Abidi

Avo wantu ke basongele lukwikilu ko muna kimenga kia Yesu, Nzambi okubabadikila nze atantu. Muna kuma kiaki, tuna ye mbebe ya kubazayisa vo balenda kituka akundi a Nzambi. Yoane wa ntumwa wasoneka vo: “Ndiona okwikila muna Mwana, una yo moyo a mvu ya mvu; ndiona okolamena Mwana, kemona moyo ko, kansi o makasi ma Nzambi muna yandi kaka mekala.” (Yoa. 3:36) Tuna ye kiese kia zaya vo kimenga kia Kristu kia ziula e nzila kimana twakituka akundi a Nzambi. (2 Kor. 5:18-20) Tusamunanga e nsangu zambote, longa wantu e ludi yo kubasadisa mu kala ye ngwizani ambote yo Yave. O mambu mama masundidi o mfunu muna salu kieto kia sila umbangi. w16.07 4:8-10

Yesu wasamba vo e nkumbu a Yave yazitiswa yovo yaveleleswa. Wau vo Yave wavelela yovo wansongi, mawonso kevanganga ye konso nsiku kesianga miansongi. Kansi, muna mpatu a Edene, Satana wakatikisa e wisa kena kiau Nzambi kia sikidisa nsiku mu kuma kia wantu. Wavova luvunu mu kuma kia Yave yo tianguna yovo yivisa e nkumbu a Nzambi. (Etu. 3:1-5) Kuna diak’e sambu, Yesu wazolanga kikilu e nkumbu a Yave, wavanga mawonso kalenda mu velelesa yo. (Yoa. 17:25, 26) Mu nkia mpila? Muna mavangu ye malongi mandi, Yesu wasadisa akaka mu mona vo e nsiku mia Yave miansongi, mawonso kekutulombanga i mu kuma kia wete dieto. (Nku. 40: 8-10) Yesu wasikila ye kwikizi muna Se diandi yamuna lufwa. Wasonga vo muntu alunga olenda kwandi lemvokela Yave muna mawonso. w17.02 2:2-4

O “mwan’a meme” i Yesu Kristu. Aweyi tuzayidi wo? Vava Yesu kakala ova ntoto, wayikilwa vo “Mwan’a meme a Nzambi, on’okatula e sumu dia nza!” (Yoa. 1:29) Nkia ntinu ankaka watambulwila vondwa mu kula nkangu andi? Kieleka, ekiaki i kuma kifwete kutufila mu kumvana o zitu. Yesu ofwanukinu kikilu tambula o zitu kadi “yandi i Ntinu wa atinu ye Mfumu a zimfumu.” (1 Tim. 6:14-16) Nanga ngeye mpe omonanga nze una umonanga e vangwa ya mwanda kuna zulu ana beyimbilanga vo: “O Mwan’a meme ona wavondwa ofwene tambula nkuma yo umvuama ye ngangu ye ngolo yo zitu yo nkembo ye nsambu.” (Lus. 5:12). Ekiaki i kuma kiantete tufwete vaninanga o zitu kwa Yesu. Avo tuvene zitu kwa Yesu yo Se diandi, tulenda zinga yakwele mvu.​—Nku. 2:11, 12; Yoa. 5:23. w17.03 1:3, 4

Yefeta kesa dia nkuma kikilu kakala, watoma zaya lusansu lwa Aneyisaele yo Nsiku a Mose. E mpila ina Yave kakadila yo nkangu andi, yanlonga e nkanikinu mia Nzambi mu kuma kia dina diambote ye dina diambi. (Afu. 11:12-27) Yefeta wasadilanga o zayi wau muna zingu kiandi vava kabakanga e nzengo. Wazaya una Yave kemonanga mu kuma kia makasi yo landa e kunda. Wazaya wo mpe vo Nzambi ozolele vo nkangu andi bazolananga. Vana ntandu, o Nsiku wanlonga una kafwete kadilanga ye akaka, kana nkutu awana bansianga kitantu. (Luv. 23:5; Fuka 19: 17, 18) E mbandu a Yosefe nanga yasadisa Yefeta. Nanga Yefeta walongoka una Yosefe kasongela nkenda kwa mpangi zandi kana una vo bámenganga. (Etu. 37:4; 45:4, 5) O badika e mbandu a Yosefe yasadisa Yefeta mu vanga mambu meyangidikanga Yave. Mana mpangi zandi bavanga makendeleka kikilu Yefeta. Kansi, kuna kwa Yefeta, o nwana mu kuma kia nkumbu a Yave yo nkangu andi i diau diasunda o mfunu ke mu landa ngindu za yandi kibeni ko.​—Afu. 11:1-3. w16.04 1:8, 9

Nkangu a Yave bevavanga konso lau mu kala vamosi. Kasikil’owu, Akristu a tandu kiantete bazolanga kutakana mu sambila yo longoka mambu ma Yave. Diau dimosi, ongeye mpe ozolanga kwenda muna tukutakanu. Kansi, nze dina divangamanga kwa mpangi zaku, ezak’entangwa dilenda kala diampasi mu kwenda muna tukutakanu. Nanga divavanga vo wasalanga ola zayingi kuna salu yovo mambu mayingi una mau mu vanga yovo wayoya okalanga. Muna kuma kiaki, o bakula o mfunu wa kutakana dikutusadisa mu vanga mawonso tulenda kimana twakalanga muna tukutakanu. Akaka muna mpangi zeto ke belendanga kwenda mu tukutakanu ko konso lumingu mu kuma kia mpasi benuananga zau. Kasikil’owu, dilenda kala vo kimbevo kiangolo bena kiau. Akuluntu balenda sadisa e mpangi zazi mu wanga malongi ma tukutakanu muna sadilanga telefone yovo kubabandulwilanga malongi. w16.04 3:3

E mbandu a selo yakwikizi ya Yave ilenda kutuvana ngangu yo nkuma tuvuidi o mfunu mu zindalala. Yindula mbandu a Saderake, Misake ye Abedengo ana ke bazola sambila teke ko kina kiasunzulanga luyalu lwa Babele. (Dan. 3:16-18) Lusansu lwalu lwa Nkand’a Nzambi lusadisanga mpangi zayingi o unu mu kala yo unkabu yo lembi sambila sinsu kia nsi ina bezingilanga. Yesu kayisia mu mambu ma tuyalu ko ngatu mu mambu mankaka mevambulanga wantu. Wazaya wo vo e mbandu andi ambote isadisa alongoki andi. Wavova vo: “Nukala yo unkabu!” Ampangi muna nkutakani balenda kusadisa mu sikila ye kwikizi. Vana ntandu, avo ampangi muna nkutakani bazeye mpasi onuananga zau, balenda kukasakesa. Ubalomba basambanga mu kuma kiaku. Kansi, yeto mpe tufwete sadisanga mpangi zeto yo sambanga mu kuma kiau.​—Mat. 7:12. w16.04 4:16, 18

Nga Mbangi za Yave nsinsani bevanganga yovo kubiswa nzimbu muna Maseka ma Kintinu yovo muna tukutakanu twau twampwena? Ve. E salu kiau mu lusadisu lwa tukau twamvevo kisadilwanga. (2 Kor. 9:7) Kana una vo i wau, mu mvu wa 2015 kaka, Mbangi za Yave tezo kia bilhões zole za ola bavangidi muna salu kia samuna e nsangu zambote yo longoka Nkand’a Nzambi ye vioka milhões vua dia wantu konso ngonde. Ke befutwanga nzimbu ko muna salu besalanga, kansi bekalanga ye kiese kia sadila nzimbu za yau kibeni muna sala e salu kiaki. Nkwa ngangu mosi wavova mu kuma kia Mbangi za Yave vo: “E kani diau i samuna e nsangu zambote yo longa wantu.” Wakudikila vo Mbangi za Yave ke bena ye mfumu zifutwanga ko. Wau vo ke nzimbu ko zikutufilanga mu samuna e nsangu zambote, adieyi i kani dieto? Tusalanga e salu kiaki yo vema kwawonso kadi Yave tuzolanga yo wantu. Ediadi dilungisanga ungunza una muna sono kia unu. w16.05 2:9

Nkand’a Nzambi ukutulonganga vo tufwete venganga konso nsaka zilenda kutufila mu yindula yovo yangalela mambu ma usafu. Avo tubakwidi mana Yave kezolanga ye mana kemenganga, diasazu dikala kwa yeto mu zaya nkia mpil’a nkanda tutanga ye mpila filme yovo nsaka tusola. Ke divava ko vo twayuvula muntu ankaka mu zaya dina tufwete vanga. Avo nzengo tuzolele baka, vena ye mambu mayingi tulenda sola meyangidika Yave. Kansi, avo nzengo tuzolele baka mu mambu mena vo mampasi, diambote twalomba lusadisu kwa nkuluntu yovo kwa mpangi wazikuka. (Tito 2:3-5; Yak. 5:13-15) Kansi, ke tufwete lomba kwa muntu ndioyo ko vo katubakila e nzengo. Tufwete toma yindula mu kuma kia mana tuzeye muna Nkand’a Nzambi yo baka e nzengo yeto kibeni. (Ayib. 5:14) Paulu wa ntumwa wavova vo: “Konso muntu onata e diandi zitu.”​—Ngal. 6:5. sinsu vana yanda. w16.05 3:15, 16

Yave ke badikilanga wantu ko nze una tukubabadikilanga. Yave ntima ketalanga, ozeye kiwuntu kieto kia kati. (1 Sam. 16:7b) Yave wasonga wo vava kasikidisa e nkutakani ya Akristu. Wasola wantu ayingi kimana beza kwa yandi ye kwa Mwan’andi, akaka muna yau babadikilwanga vo wantu bakondwa mfunu. (Yoa. 6:44) Mosi muna wantu awaya i Saulu wa Mfarisi. Kansi, Yave wafimpa ntim’a Saulu, kambadikila ko nze tûma twakondwa o mfunu. (Nga. 17:3) Kansi, Yave wamona vo Saulu olenda wumbwa yo kitulwa se ‘sadilwa kiasolwa’ mu sila umbangi “kwa esi zula, kw’atinu yo wan’a Isaele.” (Mav. 9:15) Yave wasola mpe wantu ankaka ana kawumba yo kubakitula se ‘sadilwa ya zitu,’ akaka muna yau nduvu za malavu bakala, minta-zumba ye mivi. (Roma 9:21; 1 Kor. 6:9-11) Ekolo balongokanga e Sono ya Nkand’a Nzambi, bakumikanga lukwikilu lwau muna Yave yo yambula vo kabawumba. w16.06 1:4

Muna kutusadisa mu kala nze tûma twaleboka, Nzambi watuvana e Diambu diandi, nkutakani ya Akristu ye salu kia samuna nsangu zambote. Avo tutanga Nkand’a Nzambi lumbu yawonso yo badika mana tutanganga, dikutusadisa mu kala nze tûma twaleboka vana moko ma Yave yo yambula vo katuwumba. Yave wakanikina ntinu mia Isaele vo bayibandwila Nsiku a Nzambi yo tanganga wo lumbu yawonso. (Nsi. 17:18, 19) Antumwa bazaya wo vo o tanga yo badika Diambu dia Nzambi mfunu kikilu diakala muna lungisa uselo wau. Muna nkanda basoneka, nkumbu miayingi basadila e Sono ya Kiyibere. Vava basilanga umbangi kwa wantu babakasakesanga mu sadila mpe Diambu dia Nzambi. (Mav. 17:11) Diau dimosi, yeto mpe tumonanga o mfunu wa tanga yo badika Diambu dia Nzambi lumbu yawonso. (1 Tim. 4:15) Ediadi dikutusadisanga mu kwamanana kala alembami yo yambula vo Yave katuwumba. w16.06 2:10

O unu, selo ya Yave besonganga o zola kwaku kwa muntu yo nkw’andi kana nkutu vava vebwanga e vita. Kasikil’owu, muna vit’anzole ya nz’amvimba, tezo kia mafuku 55 dia wantu bavondwa. Kansi, o nkangu a Yave ke bavonda muntu ko muna vita yayina. (Mika 4:1, 3) Ediadi diabasadisa mu lembi kala akwa “kuma muna menga ma wantu awonso.” (Mav. 20:26) Nkangu a Nzambi wakinu wokela kana una vo besiwanga kitantu kwa Satana. Yandi i “nzambi a tandu kiaki.” (2 Kor. 4:4) Satana una ye wisa muna nkubika za tuyalu twa nza yayi kumosi ye nzila za amwangi a nsangu. Satana osadilanga nzila zazi mu vava ningamesa e salu kia samuna e nsangu zambote. Kansi, kalendi kio ningamesa ko. Satana ozeye wo vo kolo kiandwelo kaka kasidi kiau. Muna kuma kiaki, ovanganga mawonso mu kutusima twalembi sambila Yave.​—Lus. 12:12. w16.06 4:3, 4

Yesu wasungamesa diaka alongoki andi e mpila ina Yave kelunga-lungilanga vangwa yandi. Yesu wayika nona kia “mvuma za mfuta.” Vena ye “mvuma” za mpila mu mpila zina vo zambote-mbote. Kansi, ke imosi ko muna mvuma zazi itunganga e mvuatu. Kansi, zatoma vienga zikalanga. Yesu wavova vo: “Kana nkutu Solomo muna nkembo andi wawonso, kasidi vuatila nze imosi muna mvuma zazi ko.” Yindula dina Yesu kakudikila: “Avo Nzambi ovuikanga titi ya mfuta, . . . nga keluta kunuvuika ko, oyeno akwa filukwikilu e?” (Mat. 6:29, 30) Elo, vanga kevanga wo. Kansi, alongoki a Yesu lukwikilu lwasikila bavuanga o mfunu. (Mat. 8:26; 14:31; 16:8; 17:20) Diavavanga vo bakala ye vuvu vo Yave okubalunga-lunga. Adieyi tuvova mu kuma kieto? Nga tukwikilanga vo Yave okutulunga-lunga? w16.07 1:15, 16

Konso mpasi tulenda wanana zau muna zingu, Yave okutuvana ina tuvuidi o mfunu kimana twalenda zizidila. (1 Pet. 1:6) Okutuvananga ina tuvuidi kikilu o mfunu kimana twasunda konso mpasi. Wau vo Yave mu mpila zayingi kesongelanga e nkenda zandi, nsambu zayingi tuvuanga. Zimosi muna nsambu zazi i luloloko lwa masumu meto. Yave ololokanga masumu meto mu kuma kia nkenda zandi. Kansi, okutuloloka kaka avo tuvilukidi o ntima yo kwamanana sia ngolo za sunda zolela yeto yambi. (1 Yoa. 1:8, 9) Paulu wasasila una Yave kelolokelanga masumu. Wavova vo: “[Nzambi] watuvuluza muna wisa kia tombe yo kutukotesa muna kintinu kia Mwan’andi anzolwa, muna yandi i twakûdilwa, i sia vo, twalolokwa masumu.” (Kol. 1:13, 14) Tuvutulanga kikilu matondo mu kuma kia nkenda za Nzambi. Muna kuma kiaki, tuzolele kunkembelela. Wau vo Yave ololokanga masumu meto, tulenda mpe tambula nsambu zayingi. w16.07 3:7-9

Kana una vo Satana wafwasa e zingu muna Edene, Yave wavanga nkubika yankaka kimana wantu bakala ye vuvu kia kusentu. E vuvu kiaki kina muna ungunza wantete wa Nkand’a Nzambi. Yave wadi tuma mosi muna vangwa yayi ya mwanda mu fwasa Nkadi ampemba. E mbongo yadi ziula e nzila kimana awana besonga o lemvo bavua e mpil’a zingu kina akazi antete bavidisa. Awana besonga lemvo bekala ye lau dia zinga yakwele mvu ova ntoto nze una Yave kakana. (Yoa. 3:16) O ukolami wa Adami yo Eva wafwasa longo lwau kumosi ye tongo twankaka twalanda. Kasikil’owu, Eva ye akento ankaka mpasi zayingi badi mona muna wuta wana. Akento nsatu zayingi badi kala zau za akazi au. Kansi, akala badi yala akazi au yo kubamwesa nkutu mpasi nze una tumonanga o unu. (Etu. 3:16) Yave ozolanga vo akala bazolanga akazi au. Akento basakalelanga akazi au. (Efe. 5:33) Vava akazi bena vo Akristu besalanga kumosi, dikubasadisanga mu venga ntantani zayingi. w16.08 1:6, 7

Nkand’a Nzambi usonganga vo diangangu kwa akazi mu lembi vonda longo kana nkutu vo mosi muna yau ke sadilanga Yave ko. (1 Kor. 7:12-14) O yakala yovo nkento una vo ke Mbangi a Yave ko okitukanga ‘wavauka’ wau kasompana ye selo kia Nzambi. O wan’au mpe ana bakinu aleke bebadikilwanga vo “bavelela” yo taninwa kwa Nzambi. Vena ye nona yayingi ya Akristu basadisa akazi au mu kituka selo ya Yave. Petelo wa ntumwa wakasakesa akento bena vo Akritu basakalelanga akazi au kimana “awana balembi lemvokelanga e Diambu dia Nzambi, babakilwa muna kadilu kia akento au, ke mu diambu ko wau bemonanga e nkal’eno yambote yo vumi.”​—1 Pet. 3:1-4. w16.08 2:14, 15

Yave ozolanga vo selo yandi basongananga zola yo sadisa muntu yo nkwandi. (Luka 22:24-27) Nkand’a Nzambi usonganga vo Yesu wavana yawonso kumosi ye zingu kiandi mu sadisa akaka. (Mat. 20:28) Donka “wazala ye mavangu mambote ye tukau twankenda.” (Mav. 9:36, 39) Maria ‘wafuntukanga’ mu kuma kia mpangi zandi kuna Roma. (Roma 16:6) Aweyi tulenda sadisila ateleki ampa mu bakula vo o vanga mambu mambote kwa mpangi zau mfunu kikilu dina? Tulenda bokela nteleki ampa vava tukwenda kingulanga anunu yovo ambevo. Vava mase bekwenda kingulanga anunu yovo ambevo, balenda mpe nata wan’au avo dilendakana. Akuluntu balenda lomba kwa aleke yovo ateleki ampa mu kwenda yau entwadi avo bazolele kwenda fila madia yovo singika lekwa muna nzo za anunu. Vava aleke yovo ateleki ampa bemonanga una mpangi bekadilanga muntu yo nkwandi, yau mpe bevanga diau dimosi. Belongokanga muna mbandu ambote ya akuluntu dina balenda vanga mu sadisa mpangi zau.​—Roma 12:10. w16.08 4:13, 14

Mpangi mosi ankento kuna França wavova vo: “Alongi kuna sikola itangilanga besivikanga mu zaya vo vena ye wan’a sikola ana bakinu kwikila muna Nkand’a Nzambi.” Wantu ayingi o unu ke bekwikilanga ko vo Nzambi watuvanga. Avo u nleke ona osadilanga Yave yovo olongokanga mu kuma kiandi, ezak’e ntangwa olenda kiyuvula kana aweyi olenda songela e ziku vo yandi kikilu i Mvangi eto. O Nkand’a Nzambi ukutusadisanga mu toma yindula mana tuwanga yovo tutanganga yo toma mo fimpa. Diambu dia Nzambi divovanga vo: “E ndwenga zikulunga-lunga.” Mu nkia mpila? Zikusadisa mu venga malongi maluvunu yo kumika lukwikilu lwaku muna Yave. (Nga. 2:10-12) Muna kala ye lukwikilu lwasikila muna Yave, tufwete toma kunzaya. (1 Tim. 2:4) Muna kuma kiaki, vava otanganga o Nkand’a Nzambi ye nkanda mieto, diamfunu waningamanga yo fimpa mana mevovuanga mo. Vavanga bakula mana otanganga. w16.09 4:1-3

Kana nkutu vo e nsansuk’eto ke yakala yambote ko yovo e zingu kieto owau kiampasi kikilu, tufwete kwamanana nwana yo zindalala. Avo tuvangidi wo, tulenda kala ye ziku vo Yave okutusambula. (Etu. 39:21-23) O unu, divavanga vo yeto mpe twazizidila mambu mampasi. Dilenda kala vo mpasi omonanga mu kuma kia kondwa kwa unsongi, luvezo lwa wantu yovo mu kuma kia muntu mosi okumwenanga kimpala. Vana fulu kia kendalala, sungamena dina diasadisa Yakobo, Rakele ye Yosefe mu kwamanana sadila Yave ye kiese. Nzambi wabakumika yo kubasambula kadi bayangalelanga e ngwizani au yo yandi. Bakwamanana zindalala yo zingila e ngwizani ye sambu yau. Wau vo mu lumbu yambaninu tuzingilanga, diamfunu twakwamanana kumika e vuvu kieto kia kusentu. Nga onwananga, i sia vo, vanga mawonso olenda kimana wa tondakana kwa Yave? w16.09 2:8, 9

Nze mase, e mbandu eno ya lukwikilu mfunu kikilu ina. Wan’aku beyantika tala mana ovanganga. Muna kuma kiaki, kwamanana kumika lukwikilu lwaku. Yambula vo wan’aku bamona vo Yave wakieleka kikilu kwa ngeye. Kasikil’owu, Vava akazi mosi kuna Bermudas betokananga mu kuma kia diambu dimosi, besambanga kumosi yo wan’au yo lomba kwa Yave vo kabavana luludiku. Bekasakesanga mpe wan’au mu sambanga yau mosi. “Tuvovesanga mpe mwan’eto ona wambuta vo: ‘Bunda e vuvu kiaku kiawonso muna Yave, uyivana muna salu kia Kintinu yo lembi tokananga kwayingi.’ Vava kemonanga e nluta ditwasanga, obakulanga vo Yave okutusadisanga. Ediadi dikumikanga lukwikilu lwandi muna Nzambi ye muna Nkand’a Nzambi.” Mase, ke nuvilakani ko vo ke nulendi komekena wan’eno ko mu kala ye lukwikilu. E salu kieno, kia kuna yo yitila maza, kansi Yave kaka olenda kolesa e mbongo. (1 Kor. 3:6) Muna kuma kiaki, nuvanganga mawonso nulenda mu longa wan’eno mambu ma Yave yo lomba mwand’andi avelela muna sambu kimana wabasadisa bakala ye lukwikilu. Nukala ye ziku vo Yave osambula e ngolo nuvanganga.—Efe. 6:4. w16.09 5:16-18

Badika e nona kia mpangi Serge yo nkaz’andi Muriel ana basadila mu nkutakani ya ndinga ya kinzenza vioka mvu tatu. Bayantika mona vo mwan’au ona wakala ye mvu 17, kayangalelanga diaka salu kia umbangi ko ngatu kwenda muna tukutakanu. Mpangi Serge wavova vo: “Vava twabakula vo i diau diakakidilanga mwan’eto mu nungunuka muna mwanda, twabaka e nzengo za vutuka muna nkutakani twatuka.” Nki kilenda sadisa mase mu baka e nzengo za vutuka muna nkutakani batuka kala? Diantete, bafwete vava zaya kana vo bena ye ntangwa ye ngolo zafwana mu longa wan’au mu zola Yave yo kubalonga diaka ndinga yampa. Diazole, balenda mona vo wan’au ke bazolele kwenda mu salu kia umbangi ko, mu tukutakanu yovo sadila mu nkutakani ya ndinga ya kinzenza. Muna kuma yayi tuyikidi, mase balenda baka nzengo za vutuka muna nkutakani ya ndinga ina wan’au betoma bakulanga. I bosi, vava bemona vo wan’au se kikundi kiasikila bena kiau yo Yave, mase balenda baka e nzengo za vutuka diaka muna nkutakani ya ndinga ya kinzenza.​—Nsi. 6:5-7. w16.10 2:14, 15

Wau vo Noa wakwikila mana kavoveswa kwa Yave, watunga e nzaza yampwena. Nanga mfinangani zandi banyuvulanga e kuma katungilanga e nzaza yayina. Tuna ye ziku vo Noa kabutama ko. Nkand’a Nzambi uvovanga vo Noa “nteleki a ndungidi” kakala. (2 Pet. 2:5) Walukisanga wantu vo Nzambi otwasa kizalu mu fwasa yimpumbulu yawonso. Nanga wabavovesa kikilu mana kavoveswa kwa Yave vo: “E nsuk’a nitu zawonso izidi oku ngina; kadi e nza izele ye ngungula muna diambu diau; fwantakesa ikubafwantakesa ye nza. Omono ntwasa kizalu kia maza ova nza, kiafwantakesa nitu zawonso zina yo mwand’a moyo kunansi ezulu: e ma yawonso in’ova nza fwa ifwa.” Nanga Noa wazayisa kwa wantu dina bafwete vanga muna vuluka. Yave wankanikina vo: ‘Ofwete kota muna nzaza.’​—Etu. 6:13, 17, 18. w16.10 4:7

Muna Nkand’a Nzambi, Yave wavana mase luludiku mu mpila bafwete longela wan’au. Akristu bafwete kuyikebanga mu lembi vukumunwa kwa ngindu za nza yayi. (Efe. 2:2) Kasikil’owu, mu fulu yankaka, se olenda vova vo: ‘Akento yau bena ye mbebe ya longa wana.’ Kansi, Nkand’a Nzambi utoma kiesesanga vo mase yau bena ye mbebe ya longa wan’au mambu ma Yave. (Efe. 6:4) Mase ye ngudi bezolanga Yave bazolele vo wan’au bakala ye ngwizani ambote yo Yave nze ina Samuele kakala yau tuka muna kileke kiandi. (1 Sam. 3:19) Diambote mu teka yindula dina Nkand’a Nzambi uvovanga vitila twabaka nzengo zamfunu mu kuma kia esi nzo zeto ye salu. Lusadisu lwa Se dieto tuvuidi o mfunu, kadi ke tulendi fila ntambi zeto ko. w16.11 3:14, 15

Vava tutalanga e lekwa ina Yave kasema, tumonanga kikilu vo ke Nzambi a mvuanga ko. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Muna ngangu i kakubila nza; muna umbakuzi i kasikidisila ezulu.” (Nga. 3:19) Mambu mayingi ke tuzeye ko mu kuma kia lekwa ina Yave kavanga. Kieleka, “kimfundumfundu kaka tuwidi!” (Yobi 26:14) Kansi, mana makete tuzeye mu kuma kia nsema, mesonganga vo watoma kubikwa. Ulolo wa ntetembwa zizingulukanga kuna zulu mu mpila yatoma sikidiswa. Yindula e mpila ina planeta zizingulukilanga e ntangwa. E diadi dilendakananga kadi Yave wakubika e mpila ina planeta ye ntetembwa zizungulukilanga. Vava tuyindulanga e mpila ina kasemena e zulu yo ntoto kuna umbakuzi, dikutufilanga mu kunkembelela, kunsambila yo sikila ye kwikizi muna yandi.​—Nku. 136:1, 5-9. w16.11 2:3

E sono kia Malaki 3:1-3 kiyikanga dina diabwila Alongoki a Bibila tuka muna mvu wa 1914 yakuna lubantiku lwa mvu wa 1919. Yave wa Nzambi, i sia vo, ‘Mfumu akieleka,’ yo Yesu Kristu wa “nkunzi ekangu,” bayiza kingula “wan’a Levi” ana besunzulanga akuswa. Vava Yave kabasingika yo kubavelelesa, bakubama bakala mu tambula kiyekwa kiampa. Muna mvu wa 1919, Yesu wasola “ntaudi akwikizi yo lulungalalu” ona wavewa kiyekwa kia fila yo longa selo yawonso ya Nzambi. (Mat. 24:45) O nkangu a Nzambi wavevolwa emvimba muna Babele Anene. Tuka wauna, belongokanga mayingi mu kuma kia luzolo lwa Nzambi, o zola kwau muna yandi kuwokelanga. Bevutulanga kikilu matondo kwa Nzambi mu kuma kia nsambu zandi. w16.11 5:14

Yave wa Se dieto, wasia nsilu vo osambula selo yandi yakwikizi. Eyayi imosi muna mpila o Yave kesongelanga zola kwandi muna yeto. Tukunzolanga “kadi yandi wateka kutuzola.” (1 Yoa. 4:19) Ekolo zola kweto muna Yave kuwokelanga, o lukwikilu lweto muna yandi lusikilanga, tukalanga ye ziku vo Yave osendanga awana kezolanga. (Ayib. 11:6) Yave i nsendi! Ediadi disonganga kiwuntu kiandi ye mana kevanganga. Muna kuma kiaki, o lukwikilu lweto muna Nzambi ke lukala lwasikila ko avo katukwikidi ko vo osinga senda awana bekumvavanga ye ziku kiawonso. Ekuma tuvovele wo? E kuma kadi “lukwikilu i lusikidisu lwa mana mesiwanga e vuvu.” (Ayib. 11:1) O kala ye lukwikilu disongele vo kala kikilu ye ziku vo Nzambi osinga sambula selo yandi yakwikizi. Nze una sono kia unu kisongele, Yave okutubokelanga twavua e nsambu zandi. Tusonganga vo tuvutulanga matondo muna lukau lwalu vava tutambulwilanga e mbok’a Yave ya kuntonta. w16.12 4:1-3

Kana nkutu muntu ona osadilanga Yave se mvu miayingi, olenda yantika zingila “mun’owu wa nitu.” Kansi, nga Paulu edi kazola vova vo ke tufwete yindulanga ko e mambu matadidi madia, salu, nsaka yovo ma nzol’a kinkento yo yakala? Ve, ke wau ko. E mambu mama mfunu mena muna zingu. Kana nkutu Yesu wayangalelanga madia yo dikila nkutu akaka. Wavaulanga mpe ntangwa ya vunda. Paulu wasoneka vo vukana diambu diamfunu kw’awana basompa. O mvovo wa Kingerekia kasadila o Paulu usongele vo sia ngindu zawonso muna diambu yovo lekwa kimosi. Nkwa ngangu mosi wasasila vo mvovo wau uyikanga “awana besianga sungididi kiasaka muna diambu, bezolanga vovela diambu dina besianga e sungididi.” Wantu awaya zolela ya yau kibeni besianga va fulu kiantete. Beyambulanga vo e zolela yayi yafila e zingu kiau. w16.12 2:5, 9, 10

Avo ka tuvengele zolela yeto yambi ko, tulenda yantika vangila mambu kuna lulendo. Ayingi bakituka akwa lulendo kadi nkembo bazola, bamwenanga akaka kimpala yovo ke bavengomona makasi ko. Ediadi diabwila wantu ayingi beyikwanga muna Nkand’a Nzambi nze Abesalome, Uziya yo Nebukandesa. Yave wabatumba mu kubasonga o mfunu wa kala ye lulembamu. (2 Sam. 15:1-6; 18:9-17; 2 Tus. 26:16-21; Dan. 5:18-21) Vena ye kuma yankaka ilenda fila wantu mu kondwa lusakalalu ezak’e ntangwa. Yindula nona kia Abimeleke yo Petelo. (Etu. 20:2-7; Mat. 26:31-35) Nga wantu awaya akwa lulendo bakala? Nga ke bazaya ziku kia diambu ko? Nga ke bateka yindula ko vitila bavanga diambu? Wau vo ke tulendi zaya mana mena mu ntima ko, ke tufwete fundisanga makani ma wantu ko. w17.01 3:9, 10

Nze nkento ansona, mpangi zeto zayingi o unu, bekalanga ye vuvu vo avo basidi Kintinu kia Nzambi vana fulu kiantete, Yave okubavana ina bavuidi o mfunu. (Mat. 6:33) Badika nona kia mpangi Malcolm. Muna mvu miayingi kasadila Yave kumosi yo nkento andi, bakalanga ye ntangwa zambote ye ntangwa zampasi. Wavova vo: “E zingu kiazala ye mambu ma kinsalukisa, ezak’e ntangwa diampasi dikalanga muna mo zizidila. Kansi Yave osambulanga awana bekumbundanga e vuvu.” Nkia longi kavana o mpangi Malcolm? “Sambanga kimana wakala yo vema muna salu kia Yave. Sianga e sungididi muna mana olenda vanga, ke mu mana kulendi vanga ko.” O ‘umpumbulu’ mu nza yayi mu saka kaka wina. Muna kuma kiaki, e mpasi mpe wokela kaka ziwokela. (2 Tim. 3:1, 13) Eyayi ke ntangwa ko ya tokana kwayingi mu kuma kia mpasi za zingu. Kansi, tufwete bundanga e vuvu kieto kiawonso muna Yave yo sia e sungididi mu mana tulenda vanga. w17.01 1:17-19

Davidi wakala yo luzolo lwa tungila Yave tempelo. Kansi, ke diau ko Yave kazola nze una tumwene mu sono kia unu. Kana una vo Yave wasia nsilu kwa Davidi vo okala yandi e lumbu yawonso, Davidi wazayiswa vo mosi muna wan’andi osinga tunga e tempelo. Adieyi Davidi kavanga? (1 Tus. 17:1-4, 8, 11, 12; 29:1) Davidi wakendalala kikilu kadi wakala ye tima dia tungila Yave tempelo. Kana una vo i wau, wayikama e salu kina Solomo wa mwan’andi kevitila o ntu. Davidi wakubika asadi ye matadi, nsongo, palata, wolo ye mabaya. Katokana ko kana nani otambula nkembo wa tunga tempelo. Kuna kwalanda, e tempelo yayina yayikilwa vo tempelo a Solomo. Wakasakesa Solomo vo: “Owau, e mwan’ame, o Yave okala yaku: sakumuka kwaku, yo tunga nzo a Yave.​—1 Tus. 22:11, 14-16. w17.01 5:6, 7

Kana nkutu vava tubangikwanga, tuvanganga mawonso tulenda mu zingila e ngwizani ye nsiku mia Yave. Vava tuzingilanga e ngwizani ye nsiku mia Yave, tuvananga e nkumbu andi nkembo. (Mat. 5:14-16) Tusonganga vo e nsiku miandi miambote, Satana nkwa luvunu. Wau vo tu wantu alembi lunga, vilwa tuvanga. Kansi, avo tusumukini, tufwete viluka o ntima yo sia e ngolo za yambula vanga mambu mana mevezesanga e nkumbu a Yave. Kiakala vo mu buka kia akuswa twina yovo kia “mameme mankaka,” Yave ololoka masumu meto avo tusongele lukwikilu muna lukûlu. Vava tukukiyekolanga kwa Yave, okututambulanga nze asambidi andi. Obadikilanga Akristu akuswa akwa unsongi vo wan’andi. Vo i “mameme mankaka,” okubabadikilanga vo akundi andi. (Yoa. 10:16; Roma 5:1, 2; Yak. 2:21-25) Muna kuma kiaki, kana nkutu owau, o lukûlu luziulanga e nzila kimana twakala ye ngwizani ambote yo Se dieto yo zitisa e nkumbu andi. w17.02 2:5, 6