NA BAROMA

1 Mukanda yayi me katuka na Polo, kisadi ya Kristo Yesu, muntu yina Nzambi bokilaka na kuvanda ntumwa, mpe yina Nzambi soolaka samu na kumwangisa nsangu ya mbote. 2 Banda ntama, Nzambi pesaka nsilulu ya nsangu ya mbote yayi na kati ya Masonoko ya santu na nzila ya bambikudi ya yandi. 3 Nsangu ya mbote yango ke na tadilaka Mwana* ya yandi yina butukaka mutindu muntu na dikanda ya Davidi. 4 Kasi na ngolo ya mpeve ya santu, ya zabanaka ti yandi ke Mwana ya Nzambi. Mambu yayi salamaka ntangu ba vumbulaka yandi na lufwa, ee, Yesu Kristo Mfumu ya beto. 5 Na nzila ya yandi, Nzambi lakisaka beto ntima ya yandi ya kulutila mbote. Yesu me soola munu na kuvanda ntumwa samu na kusadisa bantu ya makanda nyonso na kulakisa kiminu, na kutumama mpe na kupesa nkembo na nkumbu ya yandi. 6 Na kati ya makanda yina, beno mpe ke na kati, beno ba yina ba bokilaka samu na kuvanda bantu ya Yesu Kristo. 7 Na ba yina nyonso ke na bwala ya Roma, mutindu bantu yina Nzambi ke zolaka, bantu yina ba me bokila na kuvanda basantu:

Bika ti ntima ya kulutila mbote mpe kizunu yina ke katukaka na Nzambi Tata ya beto, mpe na Mfumu Yesu Kristo vanda na beno.

8 Na kubanda, mu ke na vutulaka matondo na Nzambi ya munu samu na beno nyonso na nzila ya Yesu Kristo, samu ti ba ke na zonzilaka kiminu ya beno na zulu ya ntoto nyonso. 9 Nzambi yina mu ke sadilaka kisalu ya santu na ntima ya munu nyonso, na kumwangisaka nsangu ya mbote ya Mwana ya yandi, zaba ti mu ke sambilaka ntangu nyonso samu na beno. 10 Mu ke bondilaka Nzambi ti kana ya ke luzolo ya yandi, yandi pesa munu ngolo samu mu lenda kukwiza tala beno. 11 Ya tsyeleka, mu ke na nsatu ya kulutila ya kutalana na beno, samu mu natina beno mwa dikabu ya kimpeve samu na kukindisa beno, 12 to samu mosi na mosi na kati ya beto, kuzwa bukindi na kiminu ya bampangi, kiminu ya munu kindisa kiminu ya beno, mpe ya beno kindisa ya munu.

13 Bampangi, mu zola beno zaba ti, bambala mingi mu vanda kanisa kukwiza tala beno (kasi tii ntangu yayi nabunu mu kuzwa makoki ya kusala yawu), samu mu kuzwa bambuma ya mbote na kati ya beno kaka mutindu ya salamaka na kati ya makanda ya nkaka. 14 Mu ke na mfuka ya Bagreke mpe ya banzenza,* ya bantu ya mayela mpe ya bantu ya kukondwa mayela. 15 Ni na yawu, mu ke na nsatu ya ngolo ya kuzonzila nsangu ya mbote na beno ba yina ke na Roma. 16 Mu ke ve na nsoni ya kuzonzila nsangu ya mbote. Ya tsyeleka, ya ke ngolo ya Nzambi ya kuvuukisa bantu nyonso yina ke na kiminu, ntete-ntete Bazwife, mpe na manima Bagreke. 17 Lunungu* ya Nzambi ke na talanaka pwelele na ba yina ke lakisaka kiminu, mpe ya ke na kumisaka ngolo kiminu ya bawu, kaka mutindu ya ke ya kusonama: “Kasi muntu ya lunungu* ke zinga samu na kiminu ya yandi.”

18 Katuka na zulu, Nzambi ke na lakisaka nkele ya yandi na mambu nyonso yina ke zitisaka ve yandi, na mambu yina ke ve ya lunungu* mpe na mambu yina bantu yina ke kangaka nzila na matsyeleka ke salaka na mutindu yina ke ve ya lunungu. 19 Mambu yina ba lenda zaba samu na Nzambi ke talanaka pwelele na kati ya bawu, samu Nzambi me lakisa bawu yawu pwelele. 20 Ya tsyeleka katuka ntangu yina yandi yidikaka yinza, bifu ya yandi yina beto lenda tala ve, ngolo ya yandi yina ke ve na nsuka mpe mutindu yandi kele, ke talanaka pwelele na bima yina yandi yidikaka. Ni na yawu, ba ke ve na mambu ya kuzonza. 21 Ata ti ba zabaka Nzambi, ba pesaka ve Nzambi nkembo yina yandi me bonga kuzwa, mpe ba tondaka ve yandi. Kasi makanisi ya bawu kumaka ya buzoba mpe bantima ya bawu yina ke ve na mayela kumaka mpimpa. 22 Ata ba ke zonzaka ti ba ke na mayela, ba kumaka bazoba. 23 Ba mangaka kupesa nkembo na Nzambi yina ke kufwaka ve, samu na kupesa nkembo na biteki yina ke fwanisaka bantu yina ke kufwaka, bandeke, bibulu ya makulu yiya, mpe bibulu yina ke tambulaka kivumu na ntoto.

24 Ni na yawu, na kutadilaka bansatu ya bantima ya bawu, Nzambi bikaka ba sala mambu ya mvindu, samu ba pesa banzutu ya bawu mosi nsoni. 25 Ba me balulaka butsyeleka ya Nzambi na luvunu, ba ke sambilaka mpe ke sadilaka bima yina Nzambi yidikaka. Kasi ba ke sambilaka ve, mpe ke sadilaka ve Nzambi yandi mosi, muntu yina yidikaka bima nyonso, Nzambi yina bantu nyonso fwana kupesa nkembo mvula na mvula. Ameni. 26 Ni na yawu, Nzambi me bika bawu samu ba sadila bansatu ya bawu ya kuvukisa nzutu na mutindu mosi ya nsoni. Bakento ya bawu me bika mutindu ya kulunga ya kuvukisa nzutu mpe me kuma kuvukisa nzutu na mutindu yina ke ve ya kulunga. 27 Mutindu mosi mpe babakala ke na vukisaka dyaka ve nzutu na bakento, mpe ba ke na nsatu ya kulutila ya kuvukisa nzutu babakala na babakala. Ba ke na salaka mambu ya nsoni bawu na bawu. Na kusalaka mutindu yina, ba ke na kuzwaka kitumbu* yina me lunga samu na bifu ya bawu ya yimbi.

28 Samu ba mangaka kuzaba Nzambi, Nzambi bikaka ba landa mayela ya bawu ya kutengama samu na kusala bamambu yina ke ve ya kulunga. 29 Mpe ba kumaka ya kufuluka na mambu nyonso yina ke ve ya lunungu,* na mambu ya yimbi, lukoso,* ntima ya yimbi, kimbanda, kifu ya kufwa bantu, kuswana, luvunu, mayela ya yimbi. Ba ke bantu ya songi-songi, 30 ba ke tongaka, ba ke mangaka Nzambi, ba ke fingaka bampangi, ba ke na lunangu, ba ke zolaka kutalana na meso ya bantu, ba ke kanisaka kusala mambu ya yimbi, ba ke tumamaka ve na bibuti, 31 ba ke ve na mayela ya kubakula bamambu, ba ke lungisaka ve bansilulu ya bawu, ba ke ve na luzolo samu na bampangi mpe ke talaka ve bampangi kyadi. 32 Ba zaba mbote-mbote ti Nzambi zonzaka ti bantu yina ke salaka bamambu ya mutindu yayi, me lunga kufwa. Kaka ve samu ba ke na tatamanaka na kusala yawu, kasi mpe samu ba ke ndimaka bantu yina ke na tatamanaka na kusala yawu.

2 Ni na yawu, nge ke ve na mambu ya kuzonza ata nani nge kele, kana nge ke sambisaka bampangi. Samu ntangu nge ke sambisaka bampangi, nge ke na pesaka kitumbu na nge mosi, samu ti nge mpe ke salaka bamambu ya mutindu mosi. 2 Beto zaba ti Nzambi ke sambisaka bantu yina ke salaka bamambu yayi. Mpe ntangu yandi ke sambisaka, ya ke vandaka ya kukwelana na matsyeleka.

3 Kasi mpangi, nge kanisa ti nge lenda kima lusambusu ya Nzambi, ntangu nge ke na sambisaka bantu yina ke na salaka bamambu ya faso yayi, yina nge mosi mpe ke salaka? 4 To nge ke vwezaka bunene ya ntima ya mbote ya Nzambi, ya kukanga ntima ya yandi, mpe ya ntima ya yandi ya yinda, samu nge zaba ve ti na ntima ya yandi ya mbote, Nzambi ke na sosaka kunata nge na kubalula ntima? 5 Kasi samu nge ke na yintu ngolo mpe nge ke na mangaka kubalula ntima, nkele ya Nzambi ke na vingilaka nge. Yandi ke lakisa yawu na kilumbu yina yandi ke sambisa bantu, mpe yandi ke sambisa bawu na faso ya lunungu.* 6 Yandi ke pesa matabisi to ke semba mosi na mosi samu na mavanga ya yandi: 7 luzingu ya ntangu nyonso na bantu yina ke tatamanaka* na kusala mambu ya mbote, bantu ya mutindu yayi ke sosaka nkembo, lukumu mpe luzingu yina ke vanda ntangu nyonso. 8 Na lweka ya nkaka, Nzambi ke dasuka mpe ke lakisa nkele ya yandi na bantu yina ke zolaka kuswana mpe yina ke tumamaka ve na matsyeleka. 9 Bampasi mpe mawa ke kumina muntu nyonso yina ke salaka bamambu ya yimbi, kubanda ntete na Zwife mpe na manima, na Mugreke. 10 Kasi nkembo, lukumu mpe kizunu na ba yina ke salaka mambu ya mbote, kubanda ntete na Zwife mpe na manima, na Mugreke. 11 Ya tsyeleka, Nzambi ke soolaka ve bizizi.*

12 Ba yina nyonso vandaka ve na Musiku ya Moyize kasi ba salaka masumu, ke kufwa ata ba vandaka ve na musiku. Kasi ba yina nyonso salaka disumu ntangu ba vandaka na Musiku, ba ke sambisa bawu na mutindu yina ke ya kukwelana na Musiku yango. 13 Samu, ya ke ve ni ba yina ke kuwaka Musiku ke bantu ya lunungu* na mantwala ya Nzambi, kasi ni ba yina ke sadilaka Musiku ba ke bokila bantu ya lunungu. 14 Ntangu bantu ya makanda yina zaba ve Musiku ke salaka bamambu yina Musiku ke lombaka, ata ba ke ve na Musiku, ba ke musiku samu na bawu mosi. 15 Ba ke lakisaka ya tsyeleka ti Musiku ke ya kusonama na bantima ya bawu, ntangu ndinga ya yisi ya bantima ya bawu ke zonzaka na bumosi na bawu, mpe makanisi ya bawu mosi ke fundaka bawu to ke nwaninaka bawu. 16 Ya ke salama na kilumbu yina Nzambi, na nzila ya Kristo Yesu, ke sambisa mambu yina bantu ke salaka na kinsweki, na mutindu yina ke ya kukwelana na nsangu ya mbote yina mu ke na zonzilaka beno.

17 Kana ba ke bokilaka nge Zwife mpe nge ke tulaka ntima na musiku mpe ke bulaka ntulu samu na Nzambi, 18 nge zaba luzolo ya Nzambi mpe nge ke ndimaka mambu yina ke mfunu samu ba longaka nge na nzila ya Musiku. 19 Nge ke na kundima ti nge ke ntwadisi ya bantu ya kufwa meso, mpe mwinda samu na ba yina ke na kati ya kitombi? 20 Nge ke kwandi muntu yina ke sembaka bazoba, mulongi ya bana ya fioti, muntu yina ke bakulaka mfunu ya nzayilu mpe ya matsyeleka ya ntete yina ke na Musiku . . . 21 nge muntu ke longaka muntu ya nkaka, nge ke longaka kwandi nge mosi? Nge muntu ke longaka, “Kulaba ve,” nge ke labaka? 22 Nge muntu ke zonzaka, “Kusala ve kinsuza,” nge ke salaka kinsuza? Nge muntu ke yiinaka biteki, nge ke labaka bima na batempelo? 23 Nge muntu ke bulaka ntulu samu na musiku, nge ke fwisaka Nzambi nsoni na kuvwezaka Musiku? 24 Samu “makanda nyonso ke na vwezaka nkumbu ya Nzambi samu na beno,” kaka mutindu ya ke ya kusonama.

25 Kuzenga kibakala ke mfunu kaka kana nge ke sadilaka mambu yina musiku ke lombaka. Kasi kana nge ke vwezaka musiku, kuzenga kibakala ya nge ke dyaka ve kuzenga kibakala. 26 Kasi, kana muntu yina ba ke ve ya kuzenga kibakala ke sadilaka mambu yina Musiku ke lombaka, Nzambi ke bakila kwandi ve yandi mutindu muntu yina ba zengaka kibakala ata ti ba ke ve ya kuzenga yandi kibakala? 27 Samu yandi ke sadilaka mambu yina Musiku ke zonzaka, muntu yina ba zengaka ve kibakala na kinsuni ke sambisa nge, nge muntu yina ke vwezaka musiku, ata ti nge ke na musiku ya kusonama mpe ba zengaka nge kibakala. 28 Samu kuvanda Zwife ya tsyeleka ke talanaka ve kaka na meso, mpe kuzengisa kibakala ya yandi ke ve na nzutu. 29 Kasi Zwife ya tsyeleka ke muntu yina ke Zwife na kati mpe kuzengisa kibakala ya yandi ke ya ntima na nzila ya mpeve, kasi ve na nzila ya Musiku yina ke ya kusonama. Nkembo ya Zwife yayi ke katukaka ve na bantu, kasi na Nzambi.

3 Kasi na yinki Bazwife me lutila bantu ya nkaka, to wapi yina ke mfunu ya kuzengisa kibakala? 2 Yandi me lutila na mambu nyonso. Ntete-ntete, ni na bawu ba pesaka bamambu ya santu ya Nzambi. 3 Na yawu, yinki beto lenda zonza samu na Bazwife yina lakisaka ve kiminu? Kukondwa kiminu ya bawu lenda sala kwandi ti Nzambi vanda dyaka ve ya kukwikama? 4 Ata fioti ve! Kasi bika ya talana ti Nzambi ke muntu yina ke zonzaka kaka matsyeleka, ata ti bantu nyonso ke bantu ya luvunu, mutindu ya ke ya kusonama: “Samu nge talana muntu ya lunungu* na nzonzolo ya nge, mpe nge nunga ntangu ba ke sambisaka nge.” 5 Kasi yinki beto ke zonza kana kukondwa lunungu* ya beto ke lakisaka pwelele lunungu ya Nzambi? Ti Nzambi ke kondwaka kwandi lunungu ntangu yandi ke lakisaka nkele ya yandi? (Mu ke na zonzaka mutindu bantu ke zonzaka.) 6 Ni mutindu yina ve! Na yawu, wapi mutindu Nzambi ke sambisa yinza?

7 Kana na luvunu ya munu, matsyeleka ya Nzambi ke na talanaka pwelele samu na nkembo ya yandi, samu na yinki ba ke na sambisaka dyaka munu mutindu muntu yina ke salaka masumu? 8 Samu na yinki kuzonza ve kaka faso bantu ya nkaka, yina ke vunaka ti beto ke zonzaka: “Bika beto sala mambu ya yimbi samu ya lenda buta mambu ya mbote”? Bantu ya mutindu yayi ke kuzwa kitumbu yina ke ya kukwelana na lunungu.*

9 Yinki beto ke zonza dyaka? Beto me lutila kwandi bantu ya nkaka? Ata fioti ve! Samu beto zonzaka ntete ti ya vanda Bazwife to Bagreke, bawu nyonso ke bantu ya masumu, 10 mutindu ya ke ya kusonama: “Ata muntu ke muntu ya lunungu,* ata muntu mosi ve. 11 Ya ke ve na muntu yina ke na mayela ya kubakula mbote-mbote bamambu. Ya ke ve na muntu yina ke na sosaka Nzambi. 12 Bantu nyonso me bika nzila ya mbote, bawu nyonso me kuma bantu ya mpamba, ya ke na ata muntu yina ke na lakisaka ntima ya mbote, ata muntu mosi ve.” 13 “Laka* ya bawu ke ndyamu ya kufunguka. Ba ke sadilaka ludimi ya bawu samu na kuvuna.” “Mambu yina ba ke zonzaka ke mutindu misa* ya nyoka.” 14 “Yinwa ya bawu ke ya kufuluka na mambu ya kuloka* mpe na mambu ya yimbi.” 15 “Makulu ya bawu ke kwendaka mbangu na kumwangisa menga.” 16 “Na bisika nyonso yina ba ke lutaka, ba ke mwangisaka bima nyonso mpe ba ke bikaka mawa. 17 Ba zaba ve nzila ya kizunu.” 18 “Ba ke ve na buzitu na Nzambi.”*

19 Beto zaba ti mambu nyonso yina Musiku ke zonzaka, ya ke zonzaka yawu samu na bantu yina ke na yisi ya Musiku, samu yinwa nyonso vanda swi mpe samu yinza nyonso kuzwa kitumbu ya Nzambi. 20 Ni na yawu, Nzambi lenda ndima ata muntu mosi ve mutindu muntu ya lunungu* na meso ya yandi na nzila ya bisalu ya musiku, samu ti ni na nzila ya musiku disumu me zabana mbote-mbote.

21 Kasi ntangu yayi, Nzambi me lakisa pwelele lunungu* ya yandi kukondwa lusadusu ya Musiku, mutindu Musiku mpe Bambikudi pesaka kimbangi. 22 Ee, lunungu* ya Nzambi na nzila ya lukwikulu na Yesu Kristo, samu na bantu nyonso yina ke na kiminu. Samu luswaswanu kele ve. 23 Ya tsyeleka, bantu nyonso sumukaka mpe lenda kuma ve ya kulunga mutindu Nzambi, 24 mpe ya ke mutindu ba me kuzwa dikabu ya ofele, yina me sala ti ba bokila bawu bantu ya lunungu* samu na ntima ya kulutila mbote ya Nzambi, na nzila ya ntalu yina Kristo Yesu futaka samu na kukuula bawu na disumu. 25 Nzambi pesaka yandi mutindu munkayulu ya kuvutula kindiku, samu ti na nzila ya lufwa ya yandi, bantu kuzwa mulemvo ya masumu samu na kiminu ya bawu. Nzambi salaka mutindu yina samu na kulakisa lunungu* ya yandi, samu yandi vanda kangaka ntima mpe vanda lemvokilaka masumu yina salamaka na ntangu ya ntama. 26 Ya vandaka samu na kulakisa lunungu* ya yandi mosi na ntangu yayi, samu yandi vanda muntu ya lunungu* ata ntangu yandi ke bokilaka muntu yina ke na kiminu na Yesu, muntu ya lunungu.

27 Na yawu, mambu ya kubudila ntulu ni wapi yina? Ya kele ve. Beto zola bula kwandi ntulu na yina me tadila kuzitisa Musiku? Ve, kasi kaka na yina me tadila kulanda musiku ya kiminu. 28 Samu beto zaba ti Nzambi ke ndimaka muntu mutindu muntu ya lunungu* samu na kiminu ya yandi, kasi ve samu yandi ke landaka musiku. 29 Yandi ke kaka Nzambi ya Bazwife? Yandi ke ve mpe Nzambi ya bantu ya makanda? Ya tsyeleka, yandi ke Nzambi ya bantu ya makanda nyonso. 30 Samu Nzambi ke kaka mosi, yandi ke ndima bantu yina ba zengaka kibakala mutindu bantu ya lunungu na nzila ya kiminu ya bawu, yandi ke ndima mpe bantu yina ba zengaka ve kibakala mutindu bantu ya lunungu* na nzila ya kiminu ya bawu. 31 Ya zola zonza kwandi ti beto ke na katulaka Musiku na nzila ya kiminu ya beto? Ata fioti ve! Kasi beto ke nwaninaka Musiku.

4 Samu ya ke mutindu yina, yinki beto lenda zonza na yina me tadila nkooko ya beto Abrahami? Yinki yandi kuzwaka? 2 Na kifwani, kana Nzambi ndimaka Abrahami mutindu muntu ya lunungu* samu na mambu yina yandi salaka, Abrahami zolaka kuzwa mambu ya kupesa lukumu na yandi mosi, kasi na mantwala ya Nzambi ve. 3 Ni na yawu masonoko ke zonzaka: “Abrahami tulaka kiminu na Yehova,* mpe ya salaka ti Nzambi bakila yandi mutindu muntu ya lunungu.”* 4 Ba ke pesaka muntu yina me sala kisalu difuta samu yandi me sala kisalu, kasi ve samu na kulakisa yandi ntima ya kulutila mbote. 5 Kana muntu ke salaka ve, kasi ke kwikilaka na Nzambi yina ke salaka ti muntu ya masumu kuma muntu ya lunungu,* Nzambi ke ndima yandi mutindu muntu ya lunungu samu na kiminu ya yandi. 6 Ni na yawu mpe, Davidi zonzaka na yina me tadila nsayi ya muntu yina Nzambi ke bakilaka mutindu muntu ya lunungu* samu na bisalu ya yandi ve: 7 “Kyese na bantu yina ba lemvokilaka bamambu ya bawu ya yimbi, mpe yina ba kangaka* masumu. 8 Kyese na muntu yina Yehova* ke tanga ve masumu ya yandi.”

9 Kyese yayi, ke kaka kwandi samu na ba yina ba zengaka kibakala, to ya ke mpe samu na ba yina ba zengaka ve kibakala? Samu beto ke zonzaka: “Kiminu ya Abrahami salaka ti Nzambi bakila yandi mutindu muntu ya lunungu.”* 10 Na wapi ntangu Nzambi bakilaka yandi mutindu muntu ya lunungu?* Ntangu yandi vandaka ya kuzenga kibakala, to ntangu yandi vandaka ve ya kuzenga kibakala? Ya vandaka na ntangu yina yandi vandaka ntete ve ya kuzenga kibakala. 11 Yandi kuzwaka kidimbu yina kele kuzengisa kibakala. Kidimbu yina lakisaka ti Nzambi bakilaka yandi mutindu muntu ya lunungu* samu na kiminu ya yandi, ata ti yandi vandaka ve ya kuzenga kibakala. Nzambi salaka mutindu yina samu yandi vanda tata ya bantu nyonso yina ke na kiminu, ata ti ba ke ve ya kuzengisa kibakala, samu Nzambi bakila mpe bawu mutindu bantu ya lunungu. 12 Mpe samu yandi vanda tata ya bana yina ba zengaka kibakala, kaka ve samu na ba yina ke ya kukangama na mambu ya kuzenga kibakala, kasi mpe samu na ba yina landaka kifwani ya kiminu yina tata ya beto Abrahami vandaka na yawu, ntangu yandi vandaka ntete ve ya kuzenga kibakala.

13 Ya vandaka ve samu na musiku Abrahami mpe bana* ya yandi kuzwaka nsilulu ti, ba ke kuzwa ntoto mutindu dikabu, kasi ya vandaka samu na lunungu* na nzila ya kiminu. 14 Kana ya ke ni ba yina ke ya kukangama na musiku ke kuzwa dikabu, kiminu me kuma kima ya mpamba mpe nsilulu ke dyaka ve. 15 Ya tsyeleka, Musiku ke nataka nkele ya Nzambi, kasi kisika musiku kele ve, bantu ke vwezaka mpe ve musiku.

16 Ni na yawu, nsilulu salamaka na nzila ya kiminu, samu ya ke ntima ya kulutila mbote ya Nzambi samu na beto, samu nsilulu lungana na bana ya yandi nyonso, kaka ve samu na ba yina ke ya kukangama na Musiku, kasi mpe samu na ba yina ke ya kukangama na kiminu ya Abrahami yina ke tata ya beto nyonso. 17 (Mambu yayi ke kaka mutindu ya ke ya kusonama: “Mu me tula nge tata ya makanda mingi.”) Ya salamaka na meso ya Nzambi yina yandi vanda kwikilaka, Nzambi yina ke vutulaka bantu ya kufwa na luzingu, mpe yina ke zonzilaka bima yina kele ve mutindu yawu kele. 18 Ata yandi vandaka ve na mambu ya kutudila kivuvu, yandi tulaka kivuvu mpe vandaka na kiminu ti yandi ke kuma tata ya makanda mingi, kaka faso ba zonzilaka yandi yawu ti: “Bana* ya nge ke vanda mutindu yayi.” 19 Ata ti yandi vanda tadila nzutu ya yandi mosi mutindu kima ya kufwa (samu yandi vandaka na bamvula pene-pene na 100), mpe Sara vanda butaka ve,* kiminu ya yandi lembaka ve. 20 Yandi vandaka kaka na kiminu mpe salaka ve ntembe na nsilulu ya Nzambi, kasi kiminu ya yandi kumisaka yandi ngolo, mpe yandi pesaka nkembo na Nzambi. 21 Yandi vandaka ya tsyeleka na kiminu ti Nzambi ke lungisa nsilulu yina yandi pesaka yandi. 22 Ni na yawu, “ya salaka ti Nzambi bakila yandi mutindu muntu ya lunungu.”*

23 Kasi nzonzolo, “ya salaka ti Nzambi bakila yandi”, ba sonikaka ve yawu kaka samu na yandi, 24 kasi samu na beto mpe, beto bantu yina Nzambi ke bakila mutindu bantu ya lunungu,* samu beto ke kwikilaka na Muntu yina vumbulaka Mfumu ya beto Yesu na lufwa. 25 Nzambi bikaka bantu kufwa Yesu samu na masumu ya beto, mpe vumbulaka yandi na lufwa, samu yandi bakila beto mutindu bantu ya lunungu.*

5 Ntangu yayi yina Nzambi me ndima beto mutindu bantu ya lunungu* na nzila ya kiminu, bika beto zinga na kizunu* na Nzambi na nzila ya Mfumu ya beto Yesu Kristo. 2 Na nzila ya Yesu mpe na kiminu, beto me lenda kukuma pene-pene na Nzambi samu na kuzwa ntima ya yandi ya kulutila mbote, yina yandi ke na lakisaka beto na ntangu yayi. Beto lenda sepela* samu beto ke na kivuvu ya kuzwa nkembo ya Nzambi. 3 Samu na yina ve kaka, kasi bika beto vanda na kilengi ntangu beto ke kutanaka na bankwamusu, samu beto zaba ti bankwamusu ke butaka kifu ya kukanga ntima, 4 kifu ya kukanga ntima ke butaka kundimama na Nzambi, mpe kundimama na Nzambi ke butaka kivuvu, 5 mpe kivuvu ke vunaka ve, samu ti Nzambi fulusaka luzolo ya yandi na kati ya bantima ya beto na ngolo ya mpeve ya santu yina yandi pesaka beto.

6 Ya tsyeleka, ntangu beto vandaka ntete ya kulemba, Kristo kufwaka na ntangu yina vandaka ya kulunga samu na bantu yina ke zitisaka ve Nzambi. 7 Ya ke mpasi na kutala muntu ndima kufwa samu na muntu ya lunungu.* Kasi ntangu ya nkaka, muntu lenda ndima kufwa samu na muntu ya mbote. 8 Kasi Nzambi ke lakisaka luzolo ya yandi samu na beto mutindu yayi: Kristo kufwaka samu na beto na ntangu yina beto vandaka ntete bantu ya masumu. 9 Ntangu yayi, samu Nzambi me ndima beto mutindu bantu ya lunungu* na nzila ya menga ya Kristo, ni na nzila ya yandi beto ke vuuka na nkele ya Nzambi. 10 Kana ntangu beto vandaka bambeni, beto yidikaka bamambu na Nzambi na nzila ya lufwa ya Mwana ya yandi, beto lenda vanda na kundima ti beto ke vuuka na nzila ya luzingu ya yandi, ntangu yayi yina beto me yidika bamambu na Nzambi. 11 Kaka samu na mambu yayi ve, kasi beto ke mpe na kilengi na Nzambi, na nzila ya Mfumu ya beto Yesu Kristo, yina ntangu yayi me sala ti beto yidika bamambu na Nzambi.

12 Ni na yawu, kaka mutindu na nzila ya muntu mosi disumu kotaka na yinza mpe disumu nataka lufwa, mutindu mosi mpe lufwa mwanganaka na bantu nyonso, samu bawu nyonso sumukaka. 13 Disumu vandaka na yinza tekila Musiku, kasi ba ke zonzaka ve ti muntu me sala disumu kana musiku kele ve. 14 Ata faso yina, lufwa yalaka na zulu ya ntoto, kubanda na Adami tii na Moyize, ata na zulu ya bantu yina salaka ve disumu ya mutindu mosi na yina Adami salaka ntangu yandi kondwaka kutumama, Adami yina vandaka mutindu muntu yina zolaka kwiza.

15 Kasi beto lenda fwanisa ve disumu na dikabu. Samu kana na nzila ya disumu ya muntu mosi bantu mingi me kufwa, beto lenda ndima ti ntima ya kulutila mbote ya Nzambi, mpe dikabu ya ofele yina yandi pesaka na nzila ya ntima ya kulutila mbote ya muntu mosi, Yesu Kristo, ke na natinaka bantu mingi bamambu ya mbote ya kulutila nyonso. 16 Dyaka, dikabu ya ofele ke ve mutindu mosi na faso bamambu salamaka na nzila ya muntu mosi yina salaka disumu. Lusambusu yina disumu mosi nataka, vandaka masembo. Kasi dikabu yina kwizaka na manima ya masumu mingi salaka ti Nzambi ndima bantu mingi mutindu bantu ya lunungu.* 17 Na nzila ya muntu mosi, lufwa me yala mutindu mfumu samu na disumu yina muntu mosi salaka. Na yawu, beto lenda ndima ti bantu yina ke na kuzwaka ntima ya kulutila mbote mpe dikabu ya ofele ya lunungu,* ke vanda na luzingu mpe ke yala mutindu bamfumu na nzila ya muntu mosi, Yesu Kristo.

18 Ni na yawu, mutindu bantu nyonso kuzwaka masembo na nzila ya disumu mosi, mutindu mosi mpe na nzila ya mambu kaka mosi ya lunungu,* Nzambi ke ndima bantu ya mitindu nyonso, mutindu bantu ya lunungu samu ba kuzwa luzingu. 19 Mutindu bantu mingi kumaka bantu ya masumu na nzila ya kukondwa kutumama ya muntu mosi, mutindu mosi mpe bantu mingi ke kuma bantu ya lunungu* na nzila ya kutumama ya muntu mosi. 20 Musiku kwizaka samu masumu kuma mingi. Kasi kisika yina masumu kumaka mingi, ntima ya kulutila mbote kumaka dyaka mingi ya kulutila. 21 Samu na yinki? Samu ti kaka faso disumu mpe lufwa me yala mutindu bamfumu, ntima ya kulutila mbote mpe ke yala mutindu mfumu na nzila ya lunungu,* yina ke nata na luzingu ya ntangu nyonso na nzila ya Yesu Kristo Mfumu ya beto.

6 Yinki beto ke zonza? Beto ke tatamana kwandi na kusala disumu, samu ntima ya kulutila mbote ya Nzambi kuma dyaka mingi? 2 Ata fioti ve! Samu beto ke ya kufwa na yina me tadila disumu, wapi mutindu beto lenda tatamana na kuzinga dyaka na disumu? 3 To beno zaba ve ti, beto nyonso yina kuzwaka mbotokolo na Kristo Yesu, beto kuzwaka mbotokolo na lufwa ya yandi? 4 Ba zikaka beto na yandi na nzila ya mbotokolo ya beto na kati ya lufwa ya yandi, samu kaka mutindu ba vumbulaka Kristo na lufwa samu na nkembo ya Tata, beto mpe, beto vanda na luzingu ya malu-malu. 5 Kana beto ke na bumosi na lufwa yina ke mutindu mosi na ya yandi, ntembe kele ve, beto ke vanda mpe na bumosi na kuvumbuka na lufwa yina ke mutindu mosi na ya yandi. 6 Ya tsyeleka, beto zaba ti ba tulaka kimuntu ya beto ya ntama na zulu ya yinti ya mpasi na yandi, samu nzutu ya beto ya masumu vanda dyaka ve na ngolo, mpe samu beto vanda dyaka ve bangaamba ya disumu. 7 Samu muntu yina me kufwa me futa* disumu ya yandi.

8 Dyaka, kana beto me kufwa na Kristo, beto ke ndimaka ti beto ke zinga mpe na yandi. 9 Samu beto zaba ti ntangu yayi yina Nzambi me vumbula Kristo na lufwa, yandi ke kufwa dyaka ve. Lufwa ke dyaka ata fioti ve na ngolo na zulu ya yandi, 10 samu lufwa yina yandi kufwaka, vandaka samu na kukatula disumu mbala mosi samu na ntangu nyonso. Kasi luzingu yina yandi ke na zingaka, yandi ke na zingaka yawu samu na Nzambi. 11 Mutindu mosi mpe, beno tadila beno mosi mutindu bantu ya kufwa na yina me tadila disumu, kasi bantu ya moyo na yina me tadila Nzambi na nzila ya Kristo Yesu.

12 Beno kubika ve ti disumu tatamana na kuyala mutindu mfumu na kati ya banzutu ya beno yina ke kufwaka, samu na kunata beno na kutumama na bansatu ya yawu. 13 Beno kupesa ve banzutu* ya beno na disumu mutindu binwanunu ya kusadila mambu yina ke ve ya lunungu.* Kasi beno sadila Nzambi, mutindu bantu ya kufwa yina ntangu yayi ke moyo. Beno pesa mpe banzutu ya beno na Nzambi mutindu binwanunu ya lunungu. 14 Disumu fwana kuyala ve na zulu ya beno, samu beno kele ve na yisi ya musiku, kasi beno ke na yisi ya ntima ya kulutila mbote.

15 Yinki beto lenda zonza samu na kumanisa? Beto ke sala kwandi disumu samu beto ke ve na yisi ya musiku kasi na yisi ya ntima ya kulutila mbote? Ata fioti ve! 16 Beno zaba ve ti ntangu beno ke tumamaka na muntu mutindu bangaamba, beno ke kumaka bangaamba ya muntu yina beno ke na tumamaka na yandi? Beno ke bangaamba ya disumu yina ke nataka na lufwa to beno ke bangaamba ya kutumama yina ke nataka na lunungu?* 17 Matondo na Nzambi, samu ata ntangu beno vandaka ntete bangaamba ya disumu, beno tumamaka na ntima ya beno nyonso, na malongi yina ba pesaka beno. 18 Ee, samu ba me katula beno na bungaamba ya disumu, beno me kuma bangaamba ya lunungu.* 19 Samu na banzutu ya beno yina ke ya kulemba, mu ke na sadilaka nzonzolo yina bantu nyonso zaba. Kaka mutindu beno bikaka banzutu ya beno kuma bangaamba ya mambu ya mvindu mpe ya kuvweza musiku, samu na kusala bamambu ya yimbi, mutindu mosi mpe, ntangu yayi beno kumisa banzutu ya beno bangaamba ya lunungu,* samu na kusala bamambu yina ke santu. 20 Ntangu beno vandaka bangaamba ya disumu, beno vandaka ve bangaamba ya lunungu.*

21 Na yawu, wapi bambuma ya natinaka beno na ntangu yina? Bamambu yina bubu yayi beno ke na nsoni ya yawu, samu ti nsuka ya bamambu yina ni lufwa. 22 Kasi ntangu yayi yina ba me katula beno na bungaamba ya disumu mpe yina beno me kuma bangaamba ya Nzambi, beno ke na butaka bambuma ya beno na busantu, mpe nsuka ya bamambu yayi ni luzingu ya ntangu nyonso. 23 Samu, difuta yina disumu ke pesaka ni lufwa, kasi dikabu yina Nzambi ke pesaka ni luzingu ya ntangu nyonso na nzila ya Kristo Yesu Mfumu ya beto.

7 Bampangi, mu ke na zonzaka na beno ba yina me zaba Musiku: Beno zaba ve ti Musiku ke na lutumu na zulu ya muntu ntangu nyonso yina yandi ke ntete moyo? 2 Na kifwani, na nzila ya musiku kento ya kukwela ke ya kukangama na bakala ya yandi, ntangu nyonso yina bakala ya yandi ke moyo. Kasi kana bakala ya yandi kufwa, yandi ke dyaka ve na yisi ya musiku ya bakala ya yandi. 3 Na yawu, kana yandi kuma kento ya bakala ya nkaka ntangu bakala ya yandi ke ntete moyo, ba ke bokila yandi kento ya bunsuza.* Kasi kana bakala ya yandi kufwa, yandi ke dyaka ve na yisi ya musiku ya bakala ya yandi. Na yawu, kana yandi me kuma kento ya bakala ya nkaka, yandi ke ve kento ya bunsuza.

4 Bampangi ya munu, na nzila ya nzutu ya Kristo, beno mpe, beno me kuma bantu ya kufwa na yina me tadila Musiku, samu na kukuma bantu ya muntu ya nkaka, muntu yina ba vumbulaka na lufwa samu beto buta bambuma samu na Nzambi. 5 Ya tsyeleka, ntangu beto vanda zinga ntete na kimuntu, bansatu yina ke nataka na disumu yina Musiku ke tumisaka, vanda sala na kati ya banzutu* ya beto samu beto sala bisalu yina ke nataka na lufwa. 6 Kasi ntangu yayi ba me katula beto na Musiku, mpe beto me kufwa na yina me tadila kima yina vanda kanga beto mutindu bantu yina ke na boloko. Bubu yayi beto ke na sadilaka Nzambi na mutindu ya malu-malu na nzila ya mpeve, kasi ve na mutindu ya ntama, na nzila ya musiku ya kusonama.

7 Na yawu, yinki beto ke zonza? Musiku ke kwandi disumu? Ata fioti ve! Ya tsyeleka, mu zolaka zaba ve disumu kana Musiku vandaka ve. Na kifwani, mu zolaka zaba ve ti ya ke yimbi na kutula meso na bima ya ngana, kana Musiku zonzaka ve ti: “Nge fwana kutula ve meso na bima ya ngana.” 8 Musiku pesaka disumu nzila ya kubuta na ntima ya munu bifu ya mutindu na mutindu ya kutulaka meso na bima ya ngana, samu ntangu musiku vandaka ve, disumu vandaka ya kufwa. 9 Ya tsyeleka, na ntama mu vandaka moyo ntangu musiku vandaka ve, kasi ntangu Musiku kwizaka, disumu vutukaka dyaka na luzingu mpe mu kufwaka. 10 Musiku yina zolaka nata na luzingu, mu me kwiza tala ti ya ke nataka na lufwa. 11 Samu musiku pesaka disumu nzila, ya bendaka munu mpe ya kufwaka munu. 12 Na yawu, Musiku ya Moyize ke santu, mpe musiku* ke santu, lunungu* mpe mbote.

13 Ni kima ya mbote kwandi me nata munu na lufwa? Ata fioti ve! Kasi ya ke ni disumu, samu ya talana pwelele ti ni disumu ke na natinaka munu lufwa na nzila ya kima ya mbote, samu na nzila ya musiku, ya talana pwelele ti disumu ke kima ya yimbi. 14 Beto zaba ti Musiku ke kima ya kimpeve, kasi munu, mu ke muntu ya kinsuni, muntu yina ba tekaka na disumu, 15 samu mu ke bakulaka ve mambu yina mu ke salaka. Na yawu, mu ke salaka ve mambu yina mu zola, kasi mu ke salaka mambu yina mu ke yiinaka. 16 Ata faso yina, kana mu ke salaka mambu yina mu ke zolaka ve kusala, mu ke ndimaka ti Musiku ke kima ya mbote. 17 Ntangu yayi, ya ke dyaka ve ni munu ke na salaka yawu, kasi ya ke ni disumu yina ke na zingaka na kati ya munu ke na salaka yawu. 18 Mu zaba ti ata kima mosi ya mbote ke zingaka na kati ya munu, ya zola zonza na nzutu ya munu, samu mu ke na nsatu ya kusala mambu ya mbote, kasi mu ke na lendaka ve kusala yawu. 19 Mu ke salaka ve mambu ya mbote yina mu ke na nsatu ya kusala, kasi mu ke salaka mambu ya yimbi yina mu ke ve na nsatu ya kusala. 20 Kana mu ke salaka mambu yina mu ke ve na nsatu ya kusala, ya ke dyaka ve ni munu ke na salaka yawu, kasi ni disumu yina ke zingaka na kati ya munu.

21 Mu ke na talaka musiku yayi na munu: Ntangu mu ke zolaka kusala mambu ya mbote, ni mambu ya yimbi ke na kati ya munu. 22 Na ntima ya munu, mu ke kuzwaka kilengi na musiku ya Nzambi, 23 kasi mu ke talaka na nzutu* ya munu musiku ya nkaka yina ke nwanisaka musiku ya makanisi ya munu, mpe ya ke nataka munu mutindu ngaamba ya musiku ya disumu yina ke na nzutu ya munu. 24 Munu muntu ya mpamba, nani ke vuukisa munu na nzutu yayi yina ke na nataka munu na lufwa? 25 Mu ke na vutulaka matondo na Nzambi na nzila ya Yesu Kristo Mfumu ya beto. Ni na yawu, na makanisi ya munu, mu ke ngaamba ya musiku ya Nzambi, kasi na kinsuni, mu ke ngaamba ya musiku ya disumu.

8 Ya ke ve na kitumbu samu na ba yina ke na bumosi na Kristo Yesu. 2 Samu musiku ya mpeve yina ke pesaka luzingu na bumosi na Kristo Yesu, me basisa nge na musiku ya disumu mpe ya lufwa. 3 Bamambu yina Musiku vandaka ve na ngolo ya kusala samu na masumu ya bantu, Nzambi salaka yawu ntangu yandi filisaka Mwana ya yandi mutindu muntu,* samu na kukatula disumu, mpe kupesa kitumbu na disumu ya bantu, 4 samu beno lenda kusala bamambu ya lunungu* yina Musiku ke lombaka, na kusalaka ve bamambu na kinsuni, kasi na kimpeve. 5 Bantu yina ke zingaka na kinsuni, ke tulaka makanisi ya bawu na bamambu ya kinsuni, kasi ba yina ke zingaka na mpeve, ke tulaka makanisi ya bawu na bamambu ya kimpeve. 6 Ya tsyeleka kutula makanisi na bansatu ya kinsuni ke nataka na lufwa, kasi kutula makanisi na mpeve ke nataka na luzingu mpe na kizunu. 7 Kutula makanisi na bansatu ya kinsuni ke nataka na kuvanda mbeni ya Nzambi, samu ya ke tumamaka ve na musiku ya Nzambi, mpe ya lenda tumama ve na yawu. 8 Na yawu, bantu yina ke zingaka na kulandaka bansatu ya kinsuni lenda sepelisa ve Nzambi.

9 Kasi bampangi, beno ke zingaka ve na bumosi na nzutu ya masumu. Kana mpeve ya Nzambi ke zingaka ya tsyeleka na kati ya beno, beno kele na bumosi na mpeve. Kana muntu ke ve na mpeve ya Kristo, yandi ke ve muntu ya Kristo. 10 Kasi, kana Kristo ke na bumosi na beno, ata ti nzutu ya beno ke ya kufwa samu na disumu, mpeve ke luzingu samu na lunungu.* 11 Mpeve ya Nzambi vumbulaka Yesu na lufwa. Kana mpeve yango ke na zingaka na kati ya beno, Nzambi yina vumbulaka Yesu na lufwa, ke sala mpe ti banzutu ya beno yina ke ya kufwa, zinga na nzila ya mpeve ya Yandi yina ke na kati ya beno.

12 Ni na yawu bampangi, beto ke ve na nsatu ya kutumama na nzutu ya masumu. 13 Kana beno tumama na nzutu, ntembe ve, beno ke kufwa. Kasi kana beno bika ngolo ya mpeve sadisa beno na kufwa bansalulu ya nzutu, beno ke vuuka. 14 Samu bantu nyonso yina mpeve ke twadisaka, ba ke ya tsyeleka bana ya Nzambi. 15 Beno kuzwaka ve mpeve yina ke salaka ti beno vanda bangaamba mpe yina ke salaka ti beno zinga na boma. Kasi, beno kuzwaka mpeve yina ke salaka ti beno vanda bana ya Nzambi. Mpeve yango ke salaka ti beno zonza na ndinga ya ngolo: “Abba,* Tata!” 16 Mpeve yawu mosi ke pesaka kimbangi* na mpeve ya beto ti beto ke bana ya Nzambi. 17 Kana beto ke bana, beto ke mpe bantu yina ke kuzwa dikabu yina Nzambi ke pesa, mpe beto ke kuzwa dikabu kintwadi na Kristo. Kasi beto fwana kutala ntete mpasi kintwadi samu na kuzwa nkembo kintwadi na yandi.

18 Samu mu ke na talaka ti bampasi ya ntangu yayi ke ata kima kana beto fwanisa yawu na nkembo yina ke talana na beto. 19 Bima yina Nzambi yidikaka ke na vingilaka na nsatu ya ngolo kutalana ya bana ya Nzambi. 20 Bima yina Nzambi yidikaka kumaka bima ya mpamba na luzolo ya yawu mosi ve, kasi na nzila ya muntu yina kumisaka yawu mutindu yina samu na kivuvu yayi: 21 Bima yina Nzambi yidikaka ke vanda dyaka ve na bungaamba ya disumu mpe ya lufwa, mpe ke kuzwa kimpwanza ya nkembo ya bana ya Nzambi. 22 Beto zaba ti, tii ntangu yayi, bima nyonso yina Nzambi yidikaka ke na dilaka kintwadi, mpe ke na talaka mpasi kintwadi. 23 Samu na yina kaka ve, kasi beto mosi mpe, beto ba yina ke na bambuma ya ntete ya mpeve, beto ke na dilaka na bantima ya beto, ntangu beto ke na vingilaka na nsatu ya ngolo ti Nzambi ndima beto mutindu bana. Na ntangu yina, yandi ke katula beto na bungaamba ya nzutu na nzila ya ntalu ya kufuta. 24 Beto kuzwaka kivuvu yayi ntangu ba vuukisaka beto. Kasi kivuvu yina ke talanaka, ke ve kivuvu. Kana muntu ke na talaka kima, yandi lenda vanda kwandi na kivuvu na yawu? 25 Kana beto ke na kivuvu na bima yina beto ke na talaka ve, beto ke vingila yawu na kukanga ntima nyonso.

26 Mutindu mosi mpe, mpeve ke sadisaka beto ntangu beto ke vandaka ve na ngolo, samu mambu kele ti, beto ke zabaka ve yinki ya kulomba na balusambu ya beto, kasi ntangu beto ke zabaka ve kuzonza bamambu yina ke na kwamisaka beto, mpeve yawu mosi ke bondilaka samu na beto. 27 Muntu yina ke talaka bantima, zaba wapi yina ke makanisi ya mpeve, samu yandi ke bondilaka samu na basantu, na mutindu yina ke ya kukwelana na luzolo ya Nzambi.

28 Beto zaba ti Nzambi ke salaka ti bisalu ya yandi nyonso sala kintwadi samu na mbote ya bantu yina ke zolaka yandi, bantu yina yandi me bokila na mutindu yina ke ya kukwelana na dikanisi ya yandi. 29 Samu na bantu yina Nzambi soolaka ya ntete, katuka ntama yandi bakaka mukanu ya kusala ti ba vanda mutindu Mwana ya yandi kele, samu ti Mwana ya yandi vanda mwana ya ntete na kati ya bampangi mingi. 30 Dyaka, ba yina yandi soolaka ni bawu mpe yandi bokilaka, mpe ba yina yandi bokilaka ni na bawu mpe yandi zonzaka ti ba ke bantu ya lunungu. Na nsuka, ba yina yandi zonzaka ti ba ke bantu ya lunungu* ni na bawu mpe yandi pesaka nkembo.

31 Yinki beto lenda zonza dyaka na mambu yayi? Kana Nzambi ke samu na beto, nani ke sala beto yimbi? 32 Kana yandi kangaka ve nzila samu Mwana ya yandi tala mpasi, mpe yandi bikaka yandi kufwa samu na beto nyonso, samu na yinki yandi ke manga kupesa beto bima nyonso ya nkaka na luzolo nyonso kintwadi na yandi? 33 Nani lenda vunisa bantu yina Nzambi soolaka bamambu? Ni Nzambi yandi mosi muntu ke ndimaka bawu mutindu bantu ya lunungu.* 34 Nani lenda pesa bawu kitumbu? Ata muntu. Samu ti Kristo Yesu yina kufwaka, mpe yina Nzambi vumbulaka na lufwa ke na lweka ya kibakala ya Nzambi. Ni yandi ke na bondilaka samu na beto.

35 Nani lenda kabula beto na luzolo ya Kristo? Bampasi, mawa, bankwamusu, nsatu, kukondwa bilele, mambu yina ke kufwaka bantu, to mbele? 36 Mutindu ya ke ya kusonama: “Ba ke na kufwaka beto kilumbu ya muvimba samu na nge, beto me kuma mutindu mameme yina ba ke na nataka na kisika yina ba ke kufwaka bibulu. 37 Kasi na mambu nyonso yayi, beto ke na nungaka ya tsyeleka na nzila ya muntu yina zolaka beto. 38 Samu mu ke na kundima ti ya vanda lufwa to luzingu, to bambazi, to baluyalu, to bima ya ntangu yayi, to bima yina ke kwiza, to lutumu, 39 to bima yina ke na zulu, to bima yina ke na yisi, to konso kima ya nkaka yina Nzambi yidikaka, ata kima mosi ve ke lenda kukabula beto na luzolo ya Nzambi yina ke na Mfumu ya beto Kristo Yesu.

9 Mu ke na zonzaka matsyeleka na kati ya Kristo, mu ke na vunaka ve. Ndinga ya yisi ya ntima ya munu ke na pesaka kimbangi na munu mpe na mpeve ya santu, 2 ti ntima ya munu ke ya kufuluka na manyongi mpe na mpasi ya kulutila yina ke na manisaka ve. 3 Mu zola kuvanda ya kukabuka na Kristo mutindu muntu yina ba lokaka samu na kusadisa bampangi ya munu, bantu ya dikanda ya munu ya kinsuni, 4 yina ke bantu ya Izraele. Nzambi ndimaka bawu mutindu bana, mpe yandi pesaka bawu nkembo. Yandi salaka luwawanu na bawu, yandi pesaka bawu Musiku, kisalu ya santu mpe bansilulu. 5 Ni bawu ke mitekolo ya bankooko ya ntama, mpe ni na nzila ya bawu Kristo butukaka na kinsuni. Bika ti Nzambi yina ke na zulu ya bima nyonso, kuzwa lukumu mvula na mvula. Ameni.

6 Kasi ya zola zonza ve ti nsilulu ya Nzambi lunganaka ve, samu ya ke ve ni bantu nyonso yina ke na butukaka na Izraele, ke ya tsyeleka bana ya Izraele. 7 Ya ke ve samu ba ke dikanda ya Abrahami ti bawu nyonso ke bana* ya yandi, kasi “Yina ba ke bokila dikanda* ya nge ke kwiza na nzila ya Izaki.” 8 Ya zola zonza ti bana ya kinsuni ke ve ya tsyeleka bana ya Nzambi, kasi ni bana ya nsilulu, yandi ke bakila ya tsyeleka mutindu bana.* 9 Samu nsilulu yina Nzambi pesaka ni yayi: “Mvula yina ke kwiza, na ntangu ya faso yayi mu ke vutuka, mpe Sara ke buta mwana ya bakala.” 10 Ya salamaka ve kaka na ntangu yina, kasi ya salamaka mpe na ntangu yina Rebeka butilaka Izaki mapasa, Izaki yina ke nkooko ya beto. 11 Tekila ba butuka mpe tekila ba sala mambu ya mbote to ya yimbi, Nzambi lakisaka ti dikanisi ya yandi ke salamaka ve na nzila ya bisalu, kasi na nzila ya kusoola mpe kubokila ya yandi. 12 Nzambi zonzaka na Rebeka: “Kuluntu ke vanda kisadi ya leki.” 13 Kaka mutindu ya ke ya kusonama: “Mu zolaka Yakobi, kasi mu yiinaka Ezawu.”

14 Na yawu, beto lenda zonza kwandi ti Nzambi ke ve muntu ya lunungu? Ata fioti ve! 15 Samu yandi zonzaka na Moyize: “Mu ke vanda na mawa ya muntu yina mu ke zola kuvanda na mawa, mpe mu ke lakisa ntima ya kyadi na muntu yina mu ke zola kulakisa ntima ya kyadi.” 16 Ya ke salamaka ve na luzolo to na ngolo ya muntu, kasi ya Nzambi, yina ke na ntima ya kyadi. 17 Ni na yawu, masonoko me zonza na Faraoni: “Kana mu me bika nge na luzingu, ya ke samu na kulakisa ngolo ya munu na nzila ya nge mpe samu ba zonzila nkumbu ya munu na ntoto nyonso.” 18 Ni yawu yina, yandi ke talaka kyadi ya muntu yina yandi zola kutala kyadi, kasi muntu yina yandi me zola ti yandi kuma na yintu ngolo, yandi ke bika yandi kuma na yintu ngolo.

19 Nge lenda yufula munu: “Samu na yinki Nzambi ke talaka yimbi yina bantu ke salaka? Nani mangaka kulanda luzolo ya Nzambi?” 20 Nani nge kele, nge muntu, samu nge fungula yinwa na mantwala ya Nzambi? Kima yina ba yidikaka na ntoto lenda zonza kwandi na muntu yina yidikaka yawu: “Samu na yinki nge me sala munu mutindu yayi?” 21 Beno zaba ve ti kiyidiki ya bima* ya ntoto, ke na ngolo ya kusadila yawu na kuyidika nzungu mosi samu na mambu ya mfunu, mpe nzungu ya nkaka samu na mambu yina ke ve mfunu? 22 Ya ke mutindu mosi na Nzambi. Yandi bakaka mukanu ya kulakisa nkele mpe ngolo ya yandi ntangu yandi kangaka ntima na ntima ya yinda nyonso na bantu yina pesaka yandi nkele mpe yina me lunga kufwa. 23 Yandi salaka mutindu yayi samu na kulakisa bunene ya nkembo ya yandi na ba yina ke ndima ntima ya yandi ya kyadi. Yandi bongisaka bawu samu ba kuzwa nkembo. 24 Beto ke ve ba yina yandi bokilaka kaka na kati ya Bazwife, kasi mpe na kati ya makanda ya nkaka. 25 Ni yawu mpe yandi me zonza na buku ya Oze: “Bantu yina ke ve bantu ya munu, mu ke bokila bawu ‘bantu ya munu,’ mpe kento yina mu vanda zolaka ve, mu ke bokila yandi, ‘kento yina mu ke zolaka mingi.’ 26 Mpe bisika yina ba vanda zonzaka na bawu, ‘Beno ke ve dikanda ya munu,’ kuna ba ke bokila bawu ‘bana ya Nzambi ya moyo.’ ”

27 Na yina me tadila bantu ya Izraele, Izayi zonzaka ti: “Ata lutangu ya bana ya Izraele kuma mutindu zyelo* ya mubu, kaka bantu ndambu ke vuuka. 28 Samu Yehova* ke sambisa bantu yina ke zingaka na ntoto, yandi ke sala yawu na faso ya kulunga mpe na mbangu.” 29 Mpe mutindu Izayi zonzaka yawu: “Kana Yehova,* Nzambi ya bimvuka ya basoda, bikilaka ve beto bana,* beto zolaka kuma mutindu Sodome mpe beto zolaka vanda mutindu Gomore.”

30 Na yawu, yinki beto ke zonza dyaka? Bantu ya makanda, ata ba salaka ve bangolo samu na kukuma bantu ya lunungu, ba kumaka bantu ya lunungu na meso ya Nzambi samu na kiminu. 31 Bantu ya Izraele ata ti ba salaka bangolo samu na kulanda musiku ya lunungu,* kasi ba lendaka ve kuzitisa musiku yina. 32 Samu na yinki? Samu ba sosaka kusala yawu na nzila ya bisalu, kasi na nzila ya kiminu ve. Ba bulaka dibaku na “ditadi yina ke salaka ti bantu bula dibaku”, 33 mutindu ya ke ya kusonama: “Beno tala! mu ke na tulaka na Siyoni, ditadi yina ke budisaka dibaku mpe ditadi yina ke bwisaka, kasi muntu yina ke tulaka kiminu na yawu ke kufwa ve nsoni.”

10 Ya tsyeleka bampangi, nsatu ya ntima ya munu mpe lusambu yina mu ke salaka na Nzambi samu na bawu, ke ti ba vuuka. 2 Mu lenda pesa kimbangi ti ba ke na tiya samu na Nzambi, kasi ya ke ve ya kukwelana na nzayilu ya tsyeleka. 3 Samu ba zaba ve mambu yina ke mbote na meso ya Nzambi, ba landaka malongi ya bawu mosi. Ni na yawu, ba tumamaka ve na malongi ya Nzambi, na yina me tadila bamambu ya lunungu.* 4 Kristo ke nsuka ya Musiku, samu bantu nyonso yina ke lakisaka kiminu kuma bantu ya lunungu.*

5 Moyize sonikaka mutindu yayi samu na lunungu yina ke katukaka na Musiku: “Muntu yina ke salaka bamambu yayi ke zinga na nzila ya yawu.” 6 Kasi lunungu* yina ke katukaka na kiminu ke zonzaka: “Kuzonza ve na ntima ya nge ti, ‘Nani ke kwenda na zulu?’ Yina zola zonza, samu na kukulumusa Kristo, 7 to nani ke kulumuka na dibulu ya yinda? Yina zola zonza, samu na kubasisa Kristo na kati ya bantu ya kufwa.” 8 Kasi yinki masonoko ke zonzaka? Dyambu ya Nzambi ke pene-pene na nge, na yinwa ya nge mpe na ntima ya nge, ya zola zonza, “nsangu” yina beto ke samunaka, yina ke lombaka kiminu. 9 Kana na yinwa ya nge, nge ke zonzaka na meso ya bantu nyonso ti Yesu ke Mfumu, mpe kana na ntima ya nge, nge ke kwikilaka ti Nzambi vumbulaka yandi na lufwa, nge ke vuuka. 10 Na kuvanda muntu ya lunungu,* nge fwana kulakisa kiminu na ntima ya nge, kasi ni na yinwa ya nge, nge me fwana kulakisa yawu na meso ya bantu nyonso samu na kuvuuka.

11 Samu masonoko ke zonzaka: “Muntu yina ke tulaka kiminu na yandi ke kufwa ve nsoni.” 12 Luswaswanu kele ve na kati ya Zwife na Mugreke. Bawu nyonso ke kaka na Mfumu mosi, yina ke pesaka balusakumunu mingi na bantu nyonso yina ke bokilaka yandi. 13 Samu “muntu nyonso yina ke bokila nkumbu ya Yehova* ke vuuka.” 14 Kasi, wapi mutindu ba ke bokila yandi kana ba ke ve na kiminu na yandi? Mpe wapi mutindu ba lenda tula kiminu na muntu yina ba me kuwa ve nsangu ya yandi? Mpe wapi mutindu ba ke kuwa nsangu ya yandi, kana ya ke ve na muntu yina ke na samunaka? 15 Mpe wapi mutindu ba ke samuna, kana ba me filisa ve bawu? Kaka mutindu ya ke ya kusonama: “Ya ke kitoko mingi, makulu ya bantu yina ke zonzilaka nsangu ya mbote ya mambu ya mbote!”

16 Kasi, bawu nyonso tumamaka ve na nsangu ya mbote. Ni na yawu Izayi me zonza: “Yehova,* nani tulaka kiminu na mambu yina yandi kuwaka na beto?” 17 Ni na yawu, kiminu ke butukaka na mambu yina muntu ke kuwaka. Mpe mambu yina muntu me kuwa ke kwizaka na nzila ya nsangu yina me tadila Kristo. 18 Mu ke na yufulaka, ba me kuwa kwandi mbote-mbote? Ya tsyeleka, “makelele ya bawu kwendaka na ntoto ya muvimba, mpe nsangu ya bawu kwendaka tii na bisika ya kulutila ntama na zulu ya ntoto.” 19 Kasi mu ke na yufulaka, Izraele zabaka kwandi yawu? Ntete-ntete, Moyize zonzaka: “Na nzila ya makanda ya nkaka, mu ke sala beno kuma na kimbanda. Mu ke vumbula nkele ya beno ya ngolo na nzila ya dikanda mosi ya zoba.” 20 Kasi, Izayi zonzaka mambu yayi na bukindi nyonso: “Bantu yina vanda sosa ve munu, kuzwaka munu, mpe bantu yina vanda sosa ve kuzaba munu, zabaka munu.” 21 Kasi na yina me tadila bantu ya Izraele, yandi zonzaka: “Bilumbu nyonso, mu me nanguna maboko ya munu na sika ya bantu yina ke tumamaka ve na munu, mpe yina ke na yintu ngolo.”

11 Ni na yawu yina mu ke na yufulaka, Nzambi lenda losa kwandi bantu ya yandi? Ata fioti ve! Ya tsyeleka munu mosi mpe, mu ke muntu ya Izraele, mutekolo ya Abrahami na mabuta ya Benzame. 2 Nzambi lenda losa ve dikanda ya yandi yina yandi ndimaka ntete. Beno zaba ve yinki masonoko ke zonzaka na yina me tadila Eli, ntangu yandi vanda nyongina bana ya Izraele na Nzambi? 3 “Yehova,* ba me kufwa bambikudi ya nge, ba me mwangisa bisika ya nge ya kuyoka minkayulu, mpe mu me bikana kaka munu mosi, mpe ntangu yayi, ba ke na sosaka kufwa munu mpe.” 4 Kasi wapi mvutu Nzambi pesaka yandi? “Mu ke na bantu 7 000 yina me bikana, yina me fukama ve na mantwala ya Baale.” 5 Mutindu mosi mpe, bubu yayi, ya ke na bantu yina me bikana, yina Nzambi soolaka na nzila ya ntima ya kulutila mbote. 6 Ni na yawu, kana ya ke na nzila ya ntima ya kulutila mbote ya Nzambi, ya ke dyaka ve na nzila ya bisalu. Kana ni mutindu yina ve, ntima ya kulutila mbote ya Nzambi ke dyaka ve ntima ya kulutila mbote.

7 Yinki beto ke zonza dyaka? Kima yina Izraele ke na sosaka na ntima mosi, yandi me kuzwa ve yawu, kasi ba yina ba soolaka kuzwaka yawu. Ntima ya ba yina bikanaka kumaka ngolo.* 8 Kaka mutindu ya ke ya kusonama: “Tii bubu yayi Nzambi kotisaka bawu na pongi ya ngolo, ni na yawu meso ya bawu ke na talaka ve, mpe makutu ya bawu ke na kuwaka ve.” 9 Mpe Davidi bwelaka: “Bika ti mesa ya bawu kuma mutambu, mpwasa,* kima yina ke budisaka dibaku, mpe kitumbu samu na bawu mosi. 10 Bika ti meso ya bawu kuma mpimpa samu ba tala dyaka ve, mpe mingongo ya bawu kondama ntangu nyonso.”

11 Na yawu mu ke na yufulaka, ba bulaka kwandi dibaku, mpe ba kubwaka kwandi ya mbala mosi? Ata fioti ve! Kasi na nzila ya dibaku yina ba bulaka, bantu ya makanda ke vuuka, samu na kunata bawu na kuvanda na kimbanda. 12 Kana dibaku yina ba bulaka zola zonza lusakumumu samu na yinza, mpe kana kukulumuka ya bawu zola zonza lusakumunu samu na bantu ya makanda, lutangu ya bawu nyonso ke nata ve kwandi balusakumunu ya kulutila?

13 Awa mu ke na zonzaka na beno, beno ba yina ke bantu ya makanda, samu mu ke ntumwa ya makanda, mu ke pesaka lukumu na kisalu ya munu, 14 samu na kutala kana na mutindu nyonso mu lenda nata bantu ya munu na kuvanda na kimbanda, mpe kuvuukisa ba ya nkaka na kati ya bawu. 15 Samu ba losaka bawu, ya sadisaka ba ya nkaka na yinza na kuvutula kindiku na Nzambi. Kana ntangu yayi yandi ndima bawu, ya ke vanda mutindu ba vandaka ya kufwa mpe yandi me vutula bawu na luzingu. 16 Kana kitini* ya ntete ya dimpa yina ba me pesa mutindu bambuma ya ntete ke santu, dimpa ya muvimba mpe kele santu. Mpe kana myanzi ke santu, babranche mpe ke santu.

17 Kasi kana ba me zenga babranche ya nkaka, mpe ti nge, ata ti nge ke yinti ya olive ya brusu, ba namikaka nge na kati ya babranche yina bikanaka, mpe kintwadi beno ke na kuzwaka bamambu ya mbote ya myanzi ya yinti nyonso. 18 Kusala ve matalana* na mantwala ya babranche yina, kasi kana nge ke na salaka matalana na mantwala ya yawu, kuzimbana ve ti ni nge ve ke ya kusimba myanzi, kasi ni myanzi ke ya kusimba nge. 19 Nge lenda zonza: “Ba zengaka babranche samu na kunamika munu.” 20 Ya ke ya tsyeleka, ba zengaka bawu samu ba vandaka ve na kiminu, kasi nge, nge ke ya kutelama samu na kiminu, kukuma ve na lulendo kasi vanda na boma. 21 Kana Nzambi zengaka ya tsyeleka babranche ya yinti yina, yandi lenda zenga mpe nge. 22 Ni na yawu, tala wapi mutindu Nzambi ke lakisaka bumbote mpe nkele. Yandi ke lakisaka nkele ya yandi na sika ya ba yina me kubwaka, mpe ke lakisaka bumbote ya yandi na sika ya nge, kasi nge fwana kutatamana na kutula kivuvu na bumbote ya yandi, kana ve, nge mpe ba ke zenga nge. 23 Bawu mpe, kana ba bika kuvanda bantu yina ke ve na kiminu, ba ke namika bawu. Samu Nzambi ke na makoki ya kunamika dyaka bawu na yinti. 24 Kana ba zengaka nge na yinti ya olive ya brusu mpe ba namikaka nge na yinti ya olive yina ba kundaka, ata ya fwana kusalama ve faso yina, beto lenda ndima ya tsyeleka ti ba ke namika dyaka na yinti ya olive babranche ya yawu yina ba zengaka.

25 Bampangi, mu zola ti beno zimbana ve kinsweki ya santu yayi, samu beno kuma ve na mayela na meso ya beno mosi: Bantu ya nkaka ya Izraele kumaka na yintu ngolo, tii lutangu ya muvimba ya bantu ya makanda ke kota. 26 Mpe ni na mutindu yina Izraele nyonso ke vuuka. Kaka mutindu ya ke ya kusonama: “Muvuukisi ke basika na Siyoni, mpe na Yakobi yandi ke katula bisalu yina ke vwezaka Nzambi. 27 Mpe yayi ke luwawanu ya munu na bawu, ntangu mu ke katula masumu ya bawu.” 28 Ya tsyeleka, na yina me tadila nsangu ya mbote, ba ke bambeni samu na beno. Kasi na yina me tadila kusoola ya Nzambi, ba ke bantu yina yandi ke zolaka samu na bankooko ya bawu. 29 Samu makabu yina Nzambi ke pesaka, mpe kubokila yina yandi ke bokilaka, ke nyongisa ve yandi. 30 Samu, kaka mutindu beno vanda tumama ve na Nzambi na ntama, kasi ntangu yayi, yandi me tala beno mawa samu na kukondwa kutumama ya bawu. 31 Mutindu mosi mpe, ntangu yayi, bantu yayi me kondwa kutumama mpe Nzambi me vanda na mawa ya beno, samu ntangu yayi yandi vanda mpe na mawa ya bawu. 32 Nzambi bikaka bawu nyonso ba vanda bangaamba ya kukondwa kutumama, samu yandi vanda na mawa ya bawu nyonso.

33 O bimvwama, ndwenga, mpe luzabu ya Nzambi ke mingi ya kulutila! Ya tsyeleka, ata muntu mosi ve lenda bakula balusambusu ya yandi, mpe lenda zaba mbote-mbote banzila ya yandi. 34 “Nani lenda zaba makanisi ya Yehova,* mpe nani lenda pesa yandi malongi?” 35 To, “nani vandaka muntu ya ntete na kupesa Nzambi kima, samu yandi vutula yandi yawu?” 36 Samu bima nyonso me katuka na Nzambi, mpe ya ke na luzingu na nzila ya yandi mpe samu na yandi. Bika yandi kuzwa nkembo mvula na mvula. Ameni.

12 Ni na yina bampangi, mu ke na bondilaka beno na ntima ya kyadi ya Nzambi, na kupesa banzutu ya beno mutindu munkayulu ya moyo, ya santu mpe yina Nzambi ke ndimaka, kisalu ya santu yina beno ke salaka na mayela ya beno ya kuyindula. 2 Beno bika kulanda bifu ya yinza* yayi. Kasi beno soba kimuntu ya beno, mpe beno sala ti makanisi ya beno kuma makanisi ya malu-malu. Na yawu beno ke lenda kubakula beno mosi mambu yina Nzambi ke zolaka, mambu ya mbote yina yandi lenda ndima mpe yina ke ya kulunga.

3 Samu na nzila ya ntima ya kulutila mbote yina Nzambi pesaka munu, mu ke na zonzaka na muntu nyonso na kati ya beno, na kukanisa ve ti yandi ke mfunu kuluta mutindu yandi kele. Kasi na kukanisa na mutindu yina ke lakisa ti yandi kele na makanisi ya mbote, konso muntu na kutadilaka kiminu yina Nzambi me pesa* yandi. 4 Nzutu mosi ke na binama mingi, kasi binama nyonso yina ke salaka ve kisalu mosi. 5 Mutindu mosi, beto mpe, ata ti beto ke mingi, beto ke nzutu mosi na bumosi na Kristo. Kasi beto, beto ke binama yina ke ya kuvukana na bampangi. 6 Ni na yawu, samu beto ke ve na makabu ya mutindu mosi na kutadilaka ntima ya kulutila mbote yina Nzambi pesaka beto, kana ya ke kubikula, bika beto bikula na kutadilaka lukwikulu ya beto. 7 Kana beto me kuzwa ngolo ya kusadisa, bika beto tatamana na kusadisa. Kana beto me kuzwa ngolo ya kulonga, bika beto tatamana na kulonga. 8 Muntu yina ke kindisaka, bika yandi kindisa. Muntu yina ke kabulaka,* bika yandi sala yawu na ntima nyonso. Muntu yina ke twadisaka, bika yandi sala yawu na ntima nyonso. Muntu yina ke lakisaka bampangi ntima ya mawa, bika yandi sala yawu na kilengi.

9 Bika ti luzolo ya beno vanda ve ya luvunu. Beno yiina mambu ya yimbi, beno vanda ya kukangama na yina ke ya mbote. 10 Beno zolasana mutindu bantu ya dikanda mosi. Beno vanda na luzolo ya ngolo samu na bampangi. Na yina me tadila kupesa ba ya nkaka lukumu, beno vanda bantu ya ntete. 11 Beno sala mingi,* kasi beno kuvanda ve na bubolo.* Bika mpeve ya santu pesa beno ngolo. Beno sadila Yehova* na ntima ya beno nyonso. 12 Beno vanda na kilengi samu na kivuvu. Beno kanga ntima na bampasi. Beno tatamana na lusambu. 13 Beno kabula basantu bima na kutadilaka bansatu ya bawu. Beno sosa mitindu ya kulakisa kifu ya kuyambaka bampangi. 14 Beno tatamana na kusakumuna ba yina ke talisaka beno mpasi. Beno sakumuna, kasi beno kuloka* ve. 15 Beno sepela na ba yina ke na kilengi. Beno dila na ba yina ke na dilaka. 16 Beno tadila bantu ya nkaka mutindu beno ke tadilaka beno mosi. Beno kukanisa ve na faso ya kulutila samu na beno mosi, kasi beno vanda ya kukuluka. Beno kuma ve mayela na meso ya beno mosi.

17 Beno kuvutula ve muntu yimbi na yimbi. Beno sosa kusala mambu yina ke mbote na meso ya bantu nyonso. 18 Kana ya me tala kaka beno, beno vanda na kizunu na bantu nyonso. 19 Bampangi ya munu ya luzolo, beno kuvutula ve yimbi na yimbi, kasi beno bika ti Nzambi lakisa nkele ya yandi. Samu ya ke ya kusonama: “ ‘Kuvutula yimbi ke mambu ya munu. Ni munu ke vutula yimbi’, Yehova* muntu me zonza.” 20 Kasi, “kana mbeni ya nge ke na nsatu, pesa yandi madya. Kana yandi ke na nsatu ya maza, pesa yandi maza ya kunwa. Samu kana nge sala mutindu yina, nge ke tula yandi makala ya tiya na zulu ya yintu.”* 21 Kubika ve ti mambu ya yimbi nunga nge. Kasi sala mambu ya mbote samu na kununga mambu ya yimbi.

13 Konso muntu* fwana kutumama na bantu ya luyalu, samu kimfumu lenda vanda ve kana Nzambi me pesa ve yawu nzila. Kimfumu ya bawu ke na ndilu yina Nzambi me tula. Ni na muswa ya Nzambi, bamfumu yayi ke yalaka na mwa lutumu na kisika yina ba kele. 2 Yawu yina, muntu yina ke teleminaka luyalu, ke teleminaka faso ya Nzambi ya kutwadisa bamambu. Ba yina ke teleminaka yawu ke kuzwa masembo. 3 Bantu yina ke salaka mambu ya mbote ke vandaka ve na boma ya bantu yina ke na yalaka. Kasi ni bantu yina ke salaka mambu ya yimbi ke vandaka na boma ya bawu. Nge ke ve na nsatu ya kuvanda na boma ya bantu yina ke na yalaka? Tatamana na kusala mambu ya mbote, mpe ba ke pesa nge lukumu. 4 Ba kele bisadi ya Nzambi samu na mbote ya nge. Kasi, kana nge ke salaka mambu ya yimbi, vanda na boma. Ba pesaka bawu luve mpe lutumu ya kusemba bantu yina ke salaka mambu ya yimbi. Ba ke bisadi ya Nzambi samu na kusemba muntu yina ke salaka mambu ya yimbi.

5 Ni na yawu, ya ke mfunu ti beno tumama, kaka ve samu na nkele yina, kasi samu na ndinga ya yisi ya bantima ya beno. 6 Ni na yina beno ke futaka mpe mpaku samu ba ke bisadi ya Nzambi yina ke salaka kisalu ya ntangu nyonso. 7 Beno pesa bantu nyonso yina me lunga samu na bawu. Na muntu yina ke lomba mpaku, beno pesa yandi mitindu nyonso ya mpaku. Na muntu yina ke lomba ti ba vanda na boma ya yandi, beno vanda na boma ya yandi. Na muntu yina ke lomba lukumu, beno pesa yandi lukumu.

8 Beno kuvanda ve na mfuka ya muntu, katula kaka mfuka ya kuzolasana beno na beno. Samu muntu yina ke zolaka mpangi ya yandi me lungisa musiku. 9 Samu na mukanda ya musiku ba sonikaka: “Nge fwana kusala ve kinsuza,* nge fwana kufwa ve muntu, nge fwana kulaba ve, nge fwana kutula ve meso na bima ya ngana,” mpe misiku nyonso ya nkaka me zonzama na bunkufi na nzonzolo yayi: “Nge fwana kuzola mpangi ya nge mutindu nge mosi.” 10 Luzolo ke salaka ve yimbi na muntu. Yawu yina, luzolo ke kulungana ya musiku.

11 Beno sala mutindu yina samu beno me zaba mambu yayi: Ntangu ya beno ya kuvumbuka na pongi me kuma. Samu ntangu yayi, kuvuuka ya beno me kuma pene kuluta na ntangu yina beto kumaka bandimi. 12 Mpimpa ke na manisaka, mpe bwisi me banda na kutsya. Na yina, beto katula bisalu ya kitombi, mpe beto lwata binwanunu ya nsemo. 13 Beto tambula na mutindu ya mbote, mutindu na ntangu, na kusalaka ve mikembo ya kidi-kidi mpe na kukolaka ve malafu, na kusalaka ve kinsuza,* na kuvandaka ve na ndyatulu ya busafu mpe ya nko,* na kuswanaka ve, mpe na kuvandaka ve na kimbanda. 14 Kasi beno landa mbote-mbote kifwani ya Mfumu Yesu Kristo, mpe beno bika kubaka mikanu samu na kusepelisa bansatu ya nzutu.

14 Beno yamba muntu yina ke ve na kiminu ya ngolo, kasi beno sambisa ve muntu samu yandi me kanisa mambu yina ke ve faso mosi na ya beno. 2 Muntu yina ke na kiminu ya ngolo ke kudyaka bima nyonso. Kasi muntu yina ke ve na kiminu ya ngolo ke kudyaka kaka ndunda. 3 Bika ti muntu yina ke kudyaka madya nyonso tala ve na faso ya yimbi muntu yina ke kudyaka ve madya nyonso. Mpe muntu yina ke kudyaka ve madya nyonso zola sambisa ve muntu yina ke kudyaka madya nyonso, samu Nzambi ke ndimaka muntu yina. 4 Nani nge kele samu na kusambisa kisadi ya ngana? Kana yandi telama to yandi kubwa, ya me tala kaka mfumu ya yandi mosi. Ya tsyeleka, yandi ke telama samu Yehova* lenda sala ti yandi telama.

5 Muntu mosi lenda tala ti kilumbu mosi me lutila bilumbu ya nkaka. Muntu ya nkaka lenda tala ti bilumbu nyonso ke kaka faso mosi. Konso muntu fwana kuvanda na kundima na mambu yina yandi ke na kanisaka. 6 Ba yina ke talaka ti kilumbu mosi me lutila bilumbu ya nkaka na mfunu, ba ke talaka yawu faso yina samu na kupesa Yehova* lukumu. Ba yina ke kudyaka madya nyonso, ke kudyaka yawu samu na kupesa nkembo ya Yehova.* Ba ke vutulaka matondo na Nzambi samu na madya. Ba yina ke kudyaka ve ke pesaka mpe Yehova* lukumu, mpe ba ke vutulaka matondo na Nzambi. 7 Ata muntu na kati ya beto ke zingaka samu na yandi mosi, mpe ata muntu na kati ya beto ke kufwaka samu na yandi mosi. 8 Samu kana beto ke na zingaka, beto ke na zingaka samu na Yehova,* mpe kana beto kufwa, beto ke kufwa samu na Yehova.* Na yawu, ya vanda ti beto zinga to beto kufwa, beto ke bantu ya Yehova.* 9 Ya tsyeleka, ni na yawu Kristo kufwaka mpe vutukaka na luzingu, samu yandi vanda Mfumu na zulu ya bantu ya kufwa, mpe na zulu ya ba yina ke moyo.

10 Kasi, samu na yinki nge ke na sambisaka mpangi ya nge? To samu na yinki nge ke na talaka mpangi ya nge mutindu kima ya mpamba? Beto nyonso ke telama na mantwala ya kisika ya kusambisa ya Nzambi. 11 Mutindu ya ke ya kusonama: “Yehova* me zonza, ‘Ya tsyeleka, mutindu mu ke na luzingu, bantu nyonso ke fukama na mantwala ya munu, mpe konso ludimi ke ndima pwelele ti mu ke Nzambi.’ ” 12 Ni na yawu, muntu nyonso na kati ya beto ke pesa mvutu na mantwala ya Nzambi samu na yandi mosi.

13 Bika ti beto kusambisa ve bampangi, kasi beto sala nyonso samu na kutula ve na mantwala ya bawu, ditadi yina ke budisaka dibaku to kima yina ke bwisaka. 14 Ya tsyeleka, mu ke na kundima na Mfumu Yesu ti kima nyonso yina beto ke kudyaka, ke ve mvindu na kati ya yawu. Kasi ntangu muntu ke kanisaka ti kima ke mvindu, ni na ntangu yina ya ke kumaka yimbi samu na yandi na kudya yawu. 15 Kana madya yina nge ke na kudyaka ke na salaka mpangi ya nge mpasi, nge ke na lakisaka dyaka ve luzolo. Kufwa ve kiminu ya mpangi ya nge samu na madya yina nge ke na kudyaka, samu Kristo kufwaka samu na yandi. 16 Ni na yawu, beno bika ve ti mambu ya mbote yina beno ke na salaka, bantu zonza ti ya ke mambu ya yimbi. 17 Samu Kimfumu ya Nzambi me tadila ve yina beno ke kudyaka, mpe yina beno ke kunwaka. Kasi kima ya kulutila mfunu, ni kuvanda muntu ya lunungu,* kuvanda na kizunu, mpe kilengi na mpeve ya santu. 18 Ya tsyeleka, muntu yina ke salaka mutindu kisadi ya Kristo na mutindu yayi, Nzambi mpe bantu ke ndima yandi.

19 Ni na yawu, bika beto sala nyonso yina beto lenda sala, samu na kuvanda na kizunu mpe kukindisa bampangi. 20 Beno bika kumwangisa kisalu ya Nzambi samu na madya. Ya tsyeleka, beto lenda kudya madya nyonso, kasi ya ke vanda yimbi na kudya kima, ntangu ya ke na budisaka muntu ya nkaka dibaku. 21 Ya ke vanda mbote na kudya ve musuni, na kunwa ve vinu, mpe na kusala ve kima nyonso yina lenda budisa mpangi ya nge dibaku. 22 Kana nge ke kwikilaka na bamambu yayi, ya ke mambu ya nge na Nzambi. Kilengi na muntu yina ke sambisaka ve yandi mosi samu na mambu yina yandi ke kwikilaka. 23 Kasi kana muntu ke na ntembe na yina me tadila kudya, yandi me sambisa yandi mosi kana yandi kudya, samu mambu yina yandi me sala, ni kiminu ve me nata yandi na kusala yawu. Mambu ni mambu beto ke salaka, kana ni kiminu ve me nata beto na kusala yawu, ya ke disumu.

15 Beto ba yina ke na ngolo, beto fwana kusadisa ba yina ke ve na ngolo. Beto me fwana kusosa ve kusepelisa kaka beto mosi. 2 Bika ti mosi na mosi na kati ya beto, sala bamambu yina ke sepelisa mpangi ya yandi, samu na mbote ya yandi mpe samu na kupesa yandi ngolo. 3 Ata Kristo salaka ve bamambu yina sepelisaka yandi, kasi mutindu ya ke ya kusonama: “Bifingu yina ba ke na fingaka nge ke na bwidilaka munu.” 4 Mambu nyonso yina ba sonikaka na ntama, ba sonikaka yawu samu na kulonga beto, samu na nzila ya kukanga ntima ya beto mpe na nzila ya bukindi yina Masonoko ke pesaka, beto vanda na kivuvu. 5 Bika ti Nzambi sadisa beno na kukanga ntima mpe yandi pesa beno bukindi. Mu ke na sambilaka mpe yandi samu yandi pesa beno nyonso makanisi ya mutindu mosi na yina vandaka na Kristo Yesu, 6 samu na bumosi mpe na ndinga* mosi, beno pesa nkembo na Nzambi mpe Tata ya Mfumu ya beto Yesu Kristo.

7 Ni na yawu, kaka faso Kristo yambaka* beno, beno me bonga mpe kuyamba bampangi. Ya ke pesaka nkembo na Nzambi. 8 Mu ke na zonzaka na beno ti Kristo kumaka kisadi ya ba yina ba zengaka kibakala samu na kulakisa butsyeleka ya Nzambi, mpe kundimisa ti bansilulu yina Nzambi pesaka na bankooko ya bawu kele ya tsyeleka. 9 Ya salamaka mpe samu makanda nyonso pesa Nzambi nkembo, samu na ntima ya yandi ya kyadi. Kaka mutindu ya ke ya kusonama: “Ni na yawu mu ke ndima nge pwelele na kati ya makanda, mpe mu ke yimba samu na kupesa nkembo na nkumbu ya nge.” 10 Yandi bwelaka: “Beno makanda, beno sepela kintwadi na bantu ya yandi.” 11 Yandi bwelaka dyaka: “Beno pesa Yehova* nkembo, beno makanda nyonso, mpe bika ti bantu nyonso pesa yandi nkembo.” 12 Izayi mpe bwelaka: “Mwanzi ya Yese ke kwiza, muntu yina ke basika samu na kuyala makanda. Makanda ke tula kivuvu ya bawu na yandi.” 13 Bika ti Nzambi yina ke pesaka kivuvu, fulusa beno na kilengi mpe kizunu, samu beno ke tulaka yandi ntima. Ee, bika ti kivuvu ya beno kuma dyaka ngolo ya kulutila, mpe beno fuluka na ngolo ya mpeve ya santu.

14 Bampangi ya munu, mu ke na kundima ti beno ke ya kufuluka na bumbote na nzayilu mpe beno lenda longa bampangi. 15 Kasi, samu na ntima ya kulutila mbote yina Nzambi lakisaka munu, mu me sonikila beno pwelele na yina me tadila ndambu ya bamambu yayi samu na kubambula dyaka beno yawu. 16 Mu ke kisadi ya Kristo Yesu samu na makanda. Mu ke na salaka mingi na kisalu ya santu ya kumwangisa nsangu ya mbote ya Nzambi. Samu makanda yayi lenda kukuma dikabu yina ke sepelisa Nzambi, dikabu yina ba me kumisa santu samu na yandi na nzila ya mpeve ya santu.

17 Mu ke na kilengi ya kuvanda kisadi ya Kristo Yesu, mpe ya kusala kisalu ya Nzambi. 18 Mu ke zonzila ve mambu yina munu mosi salaka. Kasi mu ke zonzila kaka mambu yina Kristo salaka mpe zonzaka na nzila ya munu, samu na kusadisa bantu ya makanda ya nkaka na kutumama na yandi. 19 Ba tumamaka samu na ngolo ya bimangu ya ngitukulu, yina salamaka na nzila ya mpeve ya Nzambi. Ni na mutindu yina mu samunaka mbote-mbote nsangu ya mbote na yina me tadila Kristo, kubanda na Yeruzalemi tii na kizunga ya Ilirikume. 20 Mukanu ya munu ke ve ni ya kukwenda mwangisa nsangu ya mbote bisika yina ba zaba Kristo, samu mu tunga ve na zulu ya fondasio yina muntu ya nkaka tungaka. 21 Kasi kaka mutindu ya ke ya kusonama: “Bantu yina ba zonzilaka ve nsangu ya yandi ke tala yandi, mpe bantu yina kuwaka ve ke bakula.”

22 Ni na yawu, bambala mingi ba vanda kanga munu nzila ya kukwiza tala beno. 23 Kasi ntangu yayi mu me manisa kisalu ya kusamuna na babwala yayi, mpe na kati ya bamvula mingi* mu me vanda na nsatu ya ngolo ya kukwiza tala beno. 24 Ni na yawu, mu ke na kivuvu ti ntangu mu ke kwenda na Espania, mu ke talana na beno. Na manima ya kulutisa mwa ntangu ya mbote na beno, mu ke na kivuvu ti beno ke kwenda bika munu na nzila ya kukwenda na Espania. 25 Kasi ntangu yayi, mu zola kukwenda na Yeruzalemi samu na kusadisa basantu yina ke kuna. 26 Samu bampangi yina ke na Masedwane mpe yina ke na Akayi me vanda na kilengi ya kusala makabu samu na bapovre yina ke na kati ya basantu yina ke na Yeruzalemi. 27 Ya tsyeleka, bampangi yina salaka yawu na kilengi. Kasi ba vandaka na mfuka ya bawu. Samu basantu yina ke na Yeruzalemi vanda kabula bima ya bawu ya kimpeve na bampangi yina. Ni na yawu bampangi yina fwana kukabula bima ya bawu ya kinsuni na basantu yina ke na Yeruzalemi. 28 Na manima ya kupesa bawu dikabu* yayi, mu ke lutila na beno ntangu mu ke kwenda na Espania. 29 Mu zaba ti ntangu mu ke kwiza na beno, mu ke natina beno balusakumunu mingi yina me katuka na Kristo.

30 Bampangi, na nzila ya Yesu Kristo mpe na nzila ya luzolo yina ke katukaka na mpeve ya santu, mu ke na lombaka na beno na kutatamana na munu na kusambila Nzambi samu na munu. 31 Beno sambila samu mu vuuka na bantu ya Zude yina ke kwikilaka ve, mpe samu dikabu yayi yina mu ke na natinaka dikanda ya Nzambi na Yeruzalemi, ba yamba yawu na faso ya mbote. 32 Kana ya ke luzolo ya Nzambi, mu vanda ya kufuluka na kilengi ntangu mu ke kwiza tala beno, mpe mu kuzwa bukindi kintwadi na beno. 33 Bika ti Nzambi yina ke pesaka kizunu vanda na beno nyonso. Ameni.

16 Mu ke na lombaka na beno na kuyamba Febe, mpangi ya beto ya kento, yina ke kisadi na kimvuka ya Senkrea. 2 Mulemvo, beno yamba yandi na kati ya Mfumu, na mutindu yina me lunga samu na basantu, mpe beno pesa yandi lubakusu nyonso yina yandi lenda vanda na yawu nsatu, samu yandi me nwanina bampangi mingi, na munu mpe na kati.

3 Beno pesa bambote ya munu na Priska mpe na Akila, bampangi ya munu ya kisalu na Kristo Yesu. 4 Ba tulaka luzingu ya bawu na mpasi samu na munu. Munu, mpe bimvuka nyonso ya ba yina ke ve bazwife ke na vutulaka bawu matondo. 5 Beno pesa mpe bambote na kimvuka yina ke vukanaka na yinzo ya bawu. Beno pesa mpe bambote na mpangi ya munu yina mu ke zolaka mingi, Epayinete, yina ke na kati ya bantu ya ntete yina kumaka bilandi ya Kristo na Aziya. 6 Beno pesa mpe mbote na Maria yina salaka mingi samu na beno. 7 Beno pesa mpe mbote na Andonikuse mpe na Yunyase, bantu ya dikanda ya munu, mpe bampangi ya munu ya boloko. Bantumwa zaba bawu mbote-mbote, mpe ba ke bilandi ya Kristo bantangu mingi kuluta munu.

8 Beno pesa mpe bambote ya munu na Ampliyatuse yina ke ndiku ya munu na Mfumu. 9 Beno pesa mbote na Urbane, mpangi ya beto ya kisalu na Kristo mpe na ndiku ya munu Stakise. 10 Beno pesa mbote na Apelese, kisadi yina ndimamaka na Kristo. Beno pesa mbote na bantu ya yinzo ya Aristobule. 11 Beno pesa mbote na Erodyone, yina ke muntu ya dikanda ya munu. Beno pesa mbote na bantu ya yinzo ya Narsise, ba yina kele bilandi ya Mfumu. 12 Beno pesa mbote na Trifene mpe na Trifoze, bakento yina ke salaka kisalu ya ngolo samu na Mfumu. Beno pesa mbote na Persise mpangi ya beto ya luzolo, samu yandi me sala kisalu ya ngolo samu na Mfumu. 13 Beno pesa mbote na Rufuse, muntu yina ba soolaka na Mfumu. Beno pesa mpe mbote na mama ya yandi, yina me kumaka mpe mutindu mama ya munu. 14 Beno pesa mbote na Asinkrite, na Filegoni, na Ermese, na Patobase, mpe na Ermase, mpe na bampangi ya nkaka yina ke na bawu. 15 Beno pesa mbote na Filologe mpe na Yulia, na Nere mpe na mpangi ya yandi ya kento, na Olimpase mpe na dikanda nyonso ya Nzambi yina ke na bawu. 16 Beno pesana bambote na tiya nyonso.* Bimvuka nyonso ya Kristo me pesa beno bambote.

17 Ntangu yayi bampangi, mu ke na lombaka na beno na kusala keba na bantu yina ke basisaka bamambu yina ke kabulaka, mpe yina ke bwisaka kiminu ya bampangi, bamambu yina ke kwelanaka ve na bamambu yina beno longokaka. Beno vanda ntama na bawu, 18 samu bantu ya mutindu yayi ke ve bisadi ya Mfumu ya beto Kristo, kasi ba ke bisadi ya bansatu* ya bawu mosi. Na nzonzolo ya bawu ya kitoko, kasi yina ke ya luvunu, ba ke lebaka mpe ba ke vunaka bantu yina ke ve ya kusikama na kiminu. 19 Kasi bantu nyonso zaba ti beno ke bantu yina ke tumamaka, mpe mu ke na kilengi mingi samu na yawu. Mu zola ti beno vanda na ndwenga mpe beno sala yina ke mbote, kasi beno vanda bantu yina zaba ve mambu, mpe beno kima kusala mambu yina ke yimbi. 20 Na mwa ntangu fioti, Nzambi yina ke pesaka kizunu, ke dyata Satana na yisi ya makulu ya beno. Bika ti ntima ya kulutila mbote ya Mfumu ya beto Yesu vanda na beno.

21 Mpangi ya munu ya kisalu Timote, me pesa beno bambote. Mpe Lusyuse, Zasone, na Sosipatere, yina ke bantu ya dikanda ya munu, me pesa beno mpe bambote.

22 Munu, Tertiyuse, muntu yina me sonika mukanda yayi, me pesa beno mpe bambote na Mfumu.

23 Gayuse, muntu yina yambaka munu, mpe yina yambaka kimvuka ya muvimba me pesa beno bambote. Eraste, muntu yina ke bumbaka mbongo ya bwala, me pesa beno bambote mpe Kartuse, mpangi ya yandi ya bakala, me pesa beno mpe bambote. 24* ——

25 Nzambi lenda pesa beno ngolo na nzila ya nsangu ya mbote yina mu ke na zonzaka, mpe na kisalu ya kusamuna mambu ya Yesu Kristo. Nsangu yayi, ba basisaka yawu na nzila ya kinsweki ya santu yina vandaka ya kubumbana na kati ya bantangu mingi. 26 Kasi ntangu yayi, ba me lakisa beto yawu, mpe ba me zonzila beto yawu na nzila ya masonoko ya mbikudulu. Nzambi ya beto yina ke zingaka mvula na mvula, tumisaka ti ba zonzila yawu na kati ya makanda, samu ba tumama na nzila ya kiminu. 27 Bika ti na nzila ya Yesu Kristo nkembo vanda ntangu nyonso na Nzambi kaka mosi yina ke na ndwenga. Ameni.