တၢ်မၤလိ ၄၅
ပမၤစၢၤပှၤဂၤလၢ ကမၤပိာ်ထွဲ ခရံာ်အတၢ်မၤလိာ်တဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်
“လဲၤဒုးကဲထီၣ်ပှၤ . . . လၢယပျဲၢ်ယဘီၣ်တက့ၢ်. . . . ဒီးသိၣ်လိသီလိအီၤ, ဒ်သိးအက တိၢ်န့ၢ် ကယဲၢ်တၢ်လၢယမၤလိာ်တ့ၢ် သုခဲလၢာ်တက့ၢ်.”—မးသဲ ၂၈:၁၉, ၂၀.
တၢ်သးဝံၣ် ၈၉ ကနၣ်, မၤထွဲ, ဘၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤ
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ်a
၁. ဒ် မးသဲ ၂၈:၁၈-၂၀ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ယ့ၣ်ၡူးမၢ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
ဖဲယ့ၣ်ၡူး ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲထံၣ်လိာ်သးဒီး အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ ကၤလံၤလါလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးတဲဘၣ်အဝဲသ့ၣ် တၢ်အရ့ဒိၣ်တခါလီၤ. အတၢ်ကတိၤန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်အီၤဖဲ မးသဲ ၂၈:၁၈-၂၀ လီၤ.—ဖးတက့ၢ်.
၂. ပကတဲသကိး တၢ်သံကွၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.
၂ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်မၤလိာ်လၢ ကဘၣ်လဲၤဒုးကဲထီၣ်ပှၤလၢ အပျဲၢ်အဘီၣ်န့ၣ် ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး ယွၤအခ့အပှၤတဂၤစုာ်စုာ်လၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤလီၤ. အဃိ မ်ပကကွၢ်သကိး တၢ်သံကွၢ်သၢဖျၢၣ် လၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးမၢပမၤန့ၣ်တက့ၢ်. တၢ, ဒ်သိးပကသိၣ်လိ ပှၤအသီတဖၣ် လၢကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဘၣ်သးအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤမနုၤလဲၣ်. ခံ, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိခဲလၢာ် မၤစၢၤပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ဒ်သိး ကလဲၤထီၣ်လဲၤထီ လၢနီၢ်သးတခီ ကသ့ဒ်လဲၣ်. သၢ, ပှၤလၢအပတုာ် အတၢ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်န့ၣ် ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ ကပၣ်ဃုာ်ကဒါက့ၤလၢ တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ပှၤဂၤလၢ ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
သိၣ်လိအဝဲသ့ၣ် လၢကမၤထွဲ ခရံာ်အတၢ်မၤလိာ်တဖၣ်
၃. ယ့ၣ်ၡူးမၤလိာ်ပှၤ ၡဲၡဲဖိလၢ ပကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၃ ယ့ၣ်ၡူးမၤလိာ်ပှၤ ၡဲၡဲဖိလၢ ပကဘၣ်သိၣ်လိပှၤဂၤလၢ အတၢ်မၤလိာ်တဖၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပတဘၣ်သးပ့ၤနီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အရ့ဒိၣ်တခါဘၣ်. ယ့ၣ်ၡူးတတဲဝဲလၢ ‘သိၣ်လိအဝဲသ့ၣ် ကယဲၢ်တၢ်လၢယမၤလိာ်သုဘၣ်.’ လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အတဲဝဲလၢ သိၣ်လိအဝဲသ့ၣ် “ဒ်သိးအကတိၢ်န့ၢ် ကယဲၢ်တၢ်လၢယမၤလိာ်တ့ၢ် သုခဲလၢာ်တက့ၢ်.” ဒ်သိး ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကတိၢ်န့ၢ် ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်မၤလိာ်အဂီၢ် တမ့ၢ်ထဲပကဘၣ်သိၣ်လိအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်. လၢန့ၣ်အလီၢ် ပကဘၣ်မၤပၠးအီၤလီၤ. (မၤတၢ် ၈:၃၁) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်မၤဒ်န့ၣ်လဲၣ်.
၄. တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် ကတိၢ်န့ၢ် ခရံာ်အတၢ်မၤလိာ်န့ၣ် အခီပညီဒ်လဲၣ်. ဟ့ၣ်တၢ်အဒိတက့ၢ်.
၄ တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “ကတိၢ်န့ၢ်” တၢ်မၤလိာ်န့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ ကဘၣ်မၤထွဲတၢ်မၤလိာ်လီၤ. ဒ်သိး ပှၤတဂၤကတိၢ်န့ၢ် မ့တမ့ၢ် ကမၤထွဲခရံာ်အတၢ်မၤလိာ်အဂီၢ် ပသိၣ်လိအီၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်. ပကကွၢ်တၢ်အဒိတခါလၢ ကမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါထီၣ်လၢ ပကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်. ပှၤသိၣ်လိပှၤနီကါဖိတဂၤ မၤစၢၤဝဲအပှၤကၠိဖိလၢ ကမၤပိာ်ထွဲဝဲ ပှၤနီကါအတၢ်သိၣ်တၢ်သီဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဆိကတၢၢ် ပှၤသိၣ်လိတၢ်ဖိန့ၣ် ကတဲပၠးဝဲဘၣ်ဃးဒီး ကျဲအတၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်လၢ ပှၤကၠိဖိကဘၣ်မၤထွဲဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဒ်သိး ပှၤကၠိဖိကမၤပိာ်ထွဲ ကျဲအတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဂီၢ် အဝဲကဘၣ်သိၣ်လိအီၤ တၢ်လၢအဂၤ အိၣ်ဒံးဝဲလီၤ. အဝဲကဘၣ်လဲၤနီပၠးဝဲ ပှၤကၠိဖိအကါ ဒီးဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးအီၤ ဒီးဖဲပှၤကၠိဖိတဂၤအံၤနီကါအခါ ကဘၣ်မၤထွဲဝဲဒ်တၢ်လၢ အမၤလိဘၣ်ဝဲတဖၣ်အသိးလီၤ. လၢတၢ်အဒိတခါအံၤအပူၤ ပမၤလိန့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၅. (က) ဒ် ယိၤဟၣ် ၁၄:၁၅; ၁ ယိၤဟၣ် ၂:၃ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပကဘၣ်သိၣ်လိ ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ ကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) ပဟံးစုနဲၣ်ကျဲ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ဟ့ၣ်တၢ်အဒိတက့ၢ်.
၅ ဖဲပမၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးပှၤဂၤအခါ ပကဘၣ်သိၣ်လိအီၤ ဘၣ်ဃးဒီး ယွၤအတၢ်ဘၣ်သးတဖၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လၢပကဘၣ်မၤန့ၣ် အိၣ်ဒံးဝဲလီၤ. ပကဘၣ်သိၣ်လိ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ ကမၤထွဲတၢ်လၢ အမၤလိဘၣ်ဝဲတဖၣ်လၢ အတၢ်အိၣ်မူအပူၤလီၤ. (ဖး ယိၤဟၣ် ၁၄:၁၅; ၁ ယိၤဟၣ် ၂:၃ တက့ၢ်.) ခီဖျိလၢ နတၢ်ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်အဃိန့ၣ် မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ ကမၤထွဲလံာ်စီဆှံအတၢ် ဟံးစုနဲၣ်ကျဲတဖၣ် လၢကၠိမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်မၤလီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ဒီးဖဲတၢ်ဟးကသုၣ်ကသီအခါမ့ၢ်ဂ့ၤ သ့ဝဲလီၤ. ပတဲပၠးအဝဲသ့ၣ် တၢ်လၢအကဲထီၣ်အသးဒီးပှၤ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကသ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်မၤထွဲ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲန့ၣ် ဒီသဒၢပှၤလၢ တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အဂီၢ် ဒီးကမၤစၢၤစ့ၢ်ကီးပှၤလၢ ပကဆၢတဲာ်တၢ်လၢ တၢ်ကူၣ်သ့အပူၤလီၤ. ဖဲပအိၣ်ဒီး ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိအခါ ပကဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒီးဃ့လၢယဟိဝၤယွၤ ကဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဝဲသ့ၣ် ခီဖျိလၢသးစီဆှံလီၤ.—ယိၤဟၣ် ၁၆:၁၃.
၆. ပကဘၣ်သိၣ်လိ ပှၤဂၤလၢ ကမၤထွဲယ့ၣ်ၡူး အတၢ်မၤလိာ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၆ ပကဘၣ်သိၣ်လိ ပှၤဂၤလၢ ကမၤထွဲယ့ၣ်ၡူး အတၢ်မၤလိာ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်မနုၤလဲၣ်. ပကဘၣ်မၤစၢၤ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိဒ်သိး အဝဲသ့ၣ်ကသးအိၣ် ဒုးကဲထီၣ်ပှၤဂၤလၢ ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတနီၤ စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဘူၣ်ဘၣ်. အဃိ ပကဘၣ်ဝံသးစူၤအဝဲသ့ၣ်ဖဲ ပမၤစၢၤအီၤဒ်သိး ကနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ် လံာ်စီဆှံတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဂီၢ်အခါလီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်နာ် ကဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်ဝဲလီၤ. လၢခံ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီမ့ၢ်နုာ်လီၤ လၢအသးပူၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကသးအိၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လီၤ. ဒ်သိး ပမၤစၢၤ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ လၢကသးအိၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်အဂီၢ် ပမၤတၢ်မနုၤသ့လဲၣ်.
၇. ဒ်သိး ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကသးအိၣ် တဲပၠးပှၤဂၤ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်အဂီၢ် ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၇ ပသံကွၢ် ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ တၢ်သံကွၢ်ဒ်အံၤသ့ “နမၤထွဲ လံာ်စီဆှံအတၢ်သိၣ်လိတဖၣ်အဃိ နတၢ်အိၣ်မူ ဟဲဂ့ၤထီၣ်ဧါ. မ့ၢ်နဆိကမိၣ်လၢ ပှၤဂၤကဘၣ်နၢ်ဟူဝဲ တၢ်ကစီၣ်အံၤဧါ. နမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. (ကတိၤဒိ ၃:၂၇; မးသဲ ၉:၃၇, ၃၈) ဒုးနဲၣ်ပၠး ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ လံာ်ဖိတဖၣ်လၢ အအိၣ်လၢတၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ အတလါအပူၤ ဒီးမၢအဃုထၢ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အဘူးအတံၢ်, အသကိး ဒီးပှၤလၢအတၢ်မၤလီၢ် အဲၣ်ဒိးဖးဝဲန့ၣ်တက့ၢ်. ဟ့ၣ်လီၤ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ လံာ်ဖိတဖၣ်အကလုာ်ကလုာ်တက့ၢ်. ဖဲပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကဲထီၣ်ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိလၢ တဒိးဘျၢဘၣ်ထံဒံးဘၣ်အခါ ပကအဲၣ်ဒိးမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ဒီးဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဝဲသ့ၣ်လီၤ.—စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၄:၉, ၁၀; လူၤကၣ် ၆:၄၀.
တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ် မၤစၢၤပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိသ့
၈. ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကမၤဒိၣ်ထီၣ်အတၢ်အဲၣ် ကစၢ်ယွၤဒီးပှၤလၢအဃၢၤလဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢအမ့ၢ် “ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိအတၢ်အဲၣ် ကစၢ်ယွၤကဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ် ပမၤစၢၤအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်” တက့ၢ်.)
၈ သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးမၤလိာ်ပှၤလၢ ပကဘၣ်သိၣ်လိပှၤဂၤ ဒ်သိး “အကတိၢ်န့ၢ် ကယဲၢ်တၢ်လၢ” အမၤလိာ်တ့ၢ် ပှၤခဲလၢာ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်အံၤပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်မၤလိာ်ခံထံၣ်လၢအမ့ၢ် အဲၣ်ကစၢ်ယွၤဒီး ပှၤလၢပဃၢၤလီၤ. တၢ်မၤလိာ်ခံထံၣ်အံၤန့ၣ် ဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီး တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ပှၤဂၤလၢ ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်ဒီး တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤလီၤ. (မးသဲ ၂၂:၃၇-၃၉) တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ဘျးစဲလိာ်အသးဒ်လဲၣ်. ပတၢ်အဲၣ်ကစၢ်ယွၤဒီး ပှၤလၢ ပဃၢၤန့ၣ် ကထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ပှၤလၢ ပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လီၤ. ပသ့ၣ်ညါလၢ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတနီၤန့ၣ် ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ကပျံၤတၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤစၢၤအဃိ လၢခံအဝဲသ့ၣ်တၢ်ပျံၤ ပှၤကညီကလီၤစှၤကွံာ်ဝဲ ကယီကယီလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၈:၁-၃; ကတိၤဒိ ၂၉:၂၅) ဒ်သိးပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ အတၢ်အဲၣ် ကစၢ်ယွၤကအါထီၣ်အဂီၢ် ပမၤစၢၤအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်. တကးဒံးဘၣ် ဒ်သိးပှၤအသီတဖၣ် ကပာ်ဖျါအါထီၣ်တၢ်အဲၣ်အဂီၢ် တၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ်မၤစၢၤဝဲ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၉. ပှၤကၠိဖိလၢ အနီလိကါတဂၤ ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤဝဲ တၢ်လၢအမၤလိဘၣ်ဝဲတဖၣ်လၢကျဲဒ်လဲၣ်.
၉ ဆိကမိၣ်ထီၣ်က့ၤတၢ်အဒိဘၣ်ဃးဒီး ပှၤကၠိဖိလၢအနီလိကါတက့ၢ်. ဖဲအနီလိကါဒီးအသရၣ်အခါ အမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢကျဲဒ်လဲၣ်. ခီဖျိအဒိကနၣ်အသရၣ်ကလုၢ် ဒီးမၤပိာ်ထွဲဝဲ ပှၤနီကါအတၢ်သိၣ်တၢ်သီလီၤ. အဒိ အသရၣ် ကဒုးနဲၣ်ပၠးအီၤလၢ ပှၤနီကါဖိလၢ အသးဂ့ၤတဂၤန့ၣ် အပျဲဝဲလၢပှၤဂၤ ကလဲၤတလၢအီၤလီၤ. ဒီးအဝဲတဲပၠးစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ဒ်သိးပှၤနီကါဖိအဂၤတဖၣ် ကထံၣ်တၢ်အဂီၢ် အဝဲကပံးကွံာ် အကါမ့ၣ်အူလၢ အဆဲးကပြုၢ်တဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အဒိတဖၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤအပှၤနီလိကါဖိလၢ ဖဲအနီကါအခါ ကမၤထွဲဝဲဒ်န့ၣ်လီၤ.
၁၀. တၢ်မနုၤကမၤစၢၤ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ အကကဲထီၣ် ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်လဲၣ်.
၁၀ ဒ်န့ၣ်အသိးပှၤမၤလိ လံာ်စီဆှံဖိတဂၤ စးထီၣ်မၤဝဲ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤန့ၣ် တမ့ၢ်ထဲပှၤလၢသိၣ်လိအီၤ လံာ်စီဆှံတဂၤန့ၣ်အဃိဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤ လၢအဂၤတဖၣ် အဒိအတဲာ်န့ၣ် မၤစၢၤအီၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. ဒီးတၢ်လၢကမၤစၢၤ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ ကလဲၤထီၣ်လဲၤထီလၢ နီၢ်သးတခီန့ၣ် အိၣ်ဒံးဝဲလီၤ. မ့ၢ်ဝဲတၢ်ထီၣ် ခရံာ်ဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်တဖၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်နၢ်ဟူဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် ကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ ကမၤလိအါထီၣ်ဘၣ်တၢ်, အတၢ်နာ် ကဒိၣ်ထီၣ် ဒီးအတၢ်အဲၣ်ကစၢ်ယွၤ ကဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ်လီၤ. (မၤတၢ် ၁၅:၃၀-၃၂) တကးဒံးဘၣ် ပှၤသိၣ်လိလံာ်စီဆှံဖိန့ၣ် ကဒုးသ့ၣ်ညါဝဲ အပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ လၢအတၢ်အိၣ်သးလီၤဂာ်ဒီးအီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိကထံၣ်ဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤလီၤ. ပကကွၢ်သကိး တၢ်အဒိအတဲာ်တနီၤလီၤ.
၁၁. ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကပာ်သူၣ်ပာ်သးဘၣ်ဝဲ တၢ်အဒိ မနုၤတဖၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤလဲၣ် ဒီးတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မၤစၢၤပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိဒ်လဲၣ်.
၁၁ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ အမ့ၢ်မိၢ်လၢ အဘၣ်ကွၢ်ဒိၣ်ထီၣ်အဖိ ထဲတဂၤဧိၤန့ၣ်ထံၣ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤ အတၢ်အိၣ်သးလီၤဂာ် ဒ်သိးဒီးအီၤလီၤ. ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အံၤ ဒ်သိးကဟဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဃုာ်ဒီးအဖိဆံးဆံးဖိအဂီၢ် အဝဲကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါအဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ လၢအဂီၢ်လီၤ. ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ အအဲၣ်ဒိးဖၠးမိာ်ဘၣ်ဆၣ် အဖၠးဝဲတန့ၢ်ဘၣ်တဂၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢ အတၢ်လဲၤခီဖျိလီၤဂာ် ဒီးအီၤတဂၤလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအံၤ တဲဘၣ်ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ အတၢ်အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်အီၤလၢ အကမၤထွဲ ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤလိာ်တဖၣ်လီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၇:၁; ဖံလံးပံၤ ၄:၁၃) ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအံၤ တဲပၠးအတၢ်လဲၤခီဖျိဝံၤအခါ အတဲဘၣ်ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ “နၤစ့ၢ်ကီးနဖၠးမိာ်န့ၢ်” အဃိ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ နာ်ဝဲလၢအီၤစ့ၢ်ကီး အဖၠးဝဲမိာ်ကန့ၢ်လီၤ. ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ အသးစၢ်တဂၤ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး သးစၢ်မုၣ်တဂၤအိၣ်ဒီးတၢ်သးခုထီဘိလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အံၤပှဲၤဝဲဒီးတၢ်သးခုလဲၣ်န့ၣ် ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဂၤအံၤ အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါဝဲလီၤ.
၁၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲသ့လၢ ပှၤတဂၤစုာ်စုာ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် မၤစၢၤပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိသ့လဲၣ်.
၁၂ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဖၣ် မ့ၢ်သ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အိၣ်ဒီးတၢ်သးတီလၢ အမၤထွဲခရံာ်အတၢ်မၤလိာ်လၢ ကဘၣ်အဲၣ်ကစၢ်ယွၤဒီး ပှၤလၢအဃၢၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီးကအဲၣ်ဒိးမၤဒ်န့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၃:၃၅; ၁ တံၤမသ့း ၄:၁၂) တကးဒံးဘၣ် ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိလၢ အတၢ်လဲၤခီဖျိလီၤဂာ်ဒီးအီၤအအိၣ်လီၤ. ဒီးပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ သ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ အကဘၣ်ဆီတလဲ အတၢ်အိၣ်မူဒ်သိး ကကဲထီၣ် ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်အဂီၢ်လီၤ. (၅ မိၤၡ့ ၃၀:၁၁) ပှၤတဂၤစုာ်စုာ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် မၤစၢၤပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢ ကလဲၤထီၣ်လဲၤထီလၢ နီၢ်သးတခီသ့ဝဲလီၤ. (မးသဲ ၅:၁၆) ဒ်သိး နပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ် နကဘၣ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤဒ်လဲၣ်.
မၤစၢၤပှၤလၢ အပတုာ်အတၢ်ဟးစံၣ်တဲၤ တဲလီၤတၢ်လၢ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤက့ၤတၢ်
၁၃-၁၄. ယ့ၣ်ၡူးရ့ဒီး အတၢ်မၢဖိလၢ အသးလီၤစၢ်တဖၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၃ ပအဲၣ်ဒိးမၤစၢၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အပတုာ်အတၢ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ်လၢ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤက့ၤတၢ် ဒီးဒုးကဲထီၣ်ပှၤဂၤလၢ ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးရ့ဒီး အတၢ်မၢဖိလၢအသးဂံၢ်ဘါလီၤစၢ်တဖၣ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပကဘၣ်ရ့ဒီးပှၤဂၤ ဒ်န့ၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.
၁၄ ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်အိၣ်မူလၢ အလီၢ်ခံကတၢၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ တချုးဖဲပှၤကမၤသံအီၤအခါ အတၢ်မၢဖိခဲလၢာ် “လဲၤသဒၣ်အီၤ, ဒီးဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်ဝဲလီၤ.” (မၢ်ကူး ၁၄:၅၀; ယိၤဟၣ် ၁၆:၃၂) ဖဲယ့ၣ်ၡူးအတၢ်မၢဖိတဖၣ် အသးလီၤစၢ်အခါ ယ့ၣ်ၡူးရ့ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်. ဖဲယ့ၣ်ၡူးဂဲၤဆၢထၢၣ် သမူထီၣ်က့ၤဝံၤအလီၢ်ခံ အတဲဘၣ်ပှၤလၢအပိာ်အခံတနီၤလၢ “သူၣ်ပျံၤသးဖုးတဂ့ၤ. လဲၤစံးဘၣ်တဲဘၣ် ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ် [ယဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤလံ]” တက့ၢ်. (မးသဲ ၂၈:၁၀) ဘၣ်ဆၣ် ယ့ၣ်ၡူးတပာ်တ့ၢ်ကွံာ် အတၢ်မၢဖိတဖၣ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ယ့ၣ်ၡူးဒၣ်လဲာ် ယ့ၣ်ၡူးကိးအဝဲသ့ၣ်လၢ “ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ်” လီၤ. ဒ်ယဟိဝၤယွၤအသိး ယ့ၣ်ၡူးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သးကညီၤဒီး ပျၢ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ကမၣ်လီၤ.—၂ စီၤပၤ ၁၃:၂၃.
၁၅. ပသူၣ်အိၣ်သးအိၣ် ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၅ ဒ်န့ၣ်အသိး ပသူၣ်အိၣ်သးအိၣ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အပတုာ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအဃိ ပအဲၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်မၤတ့ၢ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလၢအပူၤကွံာ်တဖၣ်န့ၣ် ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤအီၤဒိၣ်မးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်တနီၤန့ၣ် မၤတ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤလၢ အနံၣ်အါမးလီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၆:၁၀) ပသးသယုၢ်ဘၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. (လူၤကၣ် ၁၅:၄-၇) ပမ့ၢ်ကွၢ်လိယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ် ပတၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်အဝဲသ့ၣ် ကသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်.
၁၆. ပသးအိၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အပတုာ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်န့ၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၆ ကွဲမုာ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကဟဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တက့ၢ်. ကျဲတဘိလၢ ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ အတၢ်မၢဖိလၢ အသးလီၤစၢ်တဖၣ်န့ၣ် ခီဖျိကွဲမုာ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လီၤ. (မးသဲ ၂၈:၁၀; ၁ ကရံၣ်သူး ၁၅:၆) မုၢ်မဆါတနံၤအံၤစ့ၢ်ကီး ပဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ်လၢ ကဟဲက့ၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လီၤ. ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကဟဲက့ၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်ကွဲမုာ်အဝဲသ့ၣ် အဘျီတဖၣ်အဘျီလီၤ. ဖဲယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် တူၢ်လိာ်ဝဲ အတၢ်ကွဲမုာ်အခါ ယ့ၣ်ၡူးသးခုဒိၣ်မးလီၤ.—ထိၣ်သတြီၤဒီး မးသဲ ၂၈:၁၆ ဒီး လူၤကၣ် ၁၅:၆ တက့ၢ်.
၁၇. ဖဲပထံၣ်ဘၣ် ပှၤတဂၤလၢ အပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဟဲက့ၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ ပကမၤဒ်လဲၣ်.
၁၇ တူၢ်လိာ်အဝဲသ့ၣ် လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤတက့ၢ်. ဖဲယ့ၣ်ၡူးထံၣ်လိာ်သးဒီး အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်အခါ ယ့ၣ်ၡူးတူၢ်လိာ်အဝဲသ့ၣ်ဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးလဲၤတဲဆိတၢ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၂၈:၁၈) ပှၤတဂၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် မ့ၢ်ဟဲက့ၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ် နကမၤဒ်လဲၣ်. ပကဘၣ်လဲၤဆိလၢ အဝဲအအိၣ် ဒ်သိးအကတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ ပသးအိၣ်တူၢ်လိာ်အီၤလီၤ. အသီသီခါန့ၣ် ပကဘၣ်ယိၣ်တၢ် မ့ၢ်လၢပကဘၣ်တဲတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ပတသ့ၣ်ညါဘၣ်အဃိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပတအဲၣ်ဒိးလၢအဝဲကမဲာ်ဆှးဘၣ် လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ပကတဲဘၣ်အီၤလၢ ပသးခုဒိၣ်မးလၢ ပထံၣ်ဘၣ်အီၤလီၤ.
၁၈. ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ်န့ၣ် ပဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအဝဲသ့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၈ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအဝဲသ့ၣ် လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤတက့ၢ်. ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါန့ၣ် တန့ၢ်ဘၣ်. ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအဝဲသ့ၣ် ခီဖျိတဲဘၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ “ယအိၣ်ဒီးသု ကိးမုၢ်နံၤမုၢ်နၤဒဲး” လီၤ. (မးသဲ ၂၈:၂၀) အတၢ်ကတိၤန့ၣ် အမၤမုာ်ထီၣ်အပျဲၢ်အဘီၣ်အသးဧါ. မ့ၢ် တယံာ်ဘၣ်ဒီး အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် မၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်လၢ “သိၣ်က့ၤသီက့ၤတၢ်, ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤ” တၢ်သးခုကစီၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၅:၄၂) ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲတဲလီၤတၢ်တဖၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ အဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ပဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအဝဲသ့ၣ် ခီဖျိ တဲအဝဲသ့ၣ်လၢ အတလိၣ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ထဲတဂၤဧိၤဘၣ်. ဖဲအဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိး ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ ပကလဲၤဒီးအဝဲသ့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဘၣ်က့ၤတၢ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤဝဲ ပတၢ်မၤစၢၤအီၤလီၤ. ပမ့ၢ်ထံၣ်ဒီးရ့အဝဲသ့ၣ်ဒ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတံၢ်နီၢ်အသိးန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကဟး စံၣ်တဲၤတဲလီၤက့ၤတၢ် ဒီးပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ကပှဲၤဒီးတၢ်သးခုလီၤ.
တၢ်မၤလၢပဒိးန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် ပအဲၣ်ဒိးမၤအီၤ တုၤအဝံၤတစု
၁၉. ပအဲၣ်ဒိးမၤတၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.
၁၉ ပကဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီး ဒုးကဲထီၣ်ပှၤဂၤလၢ ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်န့ၣ် တုၤလၢအခါဖဲလဲၣ်. တုၤလၢတၢ်အစိၤ ကတၢၢ်လီၤ. (မးသဲ ၂၈:၂၀) တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ပှၤဂၤလၢ ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်ဒီး တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤန့ၣ် ပမၤအီၤတုၤအဝံၤ တစုကသ့ဧါ. ပပာ်လီၤပသးလၢ ပကမၤအီၤတုၤလၢအဝံၤလီၤ. ပသးအိၣ်ဟ့ၣ်လီၤ ပတၢ်ဆၢကတီၢ်, ပတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ ဒီးပကျိၣ်စ့ ဒ်သိးပကထံၣ်န့ၢ်ပှၤလၢ “တၢ်ပာ်အီၤ လၢအကန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မူ လီၤထူလီၤယိာ်” အဂီၢ်လီၤ. (မၤတၢ် ၁၃:၄၈) ဖဲပမၤဒ်န့ၣ်အခါ မ့ၢ်ဝဲပမၤထွဲ ယ့ၣ်ၡူးအဒိအတဲာ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “ယတၢ်အီၣ်မ့ၢ်လၢ ယကမၤတၢ်ဖဲ ပှၤလၢအမၢလီၤယၤ တဂၤန့ၣ်အသး, ဒီးမၤအတၢ်မၤတုၤအဝံၤဝဲန့ၣ်လီၤ.” (ယိၤဟၣ် ၄:၃၄; ၁၇:၄) ပအဲၣ်ဒိးမၤ ဒ်န့ၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ပအဲၣ်ဒိးမၤဝံၤတၢ်မၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်လီၤပှၤလီၤ. (ယိၤဟၣ် ၂၀:၂၁) ဒီပအဲၣ်ဒိးလၢပှၤအဂၤဒီး ပှၤလၢအပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ်လၢ ကမၤသကိးဝဲတၢ်မၤအံၤဒီးပှၤလီၤ.—မးသဲ ၂၄:၁၃.
၂၀. ဒ် ဖံလံးပံၤ ၄:၁၃ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပမၤဝံၤတၢ်မၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးမၢပမၤအီၤန့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၂၀ ပကမၤလၢပှဲၤ တၢ်လၢယ့ၣ်ၡူး မၤလိာ်ပှၤတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် တညီဝဲဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပတမၤတၢ်မၤအံၤ ထဲတဂၤဧိၤဘၣ်. ယ့ၣ်ၡူးအၢၣ်လီၤဝဲလၢ အဝဲကအိၣ်ဒီးပှၤလီၤ. ဖဲပဒုးကဲထီၣ်ပှၤဂၤလၢ ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်အခါန့ၣ် “ပမ့ၢ်ယွၤအပှၤမၤသကိးတၢ်တဖၣ်” ဒီး “ပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ခရံာ်အပူၤ” လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၃:၉; ၂ ကရံၣ်သူး ၂:၁၇) အဃိ ပမၤဝံၤတၢ်မၤအံၤသ့ဝဲလီၤ. ပမၤတၢ်မၤအံၤဒီး ပမၤစၢၤပှၤဂၤလၢ ကမၤဝဲတၢ်မၤအံၤအဃိ မ့ၢ်ဝဲတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် ဖးဒိၣ်တခါလီၤ.—ဖး ဖံလံးပံၤ ၄:၁၃ တက့ၢ်.
တၢ်သးဝံၣ် ၇၉ သိၣ်လိအဝဲသ့ၣ်ဒ်သိး ကအိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤအဂီၢ်
a ယ့ၣ်ၡူးမၤလိာ်ပှၤလၢ အပိာ်အခံတဖၣ်လၢ ကဒုးကဲထီၣ်ပှၤဂၤလၢ အပျဲၢ်အဘီၣ် ဒီးသိၣ်လိအဝဲသ့ၣ်ဒ်သိး ကတိၢ်န့ၢ် ကယဲၢ်တၢ်လၢအမၤလိာ်တ့ၢ် အဝဲသ့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး ပမၤပိာ်ထွဲယ့ၣ်ၡူး အတၢ်မၤလိာ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ The Watchtower of July 1, 2004, pages 14-19 လီၤ.
b တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်လၢအသိၣ်လိ လံာ်စီဆှံန့ၣ် ၡဲပၠးဝဲခီၣ်ခါလၢ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ ကဘၣ်မၤဝဲဒ်သိး အတၢ်အဲၣ်ကစၢ်ယွၤ ကဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ်လီၤ. လၢခံ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ မၤထွဲဝဲ ခီၣ်ခါသၢခါလၢ ပှၤသိၣ်လိလံာ်စီဆှံဖိ တဲဘၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ.