တၢ်သံကွၢ်နီၣ်ဂံၢ် ၉
မ့ၢ်ယကြၢးနာ် ဘၣ်ဃးဒီး သးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသးတဆီဘၣ်တဆီဧါ
မ့မ့ၢ်နၤန့ၣ် နကမၤဒ်လဲၣ်
ဆိကမိၣ်ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတက့ၢ်– ထီဘိန့ၣ် အဲလဲး နာ်ဝဲလၢကစၢ်ယွၤ တ့လီၤဝဲတၢ်ခဲလၢာ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ခဲအံၤ အဲလဲး အတၢ်သးဒ့ဒီအိၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ. မ့ၢ်လၢတနံၤအံၤ အသရၣ်လၢအသိၣ်လိ တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါမၤလိသးသမူအဂ့ၢ် (biology) တဲဝဲလၢ ဘၣ်ဃးဒီးသးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသးတဆီဘၣ်တဆီန့ၣ် တၢ်အုၣ်အသးအိၣ်ဝဲနီၢ်ကီၢ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် အသရၣ်တဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် ပှၤစဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ်ဃုသ့ၣ်ညါဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဝံၤလံအဃိ ပနာ်သ့ဝဲလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဲလဲး ဆိကမိၣ်လီၤအသးလၢ ‘ပှၤစဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ သးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသးတဆီဘၣ်တဆီ မ့ၢ်တၢ်လၢအနီၢ်ကီၢ်အဃိ ယတဲအါတၢ်တဘူၣ်လၢၤဘၣ်.’ အဲလဲး တအဲၣ်ဒိးလၢပှၤကထံၣ်အီၤဒ် ပှၤနါစိၤတဂၤဘၣ်.
နမ့ၢ်အိၣ်ဘၣ်လၢ အဲလဲး အလီၢ်န့ၣ်မ့ၢ်နကတူၢ်လိာ် သးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသးတဆီဘၣ်တဆီ မ့ၢ်တၢ်လၢအမ့ၢ်အတီ ခီဖျိနမၤလိဘၣ်လၢကၠိအဃိဧါ.
ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးဆိကမိၣ်ထံတၢ် တက့ၢ်
ပှၤအါဂၤလၢအနာ်တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ဒီးပှၤအါဂၤလၢအနာ် သးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသးတဆီဘၣ်တဆီမ့ၢ်ဂ့ၤ, ပထံၣ်ဘၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်တဲဖျါထီၣ်အတၢ်နာ်တဘျီဃီလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲဒ်န့ၣ်လဲၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တသ့ၣ်ညါဝဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်.
ပှၤတနီၤနာ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤတ့လီၤတၢ်ခဲလၢာ် ခီဖျိလၢအဝဲသ့ၣ်မၤလိဘၣ်ဝဲလၢ သရိာ်အဃိလီၤ.
မ့မ့ၢ်ပှၤအဂၤတနီၤန့ၣ် နာ်ဝဲသးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသးတဆီဘၣ်တဆီ မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤလိဘၣ်ဝဲလၢ ကၠိအဃိလီၤ.
ပကသမံသမိးကွၢ် တၢ်သံကွၢ်ဃုဖျၢၣ်
လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ– “အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ကယဲၢ်ဟံၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ်, ပှၤဒုးကဲထီၣ်ဝဲတဂၤဂၤလီၤ. မ့မ့ၢ်ပှၤလၢအဒုးကဲထီၣ်တၢ်ခဲလၢာ်တဂၤန့ၣ်မ့ၢ်ယွၤလီၤ.” (ဧ့ၤဘြံၤ ၃:၄) ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်ပနာ်အီၤသ့သပှၢ်ကတၢၢ်ဧါ.
ပှၤမ့ၢ်တဲလၢ သးသမူဟဲကဲထီၣ်သးလၢအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲန့ၣ် တလီၤနာ်နီတစဲးဘၣ်, လီၤဂာ်ဒ်သိး ပတဲလၢဟံၣ်တဖျၢၣ်အံၤ သူၣ်ထီၣ်အသးလၢ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲလီၤ
ပှၤတဲဝဲလၢ– တၢ်ခဲလၢာ်န့ၣ် ဟဲကဲထီၣ်သးခီဖျိလၢ တၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်ဖးဒိၣ်တခါ (big bang) အဃိလီၤ.
၁ မတၤတဂၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်မနုၤဒုးကဲထီၣ်ဝဲ တၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်ဖးဒိၣ်တခါအံၤလဲၣ်.
၂ တၢ်ခဲလၢာ် ဟဲကဲထီၣ်အသးလၢ အနီၢ်ကစၢ်ဧါ မ့တမ့ၢ် ပှၤတဂၤဂၤဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဘၣ်တ့သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဧါ—တၢ်ဂ့ၢ်ခံခါအံၤ လီၤနာ်ဒိၣ်ကတၢၢ်ဖဲလဲၣ်တခါလဲၣ်.
ပှၤတဲဝဲလၢ– ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် ဟဲလီၤစၢၤလၢဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်လီၤ.
၃ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် မ့ၢ်ဟဲလီၤစၢၤလၢတၤအုးန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အခိၣ်နူာ်မၤတၢ်မၤအပတီၢ်ထီန့ၢ်ဒံး တၤအုးစၢၢ်တလၢၢ်လဲၣ်.
၄ ဒ်သိးရိဘီး (robot) ကဟဲကဲထီၣ်ဝဲအဂီၢ် ပှၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ် ကဘၣ်တ့ထီၣ်ဝဲလီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး တၢ်ဘၣ်တ့လၢအဟဲကဲထီၣ်အသးခဲလၢာ်န့ၣ် ပှၤတဂၤဂၤ ကဘၣ်တ့လီၤဝဲတမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ.
ပှၤတဲဝဲလၢ– ဘၣ်ဃးဒီး သးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသးတဆီဘၣ်တဆီန့ၣ် တၢ်အုၣ်အသးအိၣ်ဝဲလီၤ.
၅ ပှၤလၢအတဲဝဲဒ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်အုၣ်အသးလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ အနီၢ်ကစၢ်စ့ၢ်ကီးဧါ.
၆ ပှၤအါဂၤလၢအနာ်ဝဲ သးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသးတဆီဘၣ်တဆီန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်အဝဲသ့ၣ်နာ်ပိာ်ထွဲဝဲဒ် ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ်နာ်ဝဲအသိးဧါ.
ကၠူလယါ တဲဝဲလၢ “အဒိ နမ့ၢ်လဲၤဟးလၢပှၢ်လၢ်ကျါ ဒီးနမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဟံၣ်လၢအဃံလၤတဖျၢၣ်န့ၣ်, မ့ၢ်နကတဲလၢသ့ၣ်ထူၣ်တဖၣ် ကၢ်လီၤဒီးကဲထီၣ်ဝဲ ဟံၣ်လၢအဃံအလၤတဖျၢၣ်အံၤဧါ. လ့ၤတက့ၤနတတဲဒ်န့ၣ်ဘၣ်. ခီဖျိလၢ ဟံၣ်တဖျၢၣ်အံၤ ဟဲကဲထီၣ်အသးဒ်န့ၣ်တသ့ဘၣ်. ဒ်န့ၣ်အသိး တၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်လၢ ဟဲကဲထီၣ်အသးခဲလၢာ်န့ၣ် ပမ့ၢ်နာ်လၢဟဲကဲထီၣ်အသးလၢ အနီၢ်ကစၢ်ဒု တလီၤနာ်ဝဲနီတစဲးဘၣ်.”
ကဝဲ(န်) တဲဝဲလၢ “အဒိ ပှၤတဂၤမ့ၢ်ဟဲတဲဘၣ်နၤလၢ တၢ်အလွဲၢ်လၢတၢ်ဒၢအပူၤတခါပိၢ်ဖးထီၣ် ဒီးအလွဲၢ်တဖၣ်ဖျိးဘၣ်ဝဲ တၢ်ဒူၣ်ကပၤ, ဒီးကဲထီၣ်ဝဲလံာ်ခီယ့ၤတဘ့ၣ် (dictionary) လီၤ. ပှၤမ့ၢ်တဲနၤဒ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်နကနာ်စ့ၢ်ကီးဧါ.”
ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကြၢးနာ်လၢကစၢ်ယွၤအိၣ်ဝဲလဲၣ်
လံာ်စီဆှံဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါနၤလၢ, တၢ်ခဲလၢာ်မ့ၢ်အတီဧါတတီဧါန့ၣ် “မၤကွၢ်အီၤတက့ၢ်.” (၁ သ့းစၤလနံ ၅:၂၁, ခ့ခါစှီၤကျိာ်) အခီပညီအဲၣ်ဒိးစံးဝဲလၢ နတၢ်နာ်ကစၢ်ယွၤန့ၣ် ကဘၣ်မ့ၢ်လၢနဃုသ့ၣ်ညါအီၤလၢ နနီၢ်ကစၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး, ဒီးတဘၣ်မ့ၢ်ခီဖျိ ဒ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢလာ်သၢမံၤအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိးဘၣ်.
သးအတၢ်တူၢ်ဘၣ် (လၢယသးပူၤ ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ယွၤကဘၣ်အိၣ်အဃိ ယနာ်အီၤလီၤ)
နာ်ထွဲဒ်ပှၤဂၤနာ်ဝဲအသိး (ယအိၣ်ဘၣ်လၢ ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ကစၢ်ယွၤအကျါ အဃိယနာ်ကစၢ်ယွၤလီၤ)
တၢ်ဆီၣ်သနံး (ယမိၢ်ယပၢ်မၢယမၤထွဲ ဒ်အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အိၣ်ဝဲအဃိ ယဃုထၢတၢ်လၢ ယနီၢ်ကစၢ်တသ့ဝဲဘၣ်)
နီၢ်နီၢ်န့ၣ် ဒ်သိးနကနာ်ကစၢ်ယွၤအဂီၢ် နကဘၣ်ဃုသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအအိၣ်ဝဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်လီၤ.
ထရံစၤ တဲဝဲလၢ “ဖဲယကနၣ်သရၣ်သိၣ်လိတၢ်ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤကညီအနီၢ်ခိမိၢ်ပှၢ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအကျိၤအကျဲအခါ, ကစၢ်ယွၤအိၣ်ဝဲအနီၢ်ကီၢ်န့ၣ် ယသးတဒ့ဒီနီတစဲးဘၣ်. ပနီၢ်ခိမိၢ်ပှၢ်အကူာ်အခီကိးခါဒဲးန့ၣ် အိၣ်ဒီးအတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢအလီၤဆီလိာ်သး ဒီးမၤဝဲအတၢ်မၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ. ပနီၢ်ခိမိၢ်ပှၢ်အကူာ်အခီတနီၤ ဖံးတၢ်မၤတၢ်ထီဘိ သနာ်က့ ပတပာ်သူၣ်ပာ်သးဘၣ်. တၢ်လၢ ပနီၢ်ခိမိၢ်ပှၢ်အကျိၤအကျဲန့ၣ် ပဃုသ့ၣ်ညါအီၤတလၢာ်ဘၣ်.”
ရံၣ်ခၠၢၣ် တဲဝဲလၢ “ဖဲယထံၣ်တၢးဖးထီ, ကဘီဖးဒိၣ်ဒီးကါတဖၣ်န့ၣ် ယသံကွၢ်လီၤယသးလၢ ‘မ့ၢ်မတၤတဂၤတ့ထီၣ် တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤလဲၣ်.’ ဒ်သိးပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ် တ့ထီၣ်ဝဲကါတခိၣ်ကန့ၢ်အဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ပာ်လီၤဝဲ ကါအတၢ်ပီးတၢ်လီတဖၣ်လၢအလီၢ်အကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဒ်သိးကါတခိၣ်အံၤ လဲၤတၢ်ကသ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပှၤကညီအနီၢ်ခိမိၢ်ပှၢ်အကူာ်အခီန့ၣ် ပှၤတဂၤဂၤကဘၣ်တ့လီၤဝဲ ဒီးပာ်လီၤဝဲလၢအလီၢ်အကျဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ.”
အဲသနံၤ တဲဝဲလၢ “ဒ်ယမၤလိအါထီၣ်စဲအ့ၣ် အတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအသိး ယသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဘၣ်လၢ သးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသးတဆီဘၣ်တဆီန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအကမၣ်ဝဲလီၤ. ယမ့ၢ်ဘၣ်နာ်ဘၣ်ဃးဒီး သးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသးတဆီဘၣ်တဆီန့ၣ် ကကီဝဲလၢယဂီၢ်လီၤ. မ့မ့ၢ်လၢယကနာ်တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ် တကီလၢယဂီၢ်ဘၣ်.”
ဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတက့ၢ်
ပှၤစဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ်ဃုသ့ၣ်ညါဝဲ သးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသးတဆီဘၣ်တဆီအဂ့ၢ်န့ၣ် အိၣ်အနံၣ်လၢအဆံတဖၣ်လံ. ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ထံၣ် တလီၤပလိာ်လိာ်အသးကိးဂၤဒဲးဘၣ်. အဃိ ဘၣ်ဃးဒီး သးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသးတဆီဘၣ်တဆီအဂ့ၢ်န့ၣ် ပှၤစဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ်အံၤ အသးမ့ၢ်တလီၤပလိာ်လိာ်အသးဘၣ်ဒီး မ့ၢ်ပနာ်အီၤကသ့ဧါ.