ယမဲာ်ဆှးဆူၣ် ဘၣ်ဆၣ် ယကဲထီၣ် ပှၤမၤ မံၤၡၢၤနရံၤ

ယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖဲ ၁၉၅၁ လၢဝ့ၢ်ဘံအဲနၤ, ကီၢ်အီးစထြံယါ ဒီးယဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ် ကဲဝဲခဲးသလ့း. ယၤန့ၣ် ယမဲာ်ဆှးဆူၣ် ဘၣ်ဆၣ် ယနာ်ကစၢ်ယွၤ ဒီးယဃ့ထုကဖၣ် ထီဘိလီၤ. ဖဲယအိၣ်ခွံနံၣ်အခါ ယပါစးထီၣ် မၤလိလံာ်စီဆှံဒီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး. လၢခံန့ၣ် ယမိမၤလိလံာ်စီဆှံ တပူၤဃီဒီးယပါ စ့ၢ်ကီး.

လၢခံတယံာ်ဘၣ်န့ၣ် ပအိၣ်လၢ ဒိဘလ့ၤ အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် လၢဝ့ၢ်ဘံအဲနၤ. ပဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ် ညီနုၢ် ပမၤသကိးတၢ် ဒ်သိးသိး. အဒိ ပဖးဒီးမၤလိသကိး လံာ်စီဆှံ, ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တပူၤဃီ ဒီးမၤစၢၤတၢ်လၢ ကဝီၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်. စးထီၣ်လၢ ယနီၢ်ဆံးခါန့ၣ် ယပါမၤစၢၤယၤဒ်သိး ယတၢ်အဲၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကဒိၣ်ထီၣ် အါထီၣ်. နီၢ်ကီၢ်န့ၣ် ယပါဃ့ထုကဖၣ်လၢ ယၤဒီးယဒ့မုၣ် ကမၤပှၤလဲၤလၢညါ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲန့ၣ်အခါန့ၣ် ယတအဲၣ်ဒိးမၤ ပှၤလဲၤလၢညါဘၣ်.

စးထီၣ်မၤ ကစၢ်ယွၤတၢ်မၤ လၢဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤ

ယဒိးဘျၢထံဖဲ ၁၉၆၅ ဒီးဖဲန့ၣ်အခါ ယအိၣ် ၁၄ နံၣ်. ဖဲယလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ ယမ့ၢ်ဘၣ်တဲတၢ်ဒီး ပှၤလၢယတသ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ် အကီဘၣ်ယၤညါ. ဒီးယတူၢ်ဘၣ်လၢ ပှၤသးစၢ်အဂၤတဖၣ်န့ၣ် အဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ယၤ ဒီးယဘၣ်သးလၢ အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်သးယၤ. အဃိ ယဘျၢထံဝံၤ တယံာ်ဘၣ် အလီၢ်ခံ ယစးထီၣ် ရ့လိာ်သးဒီး ပှၤလၢအတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤဘၣ်. ယရ့ဒီးအဝဲသ့ၣ် မုာ်မးသနာ်က့ ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ် တကဲပှၤအုၣ်သးဘၣ်အဃိ ယသးလၢအသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ် မၤတံာ်တာ်ယၤဒိၣ်မး. ဘၣ်ဆၣ် ယပတုာ် ယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးအဝဲသ့ၣ် တန့ၢ်ဘၣ်. အဃိ တၢ်မနုၤ မၤစၢၤယၤလဲၣ်.

ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဒိရသ့ၤ လၢအအိၣ် ၁၆ နံၣ်န့ၣ် အဟဲပၠီလၢ ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်. ယထံၣ်ဘၣ်လၢ အစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တဟံၣ်ဘၣ်တဟံၣ်မုာ်မး. ယသးပှၢ်န့ၢ်အီၤတစဲး ဘၣ်ဆၣ် ယဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် တဆူၣ်ဒ်သိးဒီးအီၤဘၣ်. ယဆိကမိၣ်လီၤသးလၢ ‘ယမိယပါ ကဲယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး ခံဂၤလၢာ်လီၤ. မ့မ့ၢ် ဒိရသ့ၤန့ၣ် အဟံၣ်ဖိဃီဖိ တကဲယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး နီတဂၤဘၣ်. အဘၣ်ကွၢ်ထွဲ အမိလၢအဆိးက့ ဘၣ်ဆၣ် အဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ထီဘိ.’ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဒိရသ့ၤ အဒိအတဲာ်န့ၣ် မၤဆူၣ်ထီၣ်ယသးလၢ ယကမၤအါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤ. လၢခံန့ၣ် ပမၤသကိး ပှၤလဲၤလၢညါ. ခီၣ်ထံးခါန့ၣ် ပမၤဆိ ပှၤလဲၤလၢညါမၤစၢၤတၢ် ဒီးလၢခံန့ၣ် ပမၤပှၤလဲၤလၢညါ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဒိရသ့ၤ ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မုာ်မး ဒီးယၤစ့ၢ်ကီး ယဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် မုာ်ဒိၣ်မး. တကးဒံးဘၣ် ဒိရသ့ၤ မၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ အဆိကတၢၢ်တခါ. လၢခံယံာ်ထီၣ်ဒီး ဖဲယလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် လၢတဟံၣ်ဘၣ်တဟံၣ်, လၢကျဲ ဒီးလၢတၢ်လီၢ် တတီၤဂ့ၤ တတီၤဂ့ၤအခါ ယတဘၣ်ယိၣ်တၢ် အါအါလၢၤဘၣ်.

ဖဲယမၤပှၤလဲၤလၢညါ အဆိကတၢၢ် တနံၣ်န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဟၣ်စၢး လၢအကဲ ပှၤအီးစထြံယါဖိန့ၣ် အလီၤဘၣ်မူဒါလၢ ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်. ဖဲအလဲၤအိၣ်သကိးအကၠီ လၢအကဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး လၢကီၢ်ခဲနဒၣ်အခါ အမၤလိဘၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဖဲန့ၣ်. အကဲ ပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီ ဒီးလီၤဘၣ် မူဒါလၢ ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဖဲဝ့ၢ်ဘံအဲနၤ. စးထီၣ်လၢ ယထံၣ်အီၤန့ၣ် ယကွၢ်အီၤဂ့ၤ တဘျီဃီလီၤ. အီၤန့ၣ် အအဲၣ်ဒိးကဲထီၣ် မံၤၡၢၤနရံၤ, မ့မ့ၢ်ယၤန့ၣ် ယသးတပၣ်ဘၣ်. အဃိ ယတတဲအီၤလၢ ယကွၢ်အီၤဂ့ၤ တဘျီဃီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် လၢခံန့ၣ် ပပာ်တၢ်အဲၣ်တီ, ပဖျီသး ဒီးမၤသကိး ပှၤလဲၤလၢညါ လၢကီၢ်အီးစထြံယါ.

ပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ ကကဲထီၣ် ပှၤမၤမံၤၡၢၤနရံၤ

ယဝၤတဲဘၣ်ယၤလၢ အဘၣ်သးကဲထီၣ် ပှၤမၤမံၤၡၢၤနရံၤ အဂ့ၢ်ထီဘိ, ဘၣ်ဆၣ် အတမၢဆူၣ်ယၤဘၣ်. သနာ်က့ အသံကွၢ်ယၤ တၢ်သံကွၢ်လၢ ကမၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကဆိကမိၣ်ထံ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ. အတဲယၤလၢ “ပဖိတအိၣ်ဘၣ်အဃိ နဆိကမိၣ် ပမၤအါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤ ကသ့ဒံးဧါ.” ယကဲပှၤလၢ အမဲာ်ဆှးဆူၣ် သနာ်က့ ယမၤပှၤလဲၤလၢညါ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲယဆိကမိၣ်လၢ ယကဘၣ်ကဲထီၣ် ပှၤမၤမံၤၡၢၤနရံၤအခါ အကီဘၣ်ယၤညါ. ယဝၤပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဝံသးစူၤထီဘိ ဒီးဆဲးမၤစၢၤယၤလၢ ယကဆိကမိၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ဖီတၢၣ်လၢ ပကကဲထီၣ် ပှၤမၤမံၤၡၢၤနရံၤ. တကးဒံးဘၣ် အဟ့ၣ်ကူၣ်ယၤလၢ ယကသးစၢၢ်ဆၢအါလၢ ကမၤစၢၤပှၤဂၤ ဒီးတဘၣ်သးစၢၢ်ဆၢလၢ ယနီၢ်ကစၢ် တၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်ဘၣ်. အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အံၤ ကဲဘျုးလၢယဂီၢ်ဒိၣ်မး.

လၢခံန့ၣ် ယဘၣ်သးကဲထီၣ် ပှၤမၤမံၤၡၢၤနရံၤအဃိ ပတီၣ်ထီၣ်လံာ်လၢ ပကလဲၤထီၣ် ကံးလဧးကၠိ. ဘၣ်ဆၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အမၤတၢ်လၢ ဝဲၤတြၢ်န့ၣ် တဲယၤလၢ ယကဘၣ် မၤလိအါထီၣ် ကီၤလၤဝါကျိာ်. ယဂုာ်ကျဲးစၢး မၤလိကီၤလၤဝါကျိာ် သၢနံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ပန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢ ကလဲၤမၤစၢၤတၢ်လၢ ယူၤကိၤစလါဘံယါ အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် လၢဝ့ၢ်စီလဘၢၤ, ကီၢ်အီးစထြံယါ. လၢနွံနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ပစံၣ်တဲတဲလီၤ ပှၤလၢအတဲ စၢၤဘိၤ-ခရိၣ်အ့ၡၢၣ်အကျိာ် ဒီးဖဲန့ၣ် ပမၤစ့ၢ်ကီး ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် အတၢ်မၤတနံၣ်. စၢၤဘိၤ-ခရိၣ်အ့ၡၢၣ် အကျိာ်န့ၣ် အကီဒိၣ်မး ဘၣ်ဆၣ် ပန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ တဘျုးခါညါ.

လၢခံ ဖဲ ၁၉၇၉ နံၣ်န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအမၤတၢ်လၢ ဝဲၤတြၢ် မၢပလဲၤလၢ ကီၢ်ဘူၣ်က့ရံယါ တစိၢ်တလီၢ်. လၢကီၢ်ဘူၣ်က့ရံယါန့ၣ် ပှၤတြီဃာ်ဝဲ ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်မၤအဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် မၢပလဲၤဖဲန့ၣ် ဒ်သိးဒီး ပလဲၤဟးကသုၣ်ကသီ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် မၤလိာ်ပှၤလၢ ပတဘၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ် မၢပလဲၤစိာ် ပတၢ်ကရၢကရိလံာ်လဲၢ် ဆံးဆံးဖိတဖၣ် လၢဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ယဲၢ်ဂၤအဂီၢ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဖၣ်အံၤ အအိၣ်လၢ စိဖံယၤ လၢအကဲဝဲ ကီၢ်ဘူၣ်က့ရံယါ အဝ့ၢ်ခိၣ်. ယပျံၤတၢ်ညါ ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤယၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ယဲၢ်ဂၤန့ၣ် ပှၤမ့ၢ်ဘၣ်သး ပၢနုာ်အဝဲသ့ၣ်လၢဃိာ်ပူၤ တဘျီဂ့ၤတဘျီဂ့ၤန့ၣ် ပှၤပၢနုာ်သ့. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲယထံၣ်ဘၣ် အဝဲသ့ၣ် အတၢ်သးဒူ ဒီးတၢ်သးခုအခါ ယသးဆူၣ်ထီၣ်လၢ ယကမၤမူဒါ တမံၤဂ့ၤ တမံၤဂ့ၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ကရၢကရိမၢယၤ.

တကတီၢ်ဃီန့ၣ် ပတီၣ်ထီၣ်ကဒီးလံာ်လၢ ကထီၣ်ကံးလဧးကၠိ ဒီးတဘျီအံၤ ပှၤကွဲမုာ်ပှၤလၢ ပကထီၣ်ကၠိ. ပဆိကမိၣ်လၢ ပကလဲၤထီၣ်ဘၣ်ကၠိအံၤ လၢကီၤလၤဝါကျိာ် လၢကီၢ်အမဲရကၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၁၉၈၁ န့ၣ် ပတၢ်ကရၢကရိ ဒုးအိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီး ကံးလဧးကၠိ လၢဝ့ၢ်ဝံးစဘၤဒဲ ဖဲကီၢ်ကၠၢမနံၣ်. ပထီၣ်ဘၣ်ကၠိအံၤလၢ ကၠၢမနံၣ်ကျိာ်အဃိ ယနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ညီတစဲး. ပကလီၤဘၣ်မူဒါဖဲလဲၣ်.

ပလီၤဘၣ်မူဒါလၢ ထံကီၢ်လၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအိၣ်အါ

ပလီၤဘၣ်မူဒါလၢ ကီၢ်ကဲၣ်နယၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ကီၢ်ကဲၣ်နယၣ် ဝဲၤတြၢ်အရူ အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ မ့ၢ်ပသးအိၣ် လဲၤမၤစၢၤတၢ်လၢ ကီၢ်ယူၤကၣ်ဒၣ် လၢအအိၣ်ဘူးဒီး ကီၢ်ကဲၣ်နယၣ်ဧါ. တချုးလၢ ပလဲၤတုၤဒံးဘၣ် ပူၤကွံာ်အနံၣ်တဆံဘျဲၣ်န့ၣ် သုးခိၣ်အံဒံ အၤမ့ ဒိၣ်စိဒီးပၢက့ၤတၢ်လၢ ကီၢ်ယူၤကၣ်ဒၣ် အပဒိၣ်အလီၢ်. ဖဲသုးခိၣ်တဂၤအံၤ ပၢတၢ်အခါ အမၢပှၤမၤသံ ပှၤလၢအကထိတဖၣ် ဒီးပှၤလၢအကကွဲၢ်တဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲနးမး. လၢခံ ဖဲ ၁၉၇၉ နံၣ်န့ၣ် ပှၤလၢအထီဒါ သုးခိၣ်အံဒံ အၤမ့န့ၣ် မၤန့ၢ်က့ၤဝဲ အတၢ်ပၢ ဒီးနီဟးထီၣ်ကွံာ်အီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ယတဘၣ်သးလဲၤလၢ ထံကီၢ်လၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအိၣ်အါဘၣ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကနၢ်ပၢၢ် ယတၢ်တူၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ကံးလဧးကၠိန့ၣ် မၤစၢၤပှၤလၢ ပကနာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ အဃိ ပအၢၣ်လီၤလၢ ပကလဲၤ.

တၢ်အိၣ်သးလၢ ကီၢ်ယူၤကၣ်ဒၣ်န့ၣ် လီၤပျံၤလီၤဖုးဒိၣ်မး ဒီးတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ တအိၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကဲထီၣ်သးန့ၣ် ယဝၤတဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ၂၀၁၀ နံၣ်ကတၢၢ်လံာ်တၢ်ပာ်ဖျါ ဒ်အံၤ. “ထံ, မ့ၣ်အူ ဒီးတၢ်အဂၤ လၢပလိၣ်ဘၣ်န့ၣ် ပဒိၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ပှၤတန့ၢ်လၢၤဘၣ်. တၢ်ဆဲးကျိး လၢလီတဲစိစ့ၢ်ကီး တန့ၢ်လၢၤဘၣ်. လီၤဆီဒၣ်တၢ် လၢမုၢ်နၤခီန့ၣ် ပှၤခးလိာ်သး ဒီးပှၤဟုၣ်တၢ်. အဃိ ဖဲတၢ်ခံးလီၤအခါန့ၣ် ပှၤအိၣ်လၢဟံၣ်ပူၤ ကိးဂၤဒဲး ဒီးအဝဲသ့ၣ်မုၢ်လၢ် ဒီးဃ့ထုကဖၣ်လၢ ပှၤတဟဲတမျာ်အဝဲသ့ၣ် ဒီးမၤသံအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်.” တၢ်အိၣ်သးန့ၣ် ကီဝဲဒိၣ်မး သနာ်က့ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ယူၤကၣ်ဒၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်နာ် လၢအဂၢၢ်ကျၢၤ.

ဖဲ ၁၉၈၂ နံၣ်န့ၣ် ယၤဒီးယဝၤ လဲၤတုၤလၢ ကၤဖလၤ လၢအကဲဝဲ ကီၢ်ယူၤကၣ်ဒၣ် အဝ့ၢ်ခိၣ်. ဖဲပလဲၤတုၤ အဆိကတၢၢ် ယဲၢ်လါန့ၣ် ပအိၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါစဲ ဒီးအမါ ခရံာ်စတံနၤ ဝါစဝၤ အဟံၣ်. အဝဲသ့ၣ် အိၣ်တပူၤဃီဒီး အဖိယဲၢ်ဂၤ ဒီးအဘူးအတံၢ်လွံၢ်ဂၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ဝါစဝၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် အီၣ်ဘၣ်တၢ်အီၣ် တနံၤတဘျီလီၤ ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ် သးအိၣ်တူၢ်လိာ်ပှၤ ဒီးအတၢ်အီၣ် အိၣ်စှၤသနာ်က့ အဝဲသ့ၣ် ဒုးအီၣ်ပှၤစ့ၢ်ကီး. ဖဲပအိၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်အခါ ယၤဒီးယဝၤန့ၣ် ပမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အအိၣ် လၢအကဲဘျုးလၢ ပမံၤၡၢၤနရံၤ အတၢ်မၤ ဒီဒူၣ်ညါ. အဒိ ဖဲပလုၢ်ထံအခါ ပတသူထံ အါအါဘၣ် ဒီးထံလၢပလုၢ်အီၤန့ၣ် ပသူက့ၤလၢ ကလူတၢ်ဟးလီၢ်ထံ. ဖဲ ၁၉၈၃ နံၣ်န့ၣ် ယၤဒီးယဝၤ လဲၤပၠီအိၣ်လၢ ပနီၢ်ကစၢ်ဟံၣ် ဒီးတၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ် တအိၣ်အါအါဘၣ်.

ပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မုာ်မး. ယနီၣ်ဘၣ်ဒံး, လၢတလါအတီၢ်ပူၤန့ၣ် ပနီၤလီၤဘၣ် မဲးကစံအဘ့ၣ် ၄,၀၀၀ ဘျဲၣ်ညါ. ဖဲပထံၣ်ဘၣ် ပှၤသးအိၣ်တူၢ်လိာ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအခါ ပသးခုဒိၣ်မး. ပှၤတဖၣ်န့ၣ် ပာ်ဒိၣ်ကစၢ်ယွၤ ဒီးဘၣ်သးတဲသကိး လံာ်စီဆှံအဂ့ၢ်. ညီနုၢ်န့ၣ် ယၤဒီးယဝၤ ပမၤတၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ အခါ ၁၀ တုၤလၢ ၁၅ ခါညါ. ဒီးပမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဖၣ် အအိၣ်အါမး. အဒိ ကိးနွံဒဲးန့ၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်လဲၤထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်လဲၤလၢခီၣ် ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ် တတဲအါတၢ် နီတဘျီဘၣ် ဒီးနံၤကမှံထီဘိ.

ဖဲ ၁၉၈၅ ဒီး ၁၉၈၆ နံၣ်န့ၣ် တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ကဒီး ခံဘျီလၢ ကီၢ်ယူၤကၣ်ဒၣ်. ပထံၣ်ဘၣ် ဖိသၣ်တဖၣ် စိာ်ဃာ်ဝဲကျိ ဒီးဖိသၣ်တဖၣ်အံၤ ပှၤမၢအဝဲသ့ၣ်ကဲသုး ဒီးအိၣ်ခိးတၢ်လၢကျဲ. ဖဲပလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ ပဃ့ထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးပကအိၣ်ဒီး တၢ်ကူၣ်သ့, ဟးဆှဲး တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် ဒီးပာ်ပသးမုာ်မုာ်. ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ စံးဆၢပတၢ်ထုကဖၣ်နီၢ်ကီၢ်. ဖဲပထံၣ်လိာ်သးဒီး ပှၤတဂၤဂၤလၢ အအဲၣ်ဒိးမၤလိ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအခါ ညီနုၢ်န့ၣ် ပသးပ့ၤနီၣ်ကွံာ် ပတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးလၢာ်ပျီ.

ပှၤထံဂၤကီၢ်ဂၤဖိ လၢအဟဲအိၣ်လၢ ကီၢ်ယူၤကၣ်ဒၣ်န့ၣ် ပစံၣ်တဲၤတဲလီၤစ့ၢ်ကီး အဝဲသ့ၣ်မုာ်မး. အဒိ ပထံၣ်လိာ်သးဒီး ပှၤဒီမိၢ်ဝၤခံဂၤ လၢအအိၣ်ဟဲလၢ ထါထၤစတဲ (ကီၢ်ရၢၡါ တၢ်လီၢ်ခၢၣ်သး) ဒီးပမၤလိ လံာ်စီဆှံဒီး အဝဲသ့ၣ်. ပှၤဒီမိၢ်ဝၤခံဂၤအံၤ အမံၤမ့ၢ် မၢၤရါ ဒီးဒ့လဘၤ အၤဘထလ့. မၢၤရါန့ၣ် အကဲဝဲ ကသံၣ်သရၣ်တဂၤ. ပှၤဒီမိၢ်ဝၤခံဂၤအံၤ ဒိးဘျၢထံ ဒီးဆဲးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ လၢတၢ်သးတီ. လၢခံန့ၣ် ယထံၣ်လိာ်သးဒီး ထဲးထံၤယါနၤ ဘလံစကၤ လၢအအိၣ်ဟဲလၢ ကီၢ်ယူၣ်ခြ့. ဒီးဖဲန့ၣ်အခါ အသးလီၤစၢ်ဒိၣ်မး ဒီးအဆိကမိၣ်လၢ အကမၤသံလီၤအသး. ထဲးထံယါနၤ ဒိးဘျၢထံ ဝံၤအလီၢ်ခံ အက့ၤပၠီလၢ ကီၢ်ယူၣ်ခြ့ ဒီးလၢခံန့ၣ် အမၤစၢၤတၢ်လၢ ကကွဲးကျိာ်ထံ ပတၢ်ကရၢကရိလံာ်လဲၢ် လၢယူၣ်ခြ့အကျိာ်.a

မူဒါလၢအသီ

ဖဲ ၁၉၉၁ နံၣ်န့ၣ် ယၤဒီးယဝၤ လဲၤဟးကသုၣ်ကသီလၢ ကီၢ်အီးစထြံယါ ဒီးကီၢ်အီးစထြံယါ အဝဲၤတြၢ် ဒုးသ့ၣ်ညါပှၤလၢ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် မူဒါလၢအသီ လၢပကဘၣ်လဲၤလၢ ကီၢ်ဘူၣ်က့ရံယါ. လၢထံကီၢ်တနီၤ လၢအအိၣ်လၢ ယူရပၤအကီၢ်မိၢ်ပှၢ်န့ၣ် ပှၤတြီဃာ် ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ တဘျုးနံၣ်ညါ. ဘၣ်ဆၣ် လၢခံန့ၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်က့ၤ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒီးလၢထံကီၢ်တနီၤအံၤ အကျါန့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး ကီၢ်ဘူၣ်က့ရံယါ. ဒ်ယတဲလၢ အခီၣ်ထံးအသိး ယၤဒီးယဝၤန့ၣ် ပလဲၤစိာ်ခူသူၣ် လံာ်လဲၢ်တဖၣ် လၢကီၢ်ဘူၣ်က့ရံယါ ဒီးဖဲန့ၣ်အခါ ပှၤတြီဃာ် ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ. ဘၣ်ဆၣ် ခဲအံၤန့ၣ် ပန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢ ပကလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖဲန့ၣ်.

ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် မၢပလဲၤလိၤလိၤလၢ ကီၢ်ဘူၣ်က့ရံယါ ဒီးတမၢပက့ၤကဒါလၢ ကီၢ်ယူၤကၣ်ဒၣ်ဘၣ်. အဃိ ပတက့ၤဘၣ်လၢ ပမံၤၡၢၤနရံၤအဟံၣ်, တဘိၣ်ထီၣ်ဘၣ် ပတၢ်ဖိတၢ်လံၤ ဒီးတဆၢဂ့ၤဆၢဝါဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါဘၣ်. ပလဲၤလၢ ကီၢ်ကၠၢမနံၣ် အဘ့ၤသ့လး, န့ၢ်ဘၣ်ကါ တခိၣ် ဒီးလဲၤနီကါလၢ ကီၢ်ဘူၣ်က့ရံယါ. ပလီၤဘၣ်မူဒါလၢ ဝ့ၢ်စိဖံယၤ ဒီးပမၤစၢၤတၢ်လၢ ကရူၢ်ဖိတကရူၢ်လၢ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိ ကအိၣ်ဝဲအဂၤ ၂၀.

လၢကီၢ်ဘူၣ်က့ရံယါန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲအသီ တဘျုးခါညါ. တၢ, ပတနၢ်ပၢၢ် ဘူၣ်က့ရံယါ အကျိာ်ဘၣ်. ခံ, လံာ်လၢ ဘူၣ်က့ရံယါ အကျိာ်န့ၣ် အိၣ်ထဲခံဘ့ၣ် လၢအမ့ၢ်ဝဲ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဆှၢနၤဆူ တၢ်မူအထူအယိာ် ဒီး ယလံာ်စီဆှံပူ. သၢ, ပကစးထီၣ် တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ တခါခါအဂီၢ် အကီဘၣ်ပှၤဒိၣ်မး. ပထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်အံၤ သနာ်က့ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ ပကရူၢ်ပူၤန့ၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဆူၣ်မး. အီသဒီးခရံာ်ဖိတဖၣ် ထံၣ်ဝဲတၢ်လၢပမၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ် တဘၣ်သးဝဲဘၣ်. အဃိ အဝဲသ့ၣ် စးထီၣ်ထီဒါပှၤ.

ဖဲ ၁၉၉၄ န့ၣ် ပဒိၣ်တပာ်ပနီၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး ဒ်တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ အဘၣ်လိာ်သးဒီး ထံကီၢ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢၤဘၣ် ဒီးပှၤဘူၣ်က့ရံယါဖိ ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ပတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါန့ၣ် အလီၤဘၣ်ယိၣ်. ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တနီၤန့ၣ် ပှၤဖီၣ်အဝဲသ့ၣ်. ဒီးလၢလံာ်တၢ်ကစီၣ်ပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤ လၢ TV ပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤ ပှၤတဲလံၣ်တဲလီပဂ့ၢ်. အဝဲသ့ၣ် တဲဝဲလၢ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်န့ၣ် တပျဲလၢ အဖိကသွီတၢ်သွံၣ်ဘၣ်အဃိ အမၤသံဖိသၣ်. ဒီးတဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ပမၢပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ မၤသံလီၤ အနီၢ်ကစၢ်သး. အဃိ ပကလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ် အကီဘၣ်ပှၤဒိၣ်မး. ဒီးဖဲပလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ ပှၤကိးဃါပှၤ, ပှၤတၢၣ်ပှၤဒီးပလံး ဒီးပှၤကွံာ်ပှၤ. ပကန့ၢ်ဘၣ် လံာ်လဲၢ်အဂီၢ် အတညီဘၣ် ဒီးပကငါ တၢ်လီၢ်လၢ ကထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ကီဖးဒိၣ်ညါ. တကးဒံးဘၣ် ပလံးဟဲမၤတံာ်တာ် ဒီးမၤပတုာ်ဝဲ ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်. ပှၤသးဟ့ပှၤ ထဲအံၤညါန့ၣ် ပတလဲၤခီဖျိဘၣ် နီတဘျီဘၣ်. ပမ့ၢ်ထိၣ်သတြီၤက့ၤ တၢ်အိၣ်သးအံၤ ဒီးပှၤလၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ယူၤကၣ်ဒၣ် အတၢ်အိၣ်သးန့ၣ် အလီၤဆီ ဖးဒိၣ်ညါ. ဘၣ်ဆၣ် ပလဲၤခီဖျိ တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်အံၤ န့ၢ်ဒ်လဲၣ်.

ပရ့လိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအဃိ အကဲဘျုးလၢ ပဂီၢ်ဒိၣ်မး. အဝဲသ့ၣ် ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးအဝဲသ့ၣ် သးခုဒိၣ်မးလၢ ပအိၣ်ဖဲန့ၣ် ဒီးမၤစၢၤဘၣ်အဝဲသ့ၣ်. ပကွၢ်ထွဲလိာ်သး ဒီးမၤစၢၤလိာ်သး. လၢတၢ်လဲၤခီဖျိ တခါအံၤ ပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိလၢ ပမ့ၢ်အဲၣ်ပှၤဂၤ ဒီးတသးစၢၢ်ဆၢလၢ ပနီၢ်ကစၢ် တၢ်ကီတၢ်ခဲဘၣ်န့ၣ် ပလီၤဘၣ်မူဒါဖဲလဲၣ်ဂ့ၤ ဖဲလဲၣ်ဂ့ၤ ပကအိၣ်ဒီးတၢ်သးခု.

လၢခံ စှၤကိာ်နံၣ်န့ၣ် တၢ်အိၣ်သးဂ့ၤထီၣ် ဒီးပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ညီထီၣ်. ဒီးဖဲ ၁၉၉၈ နံၣ်န့ၣ် ပဒိၣ်ပာ်ပနီၣ်ဝဲ ပတၢ်ကရၢကရိ ဒ်တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ အဘၣ်လိာ်သးဒီး ထံကီၢ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒီးပတၢ်ကရၢကရိလံာ်လဲၢ် လၢဘူၣ်က့ရံယါအကျိာ်န့ၣ် အိၣ်အါထီၣ်ဝဲ. လၢခံ ဖဲ ၂၀၀၄ န့ၣ် ပဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ် ဝဲၤတြၢ်အသီတဖျၢၣ်. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ လၢကီၢ်ဘူၣ်က့ရံယါန့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အိၣ်ဝဲ ၅၇ ဖျၢၣ် ဒီးပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိ အိၣ်ဝဲ ၂,၉၅၃ ဂၤ. ဒီးဖဲ ၂၀၂၄ နံၣ်န့ၣ် ပှၤထီၣ် တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤအမူး အနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်ဝဲ ၆,၄၇၅ ဂၤ. ခီၣ်ထံးခါ လၢဝ့ၢ်စိဖံယၤန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် အိၣ်ထဲယဲၢ်ဂၤ ဘၣ်ဆၣ် ခဲအံၤန့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အိၣ်ဝဲ ၉ ဖျၢၣ်လံ. လၢကီၢ်ဘူၣ်က့ရံယါန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ် ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ အတဲဘၣ်ဃးဒီး “ပှၤစှၤကိာ်ဂၤ . . . ကဲထီၣ် ပှၤတကထိ” န့ၣ် ဟဲလၢပှဲၤထီၣ်သပှၢ်တၢၢ်.—ၡါ ၆၀:၂၂.

ဘၣ်လဲၤခီဖျိ နီၢ်ကစၢ် တၢ်ကီတၢ်ခဲ

ယတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ တဂ့ၤဘၣ်အဃိ ယအိၣ်တဆူၣ်ဘၣ်န့ၣ် တဘျုးဘျီညါ. ကသံၣ်သရၣ် မၤကွၢ်ယၤ ဒီးထံၣ်ဝဲလၢ ယအိၣ်ဒီး တၢ်ဆါကိၣ်လိၣ်တဖၣ် ဒီးဘၣ်တဘျီန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဝဲ တၢ်ဆါကိၣ်လိၣ် လၢယခိၣ်နူာ်ပူၤစ့ၢ်ကီး. ဒ်သိး ကသံၣ်သရၣ် ကမၤဆံးလီၤ တၢ်ဆါကိၣ်လိၣ်အဂီၢ် ယဘၣ်ကူစါယသးဒီး ကသံၣ်လၢ အဂံၢ်ဆူၣ် ဒီးလဲၤစ့ၢ်ကီးလၢ ကီၢ်အ့ဒံယါ ဒ်သိးကဖွဲးထုးထီၣ်ကွံာ် တၢ်ဆါကိၣ်လိၣ်တဖၣ်လၢ ယခိၣ်နူာ်ပူၤ ဒီးအယံာ်ဝဲ ၁၂ နၣ်ရံၣ်ညါ. ယဖွဲးသးဝံၤအလီၢ်ခံ ဒ်သိး ယကဘျါက့ၤအဂီၢ် ပအိၣ်လၢ အ့ဒံယါ ဘ့ၤသ့လး. ဝံၤဒီး ပက့ၤကဒါလၢ ကီၢ်ဘူၣ်က့ရံယါ.

တကတီၢ်ဃီန့ၣ် ယဝၤန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆါတခါလၢ အတကဲထီၣ်သး ကြီကြီဘၣ်. ခီဖျိလၢ တၢ်ဆါအံၤအဃိ အဟးတညီဘၣ်, အတဲတၢ်တသ့အါအါဘၣ် ဒီးဘၣ်ဒိစ့ၢ်ကီး အညၣ်ထူၣ်. အတၢ်ဆါ ဒံးယံာ်ဒံးနးထီၣ် ဒီးယဘၣ်မၤစၢၤအီၤအါထီၣ်. တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ယသးလီၤဘှံး ဒီးယဘၣ်ယိၣ်လၢ ယကွၢ်ထွဲအီၤ တကဲလၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါသးစၢ် လၢအမံၤမ့ၢ် ဘိဘံၤန့ၣ် ဖဲအလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ အလဲၤကိးဃုာ်ဒီးယဝၤထီဘိ. ယဝၤတဲတၢ် မ့ၢ်တသ့ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ် ဒီးအမၤဟူး အစုအခီၣ်အထူၣ် မ့ၢ်တန့ၢ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ် သနာ်က့ ဘိဘံၤတမဲာ်ဆှးဘၣ်. ယမၤစၢၤ ယဝၤမ့ၢ်တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် ဘိဘံၤ ဟဲမၤစၢၤယၤထီဘိ. ဒ်သိး ပကမၤအါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤအဂီၢ် ပဆၢတဲာ်လီၤသးလၢ ပတဟံးဖိဒံးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဘိဘံၤန့ၣ် အလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး ပဖိတဂၤလၢ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်ပှၤ.—မၢ် ၁၀:၂၉, ၃၀.

ယဝၤန့ၢ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီး ခဲစၢၤတၢ်ဆါ အဃိ ဖဲ ၂၀၁၅ န့ၣ် အသံသဒၣ်ကွံာ်ယၤ. ယဝၤသံအဃိ ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ယတဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဒီသဒၢလၢၤဘၣ် ဒီးအသံသဒၣ်ယၤန့ၣ် တလီၤနာ် နီတစဲးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ယဆိကမိၣ် အဂ့ၢ်ထီဘိ ဒီးလီၤဂာ်ဘၣ်ယၤလၢ အအိၣ်မူဒံး. (လူၤ ၂၀:၃၈) ထီဘိန့ၣ် ယဆိကမိၣ်ထီၣ် အတၢ်ကတိၤ လၢအမၤမုာ်ယသး ဒီးအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် လၢအကဲဘျုးတဖၣ်. ယမၤသကိးဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤဒီးအီၤ တဘျုးနံၣ်ညါအဃိ ယသးခုဒိၣ်မး.

ယစံးဘျုး ယဟိဝၤယွၤ လၢအတၢ်မၤစၢၤအဃိ

ဒ်သိး ယလဲၤခီဖျိ တၢ်ကီတၢ်ခဲ တမံၤဂ့ၤ တမံၤဂ့ၤ ကန့ၢ်အဂီၢ် ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤယၤအါမး. တကးဒံးဘၣ် ယကဲပှၤလၢ အမဲာ်ဆှးဆူၣ် သနာ်က့ အမၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကကဲထီၣ် မံၤၡၢၤနရံၤတဂၤ လၢအသးအိၣ်ပှၤဂၤ. (၂ တံၤ ၁:၇) ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤ အဘျုးအဖှိၣ်အဃိ ယၤဒီးယဒ့မုၣ်န့ၣ် ပမၤဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလၢ ဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤ. ခဲအံၤန့ၣ် ယဒ့မုၣ်ဒီးအဝၤ အိၣ်လၢကီၢ်ယူရပၤ ဒီးမၤစၢၤတၢ်လၢ ပှၤတဲ ဆၢဘံၤယဲၤကျိာ် အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်. ယပါအတၢ်ဃ့ထုကဖၣ် လၢအဃ့ဝဲ ဖဲပနီၢ်ဆံးခါန့ၣ် ဟဲလၢပှဲၤထီၣ်လံ.

ဖဲယမၤလိလံာ်စီဆှံ တဘျီဂ့ၤတဘျီဂ့ၤန့ၣ် အမၤစၢၤဒ်သိး ယကပာ်သးမုာ်မုာ် ဒီးဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိး လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ်. ဒီးဖဲယထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲအခါ ဒ်ယ့ၣ်ၡူး မၤဝဲအသိး ယဃ့ထုကဖၣ် “ဆူၣ်န့ၢ်ဒံးအလီၢ်.” (လူၤ ၂၂:၄၄) ယဟိဝၤယွၤ စံးဆၢယတၢ်ထုကဖၣ် ခီဖျိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အအိၣ်လၢ နၤဒဲၣ်ၡဒၤ အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် လၢဝ့ၢ်စိဖံယၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ် ဒီးမၤစၢၤယၤအါမး. အဝဲသ့ၣ် ကွဲမုာ်ယၤလၢ ကရ့လိာ်သးဒီးအီၤ ဒီးတဲဘၣ်ယၤ ထီဘိလၢ အအဲၣ်ယၤအဃိ ယသးခုဒိၣ်မး.

ယဆိကမိၣ် တၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ် သမူထီၣ်က့ၤအဂ့ၢ် ထီဘိလီၤ. လၢပၤရဒံစူး အပူၤန့ၣ် ယထံၣ်တမှံလၢ ယမိယပါ အိၣ်လၢပဟံၣ်မဲာ်ညါ ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်တၢ်ဂ့ၤ ဒ်သိးဒီး ဖဲအဝဲသ့ၣ် ဖျီသးသီသီအခါ. ယထံၣ်တမှံလၢ ယဒ့မုၣ် ကတဲာ်ကတီၤဝဲ တၢ်အီၣ်တၢ်အီ. ဒီးယထံၣ်တမှံ ယဝၤဆၢထၢၣ်လၢ အကသ့ၣ်ကပၤ. ယထံၣ်တမှံ တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤအဃိ ယသးခုဒိၣ်မး ဒီးယစံးဘျုး ယဟိဝၤယွၤဒိၣ်မး.

ဖဲယဆိကမိၣ်ထံက့ၤ တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်ယၤ ဒီးတၢ်လၢအကဟ့ၣ်ယၤ လၢခါဆူညါအခါ ယတူၢ်ဘၣ် ဒ်သိးဒီး စီၤဒၤဝံးအသိး. ဖဲ စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၇:၁၃, ၁၄ န့ၣ် စီၤဒၤဝံး တဲဝဲလၢ “ဖဲယအိၣ်မူဒံးအခါ ယမ့ၢ်တနာ်လၢ ယကဆဲးထံၣ်ဘၣ်ဒံး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကမၤတ့ၢ်အသးဒီး ယၤဒ်လဲၣ်. မုၢ်လၢ်တၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤတက့ၢ်. ပာ်နသးဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤ ဒီးအိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ဒူသးဒူတက့ၢ်. မ့ၢ်လီၤ, မုၢ်လၢ်တၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤတက့ၢ်.”