Karunga kwa tu likida eharo lyendi

‘Ufenkenda waKarunga yiwo au pangere pwantaantani, u va twaredese kouhungami nokomwenyo gwanarunye.’—ROM. 5:21.

1, 2. Mauhwi musinke gavali natu ka tarurura, ntani upi wounene po?

MURONGI gumwe gomoUnivesiti zomoAustralia kwa tjenge asi: “Upingwa womulyo po woVaroma . . . ou va sigilire ava va ya va fundire kuna kara noveta dawo nonkareso zawo zokuparuka kuliza noveta.” Oyo kuvhura yi kare nomulyo, nye pwa kara upingwa ndi uhwi womulyo po. Uhwi ou kuna kara ngendeseso zaKarunga mokukara tuna hungama kosipara sendi nehuguvaro lyezoworo nomwenyo gwanarunye.

² Monkedi omu ga geve Karunga uhwi ou kwa hamenene mo uhungami wendi. MoVaroma egaununo 5, mupositoli Paurusa kapi ga likidire kouhwi ou pokuzogera tupu noveta. Nye, age kwa tamekere nehuguvareso lyokuhafesa eli asi: “Ano moomu ga tu hungamekesa Karunga kepuro, yiyo nye tuna karere nombili naKarunga mwaHompa gwetu Jesus Kristusa.” Ava ava gwana uhwi waKarunga kuvatumangeda nawo mokumulikida eharo. Paurusa nage kwa kere gumwe gwawo. Age kwa tjenge asi: “Karunga kwa tulisa eharo lyendi monomutjima detu koMpepo zoKupongoka.”—Rom. 5:1, 5.

3. Mapuro musinke wa retesa po owo uhwi?

³ Morwasinke uhwi owo weharo wa karera hepero? Ngapi omu Karunga ga u geve monkedi zongwa zokuhungama? Yisinke va hepa kurugana vantu yipo va u gwane? Tu zeni tu gwane malimbururo gokuwapera nomu aga nkondopeke eharo lyaKarunga.

Eharo lyaKarunga nonzo

4, 5. (a) Monkedi musinke ga likida Jehova eharo lyendi momunene? (b) Ntundiliro musinke natu diva yipo tu kwate egano Varoma 5:12?

⁴ Mokulikida eharo lyenene, Jehova kwa tumine Munwendi gelike thi a huru mokuyavatera vantu. Paurusa kwa yi likida monkedi ezi: “Karunga kwa tu likida asi kwa tu hara unene mwangesi asi, apa twa kere tu vananzo, Kristusa yipo ga tu fililire.” (Rom. 5:8) Gazadara ko kousili umwe ou va tumbura asi: “Apa twa kere tu vananzo.” Eyi twa hepa kudiva kuna kara omu twa ya kara vananzo.

⁵ Paurusa kwa yi fatwilire, pokutanta sitwa esi asi: “Nzo, muntu gumwe tupu ga zi reta mouzuni. Ano nzo zendi kwa reta mo nomfa. Nomfa yiyo da lihanena movantu mudima, morwa vantu navenye kwa zona.” (Rom. 5:12) Ose kuvhura kukwata egano eyi morwa Karunga kwa tjenge omu lya tamekere eparu lyovantu. Jehova kwa ungire vantu vavali, Adamu naEva. Musiti kwa sikilira mo, yiyo vantu wokuhova nawo va kere wokusikilira mo. Karunga kwa va pere esiliko limwe tupu nokuvadivisa asi kudira kulimburukwa koveta ozo ngano ngayi va twaredesa konomfa. (Gen. 2:17) Nampili ngoso, awo kwa horowere po kurugana udona nokuteza po evyukiso lyaKarunga, yiyo va mu nyokere ngoMugaviveta noMupangeli gwawo.—Deut. 32:4, 5.

6. (a) Morwasinke ngaru fire ruvharo rwaAdamu komeho Karunga a ya gave Veta zaMosesa nokonyima zoyo? (b) Yisinke natu vhura kufanekesa kouvera wokupinga?

⁶ Adamu kwa kere tupu novana konyima zapa ga ya zonene, nokurundwilira nzo noyitundwamo yazo kovana vendi navenye. Yimo, awo kapi va tezere po veta zaKarunga ngomu ga yi rugene Adamu, yipo nye va dilira kuvavarwira konzo zokulifana, ntani kapi va kere simpe nonoveta. (Gen. 2:17) Nye simpe ruvharo rwaAdamu kwa pinga nzo. Yipo nye, nzo nonomfa ngayi pangere dogoro posiruwo esi ga geve Karunga veta koVaisraeli, ezi za likidire nawa-nawa asi awo kwa kere vananzo. (Resa Varoma 5:13, 14.) Yitundwamo yonzo zokupinga kuvhura kuyifanekesa komauvera gamwe aga natu vhura kupinga kovakurona vetu. Nampili ngomu vanona vamwe ava pingi uvera wemekoro kovakurona vawo, kapisi vanona navenye kuupinga. Kapi ya lifana nonzo. Natuvenye kwa pinga nzo kwaAdamu, morwa oyo natuvenye kufa. Kuvhura udigu owo ngava ka u guse po ndi?

Eyi ga geve Karunga kupitira mwaJesus Kristusa

7, 8. Ngapi omu mparukiso zovantu vavali wokusikilira mo za twaredesere koyitundwamo yokulisiga?

⁷ Neharo, Jehova kwa tulire po ewapaiko yipo vantu va va gusire po nonzo dawo edi va pinga. Paurusa kwa yi fatwilire eyi asi ayo kuvhulika tupu kupitira momuntu gumwe gokusikilira mo, Adamu gwauvali. (1 Kol. 15:45) Nye mparukiso zankenye gumwe zovantu ava vavali wokusikilira mo kwa twaredesere koyitundwamo yokulisiga unene. Ngapi omu za lisigire?—Resa Varoma 5:15, 16.

⁸ Paurusa kwa tjenge asi: “Uhwi waKarunga wonkenda kapi wa lifana nonzo.” Adamu kwa kere nounzoni, ntani mouhunga age kwa gwene epanguro lyokonomfa. Yimo, kapisi gelike tupu ga fire. Tatu resa asi: “Nzo zagumwe tupu yizo za retera nomfa vantu navenye.” Mpanguro zaAdamu kwa kundama ruvharo rwendi narunye rokudira kusikilira mo, kukwatera mo nose. Simpe kuvhura tu gwane ehengagwido pokudiva asi muntu gumwe gokusikilira mo, Jesus, yige ga gava yitundwamo yokulisiga. Yitundwamo musinke? Tatu gwana elimbururo kweyi ga tumbwire Paurusa asi ‘kuretera vantu navenye ehungamo nomwenyo.’—Rom. 5:18.

9. Mokuliza noVaroma 5:16, 18, ngapi omu ga hungamekesere Karunga vantu?

⁹ Yisinke adi tanta nonkango edi doRugereka “kuvahungamekesa” ntani “kuvavarwilira kouhungami”? Mutoroki gumwe goBibeli kwa tjenge egano eli asi: “Ado kwa tamba kerundururo lyelikwatakano lyomuntu naKarunga, kapisi kerunduruko lyomomutjima gomuntu . . . Kwa fana ngwendi munzoni ogu vana twara kompanguro ano Karunga mwene yige mupanguli makura ta tokora mokugusira po muntu ogo unzoni wendi.”

10. Yisinke ga rugene Jesus eyi ya ninkisa vantu va vhure kuvavarwira kouhungami?

¹⁰ Kosinke ‘mupanguli gouzuni’ nga hungika kuzowora muntu gomuhahungami? (Gen. 18:25) Neharo Karunga kwa tumine Munwendi gelike thi a huru apa pevhu. Nampili ngomu ga ligwakerere nomaheteko nomarundiro nomaswauro, Jesus ga sikisire mo mpango zoGuhwe. Age kwa kere ngorooro noulimburukwi dogoro konomfa. (Heb. 2:10) Mokuzamba eparu lyendi lyokusikilira mo ngomuntu, Jesus kwa geve sizoweseso esi sa vhulire kumangurura ndi kuzowora ruvharo rwaAdamu kononzo nokonomfa.—Mat. 20:28; Rom. 5:6-8.

11. Sizoweseso kwa lifene nosinke?

¹¹ Ntani hena, Paurusa kwa tumbwire oyo asi “sizoweseso” sokulifana. (1 Tim. 2:5) Yisinke ya lifene? Adamu kwa retera mayovi gomamiliyona goruvharo rwendi kudira kusikilira mo nonomfa. Jesus ngomuntu gokusikilira mo, ga vhulire kuretera mayovi gomamiliyona goruvharo rokusikilira mo.a Yipo nye, kwa yi gazarerere asi eparu lyaJesus neli lyoruvharo rwendi rokusikilira mo oru ga vhulire kutura po kwa tulisire po nzambo zokuhetakana keparu lyaAdamu noruvharo rwendi rokudira kusikilira mo. Nampili ngoso, Bibeli kapi za tanta asi ruvharo oru ga vhulire kutura po Jesus yiro rwa tulisire po ruha rosizoweseso. Varoma 5:15-19 kwa didilika asi nomfa ‘domuntu gumwe’ kwa reta emanguruko. Eparu lyaJesus lyokusikilira mo kwa lifene neli ga zumbanesere Adamu. Sitambo kwa korera tupu mwaJesus Kristusa. Ayo ya retera vantu navenye uhwi wemanguruko neparu morwa sirugana “sokuhungama somuntu gumwe,” noulimburukwi wendi dogoro konomfa. (2 Kol. 5:14, 15; 1 Pet. 3:18) Ngapi omu ya wiza po yitundwamo oyo?

Ezoworo kutunda mosizoweseso

12, 13. Morwasinke ava va hungamekesa va heperere nkenda neharo lyaKarunga?

¹² Jehova Karunga kwa tambwire nzambo zosizoweseso esi ga zambere Munwendi. (Heb. 9:24; 10:10, 12) Nye, varongwa vaJesus apa pevhu, kukwatera mo vapositoli vendi wovalimburukwi, kwa kere simpe wokudira kusikilira mo. Nampili ngomu ngava kondjo mokudira kurugana udona, awo kapi ngayi va tompoka nkenye apa. Morwasinke? Morwa awo kwa pingire nzo. (Rom. 7:18-20) Nye Karunga ga rugene ko yuma kuhamena oyo. Age kwa tambwire “sizoweseso” sokulifana ntani ga kere neharo lyokusiruganesa kovakareli vendi.

¹³ Karunga kapi ga geve sizoweseso kovapositoli novantu vapeke morwa yirugana yoyiwa eyi ngava rugana. Nye, kwa si gavererere morwa nkenda neharo lyendi lyenene. Age kwa horowere mokuzowora vapositoli novantu vapeke kompanguro, pokuvatara ngwendi asi kapi va kara nousima wonzo zokupinga. Paurusa kwa yi zeresa asi: “Monkenda zaKarunga yimo mwa parukira, morwepuro. Eyi kapisi yanyamweni, uhwi waKarunga.”—Efe. 2:8.

14, 15. Mfeto musinke va gwene ava ga hungamekesere Karunga, nye yisinke va hepa simpe kurugana?

¹⁴ Gazara tupu uhwi ou ga geve Munankondo nadinye mokudongwenena po muntu nonzo dendi dokupinga noyirugana yendi yoyidona. Kapi no vhura kuvarura asi nonzo dokuhura kupi ga zona nkenye muntu komeho a ya kare Mukriste, nye kupitira mosizoweseso Karunga kuvhura a dongonone po nonzo odo. Paurusa kwa tjenge asi: “Mouhwi waKarunga wokudongonona po nonzo dononzi, yimo mwa tunda [ehungameko, NW].” (Rom. 5:16) Vapositoli novantu vapeke kwa gwene uhwi ou weharo (pokuvahungamekesa) yipo va vhulire kutwikira kukarera Karunga gosili mepuro. Mfeto musinke zokomeho ngava ka gwana? “Ngava pangera unene momwenyo ava va gwana unzi wonkenda nouhwi wouhungami momuntu gumwe, Jesus Kristusa.” Yosili, uhwi wouhungami kurugana mononkedi dokulisiga-siga. Uhwi weparu kuna kara noyitundwamo yawo.—Rom. 5:17; resa Rukasa 22:28-30.

¹⁵ Owo ava gwana uhwi owo, pokuvahungamekesa, kuyakara vana vaKarunga wopampepo. Ngovapingi kumwe naKristusa, awo va kara nehuguvaro lyokuvavhumbwira keparu lyemeguru ngovana wopampepo ‘mokukapangera ngovahompa’ kumwe naJesus Kristusa.—Resa Varoma 8:15-17, 23.

Eharo lyaKarunga eli ga likida kovantu

16. Ngapi muntu ogu ga kara nehuguvaro lyepevhu na gwana uhwi?

¹⁶ Kapisi navenye ava ava tura epuro mwaKarunga nokumukarera ngoVakriste wovalimburukwi ngava ka “pangera” ngohompa naKristusa meguru. Wovanzi kwa kara nehuguvaro lyomoBibeli lyokulifana neli va kere nalyo vakareli vaKarunga womosiruwo sanare. Awo kwa kara nehuguvaro lyokukaparuka narunye moparadisa pevhu. Kuvhura va gwane ngesi uhwi waKarunga weharo nokuvatara asi vahungami nehuguvaro lyokukaparuka pevhu ndi? Kuliza neyi ga tjenge Paurusa moVaroma, elimbururo kuna kara asi nhi!

17, 18. (a) Kuliza nepuro lyaAbirahamu, ngapi omu Karunga ga mu tere? (b) Ngapi omu ga vhulire Jehova kuvarwira Abirahamu kouhungami?

¹⁷ Paurusa kwa zogerere sihonena somulyo saAbirahamu, mugara gepuro ogu ga parukire komeho Jehova a ya gave veta koVaisraeli ntani komeho Kristusa a ya zegurure nzira zeparu lyemeguru. (Heb. 10:19, 20) Tatu resa asi: “Karunga kwa tumbwidilire Abirahamu asi nga pinga uzuni mudima kumwe noruvharo rwendi. Matumbwidiro aga kapi ga tundilira mesikisomo lyoVeta, kwa tundilira mepuro eli ga varwilire Karunga Abirahamu uhungami.” (Rom. 4:13; Jak. 2:23, 24) Yiyo Karunga ga varwililire Abirahamu gomulimburukwi asi muhungami.—Resa Varoma 4:20-22.

¹⁸ Oyo kapi yina kutanta asi Abirahamu kapi ga tulire nonzo monomvhura dononzi edi ga karererere Jehova. Age kapi ga kere muhungami monkedi ozo. (Rom. 3:10, 23) Nye mounongo wendi wokudira kuyereka, Jehova kwa varwililire Abirahamu kouhungami morwa epuro lyendi lyokulikarera noyirugana yendi. Unene po, Abirahamu kwa likidire epuro ‘moruvharo’ rwetumbwidiro oru rwa ya tundililire mwendi. Ruvharo oro kwa tembe Mesiyasa ndi Kristusa. (Gen. 15:6; 22:15-18) Kupitira ‘mosizoweseso saJesus Kristusa,’ Karunga kuvhura kudongwenena po nonzo edi va rugene nare. Yipo nye, Abirahamu nava vamwe ava va kere nepuro mosiruwo sanare nawo ngava ka va vhumbura.—Resa Varoma 3:24, 25; Epis. 32:1, 2.

Tu kareni tuna hungama kosipara saKarunga ngesi

19. Morwasinke mutaro gwaKarunga kwaAbirahamu agu korangedere wovanzi naina?

¹⁹ Mokumona asi Karunga geharo kwa varwililire Abirahamu kouhungami, ayo kukorangeda Vakriste wousili naina. Jehova kapi ga varwililire Abirahamu kouhungami monkedi omu a varwire ava ga gwaveka nompepo va kare “vapingi kumwe naKristusa.” Sivaro sosinunu sombunga ozo ‘va horowora,’ kwa si tambura ‘ngovana vaKarunga.’ (Rom. 1:6; 8:14, 17, 33) Mokulisiga, Abirahamu kwa ya kere “mukwawo zaKarunga,” ano oyo kwa horokere komeho va ya gave nzambo zosizoweseso. (Jak. 2:23; Jes. 41:8) Ngapi nye kuhamena Vakriste wousili ava va kara nehugavaro lyokukaparuka pevhu moParadisa ezi ngava ka tengwidira po?

20. Yisinke ana kundindira ko Karunga kowo ana kutara naina ngovahungami, ngwendi Abirahamu?

²⁰ Awo kapi va gwana ‘uhwi wouhungami’ wokukaparuka meguru kupitira mosizoweseso ‘saJesus Kristusa ogu ga va zowora.’ (Rom. 3:24; 5:15, 17) Nye, awo kulikida epuro lyenene mwaKarunga nemewapaiko lyendi, ano epuro lyawo kulihorora moyirugana yawo yoyiwa. Sirugana simwe sangoso kuna kara ‘kuudisa yoUntungi waKarunga nokuronga noupampi yombinga zaHompa Jesus Kristusa.’ (Yirug. 28:31) Jehova kuvhura a va tare ngovahungami monkedi omu ga tere Abirahamu. Uhwi ou ava gwana vantu vangoso, wa lisiga “nouhwi” ou ava gwana vagwavekwa. Nye, simpe kuna kara uhwi ou va tambura norupandu rorunene.

21. Mauwa musinke ga kara po morwa eharo nouhungami waJehova?

²¹ Nsene wa kara nehuguvaro lyokukahafera mwenyo gwanarunye pevhu, wa hepa kunongonona asi mpito ozo kapi wa zi gwanena morwa sirugana somupangeli gomuntu. Nye, ayo kuhorora sitambo sosiwa soMupangeli goyininke nayinye. Jehova kwa gusa nontambo mokusikisa mo sitambo sendi. Nontambo odo kwa liza nouhungami wousili. Kupitakana poyo, ado kwa horora eharo lyenene lyaKarunga. Yiyo yooyo Paurusa ga uyungilire asi: “Karunga kwa tu likida asi kwa tu hara unene mwangesi asi, apa twa kere tu vananzo, Kristusa yipo ga tu fililire.”—Rom. 5:8.

[Nondanda dokonhi]

To diworoka ndi?

• Upingwa musinke rwa gwana ruvharo rwaAdamu, ntani noyitundwamo musinke?

• Ngapi omu sizoweseso sokulifana va si geve, ntani monkedi musinke sa lifene?

• Uhwi wokukuvarwira kouhungami, ehuguvaro musinke wa ku retera?

[Efano lyepepenuno 13]

Muntu gokusikilira mo Adamu kwa zonene. Muntu gokusikilira mo Jesus kwa zembe “sizoweseso” sokulifana

[Efano lyepepenuno 15]

Mbudi zongwa! Kuvhura va tu varwire kouhungami kupitira mwaJesus