သးစၢ်သ့ၣ်ဧၢ, နအိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်မံသးမုာ်သ့

၁, ၂. ပဆီတလဲပတၢ်အိၣ်မူသ့န့ၣ်​ ထိနံၤ အတၢ်လဲၤခီဖျိ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.

ထိနံၤ တဒိၣ်ထီၣ်ဘၣ်ဒီးအပၢ်ဘၣ်. အဝဲထီၣ်ဝဲတီၤထီကၠိ ဘၣ်ဆၣ်​ တသးစၢၢ်ဆၢလံာ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ကဟးထီၣ်ကၠိလီၤ. ဒီးလၢမုၢ်ဃုနံၤအိၣ်ဘှံးနံၤန့ၣ်​ ထိနံၤဟးလိာ်ကွဲဒီးအတံၤသကိး မ့တမ့ၢ် လဲၤကွၢ်တၢ်ဂီၤမူလီၤ. အဝဲတဟးမၤဆူၣ်မၤစိးတၢ် ဒီးတသူတၢ်မူၤတၢ်ဘှီးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ အဝဲအတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်​ အတၢ်တိာ်ပာ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. မ့ၢ်ကစၢ်ယွၤအိၣ်ဧါ တအိၣ်ဧါန့ၣ်​ တသ့ၣ်ညါဝဲလီၤတံၢ်ဘၣ်. ဘၣ်တနံၤန့ၣ်​ ထိနံၤထံၣ်လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး ဒီးအဝဲတဲဘၣ်ဝဲ အတၢ်ထံၣ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီးကစၢ်ယွၤလီၤ. ဖဲန့ၣ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးခံဂၤ ဟ့ၣ်လီၤအီၤလံာ်လၢအမ့ၢ် Was Life Created? (တၢ်သးသမူန့ၣ်​ ဘၣ်တၢ်တ့လီၤအီၤဧါ) ဒီး The Origin of Life—Five Questions Worth Asking (တၢ်သံကွၢ်ယဲၢ်ဖျၢၣ်​ အတၢ်စံးဆၢ လၢဘၣ်ဃးဒီး သးသမူအခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိ) လီၤ.

^၂ ဖဲယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးခံဂၤအံၤ က့ၤဟးအိၣ်သကိး ထိနံၤခံဘျီတဘျီအခါ ထိနံၤအတၢ်ထံၣ်ဆီတလဲဝဲ ခဲလၢာ်လီၤ. အဝဲဖးဝဲ လံာ်လၢပှၤဟ့ၣ်အီၤတဖၣ်အံၤ သပှၢ်တၢၢ် တုၤလၢလံာ်တဖၣ်ချံးအသးလီၤ. ထိနံၤတဲ အဝဲသ့ၣ်လၢ “ကစၢ်ယွၤကဘၣ်အိၣ်.” အဝဲစးထီၣ်မၤလိလံာ်စီဆှံဒီး အတၢ်ထံၣ်လၢဘၣ်ဃးဒီး သးသမူန့ၣ်​ ဆီတလဲဝဲ ကယီကယီလီၤ. တချုးလၢ အဝဲမၤလိလံာ်စီဆှံအခါ အဝဲတမ့ၢ် ကၠိဖိလၢအဖၠဲးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်လၢခံ အဝဲကဲထီၣ်ကၠိဖိလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်တဂၤလီၤ. ထိနံၤအသရၣ်ကၠိခိၣ်ဒၣ်လဲာ် ကမၢကမၣ်ဝဲလီၤ. သရၣ်ကၠိခိၣ်တဲအီၤလၢ “နမၤလံာ်အမးဒီး နတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး ဂ့ၤထီၣ်ဒိၣ်မး. မ့ၢ်နလဲၤရ့ဒီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်​ အဃိဧါ.” ထိနံၤစံးဆၢက့ၤဝဲလၢ မ့ၢ်, ဝံၤအဝဲတဲဘၣ်​ အသရၣ်ကၠိခိၣ်လၢ တၢ်လၢအမၤလိဘၣ်ဝဲတဖၣ်လီၤ. အဝဲဖျိထီၣ်​ တီၤထီကၠိဒီး ခဲအံၤအဝဲမၤဝဲ ပှၤလဲၤလၢညါဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤမၤစၢၤတၢ်လီၤ. ခဲအံၤထိနံၤ အိၣ်ဒီးအပၢ်ယဟိဝၤယွၤ လၢအပှဲၤဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအဃိ အဝဲသးခုဒိၣ်မးလီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၆၈:၅.

နမ့ၢ်ဒိကနၣ်​ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ နမၤတၢ်ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်

၃. ကစၢ်ယွၤဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲ ပှၤသးစၢ်တဖၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၃ ထိနံၤအတၢ်လဲၤခီဖျိန့ၣ်​ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ပှၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ဝဲ ပှၤသးစၢ်တဖၣ်လီၤ. အဝဲအဲၣ်ဒိးလၢ လၢနတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ်​ နမၤတၢ်ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဒီး အိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်မံသးမုာ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲဟ့ၣ်ကူၣ်နၤလၢ “လၢနသးစၢ်ဒံးအမုၢ်နံၤန့ၣ်​ သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤလၢ အတ့လီၤနၤတက့ၢ်.” (စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၁၂:၁) ပကမၤဒ်န့ၣ်အဂီၢ် တမ့ၢ်တၢ်လၢအညီထီဘိဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်​ ပမၤအီၤတန့ၢ်ဘၣ်ဒု တမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်. ခီဖျိလၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤစၢၤအဃိ ဖဲနသးစၢ်အခါမ့ၢ်ဂ့ၤ, ဖဲနဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤထီၣ်အခါမ့ၢ်ဂ့ၤ နမၤတၢ်ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်လီၤ. ဒ်သိးပကနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဂီၢ် ပကမၤလိသကိး ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ အမၤနၢၤဝဲ ကီၢ်တၢ်စံးပာ် ဒီးစီၤဒၤဝံးလၢ အမၤနၢၤဝဲ စီၤကၤလယးအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

၄, ၅. ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်​ မၤနၢၤကီၢ်တၢ်စံးပာ် ဒီးစီၤဒၤဝံး မၤနၢၤဝဲ စီၤကၤလယးန့ၣ်​ ပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်မနုၤလဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်.)

^၄ ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်​ ဘူးထီၣ်ကလဲၤနုာ်လၢ ကီၢ်တၢ်စံးပာ်အခါ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤအဝဲသ့ၣ်​ တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲမနုၤတဖၣ်လဲၣ်. ကစၢ်ယွၤတမၢအဝဲသ့ၣ်​ မၤလိသ့ထီၣ်အသးလၢ ကကဲထီၣ်သုးဖိလၢ အဂ့ၤန့ၢ်အလီၢ် ဒီးကၠီးလိအသးလၢ တၢ်ဒုးသုးအဂီၢ်ဘၣ်. (၅ မိၤၡ့ ၂၈:၁, ၂) လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ကစၢ်ယွၤမၢအဝဲသ့ၣ်​ ဒိကနၣ်အကလုၢ်ဒီး နာ်န့ၢ်အီၤလီၤ. (ယိၤၡူ ၁:၇-၉) လၢပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်​ အတၢ်ထံၣ်န့ၣ်​ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဖၣ်အံၤ အခီပညီတအိၣ်ဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်​ မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်​ အဂ့ၤကတၢၢ်လၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤမၤစၢၤအခ့အပှၤတဖၣ်​ ဒ်သိးကမၤနၢၤဝဲ ပှၤကနၤဧၣ်ဖိတဖၣ်​ အဘျီတဖၣ်အဘျီလီၤ. (ယိၤၡူ ၂၄:၁၁-၁၃) ပကဒိကနၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ်အဂီၢ် ပလိၣ်ဘၣ်တၢ်နာ် ဘၣ်ဆၣ်​ ပမ့ၢ်ဒိကနၣ်​ အကလုၢ်န့ၣ်​ ပမၤတၢ်ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲ ထီဘိလီၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢ လၢပျၢၤမ့ၢ်ဂ့ၤ လၢပစိၤခဲအံၤမ့ၢ်ဂ့ၤ ပှၤလၢအဒိကနၣ်​ ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်န့ၣ်​ မၤတၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ.

^၅ စီၤကၤလယးမ့ၢ်ဝဲ ပှၤသုးဖိလၢအဂံၢ်ဆူၣ်တဂၤလီၤ. အဝဲအနီၢ်ထီဝဲ သၢမံထၢၣ်​ (၉.၅ ပ့ၣ်) ဃၣ်ဃၣ်ဒီးအဝဲဟဲစိာ်ဝဲ တၢ်စုကဝဲၤလၢ အလီၤပျံၤလီၤဖုးလီၤ. (၁ ၡမူၤအ့လး ၁၇:၄-၇) မ့မ့ၢ်စီၤဒၤဝံးန့ၣ်​ ဖဲအလဲၤဒုးတၢ်ဒီး စီၤကၤလယး အခါအဝဲလဲၤလၢ တၢ်နာ်ကစၢ်ယွၤအပူၤ ဒီးလဲၤစိာ်ဝဲထဲ နီၣ်ဘျုးတခါလီၤ. ပှၤလၢအတအိၣ်ဒီးတၢ်နာ်ဘၣ်န့ၣ်​ ကထံၣ်ဝဲလၢ စီၤဒၤဝံးမ့ၢ် ပှၤလၢအတအိၣ်ဒီး တၢ်ကူၣ်သ့ဘၣ်. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်​ ပှၤလၢတအိၣ်ဒီး တၢ်ကူၣ်သ့န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲစီၤကၤလယးလီၤ.—၁ ၡမူၤအ့လး ၁၇:၄၈-၅၁.

၆. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကမၤလိသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၆ တၢ်မၤလိလၢ အပူၤကွံာ်တခါန့ၣ်​ ပမၤလိဘၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်လွံၢ်မံၤလၢ အမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်အါထီၣ်​ တၢ်သးခုလၢပတၢ်အိၣ်မူပူၤအဂီၢ်လီၤ. ပမၤလိဘၣ်လၢ ပကဘၣ်မၤလၢပှဲၤ ပနီၢ်သးအတၢ်လိၣ်ဘၣ်, ဃုထၢတံၤသကိးလၢ ပှၤလၢအအဲၣ်ကစၢ်ယွၤ, ပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ အအိၣ်ဒီးအခီပညီ ဒီးပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်သဘျ့လၢ ကစၢ်ယွၤဟ့ၣ်လီၤပှၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကမၤလိဘၣ်လၢ ပမ့ၢ်မၤထွဲတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်​ ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်အဘျုးလၢအဂၤ မနုၤတဖၣ်ဒံးလဲၣ်. ဒီးပကမၤလိဘၣ်​ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲတနီၤလၢ စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၆ အပူၤလီၤ.

မၤလၢပှဲၤ နနီၢ်သးအတၢ်လိၣ်ဘၣ်

၇. (က) ပှၤလၢအနီၢ်သးဂ့ၤန့ၣ်​ အဲၣ်ဒိးတဲဝဲမနုၤလဲၣ်. (ခ) စီၤဒၤဝံးအ “တၢ်န့ၢ်သါ” န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်​ ဒီးအဝဲဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ အဘျုးဒ်လဲၣ်.

^၇ ပှၤလၢအနီၢ်သးဂ့ၤတဂၤန့ၣ်​ နာ်န့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲလၢ ကအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်ဒ် ကစၢ်ယွၤအသိးလီၤ. အဝဲပျဲဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤ ကဟံးစုနဲၣ်ကျဲအီၤ ဒီးပာ်လီၤအသးလၢ ကဒိကနၣ်​ ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၂:၁၂, ၁၃) စီၤဒၤဝံးမ့ၢ် ပှၤဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်တဂၤလၢ အနီၢ်သးဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသးဝံၣ်ဝဲလၢ “ယွၤမ့ၢ်ယတၢ်န့ၢ်သါ” လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၆:၅) စီၤဒၤဝံး ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤဝဲ “တၢ်န့ၢ်သါ” လၢအမ့ၢ် တၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤ ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ် ဒီးအဝဲသန့ၤအသးလၢ ယဟိဝၤယွၤလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၆:၁) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲတဲဝဲလၢ “ယလၤကပီၤ [“ယနီၢ်ဒီဂၤညါ” NWT] သူၣ်ဖှံသးညီလီၤ.” တၢ်လၢအကမၤသးခု စီၤဒၤဝံးဒိၣ်န့ၢ်ဒံး တၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤ ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်န့ၣ်​ တအိၣ်ဘၣ်.—ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၆:၉, ၁၁ တက့ၢ်.

၈. တၢ်မနုၤကမၤစၢၤနၤ ဒ်သိးနတၢ်အိၣ်မူကပှဲၤဒီး တၢ်သူၣ်မံသးမုာ်အဂီၢ်လဲၣ်.

^၈ ပှၤလၢအလူၤ ကျိၣ်စ့ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ပၠီၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သးခုထဲသိးဒီး စီၤဒၤဝံးနီတဂၤဘၣ်. (၁ တံၤမသ့း ၆:၉, ၁၀) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢ အအိၣ်လၢကီၢ်ခဲနဒၣ်တဂၤ တဲဝဲလၢ “တၢ်သူၣ်မံသးမုာ်အနီၢ်ကီၢ်န့ၣ်​ တဟဲခီဖျိလၢ တၢ်လၢပဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်, ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သူၣ်မံသးမုာ်နီၢ်ကီၢ် သ့ခီဖျိ ပဟ့ၣ်ဆၢက့ၤတၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ လၢအမ့ၢ်ပှၤလၢအဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်အဂ့ၤခဲလၢာ်တဂၤန့ၣ်လီၤ.” (ယၤကိာ် ၁:၁၇) နမ့ၢ်နာ်န့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤအတၢ်မၤန့ၣ်​ နကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အိၣ်မူလၢ အပှဲၤဒီးအခီပညီ ဒီးတၢ်သူၣ်မံသးမုာ် အနီၢ်ကီၢ်လီၤ. ဒ်သိးနကမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်​ နတၢ်နာ်အဂီၢ် နမၤတၢ်မနုၤသ့လဲၣ်. နကဘၣ်သူနတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ နကရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤအဂီၢ် ခီဖျိဖးအကလုၢ်ကထါ, ကွၢ်ထံကွၢ်ဆး အတၢ်ဘၣ်တ့လၢ အဃံအလၤတဖၣ်​ ဒီးဆိကမိၣ်ထံ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်​ ဃုာ်ဒီးအတၢ်အဲၣ်နၤန့ၣ်လီၤ.—ရိမ့ၤ ၁:၂၀; ၅:၈.

၉. နပျဲလၢ ယွၤအကလုၢ်ကထါဘှီနၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၉ တဘျီတခီၣ်န့ၣ်​ ကစၢ်ယွၤဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤ ဒ်ပၢ်လၢအပှဲၤဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံတဂၤမၤဝဲအသိးလီၤ. စီၤဒၤဝံးပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤအီၤအဃိ အဝဲတဲဝဲလၢ “ယကစံးထီၣ်ပတြၢၤယွၤလၢ အဟ့ၣ်ကူၣ်ဘၣ်ယၤလီၤ. ယကလ့ၢ်သိၣ်လိယၤလၢ မုၢ်နၤစ့ၢ်ကီးလီၤ.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၆:၇) စီၤဒၤဝံး ဆိကမိၣ်ထံဝဲ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ထံၣ်ဒီး အဝဲဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲလၢ ကအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်ဒ် ယဟိဝၤယွၤအသိးလီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ အဝဲပျဲဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤကဘှီအီၤ ဒ်သိးအကကဲထီၣ်ပှၤလၢ အဂ့ၤန့ၢ်အလီၢ်လီၤ. နၤစ့ၢ်ကီး နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ နတၢ်အဲၣ်ကစၢ်ယွၤကဒိၣ်ထီၣ်, နကအဲၣ်ဒိးမၤ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဘၣ်သး အါန့ၢ်ဒံးအလီၢ် ဒီးနကကဲထီၣ်​ ခရံာ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤတဂၤလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤလၢ အမံၤမ့ၢ်ခရံာ်စတံန့ၣ်​ တဲဝဲလၢ ဖဲအဝဲဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ဒီးဆိကမိၣ်ထံ တၢ်လၢအဖးဘၣ်ဝဲတဖၣ်အခါ အဝဲတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤကွဲးလီၤပာ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤလၢ အဝဲအဂီၢ်လီၤ.

၁၀. ဒ်ပမၤလိဘၣ်လၢ ယၡါယၤ ၂၆:၃ အသိးနမ့ၢ်မၤဂ့ၤထီၣ်​ နနီၢ်သးန့ၣ်​ ကမၤစၢၤနၤဒ်လဲၣ်.

^၁၀ နမ့ၢ်မၤဂ့ၤထီၣ်​ နနီၢ်သးန့ၣ်​ နကထံၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ဒီးအတၢ်ကတၢၢ်ဒ် ယဟိဝၤယွၤထံၣ်ဝဲအသိးလီၤ. ယဟိဝၤယွၤ ဒုးသ့ၣ်ညါဒီးဒုးထံၣ်ဆိပာ်စၢၤနၤ တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢအဝဲအဲၣ်ဒိးလၢ ပကသ့ၣ်ညါ တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ပတၢ်အိၣ်မူအပူၤ, ပကမၤတၢ်ဆၢတဲာ်လၢအဘၣ်​ ဒီးပကမုၢ်လၢ်တၢ်လၢ တၢ်နာ်အပူၤအဂီၢ်လီၤ. (ဖး ယၡါယၤ ၂၆:၃ တက့ၢ်.) ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကၠီၡဝၤ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်အမဲရကၤန့ၣ်​ တဲဝဲလၢ နမ့ၢ်အိၣ်ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်ဒီးယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ နသ့ၣ်ညါနီၤဖး တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်​ ဒီးတၢ်လၢအရ့တဒိၣ်တဖၣ်​ ကသ့ဝဲဂ့ၤဂ့ၤလီၤ.

ဃုထၢတံၤသကိးလၢ အဂ့ၤ

၁၁. စီၤဒၤဝံးဃုထၢဝဲ အတံၤသကိးဒ်လဲၣ်.

^၁၁ ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၆:၃ တက့ၢ်. စီၤဒၤဝံးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အဝဲကဘၣ်ဃုဝဲ တံၤသကိးလၢအဂ့ၤ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲ ‘ဘၣ်အသး’ လၢကဃုအတံၤသကိးလၢ ပှၤလၢအအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤအဃိ အဝဲဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သးခုဖးဒိၣ်​ ခီဖျိအရ့လိာ်အသးဒီး အတံၤသကိးတဖၣ်အံၤအဃိလီၤ. ဒီးမ့ၢ်လၢအသကိးတဖၣ်န့ၣ်​ မၤထွဲဝဲကစၢ်ယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ အစီအဆှံအဃိ အဝဲပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အသကိးတဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ် “ပှၤစီဆှံ” လီၤ. ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤဃုထၢတံၤသကိးန့ၣ်​ ပှၤကွဲးထါစံးထီၣ်ပတြၢၤလၢ အဂၤတဂၤ တူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်န့ၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. အဃိအဝဲတဲဝဲလၢ “ယဒီတံၤဒီသကိးဒီး ကယဲၢ်ပှၤလၢအပျံၤနၤ, ဒီးတိၢ်န့ၢ်ဖံးဃာ် နတၢ်မၤလိာ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၆၃) ဒ်ပမၤလိဘၣ်လၢ တၢ်မၤလိလၢအပူၤကွံာ်တခါအသိး ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ပဃုထၢပတံၤသကိးလၢ ပှၤလၢအအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးဒိကနၣ်အကလုၢ်တဖၣ်သ့ဝဲလီၤ. ပဃုထၢ ပတံၤသကိးလၢ ပှၤလၢအသးနံၣ်​ တဒ်သိးဒီးပှၤ သ့ဝဲစ့ၢ်ကီးလီၤ.

၁၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ စီၤဒၤဝံးဒီး စီၤယိနၤသၣ်​ ကဲထီၣ်တံၤသကိးလၢအဂ့ၤလဲၣ်.

^၁၂ စီၤဒၤဝံးတဃုထၢဝဲ အတံၤသကိးထဲလၢ ပှၤလၢအသးနံၣ်ထဲသိးဒီးအီၤဘၣ်. မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါ စီၤဒၤဝံးအသကိးလၢအဂ့ၤတဂၤ အမံၤဧါ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ နကဆိကမိၣ်ဘၣ်​ စီၤယိနၤသၣ်လီၤ. စီၤဒၤဝံးဒီး စီၤယိနၤသၣ်​ အတၢ်ရ့လိာ်သးန့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲတံၤသကိးအတၢ်ရ့လိာ်သးလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်တဖၣ်အကျါတခါ လၢလံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ စီၤယိနၤသၣ်န့ၣ်​ အသးပှၢ်ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး စီၤဒၤဝံးအနံၣ်​ ၃၀ န့ၣ်မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါဧါ. ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်​ ကဲထီၣ်တံၤသကိးလၢအဂ့ၤလဲၣ်. အဝဲသ့ၣ်​ အတၢ်ရ့လိာ်သးန့ၣ်​ ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ တၢ်နာ်ကစၢ်ယွၤအဖီခိၣ်, အဝဲသ့ၣ်​ ပာ်ကဲလိာ်သးတဂၤဒီးတဂၤ ဒီးဖဲအဝဲသ့ၣ်ဒုးဝဲ ကစၢ်ယွၤအဒုၣ်အဒါအခါ အဝဲသ့ၣ်တဂၤဒီးတဂၤ ထံၣ်လိာ်အသး လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူန့ၣ်လီၤ.—၁ ၡမူၤအ့လး ၁၃:၃; ၁၄:၁၃; ၁၇:၄၈-၅၀; ၁၈:၁.

၁၃. ပမၤအါထီၣ်​ ပတံၤသကိး ကသ့ဒ်လဲၣ်, ဟ့ၣ်တၢ်အဒိတက့ၢ်.

^၁၃ ဒ်စီၤဒၤဝံးဒီး စီၤယိနၤသၣ်အသိး ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ပမ့ၢ်ဒီတံၤဒီသကိးဒီး ပှၤလၢအအဲၣ်​ ယဟိဝၤယွၤဒီး နာ်န့ၢ်အီၤတဖၣ်န့ၣ်​ ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်သးခုဖးဒိၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခံရၤ လၢအမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ အနံၣ်အါမးတဂၤန့ၣ်​ တဲဝဲလၢ “ယဒီတံၤဒီသကိးဒီး ပှၤလၢတၢ်လီၢ်အါတီၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်, အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ အတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ ဒီးအတၢ်ဆဲးတၢ်လၤ တဒ်သိးလိာ်အသးဘၣ်.” နၤစ့ၢ်ကီးနမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ နကထံၣ်ဘၣ်လၢ လံာ်စီဆှံဒီးယွၤအသးစီဆှံ မၤဃူမၤဖိး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်​ ဒ်ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ်အသိးလီၤ.

ပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ အပှဲၤဒီးအခီပညီ

၁၄. (က) နပာ်လီၤဖီတၢၣ်​ လၢအပှဲၤဒီး အခီပညီကသ့ဒ်လဲၣ်. (ခ) ဘၣ်ဃးဒီး ဖီတၢၣ်ဒ်အံၤန့ၣ်​ ပှၤသးစၢ်တနီၤတဲဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၄ ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၆:၈ တက့ၢ်. လၢစီၤဒၤဝံးအဂီၢ် တၢ်မၤကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၤန့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လီၤ. ဖဲနပာ်လီၤဖီတၢၣ်အခါ နမ့ၢ်ကွၢ်လိမၤဒိး စီၤဒၤဝံးဒီး နမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထံ တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးလၢနဂီၢ်တဖၣ်ထီဘိန့ၣ်​ နတၢ်အိၣ်မူကပှဲၤဒီး တၢ်သူၣ်မံသးမုာ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါစတံၤဘ့ၣ်​ တဲဝဲလၢ “ယဂုာ်ကျဲးစၢး လဲၤလၢယဖီတၢၣ်ဒီး ဖဲယလဲၤတုၤလၢဖီတၢၣ်အခါ ယဆိကမိၣ်က့ၤ တၢ်လၢယမၤတ့ၢ်အီၤတဖၣ်ဒီး ယသူၣ်မံသးမုာ်ဒိၣ်မး.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤလၢ အအိၣ်လၢကၠၢမနံၣ်​ ဒီးအလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ထံကီၢ်အဂၤန့ၣ်​ တဲဝဲလၢ “ယသးမ့ၢ်ပှၢ်ထီၣ်ဒီး ယမ့ၢ်ဆိကမိၣ်က့ၤ တၢ်လၢယမၤတ့ၢ်အီၤတဖၣ်န့ၣ်​ ယတအဲၣ်ဒိးထံၣ်လၢ တၢ်လၢယမၤတ့ၢ်အီၤတဖၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ဒၣ်ထဲလၢယဂီၢ်န့ၣ်ဘၣ်.” မ့ၢ်နတူၢ်ဘၣ်​ ဒ်န့ၣ်စ့ၢ်ကီးဧါ. မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ သူနတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်​ ဒီးတၤလၣ်လၢအအိၣ်ဒီးနၤ လၢနကမၤလၤကပီၤ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤစၢၤပှၤဂၤအဂီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. (ကလၤတံ ၆:၁၀) ပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤအဂီၢ် ဒီးဃ့ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤစၢၤ ဒ်သိးနကလဲၤတုၤလၢ နဖီတၢၣ်အဂီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. ယဟိဝၤယွၤ ကစံးဆၢဝဲ နတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ်​ နနာ်အီၤသ့သပှၢ်ကတၢၢ်လီၤ.—၁ ယိၤဟၣ်​ ၃:၂၂; ၅:၁၄, ၁၅.

၁၅. နပာ်လီၤဖီတၢၣ် မနုၤတဖၣ်သ့လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢအမ့ၢ် “ဖီတၢၣ်တနီၤလၢ နပာ်လီၤအီၤသ့” န့ၣ်တက့ၢ်.)

^၁၅ နပာ်လီၤဖီတၢၣ်မနုၤတဖၣ်သ့လဲၣ်. နပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ ဖဲနလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ နကဂုာ်ကျဲးစၢးဟ့ၣ်တၢ်စံးဆၢလၢ နနီၢ်ကစၢ်အတၢ်ကတိၤသ့ဝဲလီၤ. မ့တမ့ၢ် နပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ နကမၤပှၤလဲၤလၢညါ မ့တမ့ၢ် မၤဘ့ၤသ့လးအတၢ်မၤသ့ဝဲလီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ နမၤလိကျိာ်လၢအဂၤ ဒ်သိးနကစံၣ်တဲၤတဲလီၤအါထီၣ်ဘၣ်​ တၢ်သးခုကစီၣ်ဆူ ပှၤအါဂၤအအိၣ်သ့ဝဲလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါသးစၢ် ဘရၣ်(ခ်) လၢအမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤလၢ ဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤန့ၣ်​ တဲဝဲလၢ “ကိးနံၤဒဲး ဖဲယပၢၢ်ထီၣ်အခါ ယသ့ၣ်ညါလၢ ယသူယဂံၢ်ယဘါခဲလၢာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်အဃိ ယသးခုဒိၣ်မး. တၢ်မၤအဂၤလၢ အကဟ့ၣ်ယၤတၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒ်အံၤန့ၣ်​ တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်.”

ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်သဘျ့လၢ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤနၤ

၁၆. ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီဒီး အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲတဖၣ်န့ၣ်​ စီၤဒၤဝံးတူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်​ ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.

^၁၆ ဒ်ပမၤလိဘၣ်လၢ တၢ်မၤလိလၢအပူၤကွံာ်တခါအသိး ပမ့ၢ်ဒိကနၣ်​ ကစၢ်ယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒီးအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲတဖၣ်န့ၣ်​ ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်သဘျ့အနီၢ်ကီၢ်လီၤ. ပမၤလိဘၣ်လၢ ပကဘၣ်အဲၣ်တၢ်ဂ့ၤဒီး သးဟ့တၢ်အၢလီၤ. (ဧၤမိၣ်​ ၅:၁၅) ပှၤကွဲးထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ စီၤဒၤဝံးတဲဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အိၣ်ဒီးတၢ်ဂ့ၤအါမးလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၁:၁၉) တၢ်ဂ့ၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်သကဲာ်ပဝးလၢ အဂ့ၤဒိၣ်မး မ့တမ့ၢ် တၢ်တီတၢ်လိၤလီၤ. တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ မၤဝဲခဲလၢာ်န့ၣ်ဂ့ၤဝဲ ဒီးတၢ်အဂ့ၤလၢ အအိၣ်ဒီးပှၤခဲလၢာ်န့ၣ်​ ဟဲလၢအအိၣ်လီၤ. စီၤဒၤဝံးဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲဒ်သိး ကသးဟ့ တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤထံၣ်ဝဲလၢ အတဂ့ၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ ထံၣ်ဝဲလၢအတဂ့ၤတဖၣ်အကျါတခါန့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဘါတၢ်ဂီၤတၢ်ဖှီၣ်လီၤ. တၢ်ဘါထီၣ်တၢ်ဂီၤတၢ်ဖှီၣ်န့ၣ်​ မၤစှၤလီၤပသူးသ့ၣ်လၤကပီၤဒီး မ့ၢ်ဝဲတၢ်လၤကပီၤလၢ ယဟိဝၤယွၤကြၢးဒိးန့ၢ်ဝဲန့ၣ်​ ပဟ့ၣ်လီၤအီၤဆူ ပှၤတဂၤဂၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်တမံၤမံၤအအိၣ်လီၤ.—ယၡါယၤ ၂:၈, ၉; လီၣ်ဖျါ ၄:၁၁.

၁၇, ၁၈. (က) စီၤဒၤဝံးတဲဝဲလၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအကမၣ်န့ၣ်​ မၤဘၣ်ဒိပှၤဂၤဒ်လဲၣ်. (ခ) ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ်​ လၢတၢ်ဂ့ၢ်မနုၤအဃိ ပှၤအါဂၤထံၣ်ဘၣ်​ “တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်” အါမးန့ၣ်လဲၣ်.

^၁၇ လၢပျၢၤန့ၣ်​ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအကမၣ်န့ၣ်​ ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါလီၤ. (ဟိၤၡ့ ၄:၁၃, ၁၄) ပှၤအါဂၤန့ၣ်​ မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါမုာ်ဒိၣ်မးအဃိ အဝဲသ့ၣ်​ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအကမၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ တဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်သးခုဘၣ်. စီၤဒၤဝံးတဲဝဲလၢ ပှၤလၢအဘါထီၣ်ယွၤလၢ အကမၣ်တဖၣ်န့ၣ်တူၢ်ဘၣ်​ “တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်” အါမးလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၆:၄) အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ လုၢ်ထီၣ်အဖိလၢ ယွၤလၢအကမၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. (ယၡါယၤ ၅၇:၅) ယဟိဝၤယွၤ သးဟ့ဝဲတၢ်မၤလၢ အအၢအသီအံၤလီၤ. (ယံးရမံယၤ ၇:၃၁) နမ့ၢ်အိၣ်မူဘၣ်​ ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ နမိၢ်နပၢ်မ့မ့ၢ် ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ နတသးခုဘၣ်ဧါ.

^၁၈ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ အကမၣ်အါမးန့ၣ်​ တူၢ်လိာ်ဝဲတၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါ, မုၣ်ကဒဲကဒဲခွါကဒဲကဒဲ တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်လီၤ. ပှၤလၢအအိၣ်မူဒ် တၢ်အိၣ်မူသကဲာ်ပဝးလၢအတဂ့ၤတဖၣ်​ ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သဘျ့ ဘၣ်ဆၣ်​ နီၢ်ကီၢ်န့ၣ်အဝဲသ့ၣ်​ တူၢ်ဘၣ်​ “တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်” အါမးလီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၆:၁၈, ၁၉) မ့ၢ်နပာ်သူၣ်ပာ်သး တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဧါ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ သးစၢ်သ့ၣ်ဧၢ ဒိကနၣ်​ နပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ်​ အကလုၢ်တက့ၢ်. နာ်လၢ နမ့ၢ်ဒိကနၣ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်လၢအဂ့ၤန့ၣ်တက့ၢ်. ဒီးဆိကမိၣ်ထံ တၢ်ဂ့ၢ်လၢဘၣ်ဃးဒီး နမ့ၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါန့ၣ်​ နကထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်လၢအလီၤသးအုးတဖၣ်​ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. နကထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်လၢကမၤသးခုနၤတစိၢ်တလီၢ်န့ၣ်​ ကမၤဘၣ်ဒိနၤ ဖးယံာ်ညါလီၤ. (ကလၤတံ ၆:၈) ကၠီၡဝၤတဲဝဲလၢ “ပတၢ်သဘျ့န့ၣ်​ ပသူအီၤလၢ ကျဲလၢပအဲၣ်ဒိးသူအီၤသ့, ဘၣ်ဆၣ်​ ပမ့ၢ်သူကမၣ်အီၤန့ၣ်​ ပတဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်သူၣ်မံသးမုာ်ဘၣ်.”

၁၉, ၂၀. ပှၤသးစၢ်လၢ အနာ်န့ၢ်ယဟိဝၤယွၤဒီး ဒိကနၣ်အကလုၢ်န့ၣ်​ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤမနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

^၁၉ ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “သုမ့ၢ်အိၣ်မ့ၢ်ဆိးလၢ ယကလုၢ်ကထါအပူၤဒီး, သုမ့ၢ်ယပျဲၢ်ယဘီၣ် အနီၢ်အသံးလီၤ. ဒီးသုကသ့ၣ်ညါ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ, ဒီးတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီန့ၣ်​ ကမၤထူၣ်ဖျဲးသုလီၤ.” (ယိၤဟၣ်​ ၈:၃၁, ၃၂) ပပူၤဖျဲးထီၣ်လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအကမၣ်, တၢ်တသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တၢ် ဒီးတၢ်စူၢ်ကမၣ်နာ်ကမၣ် အဃိ ပစံးဘျုးဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤဒိၣ်မးလီၤ. ပမုၢ်လၢ်လၢ ခါဆူညါန့ၣ်​ ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ “ကစၢ်ယွၤအဖိတဖၣ်​ အတၢ်သဘျ့ လၢအလၢအပှဲၤဒီးတၢ်လၤကပီၤ” လီၤ. (ရိမ့ၤ ၈:၂၁, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤဒၣ်လဲာ် နမ့ၢ်မၤထွဲ ခရံာ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ်​ နကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သဘျ့အံၤ တနီၤလီၤ. နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ်န “ကသ့ၣ်ညါတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ” ခီဖျိလၢနမၤလိတၢ် ဒီးနအိၣ်မူထွဲမၤထွဲအီၤအဃိလီၤ.

^၂၀ ဒ်နမ့ၢ်သးစၢ်အသိး ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်သဘျ့လၢ ကစၢ်ယွၤဟ့ၣ်လီၤနၤ ဒီးသူအီၤလၢ တၢ်ကူၣ်သ့အပူၤတက့ၢ်. နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ ကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နမၤတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ အကဲဘျုးလၢ နတၢ်အိၣ်မူခါဆူညါအဂီၢ် ကသ့ဝဲလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါသးစၢ်တဂၤ တဲဝဲလၢ “ဖဲနသးစၢ်အခါ နမ့ၢ်သူနတၢ်သဘျ့လၢ တၢ်ကူၣ်သ့အပူၤန့ၣ်​ လၢခံကမၤစၢၤနၤဖဲ နဘၣ်မၤတၢ်ဆၢတဲာ်လၢအကီ ဒ်သိးဒီး တၢ်ဃုထၢတၢ်မၤ, တၢ်ဃုထၢလၢ နကဆီဟံၣ်ဆီဃီဧါ, တဆီဟံၣ်ဆီဃီဘၣ်ဧါ မ့တမ့ၢ် ဖဲနဃုထၢလၢ နကအိၣ်သဘျ့တုၤလၢ ဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.”

၂၁. နဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ “တၢ်မူအထူအယိာ်” ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၂၁ လၢဟီၣ်ခိၣ်အံၤအပူၤ တၢ်အိၣ်မူလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဲဝဲလၢ အမုာ်အခုၣ်ဒၣ်လဲာ် မ့ၢ်ဒၣ်တစိၢ်တလီၢ်လီၤ. ခဲမုၢ်ဆ့ၣ်​ တၢ်ကမၤအသးဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်​ တသ့ၣ်ညါဝဲ နီတဂၤဘၣ်. (ယၤကိာ် ၄:၁၃, ၁၄) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ မၤတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ ကမၤစၢၤနၤဒ်သိး နကဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ “တၢ်မူအထူအယိာ်” လၢဟီၣ်ခိၣ်သီအပူၤန့ၣ်တက့ၢ်. (၁ တံၤမသ့း ၆:၁၉) ယဟိဝၤယွၤ တမၢဆူၣ်ပှၤလၢ ပကမၤအတၢ်မၤ နီတဂၤဘၣ်. ပဝဲတဂၤစုာ်စုာ် ပကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်​ ပကဘၣ်ဆၢတဲာ်လၢ ပနီၢ်ကစၢ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဒုးကဲထီၣ်ယဟိဝၤယွၤလၢန “တၢ်န့ၢ်သါ” ခီဖျိဂုာ်ကျဲးစၢး သုးဘူးနသးဆူအအိၣ်ကိးနံၤဒဲး ဒီးပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ “တၢ်ခဲလၢာ်” လၢအဟ့ၣ်လီၤနၤန့ၣ်တက့ၢ်. (၁ တံၤမသ့း ၆:၁၇) ဒီးနနာ်သ့သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤကဟ့ၣ်နၤ တၢ်သးခုအါမး ဒီးလီၤထူလီၤယိာ်လီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၆:၁၁.