fulasɛiniŋ ndɔɔ. Kɛ Seiyaa Chɛhowaa yiyaŋ maa o cho suɛi sɔvɛ le loonɔŋndo a piɔm Chiisoo okɔɔ. Te a nɔ pɛ teleŋ pɔmbɔ, I naŋ kɔl mi chɔm num sabulaŋ le hei.
Sia: Ei, I nɔ teleŋ pɔmbɔ.
Mɛchi: O kpeekpei niŋ, le mɛɛ Chiisu dimul buɛiyaa nduaa le loonɔŋndo a piɔm ndɔɔ okɔɔ yɛ Seiyaa Chɛhowaa cho hei tosaa ni. Yiyaŋndɔ a nyɛ yɔŋnuŋ fɛŋ tuupa mi Chiisu wu ichɔl koŋ ndo. A loonuŋ pa a nyɛdiaa teŋgeŋ Chiisu ke buɛiyaa nduaa laalaŋnda wo?
Sia: Baa Nyɛdiaa Mɛɛlaa Salamanɔɔ ŋ yiyaŋ ni?
Mɛchi: Ndu kpeekpei. A veelu ndu vɛlɛ aa, Nyɛdiaa Ichɔl Salamanɔɔ. O nyɛdiaa koŋ choo, mi Chiisu dimul buɛiyaa nduaa walaŋ nyɛ nda nɔ le tosaa wo. A nɔla pa ma nua nyɛ o dimi wo o Luku 22:19 (NW) niŋ?
Sia: Awa. “Mi Chiisu chua beediiyo. Mbo mel Mɛlɛka balika. Mbo yimi yimi mbo ke nda. Mbo dimul nda aa, ‘Hoo sim le dialuŋ nuŋ ni. Muŋ cho ŋ yɔŋgaŋ le nya ni. La wa hei tosaa le loonɔŋndo a ya.’ ”
Mɛchi: Nuwali. Tofawɔ nyɛ Chiisu dimi o pulale mɛɛlaa leŋ niŋndo. “La wa hei tosaa le loonɔŋndo a ya.” Nduyɛ tuupa mbo dimul buɛiyaa nduaa le loonɔŋndo a ndu, mbo dimul nda walaŋ nyɛ nda nɔ ma loonuŋ a ndu okɔɔ wo. Mbo dimi maa o nɔ mbo soli yoomu ndɔɔ sala le buɛiyaa nduaa. Mi Chiisu dimi nyɛ pilɔɔ hoo kpe o Maatiu 20:28 niŋ aa, “Po Wana Pɔnɔɔ hiŋ, le mi wana saaŋgial ndu le, kɛ le mbo saaŋgial waŋnda, o koŋ kɔɔli, mbo yɔŋgu yoomu ndɔɔ le wanaa faŋga faŋga baŋaa.” Le suɛi kiolɔɔ ibiŋgi, le saboo hoo Seiyaa Chɛhowaa bɔŋa iwɔsi o iwɔsi ni le loonɔŋndo a piɔm Chiisoo okɔɔ, a le sala baŋaŋ o fula wo. Yoomu kpeekpeiyo piɔm ndɔɔ sim ni le wanaa cho ndu diikɔŋnda kpou.
LE YƐƐ SALA BAŊAA NDOO YEEMAŊ YƐ?
Sia: I tuei niŋ waŋnda dimioo maa Chiisu vi le hali kpeŋ miŋ sɔla yoomoo. Kɛ mi dimul num tonyaa, kposoŋ bɛɛ I sinapɛŋgu mɛɛ keŋ nɔ mii tosaŋ yɛ le.
Mɛchi: O cho numpilɛ le, Sia. Suɛi lebolle hei a sala baŋaŋ Chiisoo okɔɔ i yiŋgila. Kɛ tonya yeelɛiyo pila icho o Diom Mɛlɛkaa niŋ ni. A nɔ teleŋ pɔmbɔ?
Sia: I nɔ wɔ teleŋ pɔmbɔ.
Mɛchi: O naŋ. I wa diomndaŋ nuaa o suɛi lebolle hei choo, nduyɛ I cho kindiŋ mi tɛɛsial num ndi o nɛi tɛtɛlɔɔ niŋ.
Sia: Awa. I cho num lani.
Mɛchi: Le miŋ bii suɛi lebolii baŋaa bila, ŋ nɔ fɛŋ miŋ bii bila nyɛ yɔŋnuŋndo tuma Adama nda Ifi tosa hakioo o kpeeloo Idɛŋ niŋndo. Le naa malaa miŋ bii bila nyɛ yɔŋnuŋndo, ŋ nuawɔ diompilɛ Luomaŋnda 6:23. Yandii, a nɔla ma veelu diomndaŋ?
Sia: O dimi aa, “Paava wana sɔla le yɔŋ wɔɔŋndo wo ndu cho piɔmndo ni. Kɛ, Mɛlɛka ndu nyɛ o ke ŋwaŋnda chiee o sabu Masanɔ naa Chiisu Kilitioo niŋ ndo, ndu cho yoomu kpeekpei nɔ lamɛɛlu le wo ni.”
Mɛchi: Nuwali. Ŋ tɛɛsiaawɔ diomnda laŋ. Tofawɔ diomnda taselaŋ o bolle Baabuileŋ ndeŋ niŋ. “Paava wana sɔla le yɔŋ wɔɔŋndo wo ndu cho piɔmndo ni.” Sawa tɛtɛlɔɔ hoo Mɛlɛka kɛsi ni o kandɔŋ bundɛi wanachioo niŋ. Paawaa le hakioo cho piɔmndo ni. Tonya icho ni maa o kandɔŋndo, wana haki ve le. Adama nda Ifi ndaa toosiaŋ a haki le, nduyɛ chuauwaa nda wa violɔɔ wa bɛɛ ve nɔ haki le. Lelaŋ, sabu ve wa le mi wana o wana vi le. Adama nda Ifi, nduyɛ a chuauwaa ndaa kpou ndaa nɔ tiindaŋndo le waa achal o kɔl nyuloo niŋ lefafɛɛŋ. Kɛ a mɛɛ naŋ sina yɛ, sɔɔŋ yɔŋnuŋ lende le. Vɛ, miŋ yɔŋnuŋ pa?
Sia: Sako. Mi Adama nda Ifi dia yɔm nda kuuna nda le dioo wo.
Mɛchi: Mulioo kpeekpei cho koŋ ni. Nduyɛ mɛɛ nda tosa lende, ma hɛli le Mɛlɛka kiɔɔ diikɔŋndo. Okoŋ, ma luɛi o hakioo niŋ. Nduyɛ, ndapila hɛli ni le ma simnuŋ wanaa lahakiaa. O cho ko Adama nda Ifi le cho kpundɔɔ sɔla le nyɛ nda hɛli koŋ le tosaa wo le, kɛ chuauwaa ndaa kpou bɛɛ.
Sia: Yɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ?
Mɛchi: Ɛɛ, kɛlɛŋgaa, I soliŋndɔɔ tamasioo kpeku. I nyuna wɔɔ num. A hɛnaŋ a beediiyo lomɔɔ?
Sia: Ei! I hɛnaŋ.
Mɛchi: I dimi wɔ maa a nɔ pani luamaa beediiyo. Kɛ lepilɛ bɛɛ a soliŋndɔ ndu kpeku le mbo del lɛŋ mbo bɔfa tau. Beedii kɛ kɛ ŋ lom pɛ o pani koŋ niŋ, yɛɛ cho yɛ yɔŋnɔŋ a ndu? Baa bɔfa koŋ cho wa lechoo le?
Sia: O cho wa loŋ.
Mɛchi: Lende koni, mɛɛ Adama nda Ifi hɛli le Mɛlɛka kiɔɔ diikɔŋndo, ma sɔla “bɔfaa,” ɔɔ sɔŋndo. Ndu cho yɛ hakioo ni, a ve lɛ walaŋ te. Nduyɛ a simnuŋ fɛŋ wanaa lahaki tuupa ma vialu chuauwa. Lelaŋ, chuauwaa nda cho violɔɔ wa kpou cho nɔ “bɔfa” koŋ. Nda kpou cho violɔŋ o hakioo niŋ. O Baabuiyo niŋ, diomndo hoo “hakioo” sim ko le suɛi wɔɔŋ waŋndo tosa ve le, kɛ le haki naŋ sɔla Adama nda Ifi o ba wo. Mi che bɛɛ naa num a ya tosa suɛi wɔɔŋ te, nduyɛ naŋ viluŋ ndɔ pɛŋ te. Kɛ mɛɛ Adama nda Ifi tosa hakioo, ma luei naa, a chuauwaa naa kpou o hakioo niŋ. Nduyɛ fulamakɔɔlioo cho yɛ piɔmndo ni. A mɛɛ naŋ nua o Luomaŋnda 6:23 niŋ yɛ, paawaa le hakioo ndu cho piɔmndo ni.
Sia: Kɛ o cho ikɛndɛ le cho keŋ te. Le yɛɛ waŋnda kpou nɔ yɛ ma saŋga le haki Adama nda Ifi wo?
Mɛchi: Tonya ŋ dimi ni, o cho ikɛndɛ le cho keŋ te. Kɛ nyɛ cheleŋ cho a koŋ kɔɔli. Le mɛɛ Mɛlɛka cho wana sandaa yɛ, lelaŋ o dimi ni maa Adama nda Ifi nɔ ma vi le haki ndaa. Kɛ naŋ cho yɛ chuauwaa ndaa wa, o mel naa lende mbo kɛɛ naa tiindaŋndo ke le. Mbo ke naa nɛiyo le miŋ fula o kpundɔɔ hoo niŋ. Keŋ hiŋ a sala baŋaa Chiisoo ni. Tofawɔ vɛlɛ Luomaŋnda 6:23. Mɛɛ bolle Baabuileŋ ndeŋ le dimi maa “paava wana sɔla le yɔŋ wɔɔŋndo wo ndu cho piɔmndo ni,” mi le dimi vɛlɛ aa, “Kɛ, Mɛlɛka ndu nyɛ o ke ŋwaŋnda chiee o sabu Masanɔ naa Chiisu Kilitioo niŋ ndo, ndu cho yoomu kpeekpei nɔ lamɛɛlu le wo ni.” Lelaŋ, piɔm Chiisoo kumbil naa nɛiyo ni le fulaa o hakioo niŋ a piɔmndo.b
BAŊAA, KE BƐNDU MƐLƐKAA
Mɛchi: Nyɛ cheleŋ cho vɛlɛ o bolle Baabuileŋ ndeŋ niŋ o ya yeema num ma sina wo.
Sia: Yɛɛ koŋ?
Mɛchi: Kɛsiŋ o kɔl nyɛ le dimi hoo wo, “Kɛ, Mɛlɛka ndu nyɛ o ke ŋwaŋnda chiee o sabu Masanɔ naa Chiisu Kilitioo niŋ ndo, ndu cho yoomu kpeekpei nɔ lamɛɛlu le wo ni.” (Naapila piimiaa ndu diki diki ni.) Lelaŋ, te o wa pɛ maa Chiisu saŋga le naa nduyɛ mbo wu, mbo yɔŋgu yoomu ndɔɔ le naa ni, le yɛɛ bolle Baabuileŋ ndeŋ le soo yɛ a baŋaa maa “Mɛlɛka ndu nyɛ o ke ŋwaŋnda chiee” wo? Le yɛɛ le dimi maa “Chiisu ndu nyɛ o ke ŋwaŋnda chiee” wo le?c
Sia: Hmm. I sina hei le.
Mɛchi: Ɛɛ, Mɛlɛka toosiaa Adama nda Ifi ni, nduyɛ ndu nda tosal hakioo ni mɛɛ nda tosa nila kalulaŋ o kpeeloo niŋ Idɛŋ. Mi ndoo tuulu kɔllo tau mɛɛ chuauwaa nduaa ŋiɔɔŋaa tasiaa haa tosal ndu nilakalulaŋ. Kɛ mi Chɛhowa chɔm chɔ chɔ mɛɛ bahawɛiyo cho fula yɛ.d Mbo dimi le viomɔɔ puaa nduaa yoomaa cho o inyinaya wa opilɛ o chieeŋndo choo le mbo huŋ wa naŋ maa wanachiee nɔ haki le wo, mbo soliŋ yoomu ndɔɔ sala le naa baŋaa. Lelaŋ, nyɛ o nyɛ cho a sala baŋaa okɔɔ, ke Mɛlɛkaa o cho ni. Nɛi cheleŋ cho vɛlɛ o chɔm maa ke Mɛlɛkaa baŋaa o cho ni wo. A sina pa mɛɛ Mɛlɛka ndoo yiyaŋ tuma nda dii Chiisu wo?
Sia: Ɛ ɛ, I che maa I sina keŋ te.
Mɛchi: I che nyɛm lapisulloŋ ŋpum o bɛɛ numndo lachi. A kɛɛ chuauwa nɔ le.
Sia: Ei, I nɔ chuauwa a ŋiɔɔŋ. Poombɔɔ a chuaambɔɔ.
Mɛchi: Maa kala chua, simndɔ kpɛ ma yiyaŋ mɛɛ Chɛhowa Mɛlɛka, Finyaa Chiisu wa sinaŋndo o paale nda dii Po ndɔɔ leŋ choo yɛ. Koŋ cho ni, vɛɛ o wa sinaŋndo o choo choo niŋ mɛɛ o che ma bii Po ndɔɔ, ma mam ndu, nduyɛ ma suaŋ ndu yɛ? Nduyɛ vɛɛ Finya ndɔ ndoo sinaŋ yɛ mɛɛ nda baŋ ndu o suŋgbule yɔmndo choo le mbo sɔla piɔm imɔnɔɔ?
Sia: Mi ndoo tambu kɔl tau. Kani bɛɛ I yiyaŋ ndɔ a keŋ te!
Mɛchi: Icho tonya maa ŋ sina kpeekpei mɛɛ Mɛlɛka ndoo sinaŋ o paale leŋ choo yɛ le. Kɛ ŋ sina maa mi ndu bɛɛ sinaŋ nyɛ kindilaa, nduyɛ ŋ sina vɛlɛ le sabu o chɛl keŋ kpou mii yɔŋnuŋndo. Icho i tɛɛsiaa nyɛkɛndɛi o bolle Baabuile waŋnda sina tau leŋ niŋ, Chɔŋ 3:16. Yandii, a nɔla ma veelu diomndaŋ o leŋ niŋ?
Sia: Ei. Le dimi aa, “Mɛlɛka kaala waŋnda chiee. O koŋ, mbo yɔŋgu Po ndɔ pilɔɔ kpe le nda, maa wana o wana dɔu tiindaŋ ndɔɔ o Po ndɔ pilɔɔ hoo niŋ pɛ, wana koŋ o vi lɛ le. Yoomu kpeekpeiyo o nɔ lamɛɛlu le wo, ndu o cho sɔla ni.”
Kaala bɛndoo pila sala baŋaa cho ni
Mɛchi: Nuwali. Nuawɔ vɛlɛ o bolle Baabuile leŋ kandɔŋndo. Le dimi aa, “Mɛlɛka kaala waŋnda chiee.” Kaalaa cho suɛi kulle ni. Kaalaa tosa ni mi Mɛlɛka viam Po ndɔɔ o chieeŋndo choo le mbo huŋ wu le naa. O kpeekpei niŋ, kaala bɛndoo pila sala baŋaa cho ni. Nduyɛ le loonɔŋndo a piɔm Chiisoo okɔɔ Seiyaa Chɛhowaa bɔŋa iwɔsi o iwɔsi ni. Baa a sɔla pa tɔnɔɔ o nyɛ naŋ yaasiaa hoo wo niŋ?
Sia: Ei, O ke ya tɔnɔɔ. Nuwali tau le teleŋ numndo chuaa ma tɛɛsial la hei.
Baa suɛi cho pa o Baabuiyo niŋ i bii num kɔndɔfili ve? A yeema ma sina a laalaŋnda Seiyaa Chɛhowaa lapum okɔɔ? Te o wa lende pɛ, kiisaŋ le Chɛhowɛinɔɔ nyunaa le. Chɛhowɛinɔ koŋ cho wa a kɔlkɛndɛ le suukaŋndo o sɔɔŋ waa lende choo.
a Lepilɛ o wɔsioo niŋ, Seiyaa Chɛhowaa buŋaŋ ni le loonɔŋndo a piɔm sala soliaŋ Chiisoo. O wɔsioo hoo niŋ, bɔŋaŋ koŋ cho wa o Chimɛiyo (Wendioo) choo, a paŋgii Nyaakuɛiyo 3.
b Buŋgɛi cheleŋ cho hunɔɔ o chilaŋ niŋ a suɛi lebolle hei okɔɔ wo cho yaasiaa mɛɛ sala baŋaa Chiisoo ke naa nɛiyo le fulaa o hakioo niŋ yɛ, vɛlɛ a nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa le tɔnɔɔ sɔlaa o baŋa koŋ niŋndo.
c A mɛɛ Baabuiyo dimi yɛ, teŋgeŋndo cho Mɛlɛka tɛɛŋ nda Chiisu. Le chɔɔloo sinaa, tofa buŋgɛi 4 o yau hoo niŋ Yɛɛ Kpɛɛkpei Baabuiyo Pɛɛku Yɛ? Seiyaa Chɛhowaa soli ndu ni.
d Nuawɔ Kandɔŋ Chieeŋndo 3:15.