Egaununo 12
Rwanesa nompepo donondona
1. Ngapi omu ga rugene Jesus apa ga ligwanekerere nonompepo donondona?
HARUKA tupu konyima zekuhwo lyendi, Jesus Kristusa kwa zire momburundu zaJudeya a ka kanderere noku ka teda. Satana Mudiaboli yiko ga ka kambadarere kumuninka a teze po veta zaKarunga. Nampili ngoso, Jesus ga nyokere ezedo lyoMudiaboli ntani kapi ga mu kwete mosiraha sendi. Jesus ga patanesere nompepo donondona peke siruwo sosirugana sendi pevhu. Nye, age nkenye siruwo nga di tengeke nokudirwanesa.—Rukasa 4:1-13; 8:26-34; 9:37-43.
2. Mapuro musinke natu ka simwitira?
2 Matanto goBibeli aga ga simwitira ko komagwanekero gena, ga hamena kutudivisa asi nompepo donondona sili kodili. Ado kukambadara kupukisa vantu. Ose kuvhura tu rwanese nompepo edi donondona. Nye kupi da tunda nompepo donondona? Morwasinke adi kambadarere kukumbagera vantu? Ntani nongendeseso musinke adi ruganesa mokusikisa mo sitambo sado? Nsene o gwana malimbururo komapuro gangoso, ngayi ku vatera mokurwanesa nompepo donondona.
NOMPEPO DONONDONA—ETAMEKO LYADO NOSITAMBO SADO
3. Ngapi omu ga ya kere Satana Mudiaboli?
3 Jehova Karunga kwa sitire yisitwa yopampepo yoyinzi, nare komeho a site muntu. (Joba 38:4, 7) Ngwendi moomu va yi zeresa mEgaununo 6, gumwe gomovaengeli ava kwa kere nenyeneno asi vantu va mu karere mevango lyokukarera Jehova. Mekondjero lyendi kositambo esi, muengeli ogu gomudona kwa rwanesere nokuswaura Musiti, nampili egano eli ga geve komukadi gopomuhowo asi Karunga munayimpempa. Murwanesi ogu sisitwa sopampepo ya mu waperere kugwana edina Satana (murwanesi) Mudiaboli (muswauli).—Genesis 3:1-5; Joba 1:6.
4. Ngapi omu va ya zonene vaengeli vamwe mosiruwo saNowa?
4 Konyima vaengeli vamwe tava hamene koruha rwaSatana Mudiaboli. Mosiruwo somugara gomuhungami Nowa, vamwe womomwawo kwa sigire yirugana yawo meguru ano yiyo va gusire marutu gopasintu mokusikisa mo yinyenena yawo pokurara kumwe novakadi wokontunda zevhu. Pwa hana esinganyeko Satana kwa zedere vaengeli vena va kwame nzira zina zokupira kulimburukwa. Eyi ya twaredesere va ka rete mamuturungu ava ngava tumbura asi Vanefilimi awo kwa kere wononkondo nonyanya. Apa ga retere Jehova Ruhanzo rorunene, aro kwa zonagwire po vantu wovadona noruvharo oru rwa kere asi kapisi ropaunsitwe rovaengeli wokupira kulimburukwa. Vaengeli wovarwanesi va parukire mo mezonaguro mokusiga marutu gawo gopasintu nokutengura kosirongo sonompepo. Nye Karunga kwa di tulika nompepo donondona odo pokudipaka momundema gopampepo. (Genesis 6:1-7, 17; Juda 6) Satana, “mukurona gonompepo donondona,” novaengeli wovadona nampili ngoso kwa twikilire nerwaneso lyawo. (Rukasa 11:15) Sitambo sawo musinke?
5. Satana nonompepo dendi donondona yisinke sitambo sawo, ntani yisinke ava ruganesa mokukwata vantu?
5 Sitambo sosidona saSatana nonompepo donondona sokuninka vantu va piramene mugongo Jehova Karunga. Ano yisitwa eyi yoyidona kwa pukisa nokutjilisa nokuhomokera vantu mosiruwo nasinye sehistoli lyovantu. (Ehororo 12:9) Yihonena yanaina kuna kupameka asi ehadaguro lyonompepo donondona ngesi kuna kara lyedona unene kupitakana pwanare. Nompepo donondona rorunzi kuruganesa yihwi nayinye youmpure mokukwata vantu. Ngapi omu adi ruganesa nompepo donondona ezedo eli, nangapi no vhura kuligamena nyamoge?
NGAPI NOMPEPO DONONDONA DINA KUKAMBADARA KUKUPUKISA
6. Yisinke umpure, ntani marupe musinke gamwe gawo?
6 Yisinke umpure? Awo kwa likwatakana kumwe nonompepo donondona ndi vademone, si kare mokuvyukilira ndi kupitira mononganga. Nompepo donondona kuruganesa umpure moomu ava ruganesa vakongo ndio: Ayo kukoka yihakanwa. Moomu tupu a ruganesa mukongo nondio dokulisiga-siga mokukoka yikorama mosiraha sendi, nonompepo donondona nado yimo adi korangeda momarupe gokulisiga-siga goumpure ga rete vantu konhi zepangero lyado. (Hetakanesa Episarome 119:110.) Yimwe yomarupe eyi kuna kara mazanekedo nourodi nosiyowo nokuroga nokuza kononganga nokupura vadimu.
7. Ngapi omu wa lihanena umpure, ntani morwasinke wa karera napenye nampili moyirongo eyi ava tumbura asi yoVakriste?
7 Ndio kuna kurugana morwa asi umpure kuna kukoka vantu mouzuni naunye. Vantu ava va tunga monomukunda domowiza kuza kononganga, ano varugani womberewo mositata kuza kovayowoli. Umpure pouli napenye nampili moyirongo eyi ava tumbura asi yoVakriste. Ekonakono kuna kulikida asi moUnited States mwelike nombapira dokusika konyara 30 mepakerero kumwe kuvhura kusika po 10 000 000 kwa di geve koyihwi yokulisiga-siga youmpure. Vabrasilia kuruganesa nodola daNamibia dokupitakana mayovi gomamiliyona 1,8 mwankenye mvhura koyininke youmpure. Nye nopersenta dokusika 80 dava ava zi rorunzi komavango aga ava kanderere umpure mosirongo oso Vakatolika vaava va kuhwa ava ava zi hena kEmisa. Morwa vampitisili vamwe wonongereka kuruganesa umpure, vakereliKarunga wovanzi yiyo ava gazara asi kurugana umpure Karunga kuyitambura. Nye yimo sili?
MORWASINKE BIBELI NGAZI PANGWIRA ELIYOMBERESO LYOUMPURE
8. Matjangwa ngapi omu aga tara umpure?
8 Nsene va ku ronga asi marupe gamwe goumpure nkedi zokugwanekera kumwe nonompepo donongwa, no ka yi tetuka pokulironga asi yisinke za tanta Bibeli kuhamena umpure. Muhoko gwaJehova va gu rondora: “Walye omu zi kovantu ava ava hara-hara egwanekero kumwe nonompepo dovafe. Yangoso, nsene ngomu yi rugana, tomu nyata pampo.” (Levitikus 19:31, nonkango nyose twa di hendameka; Levitikus 20:6, 27.) Bukebibeli Ehororo kuna kugava erondoro asi ‘nompure’ eyi ya va hamena awo “ekurudiva lyokutwera mundiro nokamanya komundiro. Edi yido nomfa dauvali [danarunye].” (Ehororo 21:8; 22:15) Marupe nagenye goumpure Jehova Karunga kapi ga yi pulisira. (Deuteronomium 18:10-12) Morwasinke?
9. Morwasinke natu vhulira kuwiza pehagero asi nombudi danaina kutunda mouzuni wonompepo kapisi kwaJehova?
9 Komeho Bibeli zi ka pwe, Jehova kwa tumine nompepo donongwa, ndi vaengeli wovahungami, va ya uyunge novantu vamwe. Kutunda apa da pwire, Nonkango daKarunga kwa gavere epitisiro eli va hepere vantu mokuruganena Jehova ponkedi ezi a tambura. (2 Timoteusa 3:16, 17; Vahebeli 1:1, 2) Age kapi a ncenuna Nonkango dendi dokupongoka kupitira mokugava nombudi kwava ava uyunga nonompepo. Nombudi nadinye danaina edi adi tundu mouzuni wonompepo kutunda konompepo donondona. Eliyombereso lyoumpure kuvhura li twaredesere kehepeko lyonompepo donondona ndi di ku weke. Yipo nye ana kuturondwera Karunga meharo tu pire kuhamena kwankenye yiruganeso youmpure. (Deuteronomium 18:14; Vagarata 5:19-21) Yoyinzi ko yeeyi asi, nsene ngatu twikira kurugana umpure konyima ose tuna diva etaro lyaJehova kweyi, ngatu ka kara koruha rovarwanesi nompepo donondona noku ka kara nonkore daKarunga.—1 Samwere 15:23; 1 Histoli 10:13, 14; Episarome 5:4.
10. Yisinke ezanekedo, ntani morwasinke natu li nyokera?
10 Rupe rumwe rwa fumana roumpure ezanekedo—ekambadaro mokugwana kuhamena yokomeho ndi yokupira kudiva kumwe nevatero lyonompepo. Marupe gamwe gomazanekedo kuna kara kuyowora netongonono lyombara zokristali nefatururo lyononzodi nokuresa nonzira domomawoko nokuhungamekesa kupitira mokuta maukarata gotaroti. Wovanzi kutara mazanekedo asi sininke sosiwa esi asi dili kuzonagura, nye Bibeli kulikida asi vanganga nonompepo donondona kugenda kumwe. Ngosihonena, Yirugana 16:16-19 kwa likida ‘mpepo zokuyowora’ ozo za ninkisire mukadona gumwe a liyomberese ‘yiyowora.’ Mpepo apa va zi tjidire mo ta zumbanesa nye nonkondo dendi dokupumba yokomeho. Yina moneka nawa-nawa asi mazanekedo ndio ezi adi ruganesa nompepo donondona mokukokera vantu mosiraha sado.
11. Ngapi omu ayi twara vantu mosiraha yokuuyunga novafe?
11 Nsene asi ove kuna kara noruhodi rwagumwe gemepata lyoge gokuhara ndi kaume goge goponyonga, kuvhura li kupukise ezedo limwe. Nganga ta ku pe pamwe epukururo lyokulikerera ndi kuvhura a uyunge nezwi lyokulifana ngwendi lyogu ga fa. Takamesa! Makambadaro mokuuyunga novafe kutwarederesa vantu mosiraha. Morwasinke? Morwa vafe kapi tava vhuru kuuyunga. Nampo, kuvhura o koneke asi Nonkango daKarunga kuna kutanta nawa-nawa asi muntu ponomfa “kusitunuka evhu; ezuva olyo yigazo yawo nayinye tayi va pu.” “Vafe kutupu eyi va diva.” (Episarome 146:4; Muudisi 9:5, 10) Yoyinzi ko yeeyi asi, pausili yene-yene nompepo donondona yido adi temwinine ezwi lyanakufa nokugava mapukururo konganga kuhamena kogu ga fa. (1 Samwere 28:3-19) Nkenye gumwe ‘ogu a pura kovadimu,’ kumukwata nompepo donondona nokuza merwaneso kumwe nompango zaJehova Karunga.—Deuteronomium 18:11, 12; Jesaya 8:19.
KUTUNDA KO KUKOKA KUZA KO KUHOMONA
12, 13. Malikido musinke gana kara po asi nompepo donondona kuna kutwikira kuzeda nokuhepeka vantu?
12 Nsene o limburukwa komapukururo goNonkango daKarunga kuhamena umpure, to nyoka ezedo lyonompepo donondona. (Hetakanesa Episarome 141:9, 10; Varoma 12:9.) Kuna kutanta nye asi nompepo donondona tadi hageke kukambadara kukukwata? Kapisi yimo! Konyima Satana apa ga hetekere Jesus yikando yitatu, “makura ta tundu po tanko pwendi.” (Rukasa 4:13) Nompepo dokurunda mutwe kapi adi koko tupu vantu, nye kuvahomona.
13 Gazadara ko kosiuyungwa setu sopomuhowo sehomono lyaSatana komukareli gwaKarunga Joba. Mudiaboli kwa retesere po ezumbaneso lyoyimuna yendi nonomfa dovapika vendi wovanzi. Satana kwa dipagere novana vaJoba vaava. Taya kwamesa ko kuyapa Joba mwene uvera wokukora unene. Nye Joba kwa kakaterere kouhungami wendi kwaKarunga yiyo ga gwene matungiko gomanene. (Joba 1:7-19; 2:7, 8; 42:12) Kutunda opo nompepo donondona kwa ninkire vantu vamwe va kare yipuru-puru ndi va kare vatwiku nokutwikira kukara noruhafo moruhepo rovantu. (Mateusa 9:32, 33; 12:22; Marukusa 5:2-5) Naina kuna kulikida madimbulitjango asi nompepo donondona kuna kuhepeka vantu vamwe ponkedi zoruhonda nokusingira vamwe kokuzaruka. Simpe vamwe kuvatumangeda va dipage nokulidipaga vene, eyi ya kara nonzo kwaKarunga. (Deuteronomium 5:17; 1 Johanesa 3:15) Nampili ngoso, vantu mayovi ava ngadi kwata nare nompepo donondona va vhulire kumanguruka ko kwado. Ngapi omu va yi rugene? Awo kwa yi rugene eyi pokugusa nontambo domulyo unene.
NGAPI OMU NO DI RWANESA NOMPEPO DONONDONA
14. Mokuliza kumwe nosihonena soVakriste womouye wopomuhowo moEfeso, ngapi omu no vhura kurwanesa nompepo donondona?
14 Nkedi musinke zimwe ezi no vhura kurwanesesa nompepo donondona nokuligamena ove nyamoge nepata lyoge koyiraha yado? Vakriste wopomuhowo womoEfeso ava ngava liyomberesa umpure komeho zokukara vapuli, kwa rugene nontambo dokupama. Ose kuresa asi “wovanzi hena ava ngava ruganesa youmpure, tava pongaike nobuke dawo, makura tava di hwike komeho zovantu navenye.” (Yirugana 19:19) Nampili kapi wa liyomberesere umpure, wa hepa kukakutuka ko kwankenye sininke esi ava ruganesa koumpure ndi nkenye esi sa likwatakana nawo. Eyi kwa kwaterera mo nobuke noyifo nonovidiyo nomafano nonomusika noyininke eyi ngava ruganesa kositambo soumpure. Kwa kwaterera mo yikarunga noyininke younganga yokureta erago nokudwara yininke yimwe asi yokugamena, nokutambura mauhwi aga aga tundilire kovantu ava ava liyomberesa umpure. (Deuteronomium 7:25, 26; 1 Vakolinte 10:21) Mokuyizeresa: Valikwali ava va kara moThairanda kwa kere tadi va hepeke nompepo donondona siruwo sosire. Konyima yipo va ya kakutukire ko koyininke eyi ya likwatakana noumpure. Yitundwamo yisinke ya kere? Mahomono gonompepo donondona ga hagere ano konyima kwa ya pakere po ezokomeho lyosili lyopampepo.
15. Mokurwanesa nompepo donondona ntambo musinke hena za hepa po?
15 Simpe ntambo zimwe mokurwanesa nompepo donondona, mokusikisa mo mapukururo gomupositoli Paurusa mokuhumata yirwiso nayinye yopampepo eyi ya tunda kwaKarunga. (Vaefeso 6:11-17) Vakriste va hepa kupameka yilipopereso yawo yipo va rwanese nompepo donondona. Yisinke ya kwaterera mo montambo ezi? “Unene po damuneni silikandwiso sepuro sokudimisisa yikutji yomundiro, eyi a ponyesa Mudona,” yimo ga tente Paurusa. Yimo, mokukora kepuro lyoge unene, yimo mokunenepa nonkondo doge dokurwanesa nompepo donondona.—Mateusa 17:14-20.
16. Ngapi omu no vhura kunkondopeka epuro lyoge?
16 Ngapi omu no vhura kunkondopeka epuro lyoge? Mokutwikira kulironga Bibeli ano mapukururo gamo o ga sikise mo meparu lyoge. Kunkondopa kwepuro lyoge kwa hamena unene kepamo lyomunkanko gwalyo—ediwo lyaKarunga. Kapi ono kuyipulisa ko asi ediwo lyene-lyene eli wa gwana ano yiyo wa li tambura nomutjima nagunye apa wa lirongere Bibeli lya tunga epuro lyoge? (Varoma 10:10, 17) Pwa hana esinganyeko, nsene asi to twikire elirongo eli nokutura po nkareso zokukara momapongo goNombangi daJehova, epuro lyoge ngava li pameka nononkondo. (Varoma 1:11, 12; Vakorosi 2:6, 7) Ngali ka kara egameno lyononkondo kehomono lyonompepo donondona.—1 Johanesa 5:5.
17. Nontambo musinke dimwe nampo da hepwa po mokurwanesa nompepo donondona?
17 Nontambo musinke dimwe na vhura kurugana muntu ogu ana tokora kurwanesa nompepo donondona? Vakriste womoEfeso va hepere egameno, morwa awo kwa tungire mositata sa zulire nonompepo donondona. Paurusa kwa va tanterere asi: “Omu kanderere omu azi mu pitisire Mpepo.” (Vaefeso 6:18) Mokumona asi ose kuna kuparuka mouzuni ou una zura nompepo donondona, ya kara hepero mokukanderera unene kegameno lyaKarunga nsene tuna hara asi tu rwanese nompepo donondona. (Mateusa 6:13) Eyi ayi kwafa moyininke yangoso evatero lyopampepo nomakanderero govakuronambunga ava va tura po mombungakriste.—Jakopo 5:13-15.
KOVEKEDA MERWANESO LYOGE LYOKURWANESA NOMPEPO DONONDONA
18, 19. Yisinke yokuvhura kurugana nsene asi nompepo donondona tadi hepeke hena muntu gumwe?
18 Nampili konyima zokutura po nontambo edi dononene, vamwe kwa va hepekere nompepo donondona. Ngosihonena, mugara gumwe moCôte d’Ivoire kwa lirongere Bibeli kumwe noNombangi daJehova yiyo ga zonagwire po yininke yendi yokureta erago nayinye. Konyima ga tulire po ezokomeho lyewa, yiyo ga gavere eparu lyendi kwaJehova, yiyo va mu kuhwire. Nye sivike simwe konyima zekuhwo lyendi, nompepo donondona da tamekere hena kumuhepeka, ano mazwi kwa mu tanterere asi a sige epuro lyendi lyepe. Nsene asi eyi tayi ku horokere nove, tayi tanta nye asi ono zumbanesa egameno lyaJehova? Kapisi hepero.
19 Nampili moomu mugara gokusikilira mo Jesus Kristusa ga kere negameno lyaKaruga, ga zuvhire ezwi lyosisitwa sonompepo donondona Satana Mudiaboli. Jesus kwa yi likidire asi yisinke no hepa kurugana mosihorokwa sangesi. Age kwa tanterere Mudiaboli asi: “Zende kwina, Satana.” (Mateusa 4:3-10) Mokulifana wa hepa kunyoka kupurakena komazwi aga gana kutunda mouzuni wonompepo. Rwanesa nompepo donondona pokupura ekwafo kwaJehova. Yimo, kanderera kuziguruka mokuruganesa edina lyaKarunga. Yisewe 18:10 kuna kutanta asi: “Edina [lyaJehova, NW] kwa fana ruhungu rwa kora, omu a dukire muhungami a yoworoke.” Mugara goMukriste moCôte d’Ivoire ga yi rugene eyi, ano nompepo donondona da hagekere kumuhepeka.—Episarome 124:8; 145:18.
20. Mokuyikwatakanesa kumwe, yisinke no vhura kurugana mokurwanesa nompepo donondona?
20 Jehova kwa pulisira nompepo donondona di kare po, nye age kuna kulikida nonkondo dendi, unene mevango lyovantu vendi, ano edina lyendi kuna kulizuvhisa pevhu napenye. (Exodus 9:16) Nsene o kara popepi naKarunga, kapi to kara nohepero zokutjira nompepo donondona. (Numeri 23:21, 23; Jakopo 4:7, 8; 2 Peturusa 2:9) Nonkondo dado va di supipika. Ado kwa di futisire mosiruwo saNowa, ntaantani tupu kava di zugumine mo meguru, ano ngesi tadi ndindire mpanguro zokuhulilira. (Juda 6; Ehororo 12:9; 20:1-3, 7-10, 14) Mousili, ado kuna kutjira ezonaguro lyado olyo lina kuwiza. (Jakopo 2:19) Nsene asi nompepo donondona tadi kambadara kukukoka nezedo ndi kukuhomona, kuvhura o di rwanese. (2 Vakolinte 2:11) Nyoka marupe nagenye goumpure, sikisa mo mapukururo goNonkango daKarunga nokupapara epulisiro lyaJehova. Yi rugana eyi pwa hana erangapeko, morwa eparu lyoge kwa kwaterera mo erwaneso lyoge konompepo donondona!
KONA-KONA EDIWO LYOGE
Ngapi omu adi kambadara nompepo donondona kupukisa vantu?
Morwasinke Bibeli azi pangwire umpure?
Ngapi muntu omu na vhura kumanguruka ko konompepo donondona?
Morwasinke wa hepera kutwikira mokurwanesa nompepo donondona?
[Picture on page 110]
Ngapi omu o tara marupe gomanzi goumpure?