မ့ၢ်ကစၢ်ယွၤနၢ်ပၢၢ်ပှၤဧါ

တၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ် သိၣ်လိပှၤတၢ်ဂ့ၢ်အါမး

အဒိ ဆိကမိၣ်ကွၢ် ပှၤသဃံာ်လၢ အဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်ဒံၣ်တဖျၢၣ်ဃီ (identical twins) န့ၣ်တက့ၢ်. အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်​ အိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သး လၢအဘူးကတၢၢ်သ့ဝဲလီၤ. နဲစံၤ စံကိၤ လၢအရဲၣ်ကျဲၤတၢ်လၢ Twin Studies Center (တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါပှၤသဃံာ်အဝဲၤကျိၤ) န့ၣ်အဝဲမ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ပှၤသဃံာ်လီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ ပှၤသဃံာ်တနီၤနီၤ “မ့ၢ်တဲသကိးတၢ်ဂ့ၢ်တမံၤမံၤန့ၣ်​ တလိၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်​ တဲပၠးတၢ်ဂ့ၢ်အါအါဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်နၢ်ပၢၢ်လိာ်အသးဂ့ၤဂ့ၤလီၤ.” ဒီးပိာ်မုၣ်အဂၤတဂၤလၢ အကဲပှၤသဃံာ်န့ၣ်​ တဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ “ပသ့ၣ်ညါလိာ်ပဂ့ၢ်ခဲလၢာ်ခဲဆ့လီၤ.”

ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်ညါလိာ်အသး ထဲအံၤညါလဲၣ်. ပှၤဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဖိတဖၣ်​ တဲဝဲလၢ ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်အိၣ်သးဒ်သိးသိး, မိၢ်ပၢ်ဒ်သိးသိး တကးဒံးဘၣ်​ အဝဲသ့ၣ်အ ကၠံ(န်) (gene) လီၤဂာ်လိာ်အသးဒိၣ်မးအဃိလီၤ.

ဆိကမိၣ်ကွၢ်. ခီဖျိလၢ တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ် တ့လီၤဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအ ကၠံ(န်) လၢအလီၤကမၢကမၣ်အဃိ ပသ့ၣ်ညါလၢ အဝဲနၢ်ပၢၢ်ပဝဲတဂၤစုာ်စုာ် ပဂ့ၢ်ပကျိၤဂ့ၤန့ၢ်ဒံး ပှၤအဂၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးစီၤဒၤဝံးစ့ၢ်ကီးတဲဝဲဒ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ “နဒုးကဲထီၣ်ယၤလၢ ယမိၢ်အဟၢဖၢပူၤလီၤ. ဖဲယဃံတဖၣ် အက့ၢ်အဂီၤ ဘၣ်တၢ်ဒုးကဲထီၣ်အီၤ . . . ဖဲယဒိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်ခူသူၣ်အပူၤဖဲန့ၣ်န့ၣ်​ . . . နထံၣ်တ့ၢ်ယၤ တချုးလၢ ယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်​ . . . အိၣ်ကွဲးတ့ၢ်လံအသးလၢ နလံာ်ပူၤ” လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၃၉:၁၃, ၁၅, ၁၆, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) ပှၤလၢအနၢ်ပၢၢ်ပ ကၠံ(န်) အဂ့ၢ်အကျိၤဒီး ပတၢ်အိၣ်မူတၢ်လဲၤခီဖျိခဲလၢာ်န့ၣ်​ အိၣ်ထဲကစၢ်ယွၤတဂၤလီၤ. ခီဖျိလၢ ကစၢ်ယွၤသ့ၣ်ညါပဂ့ၢ်, ပတၢ်လဲၤခီဖျိဒီးပ ကၠံ(န်) အဂ့ၢ်အကျိၤအဃိ ပနာ်သ့လၢ အဝဲနၢ်ပၢၢ်ပှၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ.

ဘၣ်ဃးဒီးကစၢ်ယွၤ အတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံသိၣ်လိပှၤဒ်လဲၣ်

စီၤဒၤဝံး ဃ့ထုကဖၣ်ဝဲလၢ “ယွၤဧၢ, ဃုကွၢ်ထံယၤ, ဒီးနသ့ၣ်ညါယၤလီၤ. ယဆ့ၣ်နီၤ, ဒီးယဂဲၤဆၢထၢၣ်န့ၣ်​ နသ့ၣ်ညါလီၤ. နနၢ်ပၢၢ် ယတၢ်ဆိကမိၣ်လၢအယံၤလီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ကွၢ်ကွၢ်, ယွၤဧၢ, တၢ်ကတိၤလၢ ယပျ့ၤအလိၤလၢ နတသ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ်​ တအိၣ်ဘၣ်​ နီတထံၣ်ဘၣ်.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၃၉:၁, ၂, ၄) တကးဒံးဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် ပတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ်​ “ဒီးနၢ်ပၢၢ်ကယဲၢ်တၢ်ဆိကမိၣ်” တဖၣ်လီၤ. (၁ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၈:၉; ၁ ၡမူၤအ့လး ၁၆:၆, ၇) လံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ်အံၤ ပာ်ဖျါန့ၢ်ပှၤ ယွၤအဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်.

ဖဲပဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်အခါ ပမ့ၢ်တတဲဖျါထီၣ်​ ပတၢ်ဆိကမိၣ်​ ဒီးပတၢ်တူၢ်ဘၣ်ခဲလၢာ်ဘၣ်ဆၣ်​ တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ် ထံၣ်ဝဲတၢ်လၢပမၤသ့ၣ်တဖၣ်​ တကးဒံးဘၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိလၢ ပမၤအီၤလဲၣ်န့ၣ်​ အဝဲနၢ်ပၢၢ်ဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ. ဒီးတၢ်လၢအတြီမၤတံာ်တာ်ပှၤ မ့ၢ်အိၣ်သနာ်က့ ပသးအိၣ်မၤတၢ်ဂ့ၤန့ၣ်​ အဝဲနၢ်ပၢၢ်ဝဲစ့ၢ်ကီးလီၤ. ခီဖျိလၢ ကစၢ်ယွၤတ့လီၤပှၤလၢ ပကပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်အဃိ အဝဲမ့ၢ်ထံၣ်လၢ တၢ်အဲၣ်မ့ၢ်ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကမၤတၢ်တမံၤမံၤန့ၣ်​ အဝဲသးခုလီၤ.—၁ ယိၤဟၣ်​ ၄:၇-၁၀.

လံာ်စီဆှံအဆၢလၢ အဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤ

• “အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ယွၤအမဲာ်အိၣ်လၢပှၤတီပှၤလိၤအလိၤ, ဒီးအနၢ်အိၣ်လၢပှၤလၢအဃ့ကညးတၢ်အဂီၢ်လီၤ.”—၁ ပ့းတရူး ၃:၁၂.

• ကစၢ်ယွၤ အၢၣ်လီၤပှၤလၢ “ယကသိၣ်လိနၤ ကျဲလၢနကြၢးလဲၤ, ယကနဲၣ်လိဒီး ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးနၤလီၤ.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၂:၈, ခ့ခါစှီၤကျိာ်.

ကစၢ်ယွၤအတၢ်သးကညီၤအိၣ်အါမး

ဖဲပသ့ၣ်ညါလၢ ကစၢ်ယွၤနၢ်ပၢၢ်ပတၢ်အိၣ်သး ဒီးပတၢ်တူၢ်ဘၣ်အခါ ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ ပလဲၤခီဖျိ တၢ်ကီတၢ်ခဲကန့ၢ်အဂီၢ်ဧါ. ပကဆိကမိၣ်ကွၢ် အဲနၤ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်နဲးကၠံရံယါအပူၤ အတၢ်လဲၤခီဖျိလီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ “ယကဲမုၣ်ကမဲ, ယဘၣ်ကွၢ်ထွဲယဖိမုၣ်တဂၤ, အဝဲဘၣ်ထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်​ မ့ၢ်လၢအခိၣ်နူာ်ပူၤ ထံအိၣ်အါတလၢအဃိလီၤ. ယၤနာ်က့ ကသံၣ်သရၣ်တဲယၤလၢ ယအိၣ်ဒီးနုၢ်ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါအဃိ ယဘၣ်ခွဲသး, ဘၣ်အီကသံၣ်လၢ ခဲစၢၣ်အဂီၢ် ဒီးယဘၣ်ကၣ်ယသးလီၤ.” ယၤဒီးယဖိမုၣ်န့ၣ်​ ပဘၣ်ထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်လၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်တကတီၢ်ဃီအဃိ ကီခဲလၢယဂီၢ်ဒိၣ်မးလီၤ. မ့ၢ်လၢယလဲၤခီဖျိဘၣ်​ တၢ်အိၣ်သးနးဒိၣ်မးအဃိ ယဆိကမိၣ်ထီၣ်လၢ “ယဆဲးအိၣ်မူနာ်က့ အဘျုးကအိၣ်ဒံးဧါ.”

ဒ်သိး အဲနၤ လဲၤခီဖျိတၢ်ကီတၢ်ခဲကန့ၢ်အဂီၢ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤအီၤလဲၣ်. အဲနၤတဲဝဲ “ယဆိကမိၣ်ထံ လံာ်စီဆှံအဆၢလၢအမ့ၢ် ဖံလံးပံၤ ၄:၆, ၇ တဲဝဲလၢ ‘ယွၤအတၢ်ဃူတၢ်ဖိးလၢ အဒိၣ်န့ၢ်ယိာ်န့ၢ်ကယဲၢ်ပသ့ၣ်ညါ နၢ်ပၢၢ်တၢ်န့ၣ်ကပၢၤသုသူၣ်သုသးဒီး သုဆိကမိၣ်တၢ်’ တဖၣ်လီၤ. ကိးဘျီဒဲး ဖဲလံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ ဟဲပၢၢ်ထီၣ်လၢယသးပူၤအခါ ယသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤနၢ်ပၢၢ်ယၤဂ့ၤန့ၢ် ယနၢ်ပၢၢ်လီၤယသးအဃိ ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးအီၤ ဘူးထီၣ်ဝဲလီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ်​ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤအါမးလီၤ.

“ယတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ မ့ၢ်တဂ့ၤထီၣ်တဝၢ်ဒံးဘၣ်​ သနာ်က့ ယၤဒီးယဖိမုၣ်န့ၣ်​ ပတၢ်အိၣ်သးဟဲဂ့ၤထီၣ်ဝဲလီၤ. ဒီးပမၤလိဘၣ်လၢ ပမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်တၢ်မၤကွၢ်ဘၣ်ဆၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ဒီးပှၤအဃိ ပဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လၢအဂ့ၤလီၤ. ယၤကိာ် ၅:၁၁ တဲဝဲလၢ ‘ပှၤလၢအဝံသးစူၤတၢ်န့ၣ်, ပစံးလၢအဘၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤဝဲလီၤ. သုနၢ်ဟူဘၣ်စီၤယိၤဘး အတၢ်ဝံသးစူၤအဂ့ၢ်အကျိၤ, ဒီးသုထံၣ်ဘၣ်ကစၢ်အကတၢၢ်လၢ ကစၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်တၢ်, ဒီးသူၣ်ကညီၤသးကညီၤတၢ်အါမးလီၤ.’” ဒ်ယဟိဝၤယွၤ နၢ်ပၢၢ်စီၤယိၤဘး အတၢ်အိၣ်သးဂ့ၤဂ့ၤအသိး ပနာ်သ့လၢ တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ပလဲၤခီဖျိဘၣ်အီၤန့ၣ်​ အဝဲနၢ်ပၢၢ်ဝဲဂ့ၤဂ့ၤလီၤ.