တၢ်မၤလိ ၁
ပှၤလၢအဃုယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တၢ်အဂ့ၤလၢ အတန့ၢ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်
၂၀၂၂ လံာ်စီဆှံအဆၢလၢ တနံၣ်အဂီၢ်–ပှၤလၢအဃုယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တၢ်အဂ့ၤလၢ အတန့ၢ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. —စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၄:၁၀.
တၢ်သးဝံၣ် ၄ “ယဟိဝၤမ့ၢ် ယပှၤကွၢ်သိ”
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ်a
ဖဲစီၤဒၤဝံး ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲအဆၢကတီၢ်ဒၣ်လဲာ် အတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်အဂ့ၤလၢ အတန့ၢ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁-၃)d
၁. စီၤဒၤဝံး ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ကီတၢ်ခဲမနုၤတဖၣ်လဲၣ်.
စီၤစီလူးလၢအမ့ၢ် အံၣ်စရ့လး အစီၤပၤလၢ အဒိၣ်စိဒိၣ်ကမီၤတဂၤန့ၣ် အဲၣ်ဒိးမၤသံဝဲ စီၤဒၤဝံးအဃိ စီၤဒၤဝံး ဘၣ်ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသး သမူလီၤ. ဒီးစီၤဒၤဝံး အတၢ်အီၣ်တအိၣ်ဘၣ်အဃိ အဝဲလဲၤဃ့ၢ်လၢဝ့ၢ်နိၤဘး ဒီးဘၣ်ဃ့အီၣ်ဝဲ ပှၤလုၢ်တၢ်ဒိၣ် အဃံၤမ့လ့း ကိၣ်ယဲၢ်လိၣ်လီၤ. (၁ ၡမူၤအ့လး ၂၁:၁, ၃) လၢခံ စီၤဒၤဝံးဒီး အခ့အပှၤတဖၣ်န့ၣ် လဲၤဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုလၢ လ့ကိပူၤ. (၁ ၡမူၤအ့လး ၂၂:၁) ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤဒၤဝံး ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်သးဒ်အံၤတဖၣ်လဲၣ်.
၂. စီၤစီလူး ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ အနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်ဒ်လဲၣ်. (၁ ၡမူၤအ့လး ၂၃:၁၆, ၁၇)
၂ စီၤစီလူးန့ၣ် သးက့ၣ်ဝဲ စီၤဒၤဝံးဒိၣ်မး, မ့ၢ်လၢပှၤအါဂၤ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး စီၤဒၤဝံးဒိၣ်မး ဒီးပှၤပတြၢၤအီၤအါမးလၢ အဒုးတၢ်နၢၤအဃိ. တကးဒံးဘၣ် စီၤစီလူး သ့ၣ်ညါဝဲစ့ၢ်ကီးလၢ အတဒိကနၣ်တၢ်ဘၣ်အဃိ ယဟိဝၤယွၤ တတူၢ်လိာ်အီၤလၢ အကကဲ အံၣ်စရ့လး အစီၤပၤလၢၤဘၣ်. ဒီးယဟိဝၤယွၤ ဃုထၢထီၣ်ဝဲ စီၤဒၤဝံးလၢ ကကဲထီၣ်ဝဲ စီၤပၤလၢ ခါဆူညါအဂီၢ်. (ဖး ၁ ၡမူၤအ့လး ၂၃:၁၆, ၁၇.) မ့ၢ်လၢ စီၤစီလူးန့ၣ် အမ့ၢ်အံၣ်စရ့လး အစီၤပၤ ဒီးအိၣ်ဒီးသုးမုၢ်ဖးဒိၣ် ဒီးပှၤလၢအဆီၣ်ထွဲအီၤ အိၣ်အါမးအဃိ စီၤဒၤဝံး ဘၣ်ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲး အသးသမူလီၤ. ကစၢ်ယွၤအတၢ်တိာ်ပာ်လၢ စီၤဒၤဝံး ကကဲထီၣ်စီၤပၤန့ၣ် မ့ၢ်စီၤစီလူး ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အမၤဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ ကန့ၢ်ဧါ. (ယၡါယၤ ၅၅:၁၁) ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံ တတဲဝဲ နီတမံၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤလၢအထီဒါ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အၡူဝဲထီဘိ. အဃိ ပသ့ၣ်ညါလၢ တၢ်လၢစီၤစီလူး မၤဝဲန့ၣ် လီၤဂာ်ဒ် အမၤကီမၤခဲလီၤ အနီၢ်ကစၢ်အသးလီၤ.
၃. စီၤဒၤဝံး ထံၣ်ဘၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ သနာ်က့ အတူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.
၃ စီၤဒၤဝံးန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး. အဝဲတဃုထၢလၢ အကကဲထီၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ အစီၤပၤဘၣ်, အိၣ်ဒၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဃုထၢထီၣ်အီၤလီၤ. (၁ ၡမူၤအ့လး ၁၆:၁, ၁၂, ၁၃) အဃိ စီၤစီလူးထံၣ် စီၤဒၤဝံး ဒ်ဒုၣ်ဒါတဂၤအသိး ဒီးအသးဟ့ဝဲ စီၤဒၤဝံးဒိၣ်မး. စီၤဒၤဝံး ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ဘၣ်ယိၣ် ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်အံၤ သနာ်က့ အဝဲတပာ်ထီၣ်တၢ်ကမၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအလိၤဘၣ်. ဒီးအတၢ်အီၣ်အိၣ် တယၢဘၣ် ဒီးဘၣ်အိၣ်လၢ လ့ကိပူၤသနာ်က့ တပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ် ယဟိဝၤယွၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲကွဲး ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ လၢအအိၣ်လၢ ပတၢ်မၤလိအခိၣ်တီ လၢအမ့ၢ် ပှၤလၢအဃုယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တၢ်အဂ့ၤလၢ အတန့ၢ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ဖဲစီၤဒၤဝံးကွဲးထါအံၤအခါ အကအိၣ်လၢ လ့ကိပူၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၄:၁၀.
၄. ပကတဲသကိး တၢ်သံကွၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ် ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤ အရ့ဒိၣ်လဲၣ်.
၄ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤ အါဂၤန့ၣ် တဘျီတခီၣ် အတၢ်အီၣ်အိၣ်တယၢဘၣ် ဒီးတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢ တနံၤဘၣ်တနံၤအဂီၢ်န့ၣ် တယၢဝဲဘၣ်.b လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲတၢ်ဆူးတၢ်ဆါ ရၤလီၤအသး အဆၢကတီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်သးဒ်န့ၣ်. တယံာ်လၢၤဘၣ် ဖဲ “တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်” ဟဲကဲထီၣ်အသးအခါ ပကထံၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်သးလၢ အနးန့ၢ်အအံၤဒံး. (မးသဲ ၂၄:၂၁) ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် ပကကွၢ်သကိး တၢ်သံကွၢ်လွံၢ်ဖျၢၣ် လၢအမ့ၢ် ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤဒၤဝံးတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ “တၢ်ဂ့ၤ” လၢအဝဲ “တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်” လဲၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်သးမံဒီး တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးပှၤလဲၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်သ့လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကကွၢ်ထွဲပှၤ သပှၢ်ကတၢၢ်လဲၣ်. ဒီးခဲအံၤ ပအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤ ပာ်စၢၤပသးလၢ ခါဆူညါအဂီၢ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
“တၢ်လၢယတန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်”
၅-၆. စီၤဒၤဝံး အတၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “တၢ်ဂ့ၤ” လၢကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤ “တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်” န့ၣ်ဒ်သိး ပကနၢ်ပၢၢ်အီၤအဂီၢ် စံးထီၣ်ပတြၢၤ အဆၢဒိၣ် ၂၃:၁-၆ မၤစၢၤပှၤဒ်လဲၣ်.
၅ ဖဲစီၤဒၤဝံးတဲဝဲလၢ “တၢ်ဂ့ၤ” လၢယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤတဖၣ် “တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်” အခါ အအဲၣ်ဒိးတဲဝဲ အခီပညီဒ်လဲၣ်. ဖဲစံးထီၣ်ပတြၢၤ အဆၢဒိၣ် ၂၃ အပူၤန့ၣ် အဝဲကွဲးဝဲ တၢ်ကတိၤလၢ အလီၤဂာ်လိာ်သးဒ်န့ၣ်. အဃိ ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ကွၢ် အတၢ်ကတိၤတဖၣ်န့ၣ် ပတယာ်ကွၢ်တၢ်စံးဆၢသ့ဝဲ. (ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၃:၁-၆.) စံးထီၣ်ပတြၢၤ အဆၢဒိၣ် ၂၃ န့ၣ်စီၤဒၤဝံး စးထီၣ်ကွဲးဝဲလၢ “ယွၤမ့ၢ်ယပှၤကွၢ်သိ, တၢ်တမိၣ်န့ၢ်ဘၣ်ယသးလၢ တၢ်နီတမံၤဘၣ် [တၢ်လၢယတန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်, NWT].” ဝံၤဒီး အဆၢဖိအဂၤတဖၣ်န့ၣ် အဆဲးတဲဝဲ တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်နီၢ်ကီၢ် လၢအမ့ၢ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢ အဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ ခီဖျိ အတူၢ်လိာ်ယဟိဝၤယွၤ ဒ်ပှၤကွၢ်သိအဃိလီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤ ဆှၢအီၤလၢ “ကျဲအတီအလိၤတဖၣ်အပူၤ” ဒီးဖဲစီၤဒၤဝံး ဘၣ်မုာ်ဂ့ၤဘၣ်ဖှီၣ်ဂ့ၤ ယဟိဝၤယွၤ ဆဲးကွၢ်ထွဲမၤစၢၤအီၤလၢ တၢ်သးတီအပူၤ. ဒီးစီၤဒၤဝံးအိၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အသိအတၢ် “အီၣ်ဆၣ်အလီၢ်လါဟ့အပူၤ” ဘၣ်ဆၣ် အသ့ၣ်ညါဝဲလၢ တမ့ၢ်လၢ အတၢ်အိၣ်မူန့ၣ် ကပူၤဖျဲးဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲ ထီဘိဘၣ်. အတဲဝဲလၢ အဘၣ်လဲၤတၢ်လၢ “တၢ်သံအကဒုအကစၢၢ်ကဆူးပူၤ” အဃိပသ့ၣ်ညါသ့လၢ တဘျီတခီၣ်န့ၣ် အသးကဟးဂီၤ ဒီးအဒုၣ်အဒါ ကအိၣ်ဝဲ. ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢယဟိဝၤယွၤမ့ၢ် အပှၤကွၢ်သိအဃိ အဝဲ “တပျံၤဘၣ်တၢ်အၢဘၣ်.”
၆ ဖဲစီၤဒၤဝံး တဲဝဲလၢ တၢ်အဂ့ၤလၢ အတန့ၢ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်အခါ အဝဲအဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်ကိးမံၤဒဲးလၢ ကမၤစၢၤအီၤ ဒ်သိးအကအိၣ်ဘူးဒီး ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်. အတၢ်သးခုန့ၣ် တဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ တၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်တဖၣ် အဖီခိၣ်ဘၣ် အဝဲသးခုလၢ တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်အီၤတဖၣ်. ဒီးတၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ အတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤ ဒီးအတၢ်ဒီသဒၢလီၤ.
၇. ဒ် လူၤကၣ် ၂၁:၂၀-၂၄ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ခရံာ်ဖိလၢ တၢ်မၢဖိအစိၤ လၢယူဒၤအပူၤတဖၣ်န့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်တၢ်အိၣ်သးလၢ အကီအခဲဒ်လဲၣ်.
၇ ပမ့ၢ်ကွၢ် စီၤဒၤဝံး အတၢ်ကတိၤန့ၣ်ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လၢအကြၢးအဘၣ် လၢကျိၣ်စ့တၢ်ထူးတၢ်တီၤတဖၣ် အဖီခိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မး. ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး ကျိၣ်စ့တၢ်ထူးတၢ်တီၤတဖၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢ အကမၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တဘၣ်မ့ၢ် တၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ပတၢ်အိၣ်မူအပူၤဘၣ်. ခရံာ်ဖိလၢ တၢ်မၢဖိအစိၤ လၢအအိၣ်လၢ ယူဒၤအပူၤစ့ၢ်ကီး နၢ်ပၢၢ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤလီၤ. (ဖး လူၤကၣ် ၂၁:၂၀-၂၄.) ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်ပလီၢ် အဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်ဆၢကတီၢ် ကဟဲတုၤဃီၤလၢ “သုးမုၢ်သံၣ်ဘိတဖၣ်” က “ဆီလီၤအသးဒီး ကဝီၤဃာ်” ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ် “လဲၤဃ့ၢ်ထီၣ်လၢ ကစၢၢ်ကလိအကျါ.” အဃိ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကပူၤဖျဲးအဂီၢ် ကဘၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အဝ့ၢ် ဒီးတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်လၢ အအိၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်အါမး. တၢးထီခိးတၢ် လၢအပူၤကွံာ်ဖးယံာ်တဘ့ၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “အဝဲသ့ၣ် ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် အတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ ဒီးအဟံၣ်အဃီ ဒီးမးတထၢဖှိၣ်ဝာ်ဖှိၣ်ဝဲ တၢ်လၢအအိၣ်လၢ အဟံၣ်ပူၤဘၣ်. အဝဲသ့ၣ် နာ်န့ၢ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကဒီသဒၢ ဒီးကကွၢ်ထွဲအီၤ. အဃိ အဝဲသ့ၣ် ပာ်ဆိတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ လၢတၢ်ခဲလၢာ်အမဲာ်ညါ.”
၈. တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒီး ခရံာ်ဖိလၢတၢ်မၢဖိအစိၤ လၢအအိၣ်လၢ ယူဒၤအပူၤတဖၣ်န့ၣ် ပန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိမနုၤလၢ အဝဲသ့ၣ်အအိၣ်လဲၣ်.
၈ တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒီး ခရံာ်ဖိလၢတၢ်မၢဖိအစိၤ လၢအအိၣ်လၢ ယူဒၤအပူၤတဖၣ်န့ၣ် ပန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိမနုၤလၢ အဝဲသ့ၣ်အအိၣ်လဲၣ်. တၢးထီခိးတၢ် ဖဲမကၢာ်တဘ့ၣ်န့ၣ် ဆဲးတဲဝဲလၢ “ခါဆူညါန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤကွၢ်ဘၣ်ဃးဒီး ကျိၣ်စ့တၢ်ထူးတၢ်တီၤ. ကျိၣ်စ့တၢ်ထူးတၢ်တီၤ ဒီးပကန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ ခီဖျိလၢပတီဒီး ကစၢ်ယွၤအဃိန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်လၢပဂီၢ်ဖဲလဲၣ်တခါလဲၣ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပကဘၣ် တၢ်မၤကွၢ်ပှၤ. ဖဲတၢ်အကတၢၢ်ဟဲအခါ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒီးပကဘၣ်တူၢ်ဆါပသး. အဃိ ဒ်ခရံာ်ဖိလၢ တၢ်မၢဖိအစိၤ လၢယူဒၤအပူၤအသိး ပဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီး တသ့ဖဲအသ့ ပအဲၣ်ဒိးမၤ တၢ်လၢပမၤအီၤသ့ခဲလၢာ်လီၤ.”c
၉. တၢ်မၢဖိပီလူး အတၢ်ကတိၤလၢ ပှၤဧ့ၤဘြံၤဖိအဂီၢ်န့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ လၢပဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.
၉ ထံၣ်တမှံကွၢ် ဘၣ်ဃးဒီး ခရံာ်ဖိဖဲန့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးအီၤ ခဲလၢာ်ဃၣ်ဃၣ် ဒီးဘၣ်စးထီၣ် တၢ်အိၣ်မူလၢအသီန့ၣ် ကကီလၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်ထဲလဲၣ်. အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်နာ်ဝဲ သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ် တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လၢအမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒံးဝဲ. တချုးလၢ ပှၤရိမ့ၤဖိ ဟဲကဝီၤဃာ် ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်ဒံးဘၣ် ယဲၢ်နံၣ်န့ၣ် တၢ်မၢဖိပီလူး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဝဲ ပှၤဧ့ၤဘြံၤဖိတဖၣ်လၢ “မ်သုတၢ်အိၣ်မူန့ၣ် ပူၤဖျဲးဒီး တၢ်အဲၣ်ကျိၣ်အဲၣ်စ့တက့ၢ်. သးမံဒီးတၢ်လၢ အအိၣ်ဒီးသုခဲအံၤတက့ၢ်, မ့ၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤတဲဝဲလၢ ‘ယတလဲၤသဒၣ်နၤ နီတဘျီဘၣ် ဒီးယတပာ်တ့ၢ်နၤ နီတဘျီဘၣ်.’ အဃိ လၢတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူ လၢလၢပှဲၤပှဲၤအပူၤ ပတဲသ့လၢ ‘ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ပှၤလၢ အမၤစၢၤယၤအဃိ ယတပျံၤတၢ်ဘၣ်. ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ မၤယၤတၢ်မနုၤကသ့လဲၣ်.’” (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၅, ၆) တချုးဖဲ ရိမ့ၤဟဲကဝီၤဃာ်တၢ်ဒံးဘၣ်အခါ ပှၤလၢအမၤထွဲ စီၤပီလူးအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် ဒီးအိၣ်မူဝဲယိယိဖိတဖၣ်န့ၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ် ဘၣ်စးထီၣ် အတၢ်အိၣ်မူလၢအသီအခါ တမ့ၢ်ကကီလၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ် ထဲထဲန့ၣ်ညါဘၣ်. ဒီးအဝဲသ့ၣ် နာ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကဟ့ၣ်လီၤ တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲတဖၣ်. ဒီးပမ့ၢ်ကွၢ် စီၤပီလူး အတၢ်ကတိၤအံၤန့ၣ် ပနာ်သ့လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်လၢပလိၣ်ဘၣ်တဖၣ် စ့ၢ်ကီး.
“ပကသးမံဒီး တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤလီၤ”
၁၀. “တၢ်ခူသူၣ်” တခါလၢစီၤပီလူး တဲဘၣ်ပှၤန့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၀ စီၤပီလူး ဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲ စီၤတံၤမသ့းလၢ “ပတၢ်အီၣ်တၢ်အီ ဒီးပတၢ်ကူတၢ်သိး မ့ၢ်အိၣ်န့ၣ် ပကသးမံဒီး တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤလီၤ.” (၁ တံၤမသ့း ၆:၈) တၢ်ကတိၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်အအဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ ပတဘၣ်အီၣ် တၢ်အီၣ်လၢအဝံၣ်အဘဲ ဒီးပတဘၣ်အိၣ်လၢ ဟံၣ်ဃီလၢအဂ့ၤ ဒီးပှ့ၤတၢ်ကူတၢ်သိးလၢ အသီတဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်ဧါ, အတအဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ဒ်န့ၣ်ဘၣ်. စီၤပီလူး အဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ ပကြၢးသးမံဒီး တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးပှၤလီၤ. (ဖံလံးပံၤ ၄:၁၂) စီၤပီလူး သ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲ “တၢ်ခူသူၣ်” တခါအံၤ ဒီးတၢ်ခူသူၣ်အံၤ မၤစၢၤအီၤဒ်သိး အကဆဲးအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီလီၤ. တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ် လၢပဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဒီးတမ့ၢ်ဝဲ ကျိၣ်စ့တၢ်ထူးတၢ်တီၤလၢ အအိၣ်ဒီးပှၤတဖၣ်ဘၣ်.—ဃဘးကူာ် ၃:၁၇, ၁၈.
ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် အိၣ်လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢပူၤ အနံၣ် ၄၀ အခါ တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် “တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်.” မ့ၢ်ပသးမံဒီး တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးပှၤကသ့ဧါ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၁)e
၁၁. ဘၣ်ဃးဒီး ပကဘၣ်သးမံဒီး တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးပှၤန့ၣ် ပမၤလိန့ၢ်တၢ်မနုၤလၢ စီၤမိၤၡ့အတၢ်ကတိၤလၢ အတဲဘၣ်ဝဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလဲၣ်.
၁၁ ဘၣ်ဃးဒီး ပတၢ်လိၣ်ဘၣ်န့ၣ် ပတၢ်ထံၣ်ဒီး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ထံၣ်န့ၣ် လီၤဆီလိာ်အသးလီၤ. ပကကွၢ်သကိး စီၤမိၤၡ့ တဲဘၣ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ ဖဲအဝဲသ့ၣ် လဲၤတၢ်လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢ အနံၣ် ၄၀ ဝံၤအလီၢ်ခံလီၤ. ဖဲန့ၣ် စီၤမိၤၡ့တဲဝဲလၢ “လၢကယဲၢ်နမၤတၢ်လၢနစုန့ၣ် ယွၤနကစၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလံနၤလံ. နလဲၤတၢ်လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢဖးဒိၣ်အံၤ, သ့ၣ်ညါဝဲလီၤ. အနံၣ်လွံၢ်ဆံအံၤယွၤအိၣ်လံဒီးနၤလံ. နတဆံးလီၤစှၤလီၤဘၣ်တၢ်ဘၣ် [“တၢ်လၢနတန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်,” NWT].” (၅ မိၤၡ့ ၂:၇) ဖဲအနံၣ် ၄၀ အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ ကိၣ်မၤနၤ လၢတၢ်အီၣ်အဂီၢ်. ဒီးအဝဲသ့ၣ်အကူအကၤ ဖဲအဟးထီၣ်လၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးအခါန့ၣ် တလီၢ်လံၤဝဲဘၣ်. (၅ မိၤၡ့ ၈:၃, ၄) ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတနီၤ ကဆိၣ်မိၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ် အတၢ်အိၣ်တလၢဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် စီၤမိၤၡ့ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ခဲလၢာ်လၢ အလိၣ်ဘၣ်ဝဲလီၤ. ပမ့ၢ်သးမံဒီး တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးပှၤ, ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ဆံးဆံးဖိလၢ ကစၢ်ယွၤဟ့ၣ်ပှၤဒၣ်လဲာ် ပမ့ၢ်ထံၣ်အီၤဒ် ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤ ဒီးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ ကသးခုဝဲဒိၣ်မး.
နာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကကွၢ်ထွဲပှၤ သပှၢ်ကတၢၢ်
၁၂. စီၤဒၤဝံး သန့ၤအသးလၢ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးတသန့ၤအသးလၢ အနီၢ်ကစၢ်ဘၣ်န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၂ စီၤဒၤဝံး သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤသးတီဒီး ပှၤလၢအအဲၣ်အီၤတဖၣ် ဒီးကကွၢ်ထွဲ အဝဲသ့ၣ်. ဖဲစီၤဒၤဝံးကွဲးဝဲ ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ အဆၢဒိၣ် ၃၄ အခါ တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အိၣ်လၢ အသးသမူအဂီၢ်ဒၣ်လဲာ် ခီဖျိလၢ တၢ်နာ်အမဲာ်ချံအဃိ အဝဲထံၣ်ဘၣ်ဝဲ “ယွၤအကလူး သူၣ်ဒဲဝးတရံး” အီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၄:၇) လီၤဂာ်လၢ စီၤဒၤဝံးန့ၣ် ထိၣ်သတြီၤဝဲဒၣ် ယဟိဝၤယွၤ အမူခိၣ်ကလူး ဒ်ပှၤသုးဖိလၢ အဆီလီၤအဒဲလၢ တၢ်ပျီပူၤ ဒီးအိၣ်ခိးကွၢ် အဒုၣ်အဒါလၢ တၢ်သးစၢၢ်ဆၢအပူၤထီဘိ. စီၤဒၤဝံး အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ အမ့ၢ် ပှၤသုးဖိလၢအဂ့ၤတဂၤ ဒီးကစၢ်ယွၤအၢၣ်လီၤပာ်စၢၤဝဲလၢ အကကဲထီၣ်ဘၣ်စီၤပၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲအဝဲ ကွံာ်အဒုၣ်အဒါလၢလၢၢ် ဒီးကျီကွံာ် အဒုၣ်အဒါလၢနးအခါ အတသန့ၤအသးလၢ အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် အဖီခိၣ်ဘၣ်. (၁ ၡမူၤအ့လး ၁၆:၁၃; ၂၄:၁၂) စီၤဒၤဝံး သန့ၤအသးလၢ ကစၢ်ယွၤ ဒီးအနာ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အမူခိၣ်ကလူးန့ၣ် ‘မၤပူၤမၤဖျဲး ပှၤလၢအပျံၤအီၤ’ လီၤ. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ် ပတမုၢ်လၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤ ကဒီသဒၢပှၤလၢ တၢ်လီၤလးအပူၤလၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပသ့ၣ်ညါလၢ ပမ့ၢ်သန့ၤပသးလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပမ့ၢ်သံဒၣ်လဲာ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မူအထူအယိာ်လီၤ.
ဖဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ် အတီၢ်ပူၤ စီၤကိးလၢ ကီၢ်မါကူး ကဂုာ်ကျဲးစၢးဟဲဒုးပှၤ လၢပဟံၣ်ပူၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပနာ်သ့လၢ ယ့ၣ်ၡူးဒီးအမူခိၣ်ကလူးတဖၣ် ထံၣ်ဝဲတၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲ ဒီးကဒီသဒၢပှၤ (ကွၢ်တၢ်မၤလိ ၁, လံာ်အဆၢ ၁၃)
၁၃. ဖဲစီၤကိးလၢကီၢ်မါကူး ဟဲဒုးပှၤအခါ ကဖျါလီၤဂာ်လၢ ပမၤတၢ်တသ့နီတမံၤဘၣ် ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတကြၢးပျံၤတၢ်ဘၣ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ လံာ်ကုခိၣ်.)
၁၃ တယံာ်လၢၤဘၣ် ပတၢ်နာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ လၢအဝဲကဒီသဒၢပှၤန့ၣ် ကဘၣ်တၢ်မၤကွၢ်အီၤလီၤ. ဖဲစီၤကိးလၢကီၢ်မါကူး လၢအမ့ၢ်ပှၤကလုာ်တဖၣ် လၢအပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသး ဟဲထီဒါ ယွၤအခ့အပှၤအခါ ကဖျါလီၤဂာ်လၢ ပသးသမူန့ၣ် အိၣ်လၢတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အပူၤ. ဒီးပကဘၣ်နာ် သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ မၤပူၤဖျဲးပှၤသ့ ဒီးအကမၤပူၤဖျဲးပှၤ သပှၢ်ကတၢၢ်. ပှၤကလုာ်တဖၣ်န့ၣ် ကထံၣ်ပှၤဒ် သိလၢအဒီသဒၢလီၤအသးတသ့ဘၣ် ဒီးပှၤဒီသဒၢအီၤ တအိၣ်နီတဂၤဘၣ်. (ယဃ့းစက့လး ၃၈:၁၀-၁၂) ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ပတၢ်စုကဝဲၤတအိၣ်ဘၣ် ဒီးပတကၠီးလိပသးလၢ ပကဒုးတၢ်အဂီၢ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်. အဃိ ပှၤကလုာ်တဖၣ်န့ၣ် ကဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အမၤနၢၤပှၤကန့ၢ် ညီညီဖိ. ဘၣ်ဆၣ် ကစၢ်ယွၤ အမူခိၣ်ကလူးတဖၣ် သူၣ်လီၤအဒဲဝးတရံးပှၤ ဒီးအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ ကဒီသဒၢပှၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တထံၣ်ဝဲဘၣ်. မ့မ့ၢ်ပှၤန့ၣ် မ့ၢ်လၢ ပအိၣ်ဒီးတၢ်နာ်အမဲာ်ချံအဃိ ပထံၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ် တအိၣ်ဒီး တၢ်နာ်အမဲာ်ချံအဃိ တထံၣ်ဝဲ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဘၣ်. အဃိ ဖဲကစၢ်ယွၤ အသုးမုၢ်လၢ မူခိၣ်တဖၣ် ဒုးတၢ်လၢပဂီၢ်အခါ အဝဲသ့ၣ် ကကမၢကမၣ်ဝဲဒိၣ်မး.—လီၣ်ဖျါ ၁၉:၁၁, ၁၄, ၁၅.
အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤသးလၢ ခါဆူညါအဂီၢ်
၁၄. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ် ပအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးလၢ ခါဆူညါအဂီၢ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၄ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ် ပအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးလၢ ခါဆူညါအဂီၢ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လၢအကြၢးအဘၣ် လၢကျိၣ်စ့ဒီးတၢ်ထူးတၢ်တီၤ အဖီခိၣ်, မ့ၢ်လၢ မုၢ်တနံၤန့ၣ် တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တကဲဘျုးလၢပဂီၢ် နီတမံၤလၢၤဘၣ်. ခဲအံၤ ပကဘၣ်သးမံဒီး တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးပှၤ ဒီးပကြၢးသးခု မ့ၢ်လၢပအိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤ လၢအဂ့ၤအဃိ. ပသ့ၣ်ညါ ကစၢ်ယွၤ မ့ၢ်အါထီၣ်န့ၣ် ပတၢ်နာ်န့ၢ်အီၤ ကဟဲအါထီၣ် ဒီးဖဲစီၤကိးလၢ ကီၤမါကူး ဟဲဒုးပှၤအခါ ပကနာ်သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ အဝဲကဒီသဒၢပှၤလီၤ.
၁၅. စီၤဒၤဝံး အတၢ်လဲၤခီဖျိလၢ အသးစၢ်အခါန့ၣ် မၤစၢၤအီၤလၢ အကနာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤဒ်လဲၣ်.
၁၅ ပကဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်လၢအမၤစၢၤ စီၤဒၤဝံး. ဒီးတၢ်လၢကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသး လၢခါဆူညါ တၢ်မၤကွၢ်အဂီၢ်. စီၤဒၤဝံးတဲဝဲလၢ “လ့ၣ်ကွၢ်, ဒီးထံၣ်လၢ ယွၤမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၤန့ၣ်တက့ၢ်. ပှၤလၢအသန့ၤအသးလၢအီၤန့ၣ် ဘၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤဝဲလီၤ.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၄:၈) တၢ်ကတိၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ စီၤဒၤဝံးန့ၣ် အသ့ၣ်ညါပာ်စၢၤဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤအီၤသ့. လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် စီၤဒၤဝံး သန့ၤအသးလၢ ယဟိဝၤယွၤ အါဘျီ ဒီးယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤအီၤထီဘိ. အဒိ, ဖဲစီၤဒၤဝံး အသးစၢ်အခါ ဘၣ်တဘျီန့ၣ် အဝဲဘၣ်လဲၤဒုးတၢ်ဒီး ပှၤဖလ့ၡသးဖိ စီၤကၤလယး လၢအမ့ၢ် ပှၤလၢအဒုးတၢ်ဖၠဲးတဂၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ စီၤဒၤဝံးတဲ စီၤကၤလယးလၢ “မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ယွၤကဟ့ၣ်လီၤနၤလၢယစုပူၤ” လီၤ. (၁ ၡမူၤအ့လး ၁၇:၄၆) လၢခံန့ၣ် စီၤဒၤဝံး လဲၤမၤတၢ်လၢ စီၤပၤစီလူးအဂီၢ် ဒီးစီၤစီလူး ဂုာ်ကျဲးစၢးလူၤမၤသံအီၤ အဘျီတဖၣ်အဘျီညါ. ဘၣ်ဆၣ် “ယွၤအိၣ်ဝဲဒီး” စီၤဒၤဝံးလီၤ. (၁ ၡမူၤအ့လး ၁၈:၁၂) အဃိ ဖဲစီၤဒၤဝံးထံၣ်ဘၣ်ကဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်အခါ အဝဲနာ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤစၢၤအီၤ, မ့ၢ်လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် အထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤ မၤစၢၤတ့ၢ်အီၤ အါဘျီအဃိလီၤ.
၁၆. ပ “လ့ၣ်ကွၢ်” ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဂ့ၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၆ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပမ့ၢ်သန့ၤအါထီၣ်ပသးလၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲန့ၣ် ခါဆူညါစ့ၢ်ကီး ပကနာ်သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ အကဒီသဒၢပှၤ. ပကဃ့ခွဲးလၢ တၢ်မၤခိၣ်အအိၣ် ဒ်သိးဒီးပကလဲၤထီၣ် ကဝီၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် မ့တမ့ၢ် ပကမၤဘၣ်ထီၣ် ပတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ပကထီၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခဲလၢာ်အဂီၢ် ဒီးပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ်တၢ် အါထီၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်နာ် ဒီးသးအိၣ်သန့ၤပသးလၢ ယဟိဝၤယွၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပတၢ်မၤခိၣ် မ့ၢ်တဟ့ၣ်အခွဲးဘၣ် မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်ထုးထီၣ်ပှၤလၢ တၢ်မၤလီၢ်ဟီမီၤ, ပကမၤဒ်လဲၣ်. မ့ၢ်ပကနာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ လၢအဝဲတပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ပှၤ နီတဘျီဘၣ် ဒီးကဟ့ၣ်လီၤပှၤတၢ်လၢ ပလိၣ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဧါ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၅) ပှၤမၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလၢ ဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤအါဂၤန့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်မၤစၢၤအဒိၣ်ကတၢၢ်အခါလီၤ. ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်သးတီလီၤ.
၁၇. ၂၀၂၂ လံာ်စီဆှံအဆၢလၢတနံၣ်အဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤန့ၣ် ကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲလဲၣ်.
၁၇ ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်အိၣ်လၢ ပအိၣ်တခီန့ၣ် ပတလိၣ်ပျံၤတၢ်လၢ ခါဆူညါအဂီၢ် နီတမံၤဘၣ်. ပမ့ၢ်ပာ်ဆိ ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ လၢနီၣ်ဂံၢ်တၢန့ၣ် အဝဲတပာ်တ့ၢ်ပှၤ နီတဘျီဘၣ်. ခဲအံၤ ဒ်သိး ပကအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးလၢ ခါဆူညါ တၢ်မၤကွၢ်အဂီၢ် ပကဘၣ်နာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ လၢအဝဲတပာ်တ့ၢ်ပှၤ နီတဘျီဘၣ်. အဃိ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် ဃုထၢထီၣ်ဝဲ ၂၀၂၂ လံာ်စီဆှံအဆၢလၢ တနံၣ်အံၤအဂီၢ် လၢအမ့ၢ်ဝဲ ပှၤလၢအဃုယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တၢ်အဂ့ၤလၢ အတန့ၢ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၄:၁၀ အပူၤလီၤ.
တၢ်သးဝံၣ် ၃၈ ကစၢ်ကမၤဆူၣ်ထီၣ် နဂံၢ်ဘါ
a ၂၀၂၂ လံာ်စီဆှံအဆၢလၢ တနံၣ်အဂီၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၄:၁၀. အတဲဝဲလၢ ပှၤလၢအဃုယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တၢ်အဂ့ၤလၢ အတန့ၢ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်သးတီအါတက့ၢ်န့ၣ် အကျိၣ်အစ့ ဒီးအတၢ်တအိၣ်တယၢၤအါအါဘၣ်. အဃိ ပတဲလၢ “တၢ်ဂ့ၤ” လၢအဝဲသ့ၣ် “တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်” ကသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်နၢ်ပၢၢ်လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ အခီပညီဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤသးလၢ ခါဆူညါ ဖဲပထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲအခါလီၤ.
c ကွၢ် May 1, 1999, issue of The Watchtower, p. 19 တက့ၢ်.
d တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– စီၤပၤစီလူး လူၤမၤသံစီၤဒၤဝံး ဒီးစီၤဒၤဝံး ဘၣ်ဃ့ၢ်အိၣ်ခူသူၣ်လၢ လ့ကိပူၤသနာ်က့ စီၤဒၤဝံး ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤအီၤတဖၣ်လီၤ.
e တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ ဟးထီၣ်လၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူး ဝံၤအလီၢ်ခံ ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤအဝဲသ့ၣ် ကိၣ်မၤနၤလၢ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်အီၣ်အဂီၢ် ဒီးအဝဲသ့ၣ် အတၢ်ကူတၢ်သိးန့ၣ် တလီၢ်လံၤဘၣ်.