-
Kaala Suu Kuɛɛ Huŋ yɛ a Nyaale Kpeekpeiyo?Bandu Mɛŋgɛlaa—2018 | Tɛɛkpaa
-
-
2. Kaala suu kuɛɛ wanaa cho chaaŋaa Mɛlɛka le wa nɔ yɛ? (Tofa fotueiyo o peeleŋ ndeŋ choo.)
2 Kɛ, Baabuiyo dimi vɛlɛ maa o teleŋ naa niŋ, wanaa cho chaaŋaa Mɛlɛka le wa cho nɔ kaala ikaayioo. Mi Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo poonyiaa maa o palɛi mɛɛlɛi niŋ, “waŋnda chieeya a nɔ niŋ yiyaŋ le chaaŋaa ndaa waŋnda chieeya le, mɛɛ le nda pila. Wanaa kaalaa ŋkaniaa nda wa niŋ ni,” nduyɛ “kɔl kɛndɛ chieeŋndo nda kaala niŋ ni. A kaala niŋ Mɛlɛka le.” (Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:1-4) Kaala suu waa naa cho teŋgeŋ a kaala nda nɔ le Mɛlɛka wo. Mi che bɛɛ mi waŋndo yiyaŋ maa kaala ikaayioo kiltaŋ kɔɔli chuu ndu nyaaloo, kɛ kposoŋ bɛɛ o chuu wana nyaale le. Kɛ mbo siiŋguu chieeŋndo fondaŋ ikaayioo, nduyɛ mi yoomoo wa o kala kpoke le wana o wana.
-
-
Kaala Suu Kuɛɛ Huŋ yɛ a Nyaale Kpeekpeiyo?Bandu Mɛŋgɛlaa—2018 | Tɛɛkpaa
-
-
3. Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ? Nduyɛ le yɛɛ?
3 Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo ndoo sina maa kaala ikaayioo cho wa o tiuwaa silɔ nduyɛ o cho Kilisiɔŋnda luei o kpundɔɔ niŋ. Lelaŋ, mbo sila nda maa a “holnuŋ wanaa waa lende le,” ɔɔ a nɔ ma kpakpala wanaa cho kaala ikaayioo chɔmndo wa. (Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:5) Kɛ ŋ tiuba miŋ kelu chaŋyɛi kpali a waŋnda haa le. Lelaŋ, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le miŋ mandaŋ a kaala wanaa cho naa a balaa wa, nduyɛ miŋ nɛŋi Chɛhowa kɔl, Mɛlɛka kaalaa? Ŋ yaasiaŋndɔ teŋgeŋ cho kaala Mɛlɛka yeema naa miŋ nɔ wo tɛɛŋ, a kaala Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:2-4 tɛɛsiaa laŋ. Okoŋ, miŋ mɛɛndaŋ naapila le chɔɔ kaala suu naŋ nɔ miŋ chɔmndo, o ke naa kɔl hiniaa kpeekpeiyo vɛlɛ a nyaaloo wo.
-
-
Kaala Suu Kuɛɛ Huŋ yɛ a Nyaale Kpeekpeiyo?Bandu Mɛŋgɛlaa—2018 | Tɛɛkpaa
-
-
KAALAA LE MƐLƐKA ƆƆ LE NUMPILA?
4. Le yɛɛ i cho suɛi wɔɔŋ le kaalaa nɔɔ o tiŋ le naapila le?
4 Mi Pɔɔl poonyiaa aa, “waŋnda chieeya a nɔ niŋ yiyaŋ le chaaŋaa ndaa waŋnda chieeya le, mɛɛ le nda pila.” Baa hei sim ni maa i cho suɛi wɔɔŋ le numpila kaalaa? Sako. I cho suɛi wɔɔŋ le naapila kaalaa le. Lende Chɛhowa toosiaa naa ni. Mi Chiisu dimi aa, “Kaala wana nya chiɛɛliaŋndo [“chaaŋ num wana chioo,” NW] mɛɛ ŋ kaala num pila yɛ.” (Maki 12:31) Ŋ nɔla pɛɛŋ miŋ kaala acheleŋnda le, te ŋ kaala fɛŋ naapila le. Baabuiyo dimi aa, “Waŋ piaanduaa nɔ ma kaala laandaa ndaa, mɛɛ nda kaala dialluŋ ndaaŋ nda pilaŋ yɛ. Wana o wana kaala laa ndɔ pɛ, mɛɛ ndu pila o kaala koŋ ni. Kani fondole, wana o wana cho mbo tul dialluŋ ndɔŋ ndu pilaŋ leyɛ le. O koŋ kɔɔli, nyɛ o tosal dialluŋ ndɔŋ ndo ndu cho ni, nyɛdiaa muŋ kioo, a mandaa muŋ nyɛ kɛndɛ kɛndɛi.” (Ɛfisiaŋnda 5:28, 29) Lelaŋ, hei chɔm kpendekele maa ŋ nɔ kuee miŋ nɔ kaalaa o tiŋ le naapila.
5. Vɛɛ ŋ tɛɛsiaa yɛ wanaa nɔ kaalaa tau le ndapila wa?
5 O cho kaala kɛndɛ le cho o Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:2 niŋ te. Kaala koŋ o nɔ kaayei. Te waŋndo hiu ndupila kaala pɛ, mbo chuanuŋ o bɛndu mbo hiou mɛɛ o cho kpeekpei yɛ. (Nuawɔ Luomaŋnda 12:3.) O buulaŋ le ndupila mbo hiau a acheleŋnda. Te suɛi wɔɔŋnde yɔŋnuŋ pɛ, o fulaŋ leniŋ, nduyɛ o nyiinduu acheleŋnda choo. Wanaa suu waa naa nɔ nyaale kpeekpei le.
Kaala suu Mɛlɛka yeema naa miŋ nɔlaŋ huŋ a suliŋnda kɛndɛlaŋ
6. Fulamakɔɔlila kɛndɛ kuɛɛ cho yɛ te ŋ kaala pɛ Mɛlɛka?
6 Wanaa sinaa dɛniaa apum, a pɛɛku a Baabuiyo okɔɔ wa laalaŋ maa mi Pɔɔl suaa fɛŋ a kaalaa nɔɔ le wana pila okɔɔ kanifuule, ndu huŋ a kaala wɔɔŋnda o hiou lachi a chɔmndo laŋ ni. O baa pilɔɔ choo, kaala suu Mɛlɛka yeema naa miŋ nɔlaŋ huŋ a suliŋnda kɛndɛlaŋ. La velaŋ a kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo nɔɔ, a waa naa pilɛ sɛɛŋgiaŋ ve le, a biuwaŋndo vellaa velle, a maaliaŋndo, a waa wana kɛndɛ o chaaŋ numndo, a tiindaŋndo nɔɔ, a waa wana tusiaŋ, a kɔl numndo baa tiuwo. (Kaleesiaŋnda 5:22, 23) Mi wana ŋchondoo poonyiaa aa, “Wanaa Mɛlɛka Yaawɛɛ o cho Mɛlɛka nda wa, a pɛl tɔnɔɔ.” (Sam 144:15) Mɛlɛka kɔl kɛndɔɔ Chɛhowa cho ni, nduyɛ wanaa nduaa bɛɛ cho a kɔl kɛndɛ. Vɛlɛ, te-ŋgeŋndo cho buɛiyaa Chɛhowaa cho a kɔl kɛndɛ le acheleŋnda kioo wa tɛɛŋ, a wanaa kaala ndapila tau vɛlɛ ma nɔ yiyaŋndo le nyɛ nda sɔla acheleŋnda o ba wo.—Walta Wanaa Chiisuaa 20:35.
Vɛɛ naŋ kpakpala yɛ kaala hiuwo nɔɔ le naapila? (Tofa pɛlta 7)
7. Nyunala kuɛɛ mala yɛ naa le sinaa kaala naŋ nɔ le Mɛlɛka wo?
7 Vɛɛ naŋ looku yɛ sina te kaalaa le naapila wa pɛ simnɔŋndo o kala poŋ mbo hiau kaala naŋ nɔ le Mɛlɛka wo? Yiyaŋ a sila taasioo hoo okɔɔ, “Wana o wana tosa isɔɔ o isɔɔ le num pilɛ dɛnɛ num kɛndɔɔ suee le. Nduyɛ, la tosa isɔɔ o isɔɔ le chɔmnɔŋ o ŋwaŋnda chiee lo le. La wa a tusiaŋ vellaa velle o chaaŋaa nyaa lo. Wana o wana ma chua bɛɛ chaaŋ num maa ndu hiou bɛnda a num. Nduyɛ, wana o wana o cho ko le dɛnɛ num kɛndɔɔ num pilɛ suee le ŋ landuŋ kɔl te. Nɔ kɔl landaŋndo le chaaŋnda bɛɛ dɛnɛ nda kɛndɔɔ.” (Filipiaŋnda 2:3, 4) Ŋ nyunaŋndɔ lepum aa, ‘I cho pa nilaŋ yaŋɔɔ o silaa hoo? I cho pa kindiŋndo le tosaa nyɛ Mɛlɛka yeema ya mi tosa wo? I cho pa nɛilaŋ nuuviaa le acheleŋnda malaa o kundaa niŋ a o wali pollo niŋ?’ I cho lɔɔlɔɔ suɛi bɛɛŋ le teleŋ naa yɔŋgoo a yoomuma naŋ te. Hei sim ni maa, ŋ nɔ miŋ tosa wallo kekelee nduyɛ miŋ mal sɔɔŋ naŋ tuɛi yeela tosaa lepum ndoŋ. Kɛ nyɛ o nyɛ ke naa nyaaloo mbo hiau sinaa maa Kpuluŋgumaa le chieeŋndo hini kɔl a naa le!
8. Yɛɛ Kilisiɔŋnda apum tosa yɛ le mɛɛ nda kaala Mɛlɛka yɛ?
8 Le mɛɛ nda kaala Mɛlɛka nduyɛ ma yeema le ndu piɛiyo a yoomuma ndaŋ fau yɛ, Kilisiɔŋnda apum mal walta nda wa tosaa laŋ, la wa nda nyɛsɔlaa ke tau laŋ. Wana chiɔuwaa Ɛluika cho ni. Kɛ tuupa mi ndoo muli hɔlla o wali ndɔ chiɔuwaa choo, mbo hɛli le kɔɔfaleŋ tosaa. Mi ndu nda pɔnɔ ndɔ tiuba le wali Mɛlɛkaa tosaa o lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ. Mbo dimi aa, “Sɔɔŋ yɔŋnaŋ bɔɔbɔɔ naŋ sɔla le waŋnda malaa o tanda dimi suɛi maŋgalɛi cheleŋnde niŋndo, a chaŋyaŋ naŋ tosa woŋ mala bɔɔ yoomula naalaŋ le waa la sɔvɛ.” Ɛluika cho wɔ wali chiɔuwaa tosaa. Kɛ mbo soliŋ teleŋ ndɔɔ kpeku tau a yoomuma nduaŋ le waŋnda pɛɛkoo a Chɛhowa okɔɔ, nduyɛ le puaapiliaa a ndepiliaa nduaa malaa. Mbo dimi maa hei cho ndu bɔɔ “nyaaloo kioo a kɔl hiniaa kpeekpeiyo.”
NYƐM SULAŊ O CHOO CHOO NIŊ ƆƆ O CHIEEŊNDO CHOO?
9. Le yɛɛ wana kaala kanieiyo sɔla yɛ nyaale le?
9 Mi Pɔɔl poonyiaa maa waŋnda wa niŋ “wanaa kaalaa ŋkaniaa.” O wɔsiŋ hiou woŋ niŋ, mi kɔɔfanɔɔ o lɛŋnde Aililaŋ ndeŋ niŋ suaa o poo lo a Mɛlɛka okɔɔ. Mi poo hoo kumbi bɔlɔ ndɔ ŋkanioo, mbo soli kanioŋ ŋtiŋ, nduyɛ mbo dimi aa, “Mɛlɛka nuu cho hoo ni!” Mi che bɛɛ waŋnda pum chɛl hei le, kɛ lende a bɔɔbɔɔ yiyaŋ ni. A kaala kanioŋ a nyɛm ŋ piandu woŋ. Kɛ Baabuiyo sila aa, “Wana o wana kaala kaniei, mɛɛ mɛɛ o sɔla ndi o hini kɔl te. Wana o wana kaala sullo, mɛɛ mɛɛ o sɔla sullo o hini kɔl te.” (Ikilisiaatii 5:10) Mi wana kaala kanieiyo yiyaŋ maa o sɔla wɔ tau le. O yeema mbo chɔɔlu sɔla nduyɛ mbo soliŋ yoomu ndɔɔ kpeku le kanioŋ nuuviaa. Mi hei chuu ndu “nyɛ nɛiyaa faŋga faŋga.”—Timoti Tasoo 6:9, 10.
10. Yɛɛ Baabuiyo dimi yɛ a sullo vɛlɛ a tambei okɔɔ?
10 I cho tonya maa naa kpou yeema kaniei. Mii manda naa lepum. (Ikilisiaatii 7:12) Kɛ miŋ wa pa a kɔl kɛndɛ te ŋ nɔ pɛ kaniei le bahawɛila naala kpeekpeilaŋ solioo? Ei! (Nuawɔ Ikilisiaatii 5:12.) Mi Akɔɔ, po Chakɛɛ wo piɛi aa, “Tosa I wa wana sulaa le, nduyɛ I wa vɛlɛ wana tambɛi le. Kɛ ma ke ya o ya dia o paaleŋ niŋ ndo.” I cho tɛtɛlɛ le biyɔɔ bila sabu poo hoo ndoo yeema mbo wa o tambii wɔɔŋ wɔɔŋnde niŋndo le. Mbo dimi maa o yeema mbo wa o tɔɔndaŋndo niŋ le viileŋ tosaa le. Kanifuule, viileŋ le chuu Mɛlɛka tɔɔ wɔɔŋndo. Kɛ le sabu yɛɛ ndoo yeema yɛ mbo wa wana sulaa le? Mbo poonyiaa aa, “Kani te I hiu nɔɔ pɛ tau, I kuɛ le num kiɔɔ, I dimi maa I sina num Mɛlɛka Yaawɛɛ le.” (Pulɔwaa 30:8, 9) Kɛlɛŋgaa a sina wanaa dɔu tiindaŋndo o sullo niŋ mbo hiau Mɛlɛka wo.
11. Yɛɛ Chiisu ndoo dimi yɛ a kaniei okɔɔ?
11 Wana kaala kanieiyo nɔla mbo nɛŋi Mɛlɛka kɔl te. Mi Chiisu dimi aa, “Buɛi o buɛi cho mbo wa le masaa ŋiɔɔŋ te. Kani fuule, te hoo o kaala ni, o tul o pilɔɔ leyɛ. Te hoo o diikuŋ ni, o diikuŋ o pilɔɔ le. Lelaŋ, wana lenduŋ kɔl o nyɛ sɔlaa, ma nɔla Mɛlɛka saaŋgial te.” Mbo dimi vɛlɛ aa, “La chuuŋgiaa nyɛm sulaŋ chieeŋ nanuŋ te. Kani fondole, nyɛm sulaŋ chieeŋ nanuŋ, muŋ muŋ mi ŋ sɔwa, nduyɛ, kaaŋguaa nɔla ma tɛɛmbuu muŋ. O koŋ kɔɔli, viiya nɔla ma pɛl chiɛiyo ma luɛi ma chiimbuu. Nyɛm sulaŋ ɛchɛnɛ, muŋ nya chuuŋgiaa ni. Kani, loŋ ndu ndu, nyɛm numndoŋ ŋ sɔwa le, kaaŋguaa tɛɛmbuu le, nduyɛ, viyaa luei ma chiimbuu le.”—Maatiu 6:19, 20, 24.
12. Vɛɛ yoomu tɛtɛlɔɔ mala yɛ naa le Mɛlɛka piɛiyo? Chɔmndɔ taamaseliiyo.
12 Buɛiyaa Chɛhowaa a bɔɔbɔɔ cho kindiŋndo le yoomu tɛtɛlɔɔ nɔɔ. A che maa keŋ tosaa cho nda chɔɔloo teleŋndo kioo le Chɛhowa piɛiyo, nduyɛ hei cho vɛlɛ tosaa ma wa a nyaale. Mi Chak cho o lɛŋnde Amɛlika leŋ niŋndo pisi chiɛi ndɔ bɛndoo a yulale ndɔleŋ le halikpeŋ mbo tosa kɔɔfaleŋ nda laa ndɔ. Mbo tɛɛsiaa aa, “I wa ikala le chiɛi naa kɛndɛ kɛndɔɔ pisioo a lɛŋnde naŋ nɔ leŋ.” Kɛ le wɔsiŋ bɔɔbɔɔ mi ndoo miiŋgu o bɛɛ a kɔl tambɛiyo a bahawɛila o wa sɔlaa o wallo niŋndaŋ. Mbo dimi aa, “Laa ni cho kɔɔfanɔ lɔɔlɔɔ wo wo, wa a kɔl kɛndɛ. Mi ndoo dimi aa, ‘I nɔ wana banda hiou kpou wo!’ Le mɛɛ ya bɛɛ cho suŋ suŋ kɔɔfaleŋ tosaa yɛ, naa ŋiɔɔŋ kpou cho wallo le Waŋndo opilɛ kpe, Chɛhowa.”
‘Yoomu nuu cho pa chɔmndo maa I laalaŋ pa kpeekpei a nyɛ Baabuiyo dimi a kaniei okɔɔ wo?’
Vɛɛ naŋ kpakpala yɛ kaala ikanioo? (Tofa pɛlta 13)
13. Yɛɛ mala yɛ naa le yaasiaa mɛɛ naŋ che kaniei yɛ?
13 Te ŋ yaasiaa pɛ mɛɛ naŋ che kaniei yɛ, ŋ nɔ miŋ dimi tonyaa nduyɛ miŋ nyunaŋ aa, ‘Yoomu nuu cho pa chɔmndo maa I laalaŋ pa kpeekpei a nyɛ Baabuiyo dimi a kaniei okɔɔ wo? Baa kaniei nuuviaa cho nyɛ sɔvɛ bɛndoo o yoomu nuu niŋ ni? Baa I buulaŋ le nyɛm kiɔɔŋ mbo hiau chaŋyɛi nii a Chɛhowa vɛlɛ a waŋchieeya? I laalaŋ pa kpeekpei maa Chɛhowa cho ya nyɛm ya hau ba woŋ ke?’ Ŋ nɔ tiindaŋndo maa fɛɛŋ bɛɛ Chɛhowa hui wanaa dɔu tiindaŋndo o ndu niŋnda le!—Maatiu 6:33.
-
-
Kaala Suu Kuɛɛ Huŋ yɛ a Nyaale Kpeekpeiyo?Bandu Mɛŋgɛlaa—2018 | Tɛɛkpaa
-
-
4. Le yɛɛ i cho suɛi wɔɔŋ le kaalaa nɔɔ o tiŋ le naapila le?
4 Mi Pɔɔl poonyiaa aa, “waŋnda chieeya a nɔ niŋ yiyaŋ le chaaŋaa ndaa waŋnda chieeya le, mɛɛ le nda pila.” Baa hei sim ni maa i cho suɛi wɔɔŋ le numpila kaalaa? Sako. I cho suɛi wɔɔŋ le naapila kaalaa le. Lende Chɛhowa toosiaa naa ni. Mi Chiisu dimi aa, “Kaala wana nya chiɛɛliaŋndo [“chaaŋ num wana chioo,” NW] mɛɛ ŋ kaala num pila yɛ.” (Maki 12:31) Ŋ nɔla pɛɛŋ miŋ kaala acheleŋnda le, te ŋ kaala fɛŋ naapila le. Baabuiyo dimi aa, “Waŋ piaanduaa nɔ ma kaala laandaa ndaa, mɛɛ nda kaala dialluŋ ndaaŋ nda pilaŋ yɛ. Wana o wana kaala laa ndɔ pɛ, mɛɛ ndu pila o kaala koŋ ni. Kani fondole, wana o wana cho mbo tul dialluŋ ndɔŋ ndu pilaŋ leyɛ le. O koŋ kɔɔli, nyɛ o tosal dialluŋ ndɔŋ ndo ndu cho ni, nyɛdiaa muŋ kioo, a mandaa muŋ nyɛ kɛndɛ kɛndɛi.” (Ɛfisiaŋnda 5:28, 29) Lelaŋ, hei chɔm kpendekele maa ŋ nɔ kuee miŋ nɔ kaalaa o tiŋ le naapila.
-
-
Kaala Suu Kuɛɛ Huŋ yɛ a Nyaale Kpeekpeiyo?Bandu Mɛŋgɛlaa—2018 | Tɛɛkpaa
-
-
NYƐM SULAŊ O CHOO CHOO NIŊ ƆƆ O CHIEEŊNDO CHOO?
-
-
Kaala Suu Kuɛɛ Huŋ yɛ a Nyaale Kpeekpeiyo?Bandu Mɛŋgɛlaa—2018 | Tɛɛkpaa
-
-
10. Yɛɛ Baabuiyo dimi yɛ a sullo vɛlɛ a tambei okɔɔ?
10 I cho tonya maa naa kpou yeema kaniei. Mii manda naa lepum. (Ikilisiaatii 7:12) Kɛ miŋ wa pa a kɔl kɛndɛ te ŋ nɔ pɛ kaniei le bahawɛila naala kpeekpeilaŋ solioo? Ei! (Nuawɔ Ikilisiaatii 5:12.) Mi Akɔɔ, po Chakɛɛ wo piɛi aa, “Tosa I wa wana sulaa le, nduyɛ I wa vɛlɛ wana tambɛi le. Kɛ ma ke ya o ya dia o paaleŋ niŋ ndo.” I cho tɛtɛlɛ le biyɔɔ bila sabu poo hoo ndoo yeema mbo wa o tambii wɔɔŋ wɔɔŋnde niŋndo le. Mbo dimi maa o yeema mbo wa o tɔɔndaŋndo niŋ le viileŋ tosaa le. Kanifuule, viileŋ le chuu Mɛlɛka tɔɔ wɔɔŋndo. Kɛ le sabu yɛɛ ndoo yeema yɛ mbo wa wana sulaa le? Mbo poonyiaa aa, “Kani te I hiu nɔɔ pɛ tau, I kuɛ le num kiɔɔ, I dimi maa I sina num Mɛlɛka Yaawɛɛ le.” (Pulɔwaa 30:8, 9) Kɛlɛŋgaa a sina wanaa dɔu tiindaŋndo o sullo niŋ mbo hiau Mɛlɛka wo.
-