Egaununo 14
Nonkondopangero dalye wa hepa kudimburura?
1, 2. Marupe nagenye gononkondopangero nondona? Yi zeresa.
“NONKONDOPANGERO” nkango zeswauro kovantu wovanzi. Esi kusizuvha, morwa nonkondopangero rorunzi kudiruganesa epuko—koyirugana nemepata nokomapangero. Bibeli za yi divisa asi: “Vanankondo ava ava hepekere mo vakwaawo.” (Muudisi 8:9) Yimo, wovanzi kupangera wopeke kupitira monkareso zonyanya nokuligazara tupu vene.
2 Nye kapisi nonkondopangero nadinye nondona. Ngosihonena, kuvhura kutanta asi marutu getu kutupangera. “Kutupangera” tu hesere tu lye tu nwe nokurara. Esi udigu ndi? Hawe. Eyi tayi tu twaredesa kouwa wetu yipo tu purakene kehundiro eli. Nampili ulimburukwi koyihepwa yetu yoparutu kuvhura tu yi ninke twa hana kuyigazara, pwa kara marupe gamwe gononkondopangero aga aga pura kuhara kwetu koulimburukwi. Tara koyihonena yimwe.
MUPANGELI GOMUNENE
3. Morwasinke Jehova ava mu tumbwire mouhunga asi “Hompa Mupangeli gwanayinye”?
3 Kupitakana yikando 300 moBibeli (NW) Jehova kwa mu tumbura asi “Hompa Mupangeli gwanayinye.” Mupangeli gwanayinye muntu ogu ga kara nononkondopangero dononene. Yisinke ayi pe Jehova uhunga wokutwaredesera konkareso ezi? Ehororo 4:11 tali limburura: “Ove Hompa Karunga gwetu, uyerere nefumano nononkondo yoge, yeeyi nyove wa sita nayinye, ano mpango zoge yizo za pakesa po nayinye, yi pwe kusita.”
4. Ngapi Jehova omu a ruganesa nonkondopangero dendi?
4 NgoMusiti gwetu, Jehova ga kara nouhunga mokuruganesa nonkondopangero dendi moomu ana hara. Eyi kuvhura yi moneke ngwendi yokutjilisa, unene po nsene tatu gazadara asi Karunga “nonkondo dendi nonene unene.” Age kumutumbura asi “Karunga, Munankondo nadinye”—ntumbwiso ezi moRuhebeli kwa kwata egano lyononkondo dononene unene. (Jesaya 40:26; Genesis 17:1) Nye Jehova kulikida nonkondo dendi ponkedi zeharo, morwa sikara sendi sa fumana yiso eharo.—1 Johanesa 4:16.
5. Morwasinke ya pira kukara udigu mokulimburukwa ose kononkondopangero daJehova?
5 Jehova nampili moomu ga rondwere asi ta ka futisa wokupira kulitezurura wokurugana yoyidona, Mosesa ga mu divire unene asi “age Mulimburukwi. Age kusikisa mo malikwatakano gendi, ta horora eharo lyendi lyenene komaruvharo gomayovi gava va mu hara oku tava sikisa mo yipango yendi.” (Deuteronomium 7:9) Gazadara nawa! Mupangeli goMunene goyininke nayinye kapi a tu sininike asi tu mu ruganene. Ose kutukokera kwendi morwa eharo lyendi. (Varoma 2:4; 5:8) Mokulimburukwa kepangero lyaJehova esi kuna kara ehafo, morwa noveta dendi nkenye apa kuturetera uwa.—Episarome 19:7, 8.
6. Ngapi omu da sikamene nompata kuhamena nonkondopangero mosikunino saEdeni, ntani yisinke ya kwamene ko?
6 Vakurona vetu wopomuhowo kwa nyokere epangero lyokupangera nayinye lyaKarunga. Awo kwa here va litokwere vene asi yisinke yoyiwa neyi yoyidona. (Genesis 3:4-6) Eyi ya kweme ko kwa va tjidire mo membo lyawo lyoParadisa. Konyima zayo Jehova yipo ga pulisilire vantu va ture po mapangero aga naga va vatera mokuparuka monkarapamwe zongendeso nampili zokupira kusikilira mo. Yisinke yimwe yomapangero aga, ntani pontambo musinke ana kundindira Karunga asi ose twa hepa kulimburukwa kwazo?
‘MAPANGERO’
7. “Kepangero” musinke ga tjangere Paurusa, ntani ngapi mukaro gwalyo omu lya likwatakana nepangero lyaKarunga?
7 Mupositoli Paurusa kwa tjangere asi: “Nkenye muntu a limburukwe kepangero eli ali mu pangere. Yeeyi epangero nalinye kwa [tunda] kwaKarunga.” “Kepangero” musinke ga tjangere Paurusa? Nonkango dendi monovelise odo dina kukwama ko kuna kulikida asi alyo epangero lyovantu. (Varoma 13:1-7; Titusa 3:1) Jehova kapi ga retesa po mapangero govantu, nye age kwa ga pulisira ga kare po. Yipo nye Paurusa ga vhulire kutjanga asi: “Vapangeli ava va kara po, Karunga ga va tura po.” Yisinke yina kulikida kuhamena mapangero aga gepevhu? Ago kwa kara konhi zepangero lyaKarunga. (Johanesa 19:10, 11) Morwa eyi nsene pana wiza erwaneso pokatji koveta zomuntu noveta zaKarunga, Vakriste va hepa kupitisa ezwi lyawo lyomomutjima eli va lironga moBibeli. Awo va “hepa po kulimburukwa unene Karunga, kupitakana vantu.”—Yirugana 5:29.
8. Ngapi omu o gwana ko ove uwa komapangero, nangapi no vhura kulikida ulimburukwi woge kwago?
8 Nye rorunzi mapangero kurugana ngwendi “mukwafi gwaKarunga ogu a ku popere.” (Varoma 13:4) Mononzira musinke? Gazadara koyirugana yoyinzi eyi aga gava mapangero, ngwendi kureta posa negameno lyovaporosi negameno lyokomundiro noukuhuki nerongo. “Morweyi yiyo omu futire hena mutero,” yimo ga tjangere Paurusa, “vapangeli yiwo vakareli vaKarunga apa vana kusikisa mo sirugana sawo.” (Varoma 13:6) Nsene tatu futu mutero ndi nkenye yina kugwanesa yopeke yopaveta, twa hepa “kuhungika mwanayinye.”—Vahebeli 13:18.
9, 10. (a) Ngapi mapangero omu naga hetakana eturopo lyaKarunga? (b) Morwasinke nayi ka karera epuko mokurwanesa mapangero?
9 Poyiruwo yimwe, mapangero kuruganesa epuko nonkondo dago. Tayi tu gusa ko yitumbukiro yetu mokukara tatu limburukwa kwago? Hawe. Jehova kumona yirugana yoyidona yomapangero aga. (Yisewe 15:3) Mokulididimikira kwendi kepangero lyomuntu kapi yina kutanta asi age kuna kusensa kunyata kwago; age kapi ana kundindira hena asi ose tu yi rugane. Mousili, Karunga ntaantani ta ka “hanagura yirongo oyo nayinye,” nga ka pinganesera mo kumwe nepangero lyendi lyouhungami. (Ndaniyera 2:44) Nye dogoro ngayi horoke eyi, mapangero kuna kurugana sitambo sohepero.
10 Paurusa kwa yi zeresere asi: “Ogu a lilimbi nepangero, kulilimba nompangera ezi ga tura po Karunga.” (Varoma 13:2) Mapangero ogo ‘eturopo’ lyaKarunga morwa ago kutura po maliwapaiko gamwe, pwa hana eyi ngano kapi pwa kara epangero tapa kara epiyagano. Pokugarwanesa tayi kara kapisi pamatjangwa nopanondunge. Mokuyizeresa: Gazadara tupu asi ove kwa gwana etawiro ano sironda yiyo va si honza nonongodi. Nampili moomu dina kara nongodi sininke sosipe morutu, ado kuna kara nomulyo posiruwo sosisupi. Pokudigusa mo usimbu kuvhura di rete udona. Kwa lifana, novapangeli wovantu kapi va kara ruha rositambo saKarunga sopomuhoverera. Nye, dogoro Uhompa wendi kuna kupangera pevhu napenye, mapangero govantu kuna kwaterere kumwe nkarapamwe nokurugana sirugana sokuliza kumwe neharo lyaKarunga mosiruwo sanaina. Twa hepa kulimburukwa komapangero, posiruwo esi tuna kupitisa komeho veta zaKarunga nononkondopangero dendi.
NONKONDOPANGERO MEPATA
11. Ngapi omu no li zeresa egano lyounturagumbo?
11 Epata yilyo umwe wedi wonkarapamwe zovantu. Omwina kuvhura mugara nomukadi va gwane mo mfeto zomalikwatakano kumwe, ano vanona kuvhura kuvagamena nokuvaronga eparu ngomukurona. (Yisewe 5:15-21; Vaefeso 6:1-4) Ngendeseso zeruganeso ngezi za hepere ewapaiko monkedi asi zi ture yilyo yemepata meparu lyombili noumwe. Nkedi zaJehova mokuyirugana eyi kupitira megano lyounturagumbo, eli va supipika mononkango edi mo-1 Vakolinte 11:3: “Kristusa yige [mutwe] gwankenye mugara, mugara [mutwe] gomukadi, ano Karunga yige [mutwe] gwaKristusa.”—Hetakanesa NW.
12, 13. Yilye mutwe gepata, ntani yisinke yokuvhura kulirongera ko konkedi ezi nga ruganesa Jesus unturagumbo?
12 Mugara yige mutwe gepata. Nye kwa kara po mutwe peguru lyendi—Jesus Kristusa. Paurusa kwa tjangere asi: “Vagara, omu hare vakadi veni, moomu ga hara Kristusa ngereka, yiyo ga lizumbilira mwarwazo monomfa.” (Vaefeso 5:25) Mugara kulikida ulimburukwi wendi kwa Kristusa nsene asi ta tekura mukadendi monkedi moomu nga tekura nkenye apa Jesus mbungakriste. (1 Johanesa 2:6) Nonkondopangero dononene kwa di geve kwaJesus, nye nga di ruganesa kumwe nonkenda zonene neharo nombili. (Mateusa 20:25-28) Ngomuntu, Jesus kapi ga ruganesere mukaro gononkondopangero dendi mepuko. Age kwa kere ‘mugomoki yiyo ga linunupikire momutjima,’ yiyo nga tumbura vasikuli vendi asi “vakwetu” mevango lyokuvatumbura “vakareli.” “Ni ya mu pwizumukise,” yimo ga va tumbwidilire, eyi yiyo ga rugene.—Mateusa 11:28, 29; Johanesa 15:15.
13 Sihonena saJesus kuna kuronga vagara asi unturagumbo wopaKriste kapisi mukaro gokupangera nonyanya. Ago mukaro gwefumadeko neharo lyokulizambera nyamoge. Eyi kugusa ko ehepeko lyomulikwali panyama ndi mokana. (Vaefeso 4:29, 31, 32; 5:28, 29; Vakorosi 3:19) Nsene asi mugara goMukriste ta hepeke mukadendi, yirugana yendi yoyiwa tayi kara ya hana mulyo ano makanderero gendi taga lilimbi.—1 Vakolinte 13:1-3; 1 Peturusa 3:7.
14, 15. Ngapi ediwo lyaKarunga omu ali vatere mukadi a limburukwe kwamugara gwendi?
14 Nsene mugara a kwama sihonena saKristusa, tasi kara ureru kwamukadendi mokusikisa mo nonkango domoVaefeso 5:22, 23: “Vakadi, omu zuvhe vagara veni moomu omu zuvhu Hompa. Yeeyi mugara yige [mutwe, NW] gomukadi, moomu ga kara Kristusa mutwe . . . gongereka.” Moomu tupu ga hepa kulimburukwa mugara kwaKristusa, mukadi nage ga hepa kulimburukwa kwamugara gwendi. Bibeli kuna kuyizeresa nawa-nawa hena asi vakadi wokupama kugwana efumadeko nehamberero kounandunge wawo noyirugana yawo.—Yisewe 31:10-31.
15 Ulimburukwi womukadi goMukriste kwamugara gwendi kwa u yereka. Eyi kuna kutanta asi mokulimburukwa kwaKarunga pevango lyokulimburukwa muntu nsene a limburukwa mosininke simwe sokutwara a ka zone veta zaKarunga. Nampili ngesi, kusikama kokupama komukadi kwa hepa kukara nositambo kumwe ‘nompepo za tenda zombili.’ Ya hepa kumoneka nawa-nawa asi ediwo lyaKarunga lya mu ninka a kare mukadi gomuwa. (1 Peturusa 3:1-4) Kwalifana kumwe nomugara goMukriste ogu ga kara nomukadi ga hana kupura. Eparuko lyendi kumwe nomagano goBibeli lya hepa kumuninka a kare mugara gomuwa.
16. Ngapi nava vhura vanona kukwama sihonena esi ga tulire po Jesus apa ga kere age munona?
16 Vaefeso 6:1 kwa tura sirugana sovanona, yiyo ya tanta asi: “Anone vanona, omu limburukwe kovakurona veni mwaHompa, yeeyi eyi yiyo ya hungama po.” Vanona woVakriste kukwama sihonena saJesus, ogu ga kere noulimburukwi kovakurona vendi mokukura kwendi. Ngomumati gomulimburukwi age kwa kulire “moukonentu nomorutu nomokuwapera Karunga novantu.”—Rukasa 2:51, 52.
17. Nkedi ezi ava ruganesa vakurona nonkondopangero, yisinke nazi vhura kuretera vana vawo?
17 Nzira ezi ava gendesa vakurona yitumbukiro yawo, kuvhura kunkondopeka vana vawo va fumadeke nonkondopangero dawo ndi va di rwanese. (Yisewe 22:6) Vakurona kuvhura kulipura vene asi: ‘Ame kuruganesa nonkondopangero dange neharo ndi nonyanya? Ndi ame kusigilira?’ Mukurona gopausiKarunga kwa kumundindira a kare neharo nomuzakuli gomuwa, nye epameko lyokukara ono huguvara komagano gaKarunga. Paurusa kwa tjenge eyi asi: “Anone oguhya ko, walye omu pakere vana veni nyanya [kutanta asi ‘kuvahandukisa’], hawe, omu va tekure oku tomu va pukurura nokuliza neyi ga hara Hompa.”—Vaefeso 6:4; Vakorosi 3:21.
18. Ngapi vakurona va hepa kugava episiro?
18 Vakurona va hepa kukona-kona nongendeseso derongo lyawo, unene nsene vana hara asi vana vawo va hepa kuvalimburukwa nokuvaretera ehafo. (Yisewe 23:24, 25) MoBibeli, episuro yilyo lyomuhoverera rupe rwerongo. (Yisewe 4:1; 8:33) Ayo kulikwatakana kumwe neharo nougomoki, kapisi kumwe nehandu nonyanya. Vakurona woVakriste va hepa kurugana kumwe nonondunge nokulipangera vene nsene tava pisura vana vawo.—Yisewe 1:7.
NONKONDOPANGERO MOMBUNGAKRISTE
19. Ngapi Karunga omu ga gavere ngendeseso zongwa mombungakriste?
19 Morwa Jehova Karunga gongendeseso, eyi ya wapa nawa-nawa asi age kugava nonkondopangero nongendeseso zongwa zoupitisili kovantu vendi. Ano yiyo ga tura po Jesus a kare Mutwe gombungakriste. (1 Vakolinte 14:33, 40; Vaefeso 1:17-23) Konhi zepitisiro lyaKristusa eli ali dili kumoneka, Karunga kwa tura po ngendeseso omo mwa kara vakuronambunga mwankenye mbungakriste, ngovasita va kunge siunda neharo noupampi. (1 Peturusa 5:2, 3) Vakwafimbunga kuvavatera pononkedi dokulisiga-siga nokurugana sirugana somulyo mombungakriste.—Vafilipi 1:1.
20. Morwasinke twa hepera kulimburukwa kovakurona wovaKriste ava va tura po, ntani morwasinke ya karera uwa?
20 Kuhamena vakurona wovaKriste, Paurusa kwa tjangere asi: “Omu limburukwe oku tomu zuvhu vapitisili veni, yeeyi awo kutakamesa nomwenyo deni, ngwendi vava ava di zeresere Karunga. Nsene mu va limburukwa, tava yi rugana nehafo, kapisi nomutjimakoka, yeeyi kapi yi mu kwafe.” (Vahebeli 13:17) Panandunge, Karunga kwa gava situmbukiro kovatareli wovaKriste mokufira sinka koyihepwa yopampepo kowo womombungakriste. Vakuronambunga ava kapi tava paka po mbunga zovapongoki. Awo varugani novapika vaKarunga, ava ava fire sinka yihepwa yopampepo yovakareli vakwaawo, ngwendi moomu tupu ga yi rugene Hompa gwetu, Jesus Kristusa. (Johanesa 10:14, 15) Mokudiva asi vagara va pama wopamatjangwa kufira sinka mezo lyetu komeho nekuro lyetu lyopampepo ya tu korangeda tu ruganene kumwe nawo nokuvalimburukwa.—1 Vakolinte 16:16.
21. Ngapi vakuronambunga ava va tura po ava kambadara kuvatera Vakriste vakwaawo pampepo?
21 Poyiruwo yimwe, nonzwi kuvhura di zumbane ndi di ze moudigu woyininke yoyidona youzuni. Konhi zepitisiro lyoMusita goMukurona, vakuronambunga awo vasitagona awo kukotoka koyihepwa yowo va kara mefirosinka lyawo nokuvapa epakerombili. (1 Peturusa 5:4) Awo ku ka dingura yilyo yomombungakriste noku ka va pa nonkango dokuvakorangeda. Mokudiva asi Mudiaboli kuna kupapara a piyaganeke mbili zovantu vaKarunga, vakuronambunga kuna kuyomberesa unongo ou au tundu meguru nsene tava gusa po maudigu. (Jakopo 3:17, 18) Awo kurugana unene mokutakamesa umwe nelizomutjima gumwe mepuro, yininke eyi ga kandererere Jesus mwene.—Johanesa 17:20-22; 1 Vakolinte 1:10.
22. Evatero musinke ava gava vakuronambunga nsene pana kara yirugana yoyidona?
22 Ngapi nye nsene Mukriste ta ligwanekere noyininke yoyidona ndi ta fu unye morwa yeeyi ana zono? Magano goBibeli gehengagwido nomakanderero gepuro govakuronambunga mwarwendi kuvhura kumuvatera a tengure paukanguki wopampepo. (Jakopo 5:13-15) Vagara ava za tura po mpepo zokupongoka, nawo va kara hena nononkondopangero mokugava episiro nokuvyukisa nkenye ogu ana kukwama nzira zokuzona ndi ogu ana kutura ukuhuki wopampepo nou wopanyama wombungakriste moudigu. (Yirugana 20:28; Titusa 1:9; 2:15) Mokutura mbungakriste zi kare zina zere, kuvhura yi kare hepero kwankenye gumwe a divise yirugana yoyidona. (Levitikus 5:1) Nsene Mukriste ogu ana tura nzo ta tambura episuro nevyukiso lyopamatjangwa nokulikida elitezururo lyosili, ngava mu vatera. Nye yosili, ava vana kutwikira kuzona veta zaKarunga nokupira kulitezurura kuvagusa mo mombunga.—1 Vakolinte 5:9-13.
23. Yisinke ava gava vatareli wovaKriste kouwa wombunga?
23 Bibeli kwa pumba asi konhi zaJesus Kristusa ngoHompa, vagara ava va kura pampepo kwa va tura po mokugava ehengagwido negameno nepwizumuko kovantu vaKarunga. (Jesaya 32:1, 2) Awo ngava ka gusa epitisiro asi vazuvhisi wombudi novasita novarongi mokutwara ezokomeho lyopampepo. (Vaefeso 4:11, 12, 16) Nampili moomu vatareli woVakriste kuvhura yiruwo yimwe va vyukise nokutugumukira nokurondora vapuli vakwaawo, esikisomo lyerongo lyapama lyovakuronambunga eli lya sikama poNonkango daKarunga kuvatera navenye va kare monzira zokutwara komwenyo.—Yisewe 3:11, 12; 6:23; Titusa 2:1.
TAMBURA KETARO LYAJEHOVA LYONONKONDOPANGERO
24. Konompata musinke edi ava tu hetekesa nkenye ezuva?
24 Mugara nomukadi wopomuhowo kwa hetekere konompata doulimburukwi kononkondopangero. Kapi tayi kutetukisa asi nose kutuheteka ponkedi zokulifana nkenye ezuva. Satana Mudiaboli kuna kukorangeda mpepo zokurwanesa mokatji kovantu. (Vaefeso 2:2) Nzira zemanguruko kuna kumoneka pononkedi edi dina fana ngwendi nongwa di pitakane ulimburukwi.
25. Mauwa musinke nsene tatu nyoka mpepo zerwaneso zouzuni ntani ose tu limburukwe kononkondopangero edi a runganesa ndi edi a pulisire Karunga?
25 Nye ose twa hepa kunyoka mpepo zerwaneso zouzuni. Nsene tatu yi rugana, ngano ngatu ka mona asi ulimburukwi wemetjirokarunga kureta nomfeto. Pasihonena, ose ngatu ka kandana po yinka nomaguwo eyi ya kara napenye mokatji kava ava papara udigu kumwe novapangeli. Ose ngatu ka sesupika nkoha-nkohi ezi zina kuhoroka nkenye apa momapata gomanzi. Ano ngatu ka hafera mauwa gelikwatakano geharo lyenene kumwe noVakriste vapuli vakwetetu. Kwanayinye, ulimburukwi wetu wopausikarunga ngau tu twaredesa komalikwatakano gomawa kumwe naJehova, Mupangeli goMunene.
KONA-KONA EDIWO LYOGE
Ngapi Jehova omu a ruganesa nonkondopangero dendi?
“Kepangero” musinke ga tjangere Paurusa, nangapi omu natu limburukwa kwalyo?
Situmbukiro musinke segano lyounturagumbo lya gava kwankenye silyo semepata?
Ngapi omu natu likida ulimburukwi wetu mombungakriste?
[Box on page 134]
VALIMBURUKWI, KAPISI VAYIPIKI
Kupitira moyirugana yawo yokuzuvhisa yomoyitarameho, Nombangi daJehova kulikida poUhompa waKarunga asi yiwo welike ehuguvaro lyovantu kombili negameno lyousili. Nye vazuvhisi ava womupampi woUhompa waKarunga kapi ava yipike nampili rumwe mapangero aga aga va pangere. Mousili, Nombangi yido vanamvharerwa ava ava likida efumadeko lyenene nokulimburukwa veta. “Ngano nongendeseso domaukerelikarunga nagenye kwa kere ngwendi nombangi daJehova,” yimo ga tantere mupangeli gomosirongo simwe saAfrika, “ngano kapi twa kara nomadipago nowidi noyirugana yoyidona movadinkantu novanadorongo nonoboma douhungu. Nomuvero ngano kapi ava di pata nkenye siruwo.”
Mokuyidimburura eyi, vapangeli moyirongo yoyinzi yiyo va pulisira asi yirugana yokuzuvhisa yoNombangi yi ze komeho ya hana kuyipiyaganeka. Moyirongo yimwe, masiliko ndi mahagekeso va ga gusire po paapa vapangeli va ya yi dimbwilire asi Nombangi daJehova kwa kara nenkondapeko lyewa. Ngwendi moomu ga yi tjangere mupositoli Paurusa kuhamena kulimburukwa komapangero asi: “O rugane uwa, makura alyo ngali ku pandure.”—Varoma 13:1, 3.