သးစၢ်သ့ၣ်ဧၢ နဒိးဘျၢထံ မ့ၢ်ဝံၤလံန့ၣ်​ ဆဲးဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီ

၁. ပှၤသးစၢ်အါဂၤ တချုးလၢအဝဲသ့ၣ်​ ဒိးဘျၢထံဒံးဘၣ်န့ၣ်​ မၤပာ်စၢၤဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်.

တနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်န့ၣ်​ ပှၤသးစၢ်တဖၣ်ဒိးဘျၢထံ ကအိၣ်လၢအကထိတဖၣ်ညါ. နကဲပှၤသးစၢ်လၢ အဒိးဘျၢထံဝံၤတဂၤဧါ. နဒိးဘျၢထံမ့ၢ်ဝံၤန့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤတဖၣ်​ ဒီးယဟိဝၤယွၤ ကသးခုဝဲဒိၣ်မး. (ကတိၤဒိ ၂၇:၁၁) ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ နမၤလိလံာ်စီဆှံ မူာ်မူာ်နီၢ်နီၢ် ကအိၣ်ဝဲတဘျုးနံၣ်ညါ. အဃိ တၢ်လၢနမၤလိဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ နသ့ၣ်ညါထီၣ်​ ဒီးနနာ်လၢလံာ်စီဆှံန့ၣ်​ အကဲကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ. တကးဒံးဘၣ်​ နသ့ၣ်ညါအါထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်. ဒီးနတၢ်အဲၣ်အီၤ ဟဲဒိၣ်ထီၣ်တုၤလၢ နဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်နသးလၢအအိၣ်​ ဒီးနဒိးဘျၢထံ. နတၢ်ဆၢတဲာ်အံၤ ဂ့ၤဒိၣ်မး.

၂. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကီး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၂ တချုးလၢ နဒိးဘျၢထံဒံးဘၣ်န့ၣ်​ နထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲ လၢအမၤကွၢ် နတၢ်သးတီဒီးယဟိဝၤယွၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ နညါမ့ၢ်အိၣ်ထီၣ်န့ၣ်​ နကထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤကွၢ်လၢအသီတဖၣ်. မုၣ်ကီၤလံၢ်န့ၣ်​ ကဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲ ဒ်သိးဒီး နတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ကလီၤစှၤဒီး နကယံၤထီၣ်ဒီးအီၤအဂီၢ်. (အ့းဖ့းစူး ၄:၁၄) ဘၣ်ဆၣ်​ နတဘၣ်ဟ့ၣ်အခွဲးလၢ တၢ်ကကဲထီၣ်အသးဒီးနၤ ဒ်န့ၣ်ဘၣ်. ဒ်သိးနကဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဒီးနကမၤလၢပှဲၤ နတၢ်အၢၣ်လီၤအဂီၢ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤနၤလဲၣ်. နကဘၣ်ဆဲး “ဂုာ်ကျဲးစၢး လဲၤဆူညါတုၤလၢ” နကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၆:၁) နကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

ဒ်သိးနကကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤအဂီၢ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်

၃. ပှၤလၢအဒိးဘျၢထံဝံၤတဖၣ်​ ကဘၣ်ဆဲးမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၃ တၢ်မၢဖိပီလူး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါခရံာ်ဖိလၢ အ့းဖ့းစူးတဖၣ်​ လၢအဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ကဲထီၣ်​ ခရံာ်ဖိလၢအ “ဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ.” (အ့းဖ့းစူး ၄:၁၃) အအဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ‘အဝဲသ့ၣ်​ ကဘၣ်ဆဲးဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီ.’ အဃိ ပဝဲလၢ အဒိးဘျၢထံဝံၤတဖၣ်န့ၣ်​ ကဘၣ်မၤထွဲ စီၤပီလူးအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တခါအံၤ. စီၤပီလူး ထိၣ်သတြီၤဝဲ နီၢ်သးအတၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်​ ဒ်သိးဒီး ဖိသၣ်တဂၤ ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်ခိတခီ. အဒိ ဖိသၣ်လၢ အအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်သီသီတဂၤ အမိအပါအဲၣ်အီၤဒိၣ်မး. ဘၣ်ဆၣ်​ ဖိသၣ်တဂၤအံၤ ဆဲးကဲဝဲ ဖိသၣ်ဆံးဆံးဖိတဂၤထီဘိ တသ့ဘၣ်. လၢခံန့ၣ်​ အဝဲကဘၣ်မၤလီၤမၢ်ကွံာ် လုၢ်လၢ်လၢ “အလီၤဂာ်ဒ်ဖိသၣ်​ အသိး.” (၁ ကရံၣ်သူး ၁၃:၁၁) ဒ်န့ၣ်အသိး ခရံာ်ဖိလၢ အဒိးဘျၢထံဝံၤတဂၤ ကဆဲးအိၣ်ဒ် အလီၢ်လီၢ်အသိး တသ့ဘၣ်. အကဘၣ်ဆဲး ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီဒံး. အခဲအံၤ ပကတဲသကီး တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တနီၤလၢ ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကဆဲးဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီ.

၄. ပကဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီဒ် ဖံလံးပံၤ ၁:၉ တဲဝဲအသိးအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.

^၄ မၤဒိၣ်ထီၣ်​ နတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ. နအဲၣ်ပာ်စၢၤ ယဟိဝၤယွၤဖးဒိၣ်လံ. ဘၣ်ဆၣ်​ နတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ကဒိၣ်ထီၣ်အါန့ၢ်ဒံးလၢညါအဂီၢ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. တၢ်မၢဖိပီလူး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဖဲ ဖံလံးပံၤ ၁:၉ အပူၤ. (ဖး.) စီၤပီလူး ဃ့ဘါထုကဖၣ်န့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤဖံလံးပံၤဖိတဖၣ်​ အတၢ်အဲၣ်​ “ကဒံးယံာ်ဒံးဒိၣ်ထီၣ်” အဂီၢ်. အဃိ ပမၤဒိၣ်ထီၣ်​ ပတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤကသ့ဒ်လဲၣ်. ပမၤဒိၣ်ထီၣ်​ ပတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ သ့ခီဖျိ ပဃ့ယဟိဝၤယွၤလၢ ကဟ့ၣ်ပှၤ “တၢ်သ့ၣ်ညါ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးတၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ် သ့ဂ့ၤဂ့ၤ.” နသ့ၣ်ညါ ယဟိဝၤယွၤ အဂ့ၢ်မ့ၢ်အါထီၣ်န့ၣ်​ နတၢ်အဲၣ်အီၤ ကဟဲဒိၣ်ထီၣ်​ ဒီးနကဘၣ်သး အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး, ဒီးနကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်လၢအမၤဝဲတဖၣ်. နကအဲၣ်ဒိးမၤသးခုအီၤ သပှၢ်ကတၢၢ် ဒီးနတအဲၣ်ဒိးမၤတၢ်လၢ ကမၤသးအုးအသးဘၣ်. ဒီးတၢ်လၢကစၢ်ယွၤ အဲၣ်ဒိးလၢပကမၤ ဒီးပကဘၣ်မၤအီၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ပကအဲၣ်ဒိးဂုာ်ကျဲးစၢး ဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်.

၅-၆. ဒ်သိးပတၢ်အဲၣ်​ ယဟိဝၤယွၤကဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.

^၅ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ အကွၢ်လိဝဲယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. အဃိ ပမ့ၢ်မၤလိယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ်န့ၣ်​ ပတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤစ့ၢ်ကီး ကဟဲဒိၣ်ထီၣ်. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁:၃) ပမ့ၢ်မၤလိ လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ်လွံၢ်ဘ့ၣ်န့ၣ်​ ပကသ့ၣ်ညါထီၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ်ဂ့ၤဂ့ၤ. နမ့ၢ်တဖးဘၣ်လံာ်စီဆှံ ကိးနံၤဒဲးဒံးဘၣ်န့ၣ်​ နစးထီၣ်ဖးအီၤခဲအံၤသ့. နမ့ၢ်ဖးယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ်န့ၣ်​ ဆိကမိၣ်ထံယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးတဖၣ်. ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ အအိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအဃိ ဖိသၣ်တဖၣ်ဟဲလၢအအိၣ်ဘူၣ်​ ဒီးအဝဲဖိးဟုဝဲဖိသၣ်တဖၣ်. (မၢ်ကူး ၁၀:၁၃-၁၆) ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ အသးဂ့ၤအဃိ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်​ တပျံၤအီၤဘၣ်​ ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဲတၢ်ဒီးအီၤ ပျီပျီဘူၣ်. (မးသဲ ၁၆:၂၂) ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ ကွၢ်လိအပၢ်အဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ အပၢ်စ့ၢ်ကီး ကအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဒ်အံၤ. ယဟိဝၤယွၤစ့ၢ်ကီး အဝဲအဲၣ်ပှၤဒီး အသးအိၣ်ပှၤအဃိ ပရ့ဘၣ်ဒီးအီၤညီ. ပဃ့ထုကဖၣ်လၢအအိၣ်ဒီး ပတဲဖျါထီၣ်​ ပတၢ်တူၢ်ဘၣ်ပျီပျီသ့. အဝဲတပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ပှၤဘၣ်.—၁ ပ့းတရူး ၅:၇.

^၆ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်​ ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်. တၢ်မၢဖိမးသဲကွဲးဝဲလၢ “ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်န့ၣ်​ ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ဒီးပှၤတကနၣ်ဃုာ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်လီၤဂာ်ဒ်သိလၢ ပှၤကွၢ်ထွဲအီၤတအိၣ်ဘၣ်​ အသိးလီၤ. အဃိ ဖဲယ့ၣ်ၡူးထံၣ်အဝဲသ့ၣ်အခါ အသးကညီၤဘၣ်​ အဝဲသ့ၣ်.” (မးသဲ ၉:၃၆) ယဟိဝၤယွၤစ့ၢ်ကီး ထံၣ်ဝဲပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်အံၤဒ်လဲၣ်. ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “ယပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ်န့ၣ်​ တအဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပှၤအဆံးတဖၣ်အံၤ တဂၤဒၣ်လဲာ် ကလီၤမၢ်ဝဲဘၣ်.” (မးသဲ ၁၈:၁၄) ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်အံၤအဃိ ပသးမုာ်ဒိၣ်မး. ပသ့ၣ်ညါယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ် မ့ၢ်အါထီၣ်န့ၣ်​ ပတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤစ့ၢ်ကီး ကဟဲဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်.

၇. နမ့ၢ်ရ့ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤလၢ နီၢ်သးတခီန့ၣ်​ ကကဲဘျုးလၢနဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၇ နမ့ၢ်ရ့အါထီၣ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ်​ နတၢ်အဲၣ်ပှၤဂၤ ကဟဲဒိၣ်ထီၣ်​ ဒီးနကကဲထီၣ်​ ပှၤဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤလၢ နီၢ်သးတခီ. နကထံၣ်ဘၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်မၤယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤအဃိ သးခုဒိၣ်မး. မၢအဝဲသ့ၣ်တဲပၠးနၤ အတၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ်ဃးဒီး အမၤယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤ. ဒီးလံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ “ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ် မ့ၢ်အိၣ်အါဂၤန့ၣ်​ တၢ်ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲ.” (ကတိၤဒိ ၁၁:၁၄) အဃိနမ့ၢ်ဘၣ်မၤ တၢ်ဆၢတဲာ်လၢအရ့ဒိၣ်န့ၣ်​ ဃ့အဝဲသ့ၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်.

၈. နမ့ၢ်သးဒ့ဒီ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်လၢလံာ်စီဆှံတဲဝဲန့ၣ်​ နကမၤဒ်လဲၣ်.

^၈ မၤလီၤမၢ်ကွံာ် နတၢ်သးဒ့ဒီ. ဒ်လံာ်အဆၢ ၂ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး မုၣ်ကီၤလံၢ်အဲၣ်ဒိးမၤဝဲ ဒ်သိးဒီးပတၢ်နာ်ကလီၤစၢ် ဒီးပကယံၤထီၣ်ဒီးယဟိဝၤယွၤ. မုၣ်ကီၤလံၢ်ကမၤဝဲဒ်န့ၣ်​ ခီဖျိ အဝဲကဒုးအိၣ်ထီၣ်​ နတၢ်သးဒ့ဒီဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ နမၤလိဘၣ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤတဖၣ်. အဒိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ပှၤတနီၤကဂုာ်ကျဲးစၢးမၤဝဲဒ်သိး နကနာ်လၢ ကစၢ်ယွၤန့ၣ်​ တတ့လီၤပှၤဘၣ်. ဒီးပဟဲအိၣ်ထီၣ်န့ၣ်​ ခီဖျိလၢ သးသမူအတၢ်လဲလိာ်သး တဆီဘၣ်တဆီအဃိ. ဖဲနနီၢ်ဆံးခါန့ၣ်​ နတဆိကမိၣ်ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤနီတဘျီဘၣ်​ သနာ်က့ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ခဲအံၤလၢကၠိန့ၣ်​ ပှၤကသိၣ်လိနၤဘၣ်ဃးဒီး သးသမူအတၢ်လဲလိာ်သး တဆီဘၣ်တဆီ. ဒီးဖျါလၢ တၢ်သိၣ်လိတဖၣ်န့ၣ်​ အကဲတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ, အကဲတၢ်လၢနနာ်အီၣ်အီၤသ့. အဃိ ဖဲန့ၣ်အခါ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ နသးကဒ့ဒီ ဘၣ်ဆၣ်​ သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်အုၣ်သးအိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်အိၣ်ဝဲန့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ နသရၣ်တဖၣ်တဃုသ့ၣ်ညါဝဲ နီတဘျီဘၣ်. နမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်သးဒ်အံၤန့ၣ်​ နကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်​ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဖဲ ကတိၤဒိ ၁၈:၁၇ အပူၤ. ဖဲန့ၣ်တဲဝဲလၢ “ပှၤလၢအတဲဖျါထီၣ်ဆိ အတၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ်​ ဖျါလၢအတၢ်ဘၣ်​ ဘၣ်ဆၣ်​ တုၤလၢ ပှၤအဂၤတဂၤ ဟဲသံကွၢ်သံဒိးအီၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်ကဖျါထီၣ်​ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး.” တၢ်ဂ့ၢ်လၢနမၤလိဘၣ်လၢကၠိန့ၣ်​ နတဘၣ်နာ်မူသူအီၤ ခဲလၢာ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ နကဘၣ်ဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး လၢအအိၣ်လၢလံာ်စီဆှံပူၤ. ဃုကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်လဲၢ်လၢ ပတၢ်ကရၢကရိ ထုးထီၣ်ဝဲတဖၣ်အပူၤ, တဲသကီးတၢ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်လၢ လၢညါအဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲ သးသမူအတၢ်လဲလိာ်သး တဆီဘၣ်တဆီအဂ့ၢ်. သံကွၢ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ် အိၣ်ဝဲလဲၣ်. ပမ့ၢ်တဲသကီး တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်​ ကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်အုၣ်သးအိၣ်ဝဲလၢ ပတၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်န့ၣ်​ အိၣ်ဝဲအနီၢ်ကီၢ်.

၉. နမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မလံစၤ အအိၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၉ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မလံစၤ ဃုသ့ၣ်ညါဒီးမၤလိ တၢ်ဘၣ်တ့အဂ့ၢ်အဃိ အတသးဒ့ဒီလၢၤဘၣ်.b အတဲဝဲလၢ “လၢကၠိန့ၣ်​ ကၠိသရၣ်သိၣ်လိဝဲဘၣ်ဃးဒီး သးသမူအတၢ်လဲလိာ်သး တဆီဘၣ်တဆီန့ၣ်​ လီၤဂာ်လၢအဘၣ်ဝဲ. ယဘၣ်ယိၣ်လၢ သးသမူအတၢ်လဲလိာ်သး တဆီဘၣ်တဆီန့ၣ်​ အကကဲတၢ်လၢအဘၣ်​ အဃိ လၢအခီၣ်ထံးခါန့ၣ်​ ယဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်ဘၣ်တ့အဂ့ၢ်မၣ်​ တဘူၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ယသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ တဘၣ်သးလၢ ပဟးနာ်မူသူတၢ်ဘၣ်. အဃိ ယဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်​ တၢ်ဘၣ်တ့အဂ့ၢ် ဒီးယဖးလံာ်လၢအမ့ၢ် တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်န့ၣ်​ အသးအိၣ်နၤဧါ (Is There a Creator Who Cares About You?), တၢ်သးသမူန့ၣ်​ ဟဲကဲထီၣ်အသးဒၣ်ဝဲဧါ (Was Life Created?), သးသမူဟဲကဲထီၣ်အသးဒ်လဲၣ်—တၢ်သံကွၢ်ယဲၢ်ဖျၢၣ်လၢ နကြၢးသံကွၢ် (The Origin of Life—Five Questions Worth Asking). တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်​ ကဲဘျုးလၢယဂီၢ်ဒိၣ်မး. ယမ့ၢ်သ့ၣ်ညါန့ၣ်​ ယဖးတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤ ဖးယံာ်လံ.”

၁၀-၁၁. ဒ်သိးနကဆဲးအိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢအဂ့ၤန့ၣ်​ နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. (၁ သ့းစၤလနံ ၄:၃, ၄)

^၁၀ ဟးဆှဲးလုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢ အတဂ့ၤဘၣ်. ဖဲနဒိၣ်ထီၣ်သီအခါ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ နတၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်မံဃုာ်တခီန့ၣ်​ အသဟီၣ်ကဆူၣ်ဝဲ. ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ပှၤကမၢဆူၣ်နၤလၢ နကမံဃုာ်ဒီးပှၤဂၤ. မုၣ်ကီၤလံၢ်န့ၣ်​ ဘၣ်သးဝဲလၢ နကလူၤဘၣ်​ နနီၢ်ကစၢ်သး. အဃိနဆဲးအိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢ အကဆှီကသ့ဒ်လဲၣ်. (ဖး ၁ သ့းစၤလနံ ၄:၃, ၄.) ဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်​ ဒီးတဲဘၣ်အီၤ နတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ်ပျီပျီ. ဒီးဃ့အီၤလၢ အကမၤစၢၤနၤ ဒ်သိးနကမၤနၢၤကွံာ် နတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ်. (မးသဲ ၆:၁၃) နကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အအဲၣ်ဒိးမၤစၢၤနၤ, တမ့ၢ်လၢ အကစံၣ်ညီၣ်နၤဘၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၃:၁၃, ၁၄) လံာ်စီဆှံမၤစၢၤနၤသ့. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မလံစၤ စ့ၢ်ကီးကမၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အတကဆှီဘၣ်တဖၣ်အဂီၢ် ကီဒိၣ်မး. ဘၣ်ဆၣ်​ အတဲဝဲလၢ “ယဖးလံာ်စီဆှံကိးနံၤဒဲး အဃိမၤစၢၤယၤလၢ ယကမၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အတကဆှီဘၣ်တဖၣ်​ ဒီးယသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ယၤန့ၣ်​ ယကဲယဟိဝၤယွၤအတၢ်. ဒီးယအဲၣ်ဒိးမၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၉.

^၁၁ နတဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤဘၣ်ဂီၢ်ထီၣ်​ တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ နနီၢ်ကစၢ်တဂ့ၤ. တဲပၠးဘၣ်နမိနပါလၢ နတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်. နကတဲပၠးဘၣ်​ နတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအဝဲသ့ၣ်ဒု တညီဘၣ်. သနာ်က့ အရ့ဒိၣ်မးလၢ နကဘၣ်တဲပၠးအဝဲသ့ၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်မလံစၤ တဲဝဲလၢ “ယဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူ, ယတဲဘၣ်ယပါလၢ ယတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်. ယမၤဒ်န့ၣ်ဝံၤအခါ ယတူၢ်ဘၣ်မုာ်ထီၣ်. ဒီးယသ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤစ့ၢ်ကီး ကသးခုဝဲလၢယဃိ.”

၁၂. ဒ်သိးနကဆၢတဲာ်တၢ်လၢ အဘၣ်အဂီၢ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.

^၁၂ မၤထွဲလံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ. နညါမ့ၢ်အိၣ်ထီၣ်န့ၣ်​ နတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် ကအိၣ်အါထီၣ်လၢ နကဆၢတဲာ်တၢ်လၢ နနီၢ်ကစၢ်. ဘၣ်ဆၣ်​ တၢ်လၢနတသ့ၣ်ညါဒံးဘၣ်န့ၣ်​ အိၣ်ဝဲအါမး. အဃိ ဒ်သိးနတဆၢတဲာ်ဘၣ်တၢ်လၢ ကမၤဟးဂီၤ နတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤတဂ့ၤအဂီၢ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. (ကတိၤဒိ ၂၂:၃) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခဲရံၤ တဲပၠးဝဲ တၢ်မနုၤမၤစၢၤအီၤလၢ ကဆၢတဲာ်တၢ်လၢအဂ့ၤအဂီၢ်လဲၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခဲရံၤ နၢ်ပၢၢ်ဝဲလၢ ခရံာ်ဖိလၢအဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤတဂၤန့ၣ်​ တလိၣ်လၢ ပှၤကဘၣ်ဟ့ၣ်အီၤတၢ်ဘျၢ ထီဘိဘၣ်. အတဲဝဲလၢ “ထဲလၢပသ့ၣ်ညါ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဘျၢ ဒီးမၤထွဲအီၤန့ၣ်​ တလၢပှဲၤဒံးဘၣ်. ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီး ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ထံၣ်​ ဒီးအတၢ်ဆိကမိၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်.” အဃိ နမ့ၢ်ဖးလံာ်စီဆှံန့ၣ်​ သံကွၢ်လီၤနသးလၢ ‘တၢ်ဂ့ၢ်လၢယဖးအီၤတခါအံၤန့ၣ်​ အပာ်ဖျါထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ထံၣ်ဒ်လဲၣ်. လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ မ့ၢ်အအိၣ်ဒီးတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ အကမၤစၢၤယၤလၢ ယကမၤတၢ်လၢအဘၣ်ဧါ. မ့ၢ်အိၣ်န့ၣ်​ ယမ့ၢ်မၤထွဲလံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲတခါအံၤန့ၣ်​ ကကဲဘျုးလၢ ယဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.’ (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၉:၇; ယၡါယၤ ၄၈:၁၇, ၁၈) နမ့ၢ်ဖးလံာ်စီဆှံ ဒီးဆိကမိၣ်ထံလံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲန့ၣ်​ ကမၤစၢၤနၤလၢ နတၢ်ဆၢတဲာ်န့ၣ်​ ကမၤသးခု ယဟိဝၤယွၤအသး. နမ့ၢ်ဆဲးမၤဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ နကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ဆိကမိၣ်. အဃိ နတလိၣ်ဘၣ်​ တၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒီးတၢ်ဘျၢလၢ တၢ်အိၣ်သးခဲလၢာ်အဂီၢ်ဘၣ်.

၁၃. နသကီးလၢအဂ့ၤတဖၣ်န့ၣ်​ အမၤစၢၤနၤကသ့ဒ်လဲၣ်. (ကတိၤဒိ ၁၃:၂၀)

^၁၃ ဃုထၢသကီးလၢ အအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ. ဒ်ပပာ်ဖျါထီၣ်တ့ၢ်လၢ လံာ်အဆၢ ၇ အသိး နမ့ၢ်ဃုထၢသကီး လၢအဂ့ၤန့ၣ်​ ကမၤစၢၤနၤလၢ နကကဲထီၣ်ပှၤဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤလၢ နီၢ်သးတခီ. (ဖး ကတိၤဒိ ၁၃:၂၀.) ဘၣ်တဘျီ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်စၤရါန့ၣ်​ အတသးခုဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်လၢခံန့ၣ်​ အသးခုထီၣ်က့ၤဝဲ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်စၤရါ တဲဝဲလၢ “ယန့ၢ်ဘၣ်သကီးလၢအဂ့ၤတဖၣ်​ ဖဲယလိၣ်ဘၣ်အီၤအဆၢကတီၢ်. ယၤဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သးစၢ်တဂၤ ပမၤလိသကီးဝဲ တၢးထီခိးတၢ် ကိးနွံဒဲး. ယသကီးလၢ အဂၤတဂၤန့ၣ်​ မၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်စံးဆၢလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ. ခီဖျိလၢ ယသကီးတဖၣ်အံၤ အတၢ်မၤစၢၤအဃိ ယမၤဂ့ၤထီၣ်ယနီၢ်ကစၢ် တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးတၢ်ဃ့ထုကဖၣ်. ယမၤဒ်အံၤအဃိ ယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ ဟဲဂ့ၤထီၣ်ဝဲ ဒီးယသးခုထီၣ်က့ၤဝဲ.”

၁၄. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကၠူလံၤယၢၤန့ၣ်​ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲသကီးလၢ အဂ့ၤဒ်လဲၣ်.

^၁၄ နဃုထၢသကီးလၢအဂ့ၤလၢ အကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢနဂီၢ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကၠူလံၤယၢၤလၢ အကဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်န့ၣ်​ အတဲဝဲလၢ “ဖဲယညါဘီၣ်ဒံးအခါန့ၣ်​ ယလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီး ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်ယသကီးလၢ အဂ့ၤတဖၣ်. အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်​ သးဆူၣ်လၢတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်မၤစၢၤယၤ ဒ်သိးဒီး ယကသးဆူၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤ. အဃိ ယပာ်လီၤယသးလၢ ယကမၤယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤလၢ ဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤ. လၢညါန့ၣ်​ ခီဖျိလၢ ယရ့ထဲပှၤတဖးဃီဒီးယၤအဃိ ယသကီးလၢအဂ့ၤန့ၣ်​ တအိၣ်အါအါဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်လၢခံန့ၣ်​ ယဒီသကီးဒီး ပှၤဘ့ၤသ့လးဖိတဖၣ်. ယရ့ဒီးအဝဲသ့ၣ်အဃိ မၤစၢၤယၤလၢ ယကဃုထၢ တၢ်မၤမုာ်မၤဖှံသးလၢအဂ့ၤ. ယမၤဒ်န့ၣ်အဃိ ယဘူးဒိၣ်ထီၣ်ဒီးယဟိဝၤယွၤ.”

၁၅. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ရ့သကီးန့ၣ်​ စီၤပီလူးဟ့ၣ်ပလီၢ် စီၤတံၤမသ့းဒ်လဲၣ်. (၂ တံၤမသ့း ၂:၂၀-၂၂)

^၁၅ နမ့ၢ်သ့ၣ်ညါလီၤသးလၢ ပှၤတနီၤလၢ နရ့အီၤလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ်​ တကဲသကီးလၢအဂ့ၤဘၣ်န့ၣ်​ နကမၤဒ်လဲၣ်. စီၤပီလူးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ခရံာ်ဖိတနီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်ထီၣ်အိၣ်လီၤ ဒီးအတၢ်ဆိကမိၣ်န့ၣ်​ တဒ်သိးဒီးခရံာ်ဖိဘၣ်. အဃိ အဟ့ၣ်ပလီၢ် စီၤတံၤမသ့းလၢ အကဘၣ်အိၣ်ယံၤဒီး ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်. (ဖး ၂ တံၤမသ့း ၂:၂၀-၂၂.) ပကအိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သး လၢအဂ့ၤဒီးယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မး. အဃိ ပဂုာ်ကျဲးစၢးလၢအဂ့ၤကတၢၢ် ဒ်သိးဒီး ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤ ကဂ့ၤထီၣ်. ပတဘၣ်ပျဲလၢ ပသကီးအဂၤတဖၣ်​ ကမၤဟးဂီၤ ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤဘၣ်.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၆:၄.

နမ့ၢ်ပာ်လီၤနီၢ်သးအဖီတၢၣ်န့ၣ်​ ကမၤစၢၤနၤလၢ နကဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီဒ်လဲၣ်

၁၆. နကြၢးပာ်လီၤဖီတၢၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ပာ်လီၤနီၢ်သးအဖီတၢၣ်တဖၣ်. ပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ အကမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်​ နတၢ်နာ် ဒီးကမၤစၢၤနၤလၢ နကကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ. (အ့းဖ့းစူး ၃:၁၆) အဒိ နကအဲၣ်ဒိးမၤဂ့ၤထီၣ်​ နီၢ်ကစၢ်တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးဖးလံာ်စီဆှံကိးနံၤဒဲး. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁:၂, ၃) ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ နကဘၣ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်အါထီၣ်​ ဒီးနကဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်​ နတၢ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်​ မ့တမ့ၢ် နကဘၣ်ပလီၢ်သးလၢ တၢ်မၤမုာ်မၤဖှံသးလၢ နဃုထၢအီၤ ဒီးတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ နသူအီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၅:၁၅, ၁၆) ဖဲယဟိဝၤယွၤထံၣ်ဝဲလၢ နဂုာ်ကျဲးစၢးမၤဒ်န့ၣ်အခါ အကသးခုဒိၣ်မး.

၁၇. နမ့ၢ်မၤစၢၤပှၤဂၤန့ၣ်​ ကကဲဘျုးဒ်လဲၣ်.

^၁၇ နမ့ၢ်မၤစၢၤပှၤဂၤန့ၣ်​ နကကဲထီၣ်ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ. ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “ဟ့ၣ်တၢ်န့ၣ်​ ဒုးအိၣ်ထီၣ်​ တၢ်သးခုအါန့ၢ်ဒံး ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဒံး.” (မၤတၢ် ၂၀:၃၅) ဖဲနသးစၢ်အခါ နမ့ၢ်သူနတၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးနတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢ ကမၤစၢၤပှၤဂၤန့ၣ်​ ကကဲဘျုးလၢ နဂီၢ်ဒိၣ်မး. အဒိ ပာ်လီၤနသးလၢ နကမၤစၢၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအသးပှၢ်တဖၣ်​ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ တဂ့ၤဘၣ်တဖၣ်​ လၢနတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ နလဲၤပှ့ၤန့ၢ်တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ်သ့ မ့တမ့ၢ် ပၠးနဲၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကဘၣ်သူအံးလဲတြီနံး တၢ်ပီးတၢ်လီဒ်လဲၣ်သ့. ဒီးနမ့ၢ်ကဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤန့ၣ်​ ဒ်သိးနမၤစၢၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်​ ကသ့အါထီၣ်အဂီၢ် နပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ ကကဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်​ အပှၤမၤစၢၤတၢ်သ့. (ဖံလံးပံၤ ၂:၄) ဒီးနပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဲၣ်လၢ ပှၤတၢ်ချၢတဖၣ်အဖီခိၣ်သ့ ခီဖျိနစံၣ်တဲၤတဲလီၤအဝဲသ့ၣ်လၢ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်. (မးသဲ ၉:၃၆, ၃၇) ဒီးမ့ၢ်သ့န့ၣ်​ ပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ နကမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤလၢ ဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤလၢ ကျဲတဘိဘိ.

၁၈. နမ့ၢ်မၤယဟိဝၤယွၤတၢ်မၤလၢ ဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤန့ၣ်​ ကကဲဘျုးဒ်လဲၣ်.

^၁၈ နမ့ၢ်မၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလၢ ဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤန့ၣ်​ နကအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အါမးလၢ နကဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီ. အဒိ နမ့ၢ်မၤပှၤလဲၤလၢညါန့ၣ်​ နကအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ နကထီၣ်ဘၣ်​ ပှၤစိာ်ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်ဖိအကၠိ. ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ နကလဲၤမၤဘၣ်တၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး မ့တမ့ၢ် နကလဲၤမၤစၢၤဘၣ်တၢ်လၢ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ်တခီ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သးစၢ် ခဲၣ်ထလ့လၢ အမၤပှၤလဲၤလၢညါန့ၣ်​ အတဲဝဲလၢ “ဖဲယဒိးဘျၢထံဝံၤအခါ ယဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အတၢ်လဲၤခီဖျိအိၣ်အါတဖၣ်အဃိ မၤစၢၤယၤလၢ ယကဘူးဒိၣ်ထီၣ်ဒီးယဟိဝၤယွၤ. အဝဲသ့ၣ်အဒိအတဲာ်န့ၣ်​ မၤစၢၤယၤလၢ ယကမၤဂ့ၤထီၣ်​ ယတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်လံာ်စီဆှံ ဒီးယကမၤဂ့ၤထီၣ်​ ယတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်သိၣ်လိပှၤဂၤလံာ်စီဆှံ.”

၁၉. နမ့ၢ်ဆဲးဂုာ်ကျဲးစၢး ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီန့ၣ်​ နကဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်.

^၁၉ ဖဲနသးစၢ်အခါ နမ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးတခီန့ၣ်​ နကန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤအါမး. အဒိ နတၢ်ဆၢကတီၢ် တလၢာ်ဂီၤလၢ တၢ်လၢအတကဲဘျုးတဖၣ်အဂီၢ်ဘၣ်. (၁ ယိၤဟၣ်​ ၂:၁၇) ဒီးနတမၤဘၣ်​ တၢ်ဆၢတဲာ်လၢ အကမၤဘၣ်ဒိနသးဘၣ်. တကးဒံးဘၣ်​ တၢ်လၢနမၤတဖၣ်​ ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်​ ဒီးနကအိၣ်ဒီးတၢ်သးခုနီၢ်ကီၢ်. (ကတိၤဒိ ၁၆:၃) နဒိနတဲာ်လၢအဂ့ၤန့ၣ်​ ကကဲဘျုးလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အသးစၢ်တဖၣ်​ ဒီးအသးပှၢ်တဖၣ်အဂီၢ်. (၁ တံၤမသ့း ၄:၁၂) တကးဒံးဘၣ်​ ခီဖျိလၢနအိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤလၢအဂ့ၤ ဒီးနမၤသးခုဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအသးအဃိ နကသးခု ဒီးနကအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်မံသးမုာ်လၢ နတၢ်အိၣ်မူအပူၤ.—ကတိၤဒိ ၂၃:၁၅, ၁၆.