မၤတၢ်တီတီလိၤလိၤလၢ တၢ်ခဲလၢာ်အပူၤ

၁, ၂. ဖဲယဟိဝၤယွၤ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ပဂုာ်ကျဲးစၢးမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤအခါ အဝဲတူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.

ဘၣ်တနံၤ ဖဲပိာ်ခွါဖိတဂၤ ဟဲက့ၤလၢကၠိအခါ လၢကျဲန့ၣ်​ အဝဲထံၣ်ဝဲစ့ဒၢတဖျၢၣ်လၢ အပှဲၤဒီးစ့န့ၣ်လီၤ. အဝဲကမၤဝဲဒ်လဲၣ်. အဝဲမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးဟံးန့ၢ်ဝဲန့ၣ်​ သ့ဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ အဝဲတမၤဝဲဒ်န့ၣ်ဘၣ်, အဝဲက့ၤဟ့ၣ်ကဒါက့ၤ စ့ဒၢအကစၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲဖိသၣ်တဂၤအံၤ အမိၢ်နၢ်ဟူဝဲလၢ အဖိခွါမၤဝဲဒ်အံၤအခါ အဝဲပှဲၤဒီးတၢ်သးခုလီၤ.

^၂ ဖဲမိၢ်ပၢ်တဖၣ်​ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ အဖိမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်သးခုဝဲဒိၣ်မးလီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ်မ့ၢ်ဝဲ “တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအကစၢ်” အဃိ ပမ့ၢ်မၤတၢ်တီတီလိၤလိၤန့ၣ်​ အဝဲကသးခုဒိၣ်မးလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၁:၅) ခီဖျိလၢ ပအဲၣ်ဒိးမၤသးခုအီၤအဃိ “တၢ်မိၣ်မၤပသးလၢ တၢ်အဂ့ၤလၢတၢ်ခဲလၢာ်အပူၤလီၤ.” (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၁၈) ဘၣ်ဆၣ်​ တဘျီတခီၣ်​ လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤ ပကမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤန့ၣ်​ ကကီဝဲလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်မၤလိအံၤ ကပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်လွံၢ်မံၤဒ်သိး ကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢပဂီၢ်လီၤ. ဒီးကပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီး ဖဲပမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤအဆၢကတီၢ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်အဘျုးဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

သမံသမိးလီၤက့ၤနသး တီတီလိၤလိၤတက့ၢ်

၃-၅. (က) ပလီလီၤပသးသ့လၢ ကျဲဒ်လဲၣ်. (ခ) ဒ်သိးပသမံသမိးလီၤက့ၤပသး တီတီလိၤလိၤကသ့အဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤပှၤလဲၣ်.

^၃ ပမ့ၢ်အဲၣ်ဒိး မၤတၢ်တီတီလိၤလိၤလၢ ပှၤဂၤအဖီခိၣ်န့ၣ်​ အဆိကတၢၢ် ပကဘၣ်သမံသမိးလီၤက့ၤပသး တီတီလိၤလိၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ပကသမံသမိးလီၤက့ၤပသး တီတီလိၤလိၤန့ၣ်​ တညီထီဘိဘၣ်. အဒိ ဖဲတၢ်မၢဖိအစိၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ အိၣ်လၢဝ့ၢ်လီၤဒံၤကံအပူၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ပှၤလၢအလီလီၤအသးလီၤ. လၢကျဲဒ်လဲၣ်. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ တမၤတၢ်ဘၣ်ယွၤအသးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ဆိကမိၣ်လီၤအသးလၢ အမၤတၢ်ဘၣ်ယွၤအသးလီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၃:၁၇) ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပမ့ၢ်ပှၤဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်န့ၣ်​ ပလီလီၤပသးသ့ဝဲလီၤ.

^၄ စီၤယၤကိာ်တဲဝဲလၢ “ပှၤတဂၤဂၤမ့ၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အမ့ၢ်ပှၤဘါယွၤဖိဒီး, မ့ၢ်တမၤနၢၤဘၣ်အပျ့ၤဘၣ်, မ့မ့ၢ်အလီလီၤအသးဒီး, အဝဲဒၣ်အတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်ကလီကလီလီၤ.” (ယၤကိာ် ၁:၂၆) ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်လီၤပသးလၢ ပမၤတၢ်ဂ့ၤတစဲးတမွဲးအဃိ ပမ့ၢ်တဲလံၣ်တဲလီပှၤဂၤ မ့တမ့ၢ် ပမ့ၢ်တဲဆဲးအဲးပှၤဂၤသနာ်က့ တဘၣ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ဒၣ်ပလီလီၤပသးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဒ်သိးပသုတလီလီၤပသးတဂ့ၤအဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤပှၤလဲၣ်.

^၅ ဖဲပကွၢ်လီၤ မဲာ်ထံကလၤအခါ ပထံၣ်လီၤပဂီၤလီၤ. မ့မ့ၢ် ဖဲပဖးလံာ်စီဆှံအခါ ပထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်အိၣ်လၢ ပသူၣ်ကံၢ်သးလဲအပူၤန့ၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံကမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် ပတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ဒီးပတၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်တဖၣ်လီၤ. ဒီးပကဘၣ်ဆီတလဲ ပတၢ်ဆိကမိၣ်, လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး ဒီးပတၢ်စံးတၢ်ကတိၤ ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ လံာ်စီဆှံဒုးသ့ၣ်ညါပှၤသ့ဝဲလီၤ. (ဖး ယၤကိာ် ၁:၂၃-၂၅ တက့ၢ်.) ဘၣ်ဆၣ်​ ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်လီၤပသးလၢ ပတၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်​ ပမၤဂ့ၤထီၣ်ပသး တသ့လၢၤဘၣ်. အဃိ ပကဘၣ်သူလံာ်စီဆှံ ဒ်သိးပကသမံသမိးလီၤပသး တီတီလိၤလိၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. (သးသယုၢ်တၢ် ၃:၄၀; ဃးကဲ ၁:၅) လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ ပကဘၣ်ဃ့ထုကဖၣ်တၢ်ဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်​ ဒီးဃ့ကညးအီၤလၢ အဝဲကဃုကွၢ်ပသး ဒီးမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါလီၤက့ၤပသး ဒီးမၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤ ပတၢ်လီၤတူာ်လီၤကာ်တဖၣ်​ ကသ့အဂီၢ်လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၃၉:၂၃, ၂၄) ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ “သးဟ့ပှၤလၢ အမၤတၢ်အၢတၢ်သီလီၤ. မ့မ့ၢ်ပှၤအတီအလိၤတဖၣ်န့ၣ်​ တူၢ်လိာ်ဝဲဆူ အတၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ်အပူၤလီၤ.” —ကတိၤဒိ ၃:၃၂, ခ့ခါစှီၤကျိာ်.

မၤတၢ်တီတီလိၤလိၤလၢ ပဟံၣ်ပူၤဃီပူၤ

၆. ဘၣ်မနုၤအဃိ နီၢ်ဒီမါဝၤကဘၣ်မၤတၢ်တီတီလိၤလိၤလဲၣ်.

^၆ ခရံာ်ဖိဟံၣ်ဖိဃီဖိတဂၤစုာ်စုာ် ကြၢးမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤ ကိးဆၢကိးကတီၢ်ဒဲးလီၤ. နီၢ်ဒီမါဝၤခံဂၤ မ့ၢ်တဲသကိးတၢ်ပျီပျီ ဒီးတဲတၢ်တီတီလိၤလိၤန့ၣ်​ ကနာ်န့ၢ်လိာ်အသး တဂၤဒီးတဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ နီၢ်ဒီမါဝၤတဖၣ်​ တရ့လိာ်အသး တီတီလိၤလိၤန့ၣ်​ သ့လၢကျဲအါဘိလီၤ. အဒိ အဝဲသ့ၣ်တကြၢး ဂဲၤလိာ်ကွဲတၢ်အဲၣ်ဒီး ပှၤဂၤတဖၣ်, ကွၢ်တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့ မ့တမ့ၢ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်​ တၢ်ရ့လိာ်သးလၢ အတကြၢးတဘၣ်တဖၣ်ဘၣ်. စီၤဒၤဝံးတဲဝဲလၢ “ယတဆ့ၣ်နီၤဘၣ်ဒီးပှၤလီတၢ်ဘၣ်, ဒီးယတလဲၤနုာ်ဘၣ်ဒီး ပှၤမၤတၢ်လၢအခူသူၣ်ဘၣ်.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၆:၄) လၢနတၢ်ဆိကမိၣ်အပူၤစ့ၢ်ကီး နမ့ၢ်တတီလၢ နသးသမူတံၤသကိးအဖီခိၣ်န့ၣ်​ နတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီ ကဘၣ်ဒိဝဲလီၤ.

၇, ၈. ဒ်သိးနကသိၣ်လိနဖိလၢ ကအဲၣ်တၢ်တီတၢ်လိၤအဂီၢ် နသူတၢ်အဒိလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤသ့ဒ်လဲၣ်.

^၇ ဒ်သိးမိၢ်ပၢ်ကသိၣ်လိအဖိလၢ ကမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်တဲဖျါထီၣ်​ တၢ်အဒိအတဲာ်တနီၤလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ်ဂ့ၤဝဲလီၤ. အဒိ လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ပှၤလၢအတမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤ ဒီးကဲထီၣ်တၢ်ဒိတၢ်တဲာ်လၢအတဂ့ၤဘၣ်တဖၣ်​ အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. စီၤဧၤကၣ်​ ဟုၣ်တၢ်, စီၤက့ၤဃစံ လီတၢ်မ့ၢ်လၢအသးကွံစ့အဃိ, ဒီးစီၤယူဒၤန့ၣ်​ ညီနုၢ်ဟုၣ်တၢ် ဒီးဆါလီၤကွံာ်ယ့ၣ်ၡူး လၢစ့အဘ့ၣ်​ ၃၀ န့ၣ်လီၤ.—ယိၤၡူ ၆:၁၇-၁၉; ၇:၁၁-၂၅; ၂ စီၤပၤ ၅:၁၄-၁၆, ၂၀-၂၇; မးသဲ ၂၆:၁၄, ၁၅; ယိၤဟၣ်​ ၁၂:၆.

^၈ လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီး ပှၤလၢအမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဒိ စီၤယၤကိာ်န့ၣ်​ အဖိခွါတဖၣ်​ ထံၣ်န့ၢ်စ့ဘၣ်ဆၣ်​ အဝဲဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ်​ အဖိခွါတဖၣ်လၢ ကလဲၤဟ့ၣ်ကဒါက့ၤ စ့အံၤန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်စီၤယံးဖသၤန့ၣ်​ ဒ်အဝဲအၢၣ်လီၤယွၤအသိး အဝဲဒီးအဖိမုၣ်​ မၤထွဲဝဲလီၤ. ဒီးယ့ၣ်ၡူးစ့ၢ်ကီးထံၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ အဒိၣ်ကတၢၢ်တဖၣ်​ သနာ်က့ အဝဲမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤထီဘိလီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၄၃:၁၂; စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ၁၁:၃၀-၄၀; ယိၤဟၣ်​ ၁၈:၃-၁၁) ဖိသၣ်တဖၣ်​ မ့ၢ်နၢ်ပၢၢ်တၢ်အဒိတဖၣ်အံၤန့ၣ်​ ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤဒ်သိး အဝဲသ့ၣ်​ ကအဲၣ်တၢ်တီတၢ်လိၤအဂီၢ်လီၤ.

၉. မိၢ်ပၢ်မ့ၢ်မၤတၢ် တီတီလိၤလိၤန့ၣ်​ ကကဲဘျုးလၢ ဖိတဖၣ်အဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၉ မိၢ်ပၢ်တဖၣ်​ ကြၢးဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ လံာ်စီဆှံတဆၢလၢ အတဲဝဲ “ပှၤလၢအသိၣ်လိပှၤဂၤ, နၤဧၢ, မ့ၢ်နတသိၣ်လိလီၤဒၣ်နသးဘၣ်ဧါ. ပှၤလၢအစံး, သုတဟုၣ်တၢ်တဂ့ၤ, နၤဧၢ, မ့ၢ်နဟုၣ်တၢ်စ့ၢ်ကီးဧါ.” (ရိမ့ၤ ၂:၂၁) မိၢ်ပၢ်မ့ၢ်တဲတမံၤ မၤတမၠိန့ၣ်​ ဖိတဖၣ်ကပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲလီၤ. ပမ့ၢ်တဲပဖိလၢ အဝဲသ့ၣ်​ ကဘၣ်မၤတၢ်တီတီလိၤလိၤ ဘၣ်ဆၣ်​ ပမ့ၢ်တမၤထွဲဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ ပဖိတဖၣ်​ အခိၣ်နူာ်ကဘံဘူဝဲလီၤ. အဒိ ဖိသၣ်မ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်လၢ အမိၢ်အပၢ်လံၣ်တၢ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်ဆံးဆံးဖိဒၣ်လဲာ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ဖိသၣ်တဖၣ်​ ကမၤပိာ်အမိၢ်အပၢ်အခံလီၤ. (ဖး လူၤကၣ်​ ၁၆:၁၀ တက့ၢ်.) လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ဖိသၣ်တဖၣ်​ မ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်လၢအမိၢ်အပၢ် မၤတၢ်တီတီလိၤလိၤန့ၣ်​ ခါဆူညါ အဝဲသ့ၣ်​ ကကဲထီၣ်မိၢ်ပၢ်လၢ အမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤလီၤ.—ကတိၤဒိ ၂၂:၆; အ့းဖ့းစူး ၆:၄.

မၤတၢ်တီတီလိၤလိၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ

၁၀. ဖဲပတဲသကိးတၢ်ဒီး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အခါန့ၣ်​ ပကဘၣ်ပလီၢ်ပသးဒ်လဲၣ်.

^၁၀ ဖဲပရ့ဒီးခရံာ်ဖိဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အခါ ပကဘၣ်တဲတၢ် တီတီလိၤလိၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. ပမ့ၢ်တပလီၢ်ပသးန့ၣ်​ ဖဲပတဲသကိးတၢ်အခါ ကဲထီၣ်တၢ်တဲပှၤဂ့ၢ်လၢ အမၤဘၣ်ဒိပှၤဂၤအလၤကပီၤ မ့တမ့ၢ် ကဲထီၣ်တၢ်တဲဟးဂီၤပှၤဂ့ၢ်သ့ဝဲလီၤ. ပမ့ၢ်နၢ်ဟူတၢ်ဂ့ၢ်တခါ ဘၣ်ဆၣ်မ့ၢ်အလီၤတံၢ်ဧါ, တလီၤတံၢ်ဧါ ပမ့ၢ်တသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒီး ပမ့ၢ်ဟးတဲပှၤဂၤန့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ကကဲထီၣ်ပရၤလီၤ တၢ်လံၣ်တၢ်လီတခါလီၤ. အဃိ ပမ့ၢ်ပၢၤပထးခိၣ်န့ၣ်​ ကဂ့ၤဝဲလီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၀:၁၉) ပမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤန့ၣ်​ အခီပညီတမ့ၢ်လၢ ပကဘၣ်တဲဖျါထီၣ်​ တၢ်လၢပဆိကမိၣ်, နၢ်ဟူ ဒီးသ့ၣ်ညါအီၤခဲလၢာ်ဘၣ်. ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါလၢ တၢ်ဂ့ၢ်တခါန့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲတီဝဲဘၣ်ဆၣ်​ မ့ၢ်တဘၣ်ဃးဒီးပှၤ မ့တမ့ၢ် ကကဲထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢ ပှၤဂၤအဂီၢ်န့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ပတကြၢးတဲစ့ၢ်ကီးဘၣ်. (၁ သ့းစၤလနံ ၄:၁၁) ပှၤတနီၤနီၤသူတၢ်ကတိၤလၢ အတကြၢးတဘၣ်​ ဒီးတဲပူၤဖျဲးအသးလၢ “ယၤန့ၣ်ယတဲတၢ်တီတီလီၤ.” ဘၣ်ဆၣ်ဒ်ပမ့ၢ် ယဟိဝၤယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်အသိး ထီဘိန့ၣ်ပကြၢးသူတၢ်ကတိၤလၢအမုာ် လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ်လီၤ.—ဖး ကလီးစဲ ၄:၆ တက့ၢ်.

၁၁, ၁၂. (က) ပှၤတဂၤ မ့ၢ်မၤတၢ်ကမၣ်​ ဒီးအဝဲမ့ၢ်တတဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ် တီတီလိၤလိၤန့ၣ်​ ကဂ့ၤဧါ, တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်. (ခ) ပကြၢးဆိကမိၣ်​ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်သံကွၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်. (ဂ) ဖဲပတီၣ်ထီၣ်လံာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ကရၢကရိအအိၣ်အခါ ပမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤ ကသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၁ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်မူဒါလၢ ကမၤစၢၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်မၤစၢၤပှၤ ကသ့ညီညီအဂီၢ် ပကြၢးတဲတၢ်တီတီလိၤလိၤန့ၣ်လီၤ. အဒိ ခီဖျိလၢ နဆိးက့အဃိ နမ့ၢ်လဲၤလၢ ကသံၣ်သရၣ်အအိၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်နကပာ်ခူသူၣ်​ နတၢ်ဆူးတၢ်ဆါအဂ့ၢ်ဧါ, နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ အဝဲမၤစၢၤနၤ ကသ့ဧါ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပမ့ၢ်မၤတၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်တမံၤမံၤန့ၣ်​ ပတကြၢးလံၣ်တၢ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ပကြၢးလဲၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်အအိၣ်​ ဒီးတဲဘၣ်အဝဲသ့ၣ်​ တီတီလိၤလိၤလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၂:၂; မၤတၢ် ၅:၁-၁၁) ဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်အိၣ်အသးအဂၤတမံၤတက့ၢ်. နမ့ၢ်သ့ၣ်ညါထီၣ်လၢ နသကိးတဂၤ မၤတၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ်​ နကမၤဒ်လဲၣ်. (၃ မိၤၡ့ ၅:၁) မ့ၢ်နကဆိကမိၣ်လၢ “ယမ့မ့ၢ် အတံၤသကိးတံၢ်နီၢ်န့ၣ်​ ယကပာ်ခူသူၣ်အတၢ်ကမၣ်” မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်နကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ်​ ကမၤစၢၤအီၤ ဒ်သိးအဝဲမၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤ အတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤကသ့အဂီၢ်န့ၣ်ဧါ.—ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၁၇; ယၤကိာ် ၅:၁၄, ၁၅.

^၁၂ ပမ့ၢ်ဘၣ်ကွဲးလံာ်ဆူ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ကရၢကရိအအိၣ်​ ဒ်သိးဒီးဖဲပတီၣ်ထီၣ်နၣ်ရံၣ်အခါ ပကဘၣ်ကွဲးဖျါထီၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်တီတီလိၤလိၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးဖဲပတီၣ်ထီၣ်​ ပှၤလဲၤလၢညါ မ့တမ့ၢ် မၤပှဲၤလံာ်လၢ ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အဂၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ကရၢကရိအပူၤအခါ ပကြၢးကွဲးဖျါထီၣ်​ ပဂ့ၢ်ပကျိၤတီတီလိၤလိၤလီၤ.—ဖး ကတိၤဒိ ၆:၁၆-၁၉ တက့ၢ်.

၁၃. ပမ့ၢ်မၤသကိးတၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤဂၤန့ၣ်​ ပမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤ ကသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၃ ဖဲခရံာ်ဖိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်​ လဲၤလၢဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်အခါမ့ၢ်ဂ့ၤ ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါမ့ၢ်ဂ့ၤ အဝဲသ့ၣ်တကြၢးမၤဘၣ်ဃးအသးဒီး အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအဂ့ၢ်လၢၤဘၣ်. အဂၤတမံၤန့ၣ်​ ပမ့ၢ်မၤသကိးတၢ်ဖံးတၢ်မၤ ဒီးပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်န့ၣ်​ ပတဘၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ဘၣ်. အဒိ နမ့ၢ်ငါနဒီပုၢ်ဝဲၢ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်န့ၣ်​ နကဘၣ်ဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ်စ့ ဒ်နအၢၣ်လီၤအီလီၤအသိး ဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် (benefits) ဒ်သိးဒီး တၢ်မၤစၢၤလၢ ကသံၣ်ကသီတကပၤ (medical insurance) ဒီးတၢ်အိၣ်ဘှံးအခွဲးန့ၣ်​ ပဒိၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီ မ့ၢ်တဲလၢ ပကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤ ပှၤမၤတၢ်ဖိန့ၣ်​ ပကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤလီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၅:၁၈; ယၤကိာ် ၅:၁-၄) တၢ်မၤခိၣ်မ့မ့ၢ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်န့ၣ်​ ပတဘၣ်မုၢ်လၢ်လၢ အဝဲကကွၢ်မဲာ်ပှၤ မ့တမ့ၢ် ဟ့ၣ်အိၣ်ဘှံးပှၤအါန့ၢ် ပှၤဂၤတဖၣ်ဘၣ်. (အ့းဖ့းစူး ၆:၅-၈) ပကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤ အတၢ်မၤဒ် ပအၢၣ်လီၤအီၤအသိးန့ၣ်လီၤ.—၂ သ့းစၤလနံ ၃:၁၀.

၁၄. တချုးလၢ ခရံာ်ဖိတဖၣ်​ မၤသကိးတၢ်ဖံးတၢ်မၤ တမံၤမံၤအခါ အဝဲသ့ၣ်​ ကြၢးမၤဆိတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၄ အဒိ ပမ့ၢ်မၤတၢ်မၤတခါခါ ဒီးပဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢပစ့ၡူသ့ မ့တမ့ၢ် ပမၠးသ့ ဒ်သိးဒီး တၢ်ဘျၢလီၤဃာ်စ့ (investment) မ့တမ့ၢ် တၢ်ဟ့ၣ်လိၢ်စ့ (loan) န့ၣ်ပကဘၣ်ပလီၢ်ပသးဒ်လဲၣ်. လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ အရ့ဒိၣ်တခါလၢ အကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢပဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢ ပမၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအခါ ပကဘၣ်ကွဲးနီၣ်ဃာ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤခဲလၢာ်ခဲဆ့ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်လီၤ. အဒိ ဖဲဝံယံးရမံယၤ ပှ့ၤဝဲဟီၣ်ခိၣ်တကဝီၤအဆၢကတီၢ် အဝဲကွဲးဝဲလံာ်အုၣ်သးခံဘ့ၣ်ဒီး မၢဝဲပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်လၢ ကကွဲးလီၤအမံၤလၢ လံာ်အုၣ်သးခံဘ့ၣ်အံၤအကျါတဘ့ၣ်လီၤ. ဝံၤဒီးအဝဲပာ်ဃာ်ဝဲ လံာ်အုၣ်အသးခံဘ့ၣ်အံၤဂ့ၤဂ့ၤ လၢခါဆူညါအဂီၢ်လီၤ. (ယံးရမံယၤ ၃၂:၉-၁၂; ကွၢ်စ့ၢ်ကီး ၁ မိၤၡ့ ၂၃:၁၆-၂၀ တက့ၢ်.) ပှၤတနီၤဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်​ မ့ၢ်ကွဲးနီၣ်ဃာ်တၢ်ဂ့ၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်​ ကဖျါလၢအဝဲသ့ၣ်​ တနာ်န့ၢ်အဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ပမ့ၢ်မၤဒ်အံၤန့ၣ်​ ကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤဒ်သိး ခါဆူညါတၢ်နၢ်ပၢၢ်ကမၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်သးဟးဂီၤမ့ၢ်ဂ့ၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်လီၤမုၢ်လီၤဖးမ့ၢ်ဂ့ၤ သုတဟဲအိၣ်ထီၣ်တဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. ခရံာ်ဖိလၢ အမၤသကိးတၢ်မၤတမံၤမံၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ကြၢးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤလၢ တၢ်မၤတခါဂ့ၤတခါဂ့ၤ အရ့တဒိၣ်ထဲသိးဒီး ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အတၢ်ဃူတၢ်ဖိးဘၣ်.—၁ ကရံၣ်သူး ၆:၁-၈; ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ် ၃၀ လၢလံာ်အကတၢၢ်တက့ၢ်.

ရ့ဒီးပှၤတၢ်ချၢတဖၣ်​ တီတီလိၤလိၤ

၁၅. ပှၤမ့ၢ်လံၣ်အီၣ်လီအီၣ်တၢ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤတူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၅ ပကဘၣ်မၤတၢ်တီတီလိၤလိၤ လၢပှၤကိးဂၤဒဲးအဖီခိၣ်​ ဃုာ်ဒီးပှၤလၢတမ့ၢ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်အဖီခိၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ပမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤန့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်လီၤ. လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ “စီၤပီၢ်လီတၢ်န့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်သးဘၣ်အၢလၢ ယွၤအမဲာ်ညါလီၤ. မ့မ့ၢ်စီၤပီၢ်သၣ်အတီန့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်ဘၣ်အသးလီၤ.” (ကတိၤဒိ ၁၁:၁; ၂၀:၁၀, ၂၃) လၢပျၢၤန့ၣ်​ ပှၤအါဂၤသူဝဲ စီၤပီၢ်လၢ ကဆါတၢ်ပှ့ၤတၢ်အဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ပှၤဆါတၢ်ဖိတနီၤ လံၣ်အီၣ်လီအီၣ်​ ပှၤလၢအဟဲပှ့ၤတၢ်တဖၣ်​ ဒ်သိးကန့ၢ်စ့ အါန့ၢ်ဒံးအကြၢးဒိးန့ၢ်ဝဲ မ့တမ့ၢ် ဟ့ၣ်လီၤတၢ်စှၤန့ၢ်ဒံးအကြၢးဟ့ၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဒ်လၢညါအသိး မုၢ်မဆါတနံၤအံၤစ့ၢ်ကီး ပှၤအါဂၤန့ၣ်မၤတၢ်တတီတလိၤဘၣ်. လၢညါန့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤသးဟ့ လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးဒ်အံၤတဖၣ်​ ဒီးအခဲအံၤစ့ၢ်ကီး သးဟ့ဝဲလီၤ.

၁၆, ၁၇. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤအါဂၤ မၤတၢ်တတီတလိၤ လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ပဝဲခဲလၢာ် ပဘၣ်တၢ်လ့ပစီပှၤဒ်သိး ပကမၤတၢ်တတီတလိၤအဂီၢ်လီၤ. အဒိ ဖဲပဘၣ်ဒိးစဲးလၢကၠိအခါမ့ၢ်ဂ့ၤ, ဖဲပဘၣ်မၤပှဲၤလံာ်ပတံထီၣ်လၢ တၢ်မၤအဂီၢ်အခါ မ့တမ့ၢ် ဖဲပဘၣ်ဆှၢထီၣ်​ လံာ်ဆူပဒိၣ်အအိၣ်အခါမ့ၢ်ဂ့ၤ ပှၤအါဂၤဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ပမ့ၢ်လံၣ်တၢ်လီတၢ် မ့တမ့ၢ် ပမ့ၢ်တကွဲးဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ် တီတီလိၤလိၤဘၣ်န့ၣ်​ တဘၣ်တၢ်နီတမံၤဘၣ်. ပသ့ၣ်ညါပာ်စၢၤလၢ ပှၤအါဂၤလၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ကအိၣ်ဒီးလုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးဒ်အံၤတဖၣ်​ မ့ၢ်လၢ လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ “ပှၤကညီကမ့ၢ် ပှၤအဲၣ်လီၤအသး, ပှၤသးကွံစ့” ဒီး “ပှၤတအဲၣ်ဘၣ်ပှၤအဂ့ၤဘၣ်” အဃိန့ၣ်လီၤ.—၂ တံၤမသ့း ၃:၁-၅.

^၁၇ တဘျီတခီၣ်​ ပကဆိကမိၣ်လၢ ပှၤလၢအမၤတၢ်တတီတလိၤတဖၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ လဲၤထီၣ်လဲၤထီ ဒီးဖျိးစိလၢ ပှၤဂၤအမဲာ်ညါလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၃:၁-၈) မ့မ့ၢ်ခရံာ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်​ ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤတၢ်တီတီလိၤလိၤအဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ပှၤကလီအီၣ်အဝဲသ့ၣ်, အတၢ်မၤကၡူ မ့တမ့ၢ် ပှၤကတဲဆါအဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်မၤလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ အဝဲသ့ၣ်တူၢ်ဆါအသးဒ်အံၤန့ၣ်​ အဘျုးအိၣ်ဝဲသပှၢ်ကတၢၢ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲဒ်န့ၣ်သ့လဲၣ်.

ပမ့ၢ်မၤတၢ် တီတီလိၤလိၤန့ၣ်​ ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤမနုၤတဖၣ်လဲၣ်

၁၈. တၢ်မံၤဂ့ၤသၣ်ဂ့ၤလၢ နမ့ၢ်ပှၤလၢအမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤန့ၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိ မ့ၢ်တၢ်လၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်လဲၣ်.

^၁၈ နမ့ၢ်အိၣ်ဒီး မံၤဂ့ၤသၣ်ဂ့ၤလၢ နမ့ၢ်ပှၤလၢအမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤ ဒီးပှၤနာ်န့ၢ်နၤသ့န့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်လၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တခါလီၤ. ပဝဲခဲလၢာ် ပအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ မံၤဂ့ၤသၣ်ဂ့ၤဒ်အံၤလီၤ. (မံကၤ ၇:၂) နမ့ၢ်မၤတၢ် တီတီလိၤလိၤန့ၣ်​ ပှၤတနီၤနီၤ ကတဲဆါနၤ, ကတဲနၤလၢ နငီငး ဘၣ်ဆၣ်​ ပှၤဂၤတနီၤ ကပာ်ကဲနၤဒီး ကနာ်န့ၢ်နၤလီၤ. လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ်​ ပှၤအါဂၤသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်​ မၤတၢ်တီတီလိၤလိၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်မၤခိၣ်တနီၤ အဲၣ်ဒိးငါဝဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးဖဲပှၤမၤတၢ်ဖိလၢ အမၤတၢ်တတီတလိၤ ဘၣ်တၢ်ထုးထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ တၢ်မၤအခါ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်န့ၣ်​ ပှၤတထုးထီၣ်ကွံာ်အီၤဘၣ်.

၁၉. ပမ့ၢ်မၤတၢ်တီတီလိၤလိၤန့ၣ်​ ကကဲဘျုးလၢ ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤဒ်လဲၣ်.

^၁၉ နမ့ၢ်မၤတၢ်တီတီလိၤလိၤ လၢတၢ်ခဲလၢာ်အပူၤန့ၣ်​ နကအိၣ်ဒီး သးလၢအသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ်လၢ အကဆှီဒီး တၢ်သူၣ်မံသးမုာ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်စီၤပီလူးတဲဝဲအသိး “ပဆိကမိၣ်လၢ ပအိၣ်ဒီးပသးသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ်အဂ့ၤ” လီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၁၈) ဒီးတၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်​ နပၢ်ယဟိဝၤယွၤလၢ အပှဲၤဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ်​ ကထံၣ်ဝဲဒီးကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ နတၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤ လၢတၢ်ခဲလၢာ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.—ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၅:၁, ၂; ကတိၤဒိ ၂၂:၁ တက့ၢ်.