Bareferanse samu na “Mukanda ya lukutakanu Luzingu mpe kisalu ya Baklisto”

Bareferanse samu na Mukanda ya lukutakanu Luzingu mpe kisalu ya Baklisto

7-13 JUILLET

BIMA YA NTALU NA MPOVA YA NZAMBI | MASESE 21

Bansikudukusu ya nduenga samu na dikuela ya kiese

w03 15/10 4 ¶5

Yinki mutindu nge lenda baka banzengolo ya nduenga?

Kubaka banzengolo na nsualu lenda sala ti beto baka banzengolo yina mekondua nduenga. Masese 21:5 meluengisa: “Balukanu ya muntu yina kesalaka ngolo kenataka mpenza na kununga, kasi bantu nionso yina kesalaka mambu nsualunsualu kesuka mpenza na kimputu.” Na kifuani, bantuenia yina nzola mebaka bau fueti bika ntangu tekila ya kubaka nzengolo ya kukuela. Kana basala mutindu yina ve, balenda kutana na mambu yina William Congreve, nsoniki mosi ya Angleterre ya siekle 18, tubaka: ‘Kukuela na nsualu, lenda niongisa na manima, mpe kutuba ti buzoba na ntuala, mayele na manima.’

g 7/08 7 ¶2

Mutindu ya kununga dikuela

Monisa kumikitisa. “Beno sala diambu mosi ve na kuwelana to samu beno kena kukimona ti beno meluta bantu yankaka, kasi na kumikitisa, beno mona bantu yankaka ti bameluta beno.” (Bafilipi 2:3) Mambu kebimaka na dikuela samu bankuelani kepesanaka foti na lulendo nionso samu na diambu mosi yina mebima na kisika na kumikitisa nionso ya kubongisa mambu samu na mambote na bau. Makanisi ya mbote, kumikitisa, lenda sadisa na kununga kikadulu ya kusosa kuvuanda kaka na rezon na konso diambu yina mebima.

w06 15/9 28 ¶13

“Sepela na nketo na nge ya kintuenia”

¹³ Yinki beno lenda sala kana mikakatano ya dikuela na beno kena kukatuka na mambu yina konso nkuelani kena kusadila muninga? Beno fueti sala bangolo samu na kumanisa yau. Na kifuani, yalenda vuanda ti bankuelani kele na mumeseno ya kutubana bampova ya yimbi. (Masese 12:18) Mutindu beto monaka yau na disolo lutaka, yau lenda bimisa mambu mingi ya mpasi. Kingana mosi ya Biblia metuba: “Kuvuanda na dezere meluta mbote kuvuanda na nketo yina kezonzaka mpe yina kefuemaka mpambampamba.” (Masese 21:19) Kana nge kele nketo ya mutindu yina na dikuela, kukiyuvusa, ‘kikadulu na munu kesalaka ti bakala na munu manga kulutisa ntangu na munu?’ Biblia metubila babakala mutindu yayi: “Beno tatamana kuzola banketo na beno mpe beno moninaka bau nganzi ve.” (Bakolose 3:19) Kana nge kele bakala, kukiyuvusa mutindu yayi: ‘Munu kevuandaka nde nganzinganzi, mpe yau ketindaka nketo na munu sosa muntu yankaka yina lenda seka na yandi?’ Ya kedika, mambu nionso yina zola tuba ve ti muntu fueti kukibika na maboko ya muntu yankaka samu na kusangisa na yandi nzutu. Nzokande, lokola beto mezaba diambu yango lenda salama, yakele mbote nketo na bakala basololaka puelele samu na kumanisa banzomono na bau.

Bima ya ntalu ya kimpeve

w05 15/1 17 ¶9

Bambona meso ya Kimfumu ya Nzambi mekokisama

⁹ Yesu kele diaka ve muntu yina memonte na mua mpunda yina kenataka biyekua, bubu yayi yandi kele Ntinu ya kilendo. Biblia kena kumonisa yandi na zulu ya mpunda yina kena kuzawula—bampova ya kifuani yina Biblia mesadilaka samu na kumonisa mvita. (Masese 21:31) Emoniseli 6:2 metuba mutindu yayi: “Tala! Mpunda mosi ya mpembe, mpe muntu yina mevuanda na zulu na yau kele na fleshe; bapesaka yandi yimpu ya kimfumu, mpe yandi bimaka yandi kena kununga, samu na kununga tii na nsuka.” Diaka, samu na Yesu, Davidi tubaka: “Yehova ketula n’kawa na yandi ya ngolo kukatuka na Siona, na bampova yayi: “Kuenda na katikati ya bambeni na nge mpe yadila bau.’”—Nzembo 110:2.

14-20 JUILLET

BIMA YA NTALU NA MPOVA YA NZAMBI MASESE 22

Bansikudukusu ya nduenga samu na kuyundula bana

w20.10 27 ¶7

Bakesadila Nzambi ntangu bakekula?

⁷ Kana beno kele bankuelani mpe kele na lukanu ya kubuta bana, beno kukiyuvusa: ‘Beto kele mpenza bantu ya kumikitisa, bantu ya kimpeve yina kezolaka Yehova mpe Mpova na yandi, yina Yehova mepona samu na kutanina bana yina kebutuka?’ (Nz. 127:3, 4) Kana nge kele kibuti, kukiyuvusa mutindu yayi: ‘Munu kelongaka na bana mfunu ya kusala kisalu ya ngolo?’ (Mos. 3:12, 13) ‘Munu kesalaka nionso samu na kutanina bana na munu na mambu nionso yina balenda kutana na yau na yinza ya Satana, yina lenda bebisa nzutu mpe bikadulu na bau?’ (Mas. 22:3) Nge lenda ve kutanina bana na nge na mambu nionso yina balenda kutana na yau. Yau lenda salama ve. Kasi nge lenda tubila mambu yina balenda kutana na yau na luzingu na bau, mpe na nzola nionso kulonga bau mutindu ya kutudila Biblia ntima. (Tanga Masese 2:1-6.) Na kifuani, kana muntu mosi ya dibuta na beno mebika kusadila Yehova, sadisa bana na nge na nzila ya Mpova ya Nzambi, bazaba mfunu yina balenda bikana ya kukuikama na Yehova. (Nz. 31:23) To kana muntu mosi beno kezolaka mingi mekufua, monisa bana baverse ya Biblia yina kesadisa bau bakangila diambu yango ntima mpe babaka kiyenge.—2 Ko. 1:3, 4; 2 Tim. 3:16.

w19.12-LI 26 ¶17-19

Bibuti—Beno longa bana na beno bazola Yehova

¹⁷ Beno banda kulonga bana ntangu bakele ntete bana fioti. Yakevuandaka mbote kana bibuti mebanda kulonga bana na bau ntangu bakele ntete bana fioti mpenza. (Mas. 22:6) Beto baka kifuani ya Timote, yina na manima kumaka kusala bavuayaje na ntumua Paulo. Mama na yandi, Enise, mpe nkaka na yandi Loise longaka yandi “banda bumuana mpenza.”—2 Tim. 1:5; 3:15.

¹⁸ Jean-Claude mpe nketo na yandi Peace, yina kezingaka na Côte d’Ivoire, basadisaka bana na bau nionso 6 bazola Yehova mpe basadila yandi. Yinki sadisaka bau banunga? Balandaka kifuani ya Enise mpe ya Loise. Bametuba: “Beto bandaka kukotisa mbotembote Mpova ya Nzambi na bantima ya bana na beto kaka na namina ya kubutuka na bau.”—Mib. 6:6, 7.

¹⁹ Yinki zola monisa “kukotisa mbotembote” Mpova ya Nzambi na bantima ya bana? “Kukotisa mbotembote” zola monisa “kulonga mpe kuvutukila diambu mosi mbala na mbala.” Samu na kusala yau, bibuti fueti lutisaka ntangu mingi kintuadi na bana na bau. Bibuti yankaka lenda lemba nzutu kana bakena kuvutukila malako mosi mbala na mbala. Kasi, bibuti fueti salaka ngolo bamona ti yakele diluaku ya kusadisa bana na bau bakanga mfunu ya Mpova ya Nzambi mpe basadila yau.

w06-LI 1/4 9 ¶4

Bibuti—Beno vuanda bifuani ya mbote samu na bana na beno

Ya kedika, bana kele kaka bana, mpe mingi kati na bau kezolaka kusala yina ntima na bau zola, ata mpe kukuma batomboki. (Ebandeli 8:21) Yinki bibuti lenda sala? Biblia metuba: “Buzoba mekangama na ntima ya muana bakala, kasi kisuadi ya disiplini kenata yau ntama na yandi.” (Masese 22:15) Bantu yankaka kemonaka ti kusadila kisuadi kele samu na kuniokola muana, mpe yakele diambu yina melutaka deja. Ya kedika, Biblia mepekisa kuniokola bantu, yavuanda na nzutu to na bampova. Kasi “kisuadi” yina bametubila awa, atako yakevuandaka kisuadi ya kedika, yakemonisaka nde kimfumu ya bibuti, bakesadilaka yau na diseki ve, kasi na nzola mpe na mutindu yina mebonga, samu na mambote ya mvimbamvimba ya bana.—Baebre 12:7-11.

Bima ya ntalu ya kimpeve

w21.08 22 ¶11

Sepela na biyekua yina nge kele na yau

¹¹ Mutindu mosi mpe, beto lenda buela kiese na beto na kukipesaka na yina bapesaka beto beto sala na kisalu ya Yehova. ‘Kukipesa mingi’ na kisalu ya kusamuna, mpe sala kisalu ya ngolo na kimvuka. (Mis. 18:5; Ebr 10:24, 25) Bongisaka mbote balukutakanu samu nge pesa bakomantere yina kekindisa bantu yankaka. Baka na mfunu badevuare yina bakepesaka nge na lukutakanu ya katikati ya sabala. Kana bamelomba nge nge pesa lusadusu na kisalu mosi na kati ya kimvuka, kokisa yau na ntangu mefuana mpe na mutindu ya mbote. Kukanisa ve ti kisalu bamepesa nge kele na mfunu ve mpe ti yabonga ve nge lutisa ntangu na nge na yau. Sala nionso samu na kukudisa makoki na nge. (Mas. 22:29) Ntangu nge kena kusala bangolo na kisalu ya Yehova, kinkundi na nge na yandi kekuma ngolo mpe nge kekuma na kiese mingi. (Gal. 6:4) Yakevuanda diaka pete samu na nge nge monisa kiese ntangu bayankaka kena kubaka biyekua yina nge kesosaka kubaka.—Rom. 12:15; Gal. 5:26.

21-27 JUILLET

BIMA YA NTALU NA MPOVA YA NZAMBI | MASESE 23

Bansikudukusu ya nduenga samu na mutindu ya kutadila malavu

w04 1/12 19 ¶5-6

Vuanda na bukatikati samu na malavu

⁵ Bosi samu na muntu yina kekunuaka mua mingi kasi yandi kekengaka samu yandi bika monana ti yandi mekolua? Bantu yankaka kekoluaka mpenza ve, ata kana bamekunua mingi. Kasi kana muntu kena kanisa ti mumeseno yango kele kuandi yimbi ve, yandi kena kukivuna. (Yirimia 17:9) Malembemalembe, muntu ya mutindu yina, kebanda kukimona mbote ve kana yandi kunua ve mpe yandi kekuma “nanga ya vinu mingi.” (Tito 2:3) Caroline Knapp sonikaka mutindu yayi: Kukuma nanga ya malavu kebandaka malembemalembe, fiotifioti, na mutindu yina muntu lendaka zaba ve.” Beto mebakusa ti kulutisa ndilu na kunua malavu kele mpenza ntambu!

⁶ Beto tadila diaka dilongi yayi ya Yesu: “Kasi beno keba ti bantima na beno kuma ve kilo na kulutisa ndilu na kudia, na kunua mingi mpe na mitungisi ya luzingu, mpe na ntangu yina kaka, kilumbu yango kuizila beno na kintulumukina lokola ntambu. Samu yakekuizila bantu nionso yina mevuanda na ntoto ya mvimba.” (Luka 21:34, 35) Yakelombaka kaka ve muntu kunua tii yandi kekolua samu yandi banda kumona mpongi mpe yandi kuma molo, yavuanda na nzutu to na makanisi. Yinki kekumina muntu ya mutindu yina ntangu kilumbu ya Yehova kekuiza?

it-1 1222

Kukolua malavu

Biblia mepekisa yau. Kunua mingi malamvu ya ngolo tii na kukolua, kele diambu yina Biblia mepekisa. Nsoniki ya nduenga ya Bingana metubila mbotembote mpe na busikisiki mambu yina kebimaka na kukolua malavu. Yandi meluengisa: “Mpasi kele samu na nani? Mitungisi kele samu na nani? Kuzonza kele samu na nani? Kiadi kele samu na nani? Bamputa kondua mfunu kele samu na nani? Kuvuanda na kitombe na meso kele samu na nani? Samu na bayina kelutisaka ntangu mingi na vinu, samu na bayina kesosaka vinu yina bamesangisa. Kutalaka vinu ntangu yakele mpenza mbuaki, ntangu yakena kulezima na kopo [ntangu vinu kena kubenda mpenza dikebi, kena kulezima], ntangu yakena kusielumuka kondua kukakatana [ntangu yakena kukita kondua kukakatana na kingodinga]. Na nsuka na yau, yaketatikaka lokola nioka, mpe yakebimisaka puazon lokola vipere [yakenataka maladi (na kifuani, maladi ya bifula) mpe maladi ya yintu (na kifuani delirium tremens), mpe yalenda kufua mpenza]. Meso na nge kemona mambu ya mutindu [malavu kevuandaka na bupusi na kati ya ntofi, na kulembisaka yau; bikadulu ya yimbi mebanda monana; kutuba mambu yina lenda salama ve; kubula masolo ya kitoko na kukindimisa nionso; kusala mambu mosi ya mutindu], mpe ntima na nge kebimisa mambu ya yimbi [makanisi mpe kondua kuyadila bansatu na nge].”—Mas 23:29-33; Hos 4:11; Mt 15:18, 19.

Na manima, nsoniki yango metubila mambu yina kebimaka na kukoluaka malavu: “Na mbala mosi, nge kekuma lokola muntu yina meleka na katikati ya nzadi [yandi memona mvualangani yina kekuminaka muntu yina kena kudinda na maza mpe na manima yandi kena kuzaba diaka ve mambu], yakele diaka lokola muntu yina meleka na zulu ya poto [kaka mutindu masuwa keninganaka ngolo na kisika yango, mutindu mosi muntu yina mekolua malavu ketulaka luzingu na yandi na kivonza yina lenda natina yandi aksidan, kututana, kubimisa bankindu mpe bisumbula yankaka]. ‘Babulaka munu, kasi mubelaka ve; banuanisaka munu, kasi munu bakusaka bau ve [bampova ya muntu mosi yina mekoluaka malavu, lokola kaka yandi vuandaka tuba yandi mosi; yandi vuandaka zaba ve mambu yina vuandaka salama, ata mpe mambu ya mpasi yina kikadulu na yandi natinaka yandi]. Yinki ntangu munu kelamuka? Munu ketatamana kusosa diaka [ntangu yayi yandi fueti leka samu na kumanisa nkuiti na yandi, kasi lokola yandi kele nanga ya malavu, yandi kesosa diaka kunua ntangu yandi kevuanda diaka na dikoki ya kusala yau].’” Yandi kekuma mputu, kaka ve samu yandi kena bebisa mbongo mingi samu na kusumba malavu kasi bantu ketudila yandi diaka ntima ve, yandi kekuma molo na kisalu.—Mas 23:20, 21, 34, 35.

Bima ya ntalu ya kimpeve

w04 1/11 31 ¶2

Biuvu ya bantangi

Na kifuani, kana muntu kele na nzutu ya nene, yau lenda vuanda kidimbu ti yandi kelutisaka ndilu na kudia, kasi nene nionso ve kekatukaka na kudia mingi. Nene ya bantu yankaka kevuandaka ya maladi. Nene ya bantu yankaka kevuandaka nene ya dibuta na bau. Katula yau, beto fueti zimbakana ve ti nene kele diambu metadila nzutu, kasi kulutisa ndilu na kudia kele kikadulu ya muntu. Muntu yina kele nzutu nenenene, yandi kele muntu yina kele na mafuta mingi na nzutu, “kasi muntu yina kelutisaka ndilu na kudia yandi kele na nzuna.” Na yau, nene ya muntu kemonisaka ve ti muntu kelutisaka ndilu ma kudia, kasi na mutindu yandi ketadilaka madia. Muntu lenda vuanda na nene yina mebonga ata mpe kuvuanda na nzutu ya fioti, kasi yandi kelutisaka ndilu na kudia. Diaka, mutindu bantu ketadilaka nene metadila kisika na kisika.

28 JUILLET–3 AOÛT

BIMA YA NTALU NA MPOVA YA NZAMBI | MASESE 24

Kukikumisa ngolo samu nge nunga na bantangu ya mpasi

it-2 563 ¶4

Banzomono

Baklisto kezabaka n’sendo yina kevingilaka bantu yina kekangaka ntima na banzomono. Samu na n’sendo yango, Yesu tubaka: “Kiese na bantu yina kena kuniokuama samu na banzomono, samu Kimfumu ya dizulu kele ya bau.” (Mt 5:10) Baklisto kebakaka lukindusu na kivuvu yina bakevuandaka na yau ya mfutumukunu, mpe bamezaba Muntu yina pesaka nsilulu yango. Yakesadisaka bau babikana ya kukuikama na Nzambi ata kana banzomono bakekutanaka na yau lenda natina bau lufua ya mpasi. Bakebangaka diaka ve lufua ya mutindu yina, samu, na nzila ya lufua ya Yesu bakele na kiminu ya ngolo. (Ebr 2:14, 15) Mutindu ya kukanisa ya Muklisto kele na mfunu kana yandi zola bikana ya kukuikama ntangu yandi kena kukutana na kutelemina. “Beno tanina kati na beno mabanza yina Klisto Yesu diaka vuandaka na yau, yina . . . zitisaka tii na lufua, ee, lufua na yinti ya mpasi.” (Flp 2:5-8) “Samu na kiese yina tulamaka na ntuala na yandi, [Yesu] yina kangilaka yinti ya mpasi ntima, yandi ndimaka kumona nsoni.”—Ebr 12:2; tala diaka 2Ko 12:10; 2Te 1:4; 1Pe 2:21-23.

w09 15/12 18 ¶12-13

Tanina kiese na nge na ntangu ya mpasi

¹² Masese 24:10 metuba: “Kana nge melemba nzutu na kilumbu ya mpasi, ngolo na nge kekuma fioti.” Kingana yankaka metuba: “Samu na mpasi ya ntima, mpeve kelembaka.” (Mas. 15:13) Baklisto yankaka kelembaka mpenza nzutu yina kesalaka ata mpe balemba kutanga Biblia mbala na mbala mpe kuyindula na mpinda na mambu yina baketangaka. Bisambu na bau kekumaka ya zuluzulu mpe mbala yankaka bakezolaka ve kuvuanda kintuadi na bampangi na bau Baklisto. Yamemonana puelele ti, kulemba nzutu samu na ntangu ya yinda kevuandaka kivonza.—Mas. 18:1, 14.

¹³ Na ndambu yankaka, kuvuanda na makanisi ya mbote kesadisa beto beto tula makanisi na mambu yina lenda pesa beto kiese na luzingu. Davidi sonikaka: “O Nzambi na munu, munu mesepela kusala luzolo na nge.” (Nz. 40:8) Ntangu mambu kena kutambula mbote ve na luzingu na beto, beto fueti bika ata fioti ve kusala mambu yina beto memesanaka kusala na nsambudulu na beto. Kutu, mutindu ya mbote ya kumanisa kiadi kele kukipesa na mambu yina kepesaka kiese na luzingu. Yehova mezabisa beto ti beto lenda sepela mpe kuwa kiese kana beto kena kutanga Mpova na yandi mpe kutalatala na kati na yau mbala na mbala. (Nz. 1:1, 2; Yk 1:25) Beto kebakaka ‘bampova ya kusepedisa” yina lenda sepedisa beto mpe yina kesepedisa bantima na beto, yavuanda na masonukua ya nlongo to na balukutakanu ya kimvuka.—Mas. 12:25; 16:24.

w20.12 15

Biuvu ya bantangi

Masese 24:16 metuba: “Muntu ya lunungu lenda kubua mbala nsambuadi, mpe yandi ketelema diaka.” Yakena kutubila muntu yina kekubuaka mbala na mbala na disumu mpe na manima Nzambi menlemvukila yandi?

Nzokande, yau ve dikanisi yina kele na verse yango. Kasi, yaketubilaka muntu yina kekutanaka mbala na mbala na mambu ya mpasi to banzomono mpe yandi ketelemaka diaka na mutindu ti yandi kebakaka diaka ngolo.

Mambu nionso yayi memonisa ti Masese 24:16 metubila ve kubua na disumu, kasi yamemonisa nde bampasi mpe banzomono yina muntu lenda kutana na yau mbala na mbala. Na yinza yayi ya yimbi, muntu ya lunungu lenda bela to kukutana na banzomono yankaka. Ntangu yankaka bamfumu ya Leta lenda niokola yandi. Kasi yandi lenda tula ntima ti Nzambi kele nsadisi na yandi, mpe yandi kesadisa yandi yandi kanga ntima mpe yandi nunga. Kukiyuvusa mutindu yayi, ‘Munu mona ntete ve ti mbala mingi mambu kesukaka mbote samu na bisadi ya Nzambi?’ Samu na yinki? Samu beto mendimisama ti “Yehova kesadisaka bantu yina mekubua, mpe yandi kezangulaka bantu yina mekomvama.”—Nz. 41:1-3; 145:14-19.

Bima ya ntalu ya kimpeve

w09 15/10 12

Biuvu ya bantangi

Na ntangu ya Biblia, kana muntu kele na nsatu ya “kutunga yinzo na [yandi]” to kusala dibuta na yandi, yalombaka yandi kukiyuvusa, ‘Munu kele ya kukubama samu na kutanina mpe kusadisa nketo na munu mpe muana yina beto kebuta na manima?’ Tekila ya kusala dibuta, yalombaka yandi vuanda na kisalu ya kusala, kusala bilanga na yandi. Na yau, Bible na lingala ya lelo mebangula verse yango mutindu yayi: “Sosa ntete kuvuanda na kisalu mpe na bilanga na nge, na manima nde nge lenda tunga yinzo.” Nsikudukusu yango metadila beto bubu yayi?

Ee, bakala yina zola kuela fueti kukibongisa mbote samu na kukokisa biyekua na yandi. Kana yandi kele na nzutu ya ngolo, yandi fueti vuanda na kisalu ya kusala. Ya kedika, kisalu ya ngolo yina bakala kesala samu na kukokisa bansatu ya dibuta yandi fueti suka kaka ve na mambu ya kinsuni. Mpova ya Nzambi memonisa ti bakala yina kekokisaka ve bansatu ya kinsuni, ya ntima, mpe ya kimpeve ya bantu ya dibuta na yandi, yandi kele yimbi kuluta muntu yina kele ve na kiminu! (1 Tim. 5:8) Yau yina, ntangu ntuenia ya bakala kena kukibongisa samu na kukuela mpe kusala dibuta, yandi fueti kukiyuvusa biuvu yayi: ‘Munu mebongama samu na kudikila mpe kuvuatisa nketo mpe muana na munu? Munu mekubama samu na kutuadisa mambu ya kimpeve ya dibuta na munu? Munu kekokisa mpenza kiyekua ya kulonguka Biblia konso sabala na nketo mpe bana na munu?’ Mpova ya Nzambi kena kumonisa ti biyekua yango kele na mfunu mingi.—Mib. 6:6-8; Ef. 6:4.

Yau yina, ntuenia ya bakala yina kena kusosa nketo fueti kanisa mbotembote na nsikudukusu yina kele na Masese 24:27. Mutindu mosi mpe ntuenia ya nketo fueti kukiyuvusa kana yandi mekukibongisa samu na kukokisa kiyekua na yandi ya nketo ya dikuela mpe ya kukuma mama. Bankuelani ya yimpa diaka fueti kukiyuvusa biuvu ya mutindu yina ntangu bakena kukanisa kana yakelomba babuta bana. (Luka 14:28) Kuzitisa nsikudukusu yango yina mesonama na nzila ya mpeve ya nlongo lenda sadisa bisadi ya Nzambi batina mitungisi mingi na bantima na bau mpe bavuanda na kiese na dibuta na bau.

4-10 AOÛT

BIMA YA NTALU NA MPOVA YA NZAMBI | MASESE 25

Bansikudukusu ya nduenga samu beto vuanda na bampova ya mbote

w15 15/12 19 ¶6-7

Sadila mbote kilendo ya ludimi na nge

⁶ Samu na yinki yakele na mfunu kuzaba kupona ntangu ya kutuba? Mukanda ya Masese 25:11 metuba: “Mpova yina metubama na ntangu yina mebonga kele lokola bapome ya wolo na kati ya dilonga ya muyemi ya palata.” Bapome ya wolo kevuandaka kitoko, kasi yakevuandaka diaka kitoko kuluta kana ya kele na ntuala ya kima mosi ya palata. Mutindu mosi mpe, beto lenda vuanda na diambu ya mbote ya kutubila muntu. Kasi kana beto mepona ntangu yina mebonga samu na kutuba yau, beto lenda sadisa diaka muntu yango mingi kuluta. Yinki mutindu?

⁷ Kana beto metuba na ntangu yina bonga ve, mbala yankaka bantu kebakusa mfunu ve to bakendima ve mambu yina beto metuba. (Tanga Masese 15:23.) Na kifuani, na ngonda ya mars 2011, kuningana ya ntoto mpe tsunami bebisaka bambanza mingi na esti ya Japon. Bantu kuluta 15 000 kufuaka. Atako Bambangi ya Yehova mingi zimbisaka bampangi na bau ya dibuta mpe bankundi na bau, bavuandaka kaka na nsatu ya kusadila Biblia samu na kusadisa bantu yankaka yina vuandaka mpe na mpasi lokola bau. Kasi, bazabaka ti mingi kati na bau vuandaka bantu ya dibundu ya Bouddha mpe bazabaka mambu mingi ve ya Biblia. Yau yina, na kisika ya kuzabisa bau kivuvu ya mfutumukunu, bampangi bombaka bau mpe bamonisaka bau mfunu yina mambu ya wonga ya mutindu yina kekuminaka ata bantu ya mbote.

w15 15/12 21 ¶15-16

Sadila mbote kilendo ya ludimi na nge

¹⁵ Mutindu na beto ya kutuba na bantu yankaka mpe mambu yina beto ketubilaka bau kele na mfunu. Ntangu Yesu vuandaka tuba na sinagoga na mbanza na yandi na Nazareti, bantu vuandaka “kamua bampova kitoko yina vuandaka bima na yinua na yandi.” (Luka 4:22) Kana beto kena kutuba na kimpombo, kondua ntembe, bantu kesepela kuwa beto mpe bakendima mambu yina beto kena kutuba. (Masese 25:15) Beto kevuanda na dikoki ya kutuba na bantu yankaka na kimpombo kana beto kepesaka bau luzitu mpe beto ketulaka dikebi na banguilu na bau. Yesu vuandaka sala mutindu yina. Na kifuani, ntangu yandi monaka mingi ya bantu kena kusala ngolo samu na kuwa yandi, yandi sepelaka mingi kulutisa ntangu kintuadi na bau, mpe kulonga bau.” (Marko 6:34) Ata ntangu bavuandaka finga yandi, yandi vutulaka ve kufinga.—1 Pe. 2:23.

¹⁶ Atako beto kezolaka bantu ya dibuta na beto mpe bankundi na beto, yalenda salama ti beto tubila bau bampova yina mekondua kimpombo samu beto mezaba bau mbote. Beto lendaka kanisa ti beto fueti kenga ve na mutindu yina beto fueti tubila bau. Diambu yango lenda vuanda kedika ntangu beto kena kusolola na bampangi na beto ya dibuta to na bankundi na beto na kimvuka. Kinkundi yina Yesu vuandaka na yau na banlonguki na yandi vuandaka tinda yandi yandi tuba na bau na mutindu yina mekondua kimpombo? Ve! Ntangu banlonguki na yandi yankaka vuandaka welana samu na kuzaba nani meluta, Yesu sembaka bau na kusadilaka bampova ya kimpombo mpe yandi sadilaka kifuani ya muana fioti samu na kusadisa bau basoba mutindu na bau ya kukanisa. (Marko 9:33-37) Bankulutu lenda landa kifuani ya Yesu na kupesaka malongi “na mpeve ya kimpombo.”—Gal. 6:1.

w95 1/4 17 ¶8

Beto kindasana na nzola mpe na kusala bisalu ya mbote—Yinki mutindu?

⁸ Na kusadilaka Nzambi, beto nionso beto lenda pesa kifuani na diambu metadila kukindasana. Kondua ntembe Yesu vuandaka kindisa bantu yina vuandaka kuwa yandi. Yandi vuandaka zola kisalu ya kusamuna mpe yandi vuandaka sepela na yau. Yandi tubaka yavuandaka kitoko lokola madia. (Yoane 4:34; Baroma 11:13) Kiese ya mutindu yina lenda tambakana. Nge diaka, nge lenda bika ti bantu yankaka mona kiese na nge na kisalu ya kusamuna? Kana nge kena kusala nionso samu na kuloza kikadulu ya lulendo, tubila masolo na nge ya mbote na bantu yankaka na kimvuka. Kana nge mebaka diluaku ya kubima na bantu yankaka na kisalu ya kusamuna, tala kana nge lenda sadisa bau bamona kiese ya kutubila mambu metadila Yehova, Mvangi na beto ya kiese.—Masese 25:25.

Bima ya ntalu ya kimpeve

it-1 670 ¶3

Kimpombo

Muntu yina kevuandaka na kimpombo kele muntu yina kele na kiminu mpe yandi kebakaka ngolo. Yandi kekonduaka ve bukatikati na yandi to kuzimbisa makanisi na yandi ya mbote. Kana muntu mekondua kimpombo, yakele samu yandi kena kukimona ti yandi mekondua lutanunu, yandi nunga ve, samu yandi mekondua kiminu ata mpe kivuvu; ata mpe kulemba nzutu. Tala mutindu bingana metubila muntu yina mekondua kimpombo: “Muntu yina kena kupekisa nganzi na yandi ve, kele lokola mbanza yina bametolumuna, yina mekondua kibaka.” (Mas 25:28) Yandi mekukibika mpe makanisi nionso ya yimbi lenda baka yandi na pete, yina ketinda yandi na kusala mambu ya yimbi.

11-17 AOÛT

BIMA YA NTALU NA MPOVA YA NZAMBI | MASESE 26

Vuanda ntama na “muntu ya zoba”

it-2 602 ¶1

Mvula

Bansungi. Bansungi zole yina vuandaka na Yinsi ya nsilulu, nsungi ya tiya mpe ya madidi, beto lenda tadila yau lokola nsungi ya kisivu mpe ya mvula. (Tala Nz 32:4; Loy 2:11, nyp.) Na katikati ya Avril tii na katikati ya Octobre, bamvula kevuandaka mingi ve. Lokola bamvula kevuandaka mingi ve na kilokola yango, yamebonga samu na kubuka mbuma. Masese 26:1 memonisa ti na ntangu ya kubuka mbuma yavuandaka mbote ve ti mvula noka. (Tala 1Sa 12:17-19.) Na nsungi ya mvula, bamvula vuandaka noka ve mbala na mbala; yavuandaka soba na bilumbu yina matuti vuandaka ndombe ve. Lokola yakele diaka kilokola mosi ya madidi, bantu kezakamaka na madidi. (Ezr 10:9, 13) Na yau, kuvuanda na kisika ya mbote ya kusuamina vuandaka lutanunu.—Yis 4:6; 25:4; 32:2; Yb 24:8.

w87 1/10 19 ¶12

Disiplini kebimisaka mbuma ya kiyenge

¹² Samu na bantu yankaka, yakelomba kubaka banzengolo ya ngolo, mutindu Masese 26:3 memonisa yau: “Shikoti kele samu na mpunda, kisengo ya yinua samu na mpunda ya fioti, mpe kisuadi samu na mukongoni ya bazoba.” Mbala yankaka Yehova bikaka bisadi na yandi, Bayisaele, bamona mpasi yina bavuandaka kukinatina: “Samu batombokilaka mpova ya Nzambi; bazitisaka ve dilongi ya Muntu-Yina-Meluta-Zulu. Na yau, yandi kitisaka bau mutindu yandi bikaka ti baniokuama ngolo mpenza; babulaka dibaku, mpe muntu yina lendaka sadisa bau vuandaka ve. Babelelaka Yehova samu na kulomba lusadusu na mpasi na bau; Yandi vukisaka bau na mitungisi na bau.” (Nzembo 107:11-13) Nzokande, bazoba yankaka kekumaka na ntima ngolo na mutindu ti kitumbu mosi ve lenda sala bau mpasi: “Muntu yina bamesemba mbala na mbala, kasi yandi kele kaka yintu ngolo, yandi ketoluka na mbala mosi, mpe kivuvu ya kuvuka kevuanda diaka ve.”—Masese 29:1.

it-1 357 ¶3

Kieta

Bampova ya kingana. Ntinu Salomon tubaka: “Lokola muntu yina kena kukizengazenga makulu [yina lendaka kumisa yandi ntengumi], lokola muntu yina kena kunua kinkesi, muntu yina kena kupesa mambu na yandi na diboko ya muntu yina kele zoba kele mpe mutindu yina.” Ya kedika, muntu yina mepesa zoba yandi sala kisalu mosi, yandi kena kutula mambote na yandi mosi na kivonza, na bampova yankaka yamekumisa yau kieta. Yandi kemona mpenza kubebisama ya bisalu na yandi, diambu yina kele ve mbote.—Mas 26:6.

Bima ya ntalu ya kimpeve

it-2 1006 ¶3

Zoba

Muntu yina kena kupesa mvutu na zoba na kutadila “buzoba na yandi”, yazola monisa na kusadilaka bampova na yandi ya buzoba, kekukitulaka na buzoba na yandi. Samu na kumanga kukuma zoba na mutindu yina, bingana mepesa dilongi yayi: “Kupesa ve mvutu na muntu yina kele zoba na kulanda buzoba na yandi.” Na ndambu yankaka, na kutadila Masese 26:4, 5 kana bamepesa yandi mvutu na “kulanda buzoba na yandi”, yazola tuba kutula dikebi na makanisi na yandi, kumonisa buzoba ya bampova na yandi, mpe kumonisa ti mabanza na yandi kenata na mutindu ya kusuasana na yina yandi kena kukanisa, yau lenda vuanda mfunu.

18-24 AOÛT

BIMA YA NTALU NA MPOVA YA NZAMBI | MASESE 27

Mutindu beto lenda baka mambote na bankundi ya kedika

w19.09 5 ¶12

Yehova kebakaka bisadi na yandi ya kumikitisa na valere

¹² Muntu ya kumikitisa kesepelaka na malongi. Beto baka kifuani: Kanisa ti nge kele na lukutakanu. Na manima ya kusolola na bampangi mingi, mpangi mosi mebenda nge pembeni mpe yandi metubila nge ti madia nge kudiaka mekangama nge na meno. Na ntembe ve, yakesala nge mua nsoni. Kasi nge kesepela ve mutindu yandi mezabisa nge yau? Kutu, nge kemona ti yalombaka bantu yina nge sololaka na bau na ebandeli bazabisa nge! Mutindu mosi mpe, beto fueti vuanda na kumikitisa mpe kusepela na mpangi yina memonisa kibakala ya kupesa beto dilongi yina beto mebonga na yau. Beto fueti tadila yandi lokola nkundi na beto, kasi mbeni na beto ve—Tanga Masese 27:5, 6; Gal. 4:16.

it-2 669 ¶7

Finangani

Kasi, Bingana kena kukindisa na kuvuanda nkundi ya kukuikama mpe ya kutudila ntima, mpe yakena kumonisa beto ti yakele nduenga ya kusosa lusadusu na muntu ya mutindu yina. Bingana yango metuba: “Kusundola ve nkundi na nge to nkundi ya tata na nge, mpe kukota ve na yinzo ya mpangi na nge na kilumbu ya kivonza na nge; nkundi yina kele [shakhén] pene kele nkundi ya mbote kuluta mpangi yina kele ntama.” (Mas 27:10) Awa, nsoniki zola tuba ti beto fueti bakaka nkundi ya ntima na valere mpe kusosa lusadusu na yandi na kisika ya kusosa lusadusu ya mpangi mosi ya dibuta yina kele ntama na beto. Lokola yandi kele ntama, yandi kevuanda ve pene, to muntu yina mebonga kupesa beto lusadusu.

w23.09 10 ¶7

Bantuenia—Beno kesepela kuvuanda na luzingu ya yinki mutindu?

⁷ Dilongi mosi beto lenda baka na kifuani ya nzengolo ya yimbi ya Yehoashe kele, beto fueti pona bankundi yina kevuanda na bupusi ya mbote samu na beto—bankundi yina kezolaka Yehova mpe kevuandaka na nsatu ya kusepedisa yandi. Beto fueti suka kaka ve na kubaka bankundi yina beto kele na bau mvula mosi. Zaba ti, Yehoashe vuandaka mpenza ntuenia na ntuala ya nkundi na yandi Yehoyada. Na diambu metadila bankundi yina nge keponaka, kukiyuvusa: ‘Bakesadisaka munu mukumisa kiminu na munu na Yehova ngolo? Bakekindisaka munu muvuanda na luzingu yina kele na nguizani na bansikudukusu ya Nzambi? Baketubilaka mambu metadila Yehova mpe bakedika na yandi ya valere? Bakezitisaka bansikudukusu ya Nzambi? Baketubilaka munu kaka mambu yina mukesepelaka kuwa, to bakesembaka munu kana munu mesala diambu ya yimbi?’ (Mas. 27:5, 6, 17) Samu na kutuba kedika, kana bankundi na nge kezolaka Yehova ve, nge fueti bika bau. Kasi kana nge kele na bankundi yina kezolaka Yehova, kangama na bau—baketatamana kusadisa nge!—Mas. 13:20.

Bima ya ntalu ya kimpeve

w06 15/9 19 ¶12

Makanisi ya mfunu na mukanda ya Masese

27:21. Yakezabanaka kana beto kele bantu ya yinki mutindu kana bamepesa beto lokumu. Kumikitisa kemonanaka kana, bamepesa beto lokumu mpe beto mendima ti Yehova nde mepesa beto makoki nionso yina beto kele na yau mpe kana yakena kindisa beto beto tatamana kusadila yandi. Kukondua kumikitisa kemonanaka kana, ntangu bamepesa beto lokumu, beto mebanda kanisa ti beto meluta bantu yankaka.

25-31 AOÛT

BIMA YA NTALU NA MPOVA YA NZAMBI | MASESE 28

Lusuasanu yina kele kati na muntu ya yimbi mpe muntu ya lunungu

w93 15/5 26 ¶2

Nge kelanda Yehova na ntima na nge ya mvimba?

“Bantu ya lunungu kevuandaka na kibakala lokola nkosi.” (Masese 28:1) Bakemonisaka kiminu, na kivuvu nionso bakesadilaka Mpova ya Nzambi, na vema nionso bakekuendaka na ntuala na kisalu ya Yehova, atako bakena kukutana na banzomono.

it-1 1197 ¶6

Mbakusulu

Bantu yina memanga Yinto. Muntu yina kemangaka kuzitisa, yandi kekumaka kutadila diaka ve Nzambi na banzengolo mpe na balukanu na yandi. (Yb 34:27) Muntu ya mutindu yina kebikaka ntima na yandi vuna yandi, yandi kezabaka ve ti banzila na yandi kele yimbi, mpe yandi kele diaka ve na lusuasukusu. (Nz 36:1-4) Ata kana yandi ketubaka ti yandi kesambilaka Nzambi, yandi ketulaka makanisi ya bantu na kisika ya ntete na kisika ya yina ya Nzambi, mpe yandi kesepelaka na yau. (Yis 29:13, 14) Yandi kesasilaka bikadulu na yandi ya yimbi mpe yandi kesosaka kunungisa yau na kutubaka ti yakele kuandi “bansaka”. (Mas 10:23) Mpe yandi mekuma mobulu, na buzoba, na makanisi ya yimbi, na kulutisaka ndilu na kukanisa ti Nzambi yina kemonanaka ve kena mona ve mpe yandi kena kubakusa ve bayimbi na yandi, lokola kaka dikoki ya Nzambi ya kubakusa mambu nungaka ve. (Nz 94:4-10; Yis 29:15, 16; Yir 10:21) Na ndiatulu mpe na bikadulu na yandi, yandi kemonisaka ti “Yehova kele ve” (Nz 14:1-3) mpe yandi ketudilaka yau dikebi ve.’ Lokola yandi kena kubika ve bansikudukusu ya Nzambi ntuadisa yandi, yandi lenda bakusa ve mambu mbotembote, ata mpe mambu ya mfunu yina yandi fueti tudila dikebi, mambu yina kesalaka ti diambu mosi bima mpe kubaka banzengolo ya mbote.—Mas 28:5.

it-1 1195 ¶4

Lunungu

Yalenda salama ve ti muntu bikana na nzila ya kukuikama na bangolo na yandi mosi, kasi na kuvuandaka kaka na kiminu mpe na kutulaka ntima ya mvimba na Yehova mpe na kilendo na yandi ya kuvukisa. (Nz 25:21) Nzambi lakaka beto ti yandi kevuanda “kitanunu” mpe “ngolo,” samu na kutanina bantu yina kena kutambula na nzila ya lunungu. (Mas 2:6-8; 10:29; Nz 41:12) Nsatu na bau ya konso ntangu ya kundimama na Yehova kebongisaka luzingu na bau, yakesalaka ti bakuenda na ntuala mpe bakokisa balukanu na bau. (Nz 26:1-3; Mas 11:5; 28:18) Ya kedika, mutindu kaka Yobi bakusaka yau, muntu ya lunungu lenda niokamaka samu na bansiku ya bantu ya yimbi mpe yandi lenda mpe kufua kintuadi na bantu ya yimbi, kasi Yehova memonisa ti yandi mezaba luzingu ya muntu ya lunungu mpe yandi melaka ti n’sendo na yandi ketatamanaka kaka, mpe luzingu na yandi na bilumbu kena kuiza kevuanda ya mbote mpe na kiyenge. (Yb 9:20-22; Nz 37:18, 19, 37; 84:11; Mas 28:10) Mutindu mosi na diambu yina Yobi kutanaka na yau, yakele ve kimvuama kasi lunungu ya muntu nde kesalaka ti yandi vuanda na valere mpe bantu zitisa yandi. (Mas 19:1; 28:6) Kiese na bana yina batata na bau kele bantu ya lunungu (Mas 20:7), samu bakebaka kimvuama ya kitoko kuluta na kifuani ya luzingu ya tata na bau, mpe bakebaka lusakumunu ya mbote na nzila ya nkumbu mpe luzitu yina tata na bau vuandaka na yau.

Bima ya ntalu ya kimpeve

w01 1/12 12 ¶1

Tanina ntima na nge ya kifuani

Kukitudila ntima kuluta ndilu. Bantu mingi yina keniokuamaka na maladi ya ntima ketudilaka mavimpi na bau ntima tii ntangu ntima na bau kebanda kubela. Kutu, mbala yankaka, kusadisa baekzamen ya mavimpi vuandaka kuandi mfunu ve mpe bavuandaka mona yau mpenza mpamba. Mutindu mosi mpe, bantu yankaka lenda kanisa ti lokola bamekumaka Baklisto, diambu mosi ve lenda kumina bau. Balenda zimbakana kutadila ntima na bau ya kifuani to kuzimbakana kukitadila bau mosi ti kilumbu yankaka kivonza lenda kumina bau. Yakele na mfunu mingi beto zimbakanaka ve dilongi ya mbote yina Paulo pesaka samu beto bika kukitudila ntima kuluta ndilu: “Na yau, muntu yina mekanisa ti yandi kele ya kutelema yandi keba ti yandi kubua ve.” Diambu ya mayele kele ya kundima ti beto kele bantu ya kukondua kukoka, beto fueti tadilaka mbala na mbala kimpeve na beto.—1 Bakorinti 10:12; Masese 28:14.