Desemba

Avo ketukebele mvovo mieto ko, milenda twasa mfwilu miayingi Kasikil’owu, avo owanane yo mpangi ozingilanga mu nsi isimanga e salu kieto, nga obwa mu vonza kia kunyuvula una e salu kieto kisadilwanga muna nsi yayina? Dialudi vo kuna ye kani diambi ko muna vanga e kiuvu kiaki. Wau vo tuzolanga e mpangi zeto, tuzolele zaya mana mekubabwilanga. Tuzolele mpe vovela mambu masikididi vava tusambanga mu kuma kiau. Kansi, eyayi i ntangwa tufwete lunga-lunga lubini lweto yo lembi vova. Avo tukomekene e mpangi muna kutuzayisa mambu ma mbumba kazeye, tusonga vo ke tuzolanga mpangi ndioyo ko kumosi ye ampangi ana bekumbundanga e vuvu vo ke sengomona mbumba ko. Kieleka, ke mosi ko muna yeto ozolele kudikila e mpasi kwa mpangi zeto ana bezingilanga muna nsi zisimanga e salu kieto. Diau dimosi mpe, ke mpangi mosi ko osadilanga muna nsi yayina ozolele zayisa kwa akaka una Mbangi za Yave besadilanga e salu kiau kia umbangi ye tukutakanu twau. w20.03 21 ¶11-12

Nzambi kakana ko vo wantu bafwanga. Kansi muna zinga yakwele mvu, diavavanga vo Adami yo Eva balemvokela dina Yave kabakanikina: “Konso nti wina muna mpatu, di’odia; vo i nti a zayila wete yo bi, kudie wo ko: kadi muna lumbu odia wo, fw’ofwa.” (Etu. 2:16, 17) I bosi, Satana wasadila e nioka mu vovesa Eva e mvovo mia sono kia unu. Diankenda vo Eva wakwikila muna luvunu lwalu yo dia e bundu. I bosi, o nkaz’andi mpe wadia e bundu. (Etu. 3:6) Muna mpila yayi, e sumu yo lufwa lwasayana kwa wantu awonso. (Roma 5:12) Adami yo Eva bafwa nze una Nzambi kavova. Kansi, Satana kayambula vuna ko mu kuma kia lufwa. Kuna kwalanda, wayantika soka malongi mankaka maluvunu. Dimosi muna malongi mama i longi dia sia vo nitu a muntu ifwanga, kansi vena ye lekwa kikwamanananga zinga, i sia vo, mwanda. Vena ye malongi mayingi maluvunu mesayaneswanga mu kuma kia mafwa. Kana nkutu mu lumbu yeto, wantu ayingi bekwikilanga muna malongi mama maluvunu.—1 Tim. 4:1. w19.04 14-15 ¶3-4

O wan’akete ke bena ye ngangu ko za toma fimpa mambu, ngatu za baka nzengo yovo bakula yo venga e vonza. Muna kuma kiaki, diasazu dikalanga kw’awana bena ye fu kia vukana ye wan’akete muna kubavuna. Mambu mayingi maluvunu bevovanga kwa wan’akete nze: o mwana yandi i nkwa kuma, kafwete dio zayisa kwa muntu ankaka ko, ke vena muntu ko okunkwikila avo ozayisi e diambu diadi kw’akaka, ke vena muntu ko okunsadisa. Bevunanga mpe vo e mvukana vana vena mwan’akete ye mbuta i mpila ya songaziana o zola kwakieleka. Kuna kw’awana balekwa mu kingolo, valenda vioka kolo kiayingi muna zaya vo e mambu mama maluvunu kwandi. O mwana olenda kula ye ngindu za sia vo wafunzuka, kafwanukini zolwa ko ngatu fiaulwiswa. O mambu mama matusadisi mu zaya e kuma awana belekwanga mu kingolo balenda kwamanena mona e mpasi mu mvu miayingi. Mu lumbu yambaninu tuzingilanga yazala ye “minkondwa nzolani a ungudi.” O ‘wantu ambi ye akwa luvunu, besakisa vanga o bi.’—2 Tim. 3:1-5, 13. w19.05 15 ¶7-8

Aweyi o Yesu kalongelanga? Entete, Yesu walonganga o wantu mu mana kavovanga. E mvovo mia Yesu mia nkuma kikilu. Walonganga e ludi mu kuma kia Nzambi, nsas’a zingu yo songa vo Kintinu kia Nzambi kaka kisinga fokola e mpasi za wantu. (Luka 24:19) Yesu walonganga mpe muna mbandu andi. Muna mpil’a zingu kiandi, Yesu wasonga kwa alandi andi una bafwete zingila. (Yoa. 13:15) Nkia ntangwa o Yesu kalonga? Vava kasalanga e salu kiandi ova ntoto. (Mat. 4:23) Yesu walonga mpe alandi andi muna lumbu yalandila lufuluku lwandi. Kasikil’owu, wamoneka kwa buka kia alongoki, nanga tezo kia 500 za wantu yo kubakanikina vo ‘bakitula wantu se alongoki.’ (Mat. 28:19, 20; 1 Kor. 15:6) Wau vo Yesu i ntu a nkutakani, wakwamanana longa alongoki andi kana nkutu vava kavutuka kuna zulu. Muna bonga e nona, muna mvu wa 96 wa Tandu Kieto, Kristu wakanikina Yoane wa ntumwa vo kakasakesa yo ludika Akristu akuswa.—Kol. 1:18; Lus. 1:1. w19.05 3 ¶4-5

Ngolo divavanga mu lumbu yayi yambaninu muna vua nzimbu. Ayingi muna mpangi zeto besalanga kwayingi muna dikila esi nzo zau. Akaka ola zayingi bekangalanga muna kwenda yo vutuka kuna salu. Akaka salu yangolo besalanga muna vua eki kia dia yovo vuata. Kuna mfoko a lumbu, e mpangi zazi bayoya kikilu bekalanga. Diampasi dikalanga kwa yau mu vaula e ntangwa ya longoka. Kansi, e ziku kia diambu i kiaki: Tufwete vaulanga e ntangwa ya toma longoka Diambu dia Nzambi ye nkanda mieto. O vanga wo mfunu kikilu dina muna kala ye ngwizani ambote yo Yave yo vua moyo a mvu ya mvu. (1 Tim. 4:15) Akaka besikamanga mu mene-mene muna longoka ekolo e nzo ye ngindu zina zavuvama. Akaka bevaulanga e ntangwa kuna masika muna longoka yo badika. w19.05 26 ¶1-2

E nsobani zazi ke zivangamenanga ku kinsalukisa ko. Dilenda vava vo ‘twavanga e ngolo’ mu mvu miayingi. (2 Pet. 1:5) Tufwete vanganga e ngolo za soba kiwuntu kieto kiakati. O samba kwa Yave i diambu diantete tufwete vanga. Tufwete sambanga nze una ntozi a nkunga kavanga. Wasamba vo: “Unsemena ntim’avelela, e Nzambi; Yo vangulula mwand’aziku omu mono.” (Nku. 51:10) Tufwete zayanga o mfunu wa soba e ngindu zeto yo lomba lusadisu kwa Yave. O badika i diambu diazole tufwete vanga. Vava tutanganga e Diambu dia Nzambi konso lumbu, tufwete vaulanga e ntangwa ya badika yovo toma yindula mana tutangidi kimana twazaya nkia ngindu ye makani tufwete soba. (Nku. 119:59; Ayib. 4:12; Yak. 1:25) Tufwete bakulanga konso ngindu yovo makani malenda kutufila mu landa e ngangu za nza. Tufwete tambulwilanga ye ziku kiawonso vo lutovoko tuna lwau yo vanga mawonso muna sunda lutovoko lwalu. w19.06 8 ¶1; 10 ¶10; 12 ¶11-12

Vava obakanga e nzengo ofwete sola e ntangwa ozolele zo lungisa yo tatidila zo. Kuvingidi e ntangwa yambote ko mu vanga wo, nanga e ntangwa yambote ke ilwaka ko. (Kim. 11:4) Keba walembi yambula vo mambu makondwa o mfunu mayiya e ntangwa ye ngolo wadi sadila muna mambu masundidi o mfunu. (Fili. 1:10) Avo dilendakana, sala e salu muna ola ina kukala ye mambu ko mana malenda kukakidila. Zayisa kwa akaka balembi kuvunzanesa muna ola yayi. Avo dilendakana kanga e telefone aku yo tanga kaka e-mail vava ofokola. Tulenda tezanesa e nluta mia konso nzengo tubakidi yo lwaka kuna fulu tukanini. Avo ozolele lwaka kuna okanini, ofwete kwamanana o nkangalu kana nkutu vo e nzila yakangama ye divava vo wasoba e nzila yankaka. Diau dimosi mpe, avo tusidi e sungididi muna nluta mia nzengo zeto ke tuyoya vana vau ko avo tuwananene ye nkaku yovo soba e nzila.—Ngal. 6:9. w19.11 30 ¶17-18

Nkia kuma kisundidi o mfunu kifwete kufila mu baka e nzengo za vubwa? Muna longi diaku dia Bibila, mayingi olongokele mu kuma kia kiwuntu kia Yave ye mpil’andi ya vangila o mambu. Mawonso olongokele mu kuma kiandi, masimbidi o ntim’aku yo kufila mu toma kunzola. Ozevo, o zola kwaku muna Yave i kuma kisundidi o mfunu kifwete kufila muna vubwa. E kuma kiankaka kifwete kufila muna vubwa i zaya mana Bibila kelonganga yo kwikila mo. Tala dina Yesu kavova vava kavana nkanikinu wa kitula wantu se alongoki. (Mat. 28:19, 20) Yesu wavova vo awana bazolele vubwa, bafwete vubilwa “muna nkumbu a Se yo Mwana yo mwand’avelela.” Aweyi disongele? Ofwete kwikila muna ntim’aku wawonso e ludi mu kuma kia Yave, Mwan’andi yo mwand’avelela. E malongi mama mankuma kikilu ye malenda simba o ntim’aku. w20.03 9 ¶8-9

Yave katuma kaka mbasi ko muna lukisa Loti, kansi mpe muna kunsadisa kimana kavuluka muna lufwasu lwa Sodomo. (Tuku 19:12-14, 17) Diau dimosi mpe, avo tumwene mpangi eto ozolele baka nzengo zilenda kuntwasila e mpasi, tufwete kunlukisa. Tufwete kala yo luzindalalu kana nkutu vo mpangi ozingidi muna sadila luludiku lwa Nkand’a Nzambi twamvana. Tulenda tanginina ambasi ana Yave katuma. Vana fulu kia yoya yo yambula mpangi eto, tufwete vanga mawonso muna kunsadisa. (1 Yoa. 3:18) Ezak’e ntangwa, tulenda vanga nze yeto tusimbidi mpangi eto mu koko yo kunsonga una kalenda sadila e longi kaveno. Yave wafwana sia e sungididi muna usumuki wa Loti. Kansi, wavumunuina Petelo wa ntumwa mu soneka vo Loti nkwa unsongi kakala. (Nku. 130:3) Aweyi tulenda tanginina e mpila ina Yave kakadila yo Loti? Avo tusidi e sungididi muna fu yambote ya mpangi zeto, tukadila yau kuna luzindalalu. Avo tuvangidi wo, dilenda kala diasazu kwa yau mu tambulwila lusadisu lweto. w19.06 21 ¶6-7

Avo ayadi a nsi ozingilanga basimini e salu kieto, olenda yantika kukiyuvula kana vo ofwete yaluka ku nsi yankaka ina olenda sadila Yave kondwa kwa nkaku. Konso muntu mu yeto kafwete baka nzengo za dina kevanga. Akaka bemonanga vo dia lusadisu mu badika dina Akristu a tandu kiantete bavanga vava babangikwanga. Alongoki ana bakala kuna Yerusaleme batinina kuna Yuda ye Samaria ye mbanza zankaka zakala kwandá nze Fenisia, Kupero ye Antiokia. (Mat. 10:23; Mav. 8:1; 11:19) Kansi, vava Akristu a tandu kiantete babangikwa diaka, Paulu wa ntumwa wabaka e nzengo za kwamanana muna zunga kina kiasimanga e salu kia samuna e nsangu zambote. Paulu wasia e zingu kiandi mu vonza mu kuma kia samuna e nsangu zambote yo kumika ampangi bazingilanga muna mbanza zina zasianga Akristu e kitantu. (Mav. 14:19-23) Adieyi tulenda longoka muna tusansu twatu? Konso se kafwete baka e nzengo mu diambu ditadidi yaluka yovo ve. Vitila kabaka e nzengo, kafwete samba yo toma yindula e nsatu za esi nzo andi kumosi ye nluta ye mfwilu dilenda kubatwasila avo bayalukidi. Ke tufwete fundisa akaka ko mu kuma kia nzengo babakidi muna diambu diadi. w19.07 10 ¶8-9

Yesu watuvovesa vo: “Nuenda, nuakitula wantu a zula yawonso se alongoki.” (Mat. 28:19) Vana ntandu a sadisa o nlongoki mu zaya mana Yesu kakanikina kwa alongoki andi, tufwete mpe sadisa o nlongoki mu zaya una kalenda sadila e nkanikinu miami muna zingu kiandi. Kuna luzindalalu lwawonso, tufwete kunsadisanga ekolo kesianga e ngolo za sadila e nkanikinu mia Nkand’a Nzambi. Alongoki akaka ngonde zakete kaka bevanganga mu soba e ngindu ye fu yau, kuna kwa akaka ntangwa divavanga muna wo vanga. E nona kia misionario mosi kuna Perú kisonganga e nluta mia songa luzindalalu. Wavova vo: “Yalongoka nkanda miole ye nlongoki una ye nkumbu a Raúl. Kansi, mpasi zayingi kanuananga zau muna zingu kiandi. Kasikil’owu, wanuananga ye mambu mampasi muna longo, wasadilanga e mvovo mia losola-losola ye wakala yo wana ana ke banzitisanga ko. Kansi, kakondwanga ko muna tukutakanu. Muna kuma kiaki, yakwamanana kunkingula muna kunsadisa kumosi ye esi nzo andi. Vioka mvu tatu tuka yazayanena yandi, wakifwanisa muna luvubu.” w19.07 15 ¶3; 19 ¶15-17

Badika una Paulu kasongela vo wasianga e sungididi muna salu kiandi. Paulu mu pelezo kakala mu nzo mosi kuna Roma ye kakala ye nswa ko wa vaika mu kwenda samuna e nsangu zambote. Kana una vo i wau, wasilanga umbangi kwa wantu ana bankingulanga yo soneka e nkanda katwikilanga e nkutakani zakala kwandá. Paulu wazaya wo vo kafwete siamanana yaku mbaninu nze una Kristu kavanga. Muna kuma kiaki, watezanesa e zingu kia Kikristu ye nsaka za nkula yovo za tikuna. (1 Kor. 9: 24-27) Muna nsaka za nkula, o nlundumuki osianga e sungididi kuna ntwala yo lembi yambula vo konso diambu diamfwisa e diya. Kasikil’owu, awana bevanganga e nsaka za nkula muna mbanza balenda viokela mu nzila yazala ye nzo za tekela ye mambu mankaka malenda kubafwisa e diya. Nga o nlundumuki olenda kwandi ningama yo tala e lekwa itekwanga? Ve! Avo ovangidi wo, ke sunda ko. Diau dimosi mpe yo yeto, ke tufwete fwa e diya ko ekolo tuna muna nkul’a moyo. Tufwete tanginina mbandu a Paulu ona wasia e sungididi muna nsendo yo vanga e ngolo za tambula wo. Muna mpila yayi, tutambula o nsendo. w19.08 3 ¶4; 4 ¶7

Vava twayantika lemvokela Nzambi, twabaka e nzengo za soba e mpil’a zingu kieto ye dibundu twasambilanga. Dilenda kala diampasi kwa yitu yeto mu tambulwila e nsobani zazi. Nkumbu miayingi, e diambu diantete bemonanga i dia sia vo ke tuyikamanga diaka nkinzi mia mabundu ko ngatu kuyisia mu mambu ma luyalu. Kuna lubantiku, akaka muna yitu yeto balenda kutufungila makasi. (Mat. 10:35, 36) Kansi, ke tufwete yindula ko vo ke balendi soba ko. Avo tuyambwidi kubasadisa kimana babakula mana tukwikilanga, ediadi dina nze yeto tukubafundisanga yo kubabadikila vo ke bafwana ko muna vua moyo a mvu ya mvu. Yave kwa Yesu kavana e wisa kia fundisa wantu, ke kwa yeto ko. (Yoa. 5:22) Avo tusongele luzindalalu kwa yitu yeto, kuna kulanda balenda tambulwila e nsangu zambote. Ke tufwete yambula ko vo akaka basoba e nzengo zeto kana nkutu vava tubangikwanga. (1 Kor. 4:12b) Ntangwa divavanga kwa yitu yeto mu bakula vo kuna kwa yeto, o sadila Yave diambu diamfunu kikilu. w19.08 17 ¶10, 13; 18 ¶14

“Vava iyindulanga e mpasi yawanana zau, imonanga vo kele vo mu ngolo za mono kibeni kaka kiadi zo lenda zizidila ko.” Nga wavova kala diambu dia mpila yayi? Ndonga mu yeto twavova wo kala. Nanga wavova wo vava wayindula una wazizidila e mpasi za mayela yovo lufwa lwa nzolw’aku. Vava oyindulanga e mpasi wamona, obakulanga vo walenda zo zizidila, kadi o mwand’avelela a Yave wavana “ulolo wa nkuma.” (2 Kor. 4:7-9) Mwand’avelela mpe tuvuidi o mfunu mu zizidila umpukumuni wa nza yayi yambi. (1 Yoa. 5:19) Vana ntandu, tunuananga e vita ye “mianda miambi.” (Efe. 6:12) O mwand’avelela a Yave ukutusadisanga muna kutuvana o nkuma mu lungisa e kiyekwa kieto kana nkutu vo mu mpasi twina. Paulu wa ntumwa wazaya wo vo kafwete kwamanana sadila Yave muna lungisa o uselo wandi una ufwene kana mu mpasi kadi wabundanga e vuvu muna “nkum’a Kristu.”—2 Kor. 12:9. w19.11 8 ¶1-3

E Bibila i nkanda mosi kaka utoma sasilanga mana Yesu kavanga mu kuma kiaku. Zolanga Yesu kimana wawokesa o zola kwaku muna Yave. Ekuma? Kadi Yesu watanginina e fu ya Se diandi una ufwene. Muna kuma kiaki, avo olongokele mayingi mu kuma kia Yesu, dikusadisa mu songa luyangalalu lwaku muna Yave yo toma kunzaya. Yindula una Yesu kasongelanga e nkenda kw’awana bavezwanga, i sia vo, asukami, mbevo ye minkondwa-nsadisi. Yindula mpe tuludiku twamfunu kekuvananga ye nluta ovuanga muna zingu kiaku wau okunlemvokelanga. (Mat. 5:1-11; 7:24-27) O zola kwaku muna Yesu kuwokela avo oyindwidi dina kavanga kimana masumu meto malolokwa. (Mat. 20:28) Avo obakwidi vo Yesu wakivana kuna mvevo muna fwa mu kuma kiaku, ediadi dikufila mu viluka o ntima yo lomba luloloko kwa Yave. (Mav. 3:19, 20; 1 Yoa. 1:9) Avo zola kwaku muna Yesu yo Yave kuwokele, ediadi dikufila mu kala vamosi ye awana mpe bekubazolanga. w20.03 5-6 ¶10-12

O mpangi ayakala olenda yindula vo yandi kaka ofwene lungisa kiyekwa kimosi muna nkutakani. Yovo mpangi ankento olenda yindula vo: ‘E kiyekwa kiaki nkaz’ame kaka olenda kio lungisa una ufwene ke muntu ankaka ko!’ Avo tuna ye fu kia lulembamu, tuvenga e ngindu zazi za lulendo. Tulenda longoka mayingi muna mbandu a Mose vava akaka betambulanga malau ma salu. Dialudi vo Mose watoma yangalelanga e kiyekwa kiandi kia fila e zula kia Isaele. Adieyi Mose kavanga vava Yave kasola wantu ankaka kimana basalanga kumosi yo yandi? Kamona kimpala ko. (Nta. 11:24-29) Diau dimosi mpe muna fundisa o nkangu, kuna lulembamu lwawonso wayambula vo akaka basalanga yandi kumosi. (Luv. 18:13-24) Wazaya wo vo okala ye lusadisu lwa wantu ayingi muna fundisa o nkangu, nluta diadi twasa kwa nkangu. Mose wasianga e wete dia nkangu va fulu kiantete ke mu malau mandi ma salu ko. Ekwe mbandu ambote kwa yeto! Tufwete sungamenanga vo muna toma sadilwa kwa Yave, o lulembamu lweto lufwete vioka e ngangu zeto. Kanele vo ‘o Yave watundalala, otalanga nlembami. w19.09 5-6 ¶13-14

Ke tuzeye ko dina difila ayadi muna fwasa e Babele Anene. Nanga bevova vo e mabundu mekakidilanga luvuvamu ova nza ye mekuyisianga kwayingi muna mambu ma tuyalu. Nanga bevova mpe vo e mabundu mavuidi kimvuama kiayingi ye nzo zayingi. (Lus. 18:3, 7) Vava ayadi befwasa mabundu mawonso maluvunu, ke disongele ko vo wantu awonso a mabundu befwaswa. Nanga ayadi mabundu kaka befwasa. Vava mabundu mama mefwaswa, asambidi a mabundu mama bebakula vo e mfumu za mabundu mau bafungidi. Nanga bevava kuyivambula muna mabundu momo. O lufwasu lwa Babele Anene ke luzingila kolo kiandá ko. (Lus. 18:10, 21) Yave wasia nsilu vo ‘okufika e lumbu’ ya mpasi zayingi kimana “awana basolwa” ye nsambil’aludi yavuluka.—Maku 13:19, 20. w19.10 15 ¶4-5

Angudi, dilenda kala vo nuasanswa kwa mase ana bafunganga makasi mu nzaki yo kazila o wan’au. Nanga nuasansuka ye ngindu za sia vo eyayi i mpila yambote ya sansila o wana. Kana nkutu kuna nim’a longoka mana Yave kevavanga kwa angudi muna sansa o wana, dilenda kala vo diampasi dikalanga kwa ngeye mu venga fu kia funga makasi mu nzaki yo kadila yo wan’aku kuna luzindalalu, musungula avo wana bavangidi o vilwa vava una wayoya. (Efe. 4:31) Vava mambu mama mevangamanga, ofwete lombanga lusadisu lwa Yave muna sambu. (Nku. 37:5) Kuna kwa ngudi zankaka diampasi kikilu dikalanga kwa yau mu songa o zola kwa wan’au. Nanga basanswa kwa mase ke basonganga zola kwa wan’au ko. Avo i wau wasansukila, kuvutukila vilwa wa mase maku ko. Muna lembi wo vanga, ofwete sakalelanga Yave yo longoka una ofwete songelanga o zola kwa wan’aku. Dilenda kala diampasi kwa ngeye mu vanga e nsobani. Kansi olenda soba kwaku, e nsobani zazi zikutwasila e nluta kumosi ye esi nzo aku. w19.09 18-19 ¶19-20

O muntu ona osambilanga Yave kansi oviokesanga mpe ntangwa yayingi mu vava mavua, mfumu zole kesadilanga. Ke kuyivananga emvimba ko kwa Yave. Kuna mfoko a tandu kiantete, mpangi zankaka muna nkutakani a Laodikia bakisananga vo: “I mvuama, mvuidi kimvuama, kikondelo nkutu lekwa ko.” Kansi vana meso ma Yave yo Yesu, ‘mu mpasi ye lukendalalu, asukami, mpofo ye nkonga’ bakala. Yesu kabalukisa mu kuma kia umvuama wau ko, kansi mu kuma kia sia vo o zola kwau muna nzimbu kwasianga e ngwizani au yo Yave mu vonza. (Lus. 3:14-17) Avo tumwene vo tuyantikidi yima e tima dia kala ye mavua mayingi muna ntima mieto, tufwete vanga e ngolo za singika e ngindu zazi vana vau. (1 Tim. 6:7, 8) Avo ke tuvangidi wo ko, e ntima mieto mikala miavambana. Yave ke tonda nsambil’eto ko. Yave “ovavanga vo wantu basambila kaka yandi.”—Nsi. 4:24. w19.10 27 ¶5-6

O mvovo wa Kingerekia wasekolwa vo “bafidilwa” una ye nsasa vo “natwa.” O Luka wasoneka o nkand’a Mavangu, wasadila mpe o mvovo wafwanana yo wau vava kayika vo e nzaza ‘yakukumunua’ kwa tembwa. (Mav. 27:15) Nkwa ngangu mosi ofimpanga oma ma Bibila wavova vo vava Petelo wa ntumwa kasoneka vo asoneki a Bibila ‘bafilwa’ kwa mwand’avelela, wasadila mvovo milenda fila wantu mu yindula anati a nzaza. Petelo wazola vova vo wauna e nzaza inatinuanga kwa tembwa mu lungisa o nkangalu andi, i una mpe o mwand’avelela wafidilanga asoneki a Bibila mu lungisa e salu kiau. Nkwa ngangu ndioyo wavova mpe vo: “Asoneki a Bibila bakala nze nzaza ina ye nlele miandi miatoma yalumunua. Bakubama bakala mu sala e salu kina o mwand’avelela wabafila mu sala.” Yave wavanga dina diavavuanga vo kavanga, wabavana “e tembwa,” i sia vo, mwand’avelela. Asoneki a Bibila mpe basala e salu kina bavewa. Balanda o luludiku lwa mwanda wau. Wauna e tembwa kisadisilanga e nzaza mu kwamanana kangala muna mbu wazala ye mavuku yo lwaka kuna simu, o mwand’avelela ukutusadisanga mu kwamanana sadila Yave kana nkutu muna ntangw’a mpasi yavana tulwaka muna nz’ampa ina Nzambi kasila o nsilu. w19.11 9 ¶7-9

Ezak’e ntangwa, tulenda kendalala. Kansi, ke tufwete yindulanga mpasi zeto ko ntangwa zawonso. Avo tuvangidi wo, tulenda vidisa e vuvu muna mambu mambote Yave kasila o nsilu. (Lus. 21:3, 4) O lukendalalu lulenda kutuyoyesa yo kutufila mu yambula sadila Yave. Tala una mpangi mosi ankento kuna Estados Unidos ketatidilanga lukwikilu lwandi ekolo kelunga-lunganga nkaz’andi una ye kimbevo kiangolo. Wavova vo: “Ezak’e ntangwa e zingu kieto ntantu ye lukendalalu kikututwasilanga, kansi e vuvu kieto kiatoma kumama. Ivutulanga kikilu matondo muna malongi mawonso Yave kekutuvananga kimana twakumika lukwikilu lweto yo kutukasakesa. Malongi ye lufiaulwisu lwalu tuvuidi kikilu o mfunu. Mekutusadisanga mu kwamanana sadila Yave yo zizidila mpasi.” Muna mvovo mia mpangi ankento ndioyo, tulongokele vo tulenda kweto sunda lukendalalu. Mu nkia mpila? Badikilanga e mpasi zaku se ntonta za Satana. Zayanga wo vo Yave i Nto a lufiaulwisu. Yangalelanga o madia ma mwanda kekutuvananga. w19.11 16 ¶9-10

Musungula akuluntu bafwete sadilanga o nkanikinu wau wa Bibila. O nkuluntu ozeye wo vo kafwete zayisa ko mambu ma mbumba ma nkutakani kwa nkaz’andi. Avo ovangidi wo, ampangi ke bekumbunda diaka vuvu ko, oyivisa mpe e nkumbu andi ambote. Ampangi besolwanga mu kala ye kiyekwa muna nkutakani, ke bafwete kala “akwa mpova zole ko” yovo akwa mpov’a luvunu. (1 Tim. 3:8; mvovo vana yand’a lukaya.) Ediadi disongele vo ke bafwete kala ampuki ko ngatu akumbi. Avo nkuluntu otoma zolanga nkento andi, ke kunzayisa ko mambu mana kafwete zaya ko. O nkento olenda sadisa nkaz’andi kakala ye nkumbu ambote muna lembi kunkomekena kimana kanzayisa e mambu ma mbumba. Avo nkento osadidi o luludiku lwalu, ke sadisa kaka o nkaz’andi ko. Kansi, osonga mpe vo ozitisanga awana bezayisanga mambu ma mbumba kwa nkaz’andi. Edi disundidi o mfunu, oyangidika Yave kadi osiamisa luvuvamu ye ungudi muna nkutakani.—Roma 14:19. w20.03 22 ¶13-14

Muna mvu wa 1512 vitila tandu kia Kristu vava saba kiatelameswa vana Mongo a Sinai, Mose wafila lukutakanu muna Arone ye wan’andi batumbikilwa se anganga. (Luv. 40:17; Lev. 9:1-5) O Yave aweyi kasongela vo watonda e nkubik’ampa a kinganga kina kiasikidiswa? Ekolo Mose yo Arone basambulanga nkangu, Yave watwika tiya tuka kuna zulu, twabomona yimenga yawonso vana ziku. (Lev. 9:23, 24) Adieyi twasonga e tiya twatuka kuna zulu? Twasonga vo Yave watonda yo yikama kinganga kia Arone yo wan’andi. Vava Aneyisaele bamona e ziku vo Yave wayikama salu kia anganga, oyau mpe bakala ye kuma kia kubayikama una ufwene. Nga ediadi diamfunu dina kwa yeto? Elo! E kinganga muna Isaele kiakala se kini kia kinganga kisundidi o mfunu kia 144.000 ma wantu ana besala entwadi yo Kristu kuna zulu. (Ayib. 4:14; 8:3-5; 10:1) Ka lukatikisu ko vo Yave kikilu ofilanga yo sambula nkubik’andi o unu. w19.11 23 ¶13; 24 ¶14, 16

Vava kakala kuna Korinto, Paulu wa ntumwa wasalanga kumosi yo Akila ye Peresekila, “kadi nzo za ngoto batunganga.” Vava Paulu kavova vo wasalanga “fuku yo mwini” ke disongele ko vo kavundanga ko. Wavundanga muna salu kiandi kia tunga e nzo za ngoto, nze muna Lumbu kia Vundu. E lumbu kiaki kiamvanang’e lau dia sila umbangi kwa Ayuda, ana ke basalanga mpe ko muna Lumbu kia Vundu. (Mav. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4) Paulu wasalanga e salu kia kinsuni; kansi wavanganga mawonso muna kuyivana muna “salu kiavauka kia nsangu zambote za Nzambi.” (Roma 15:16; 2 Kor. 11:23) Wakasakesanga mpe akaka mu vanga diau dimosi. Akila ye Peresekila “asadi muna Kristu Yesu” bakala kumosi ye Paulu. (Roma 12:11; 16:3) Paulu wadodokela ampangi muna Korinto mu “wokesa kaka e salu kia Mfumu.” (1 Kor. 15:58; 2 Kor. 9:8) Yave wavumunuina Paulu wa ntumwa mu soneka vo: “O muntu avo kazolele sala ko, kadie ko.”—2 Tes. 3:10. w19.12 5 ¶12-13

Yave wavanga akazi antete ye luzolo lwa wuta wana. Aki nani bafwete bak’e nzengo kana vo akazi wana bewuta ye nkia ntangwa bevanga wo? Muna fu yankaka ya kisi nsi, avo muntu osompele, o wantu bevingilanga vo bawuta wana vana vau. E yitu yau ye wantu ankaka balenda kubakomekena vo bawuta. Mpangi Jethro ona ozingilanga kuna Ásia wavova vo: “Muna nkutakani, vena ye mpangi zankaka bena yo wana bekomekenanga akazi bakondelo wana mu wuta.” Mpangi Jeffrey ozingilanga mpe kuna Ásia wavova vo: “Akaka bevovesanga akazi bakondelo wana vo, vava benuna ke bekala ye muntu ko okubalunga-lunga.” Kansi, konso yakala yo nkento bafwete bak’e nzengo kana vo wana bewuta yovo ve. Yau kaka bafwete bak’e nzengo zazi kadi i mbebe au. (Ngal. 6:5, mvovo vana yanda.) Dialudi vo, akundi ye yitu bezolanga vo awana basompele bakala ye kiese. Kansi yeto awonso tufwete sungamenanga vo e nzengo za wuta wana yovo lembi wuta nzengo za akazi.—1 Tes. 4:11. w19.12 22 ¶1-3

Nga diampasi kwa ngeye mu badikila Nzambi vo Se diaku? Wau vo Yave osundidi muna mawonso, ediadi difilanga wantu ankaka mu yindula vo ke tuna mfunu ko kwa yandi. Ke bekwikilanga ko vo Nzambi a Mpungu-ngolo otokanenanga e wete dia konso muntu mu yeto. Kansi, Se dieto dianzodi ke zolanga ko vo twakala ye ngindu zazi. Yandi watuvana o moyo, ozolele vo twakala akundi andi. Paulu wa ntumwa wavova e ludi kiaki kwa esi Atenai yo kudikila vo Yave “kavavukidi konso muntu ko muna yeto.” (Mav. 17:24-29) Nzambi ozolele vo konso muntu mu yeto kamokenanga yandi nze una o mwana kemokenenanga yo se diandi dianzodi. Diampasi kikilu dikalanga kwa wantu ankaka mu badikila Yave nze Se diau kadi mase mau ke babasonga zola ko ngatu ngemba. Mpangi mosi ankento wavova vo: “Se diame bamina kaka kambaminanga. Muna kuma kiaki, vava yayantika longoka e Bibila, diampasi diakala kwa mono mu finama Se diame dia zulu.” Nga i wau mpe omonanga? Avo i wau omonanga, kukendaladi ko. Kuna kulanda, ongeye mpe obakula vo Yave i Se disundidi o zola tuna diau. w20.02 3 ¶4-5

Yesu watulonga vo kana nkutu vo ke tulendanga diaka vanga mayingi ko muna salu kiandi ekolo tununanga, o Yave mfunu kekutuvuanga. (Nku. 92:12-15; Luka 21:2-4) Muna kuma kiaki, sia sungididi muna mambu olenda vanga. Muna bong’e nona, olenda vovela e nkumbu a Yave kwa akaka, samba muna wete dia mpangi zeto yo kasakesa akaka basikila ye kwikizi. Yave okubadikilanga se nkwandi a salu, ke mu kuma kia mana ovanganga ko, kansi mu kuma kia luzolo lwaku lwakunlemvokela. (1 Kor. 3:5-9) Tuvutulanga matondo wau vo tusambilanga Yave wa Nzambi eto ona ovuanga selo yandi o mfunu. Yave watusema kimana twavanga o luzolo lwandi. Muna kuma kiaki, e nsambil’aludi iwokesanga e kiese muna zingu kieto. (Lus. 4:11) Kana una vo wantu bekutubadikilanga vo ke tuna mfunu ko, Yave ke kutubadikilanga mu mpila yayi ko. (Ayib. 11:16, 38) Avo tukendalele mu kuma kia kimbevo, mpasi za kondwa nzimbu yovo kinunu, tufwete sungamenanga vo ke vena diambu ko dilenda kutuvambula muna zola kwa Se dieto dia zulu.—Roma 8:38, 39. w20.01 18 ¶16; 19 ¶18-19

Tulenda venga e kimpala muna yima e fu kia lulembamu yo yangalela ina tuna yau. Avo e ntima mieto mizele ye fu yayi yambote, ke tukala akwa kimpala ko. O lulembamu lukutusadisa mu lembi kuyimwena vo tusundidi akaka o mfunu. O nlembami ke kuyibadikilanga ko vo yandi kaka ofwanukini mawonso. (Ngal. 6:3, 4) O muntu ona oyangalelanga ina kena yau ke kuyitezanesanga ye wantu ankaka ko. (1 Tim. 6:7, 8) Muntu una vo nlembami ye oyangalelanga ina kena yau, kiese kemonanga avo diambu diambote divangamene kwa muntu ankaka. Lusadisu lwa mwand’avelela a Nzambi tuvuidi o mfunu muna venga e fu kia kimpala yo yima e fu kia lulembamu yo yangalelanga ina tuna yau. (Ngal. 5:16; Fili. 2:3, 4) O mwand’avelela a Yave ulenda kutusadisa mu fimpa e ngindu ye makani meto. Muna lusadisu lwa Nzambi tulenda katula e ngindu zambi yo vingisa e ngindu zambote muna ntima mieto.—Nku. 26:2. w20.02 15 ¶8-9

O kukiyekola i nsilu una Yave kevingilanga vo walungisa wo. Muna kuma kiaki, kalanga ye ngwizani ambote ye ampangi za nkutakani aku. Ampangi a nkutakani aku bena nze yitu yaku. Muna kalanga muna tukutakanu, okumika e kikundi kiaku yo yau. Tanganga e Diambu dia Nzambi yo badika mana otanganga lumbu ke lumbu. (Nku. 1:1, 2) Vaulanga fintangwa muna badika mana otangidi. Avo ovangidi wo, mana otanga mesimba o ntim’aku. “Kwamanana samba.” (Mat. 26:41) E sambu yaku ya nsi a ntima ikumika e ngwizani aku yo Yave. ‘Vavanga ntete Kintinu.’ (Mat. 6:33) Olenda wo vanga muna sianga e salu kia umbangi va fulu kiantete muna zingu kiaku. Vava ovanganga wo, okumikanga lukwikilu lwaku Konso mpasi onuana zau mu nza yayi, “za kolo kiakete ye zavevoka.” (2 Kor. 4:17) Kansi o okukiyekola yo luvubu luziula e nzila kimana wakala ye zingu kiakiese owau yo “moyo una vo moyo kikilu” kuna sentu. Nga nsambu ditwasanga? Ingeta!—1 Tim. 6:19. w20.03 13 ¶19-21

Avo nlongoki aku a Bibila ke nungunukanga ko, nanga olenda kukiyuvula: ‘Nga mfwete kwamanana longoka yandi?’ Vitila wabaka e nzengo, ukiyuvula: ‘Nga nlongoki ame mu nungunuka kena mun’owu wa tezo kiandi?’ ‘Nga mu ‘lunda’ kena yovo osadilanga mana kelongokanga?’ (Mat. 28:20) Diankenda mu vova vo akaka muna alongoki eto bena nze Aneyisaele muna lumbu ya Yezekele wa ngunza. Tala dina Yave kavova mu kuma kiau kwa Yezekele: “Kuna kwa yau, ongeye wina nze nkung’anzola, wayimbilwa mu ndinga yambote-mbote, watoma sikwa muna nsambi. Bewá e mvovo miaku, kansi ke mosi ko olemvokela mio.” (Yez. 33:32) Dilenda kala diampasi kwa yeto mu vovesa kwa nlongoki vo tuyambula longoka yandi e Bibila. Kansi, “e ntangwa isidi yankufi.” Vana fulu kia viokesa e ntangwa mu fila e longi kwa muntu ke nungunukanga ko, tufwete sia e sungididi kieto mu vava ndiona una kikilu ye “luzolo lwa vua moyo a mvu ya mvu.”—Mav. 13:48. w20.01 6 ¶17; 7 ¶20

E ludi kia Nkand’a Nzambi kia sia vo awana belemvokelanga Nzambi bezingila ova ntoto yakwele mvu, ke kilongwanga ko muna mabundu. (2 Kor. 4:3, 4) Muna mabundu mayingi ma Kikristu kia kimpangila belonganga vo wantu awonso ambote ku zulu bekwendanga vava befwanga. Kansi, e buka kia Alongoki a Nkand’a Nzambi ana bayantika vaikisa Eyingidilu tuka muna mvu wa 1879, ngindu zaswaswana bakala zau. Oyau babakula vo Nzambi okitula ntoto se Paradiso, mafunda ye mafunda ma wantu ana belemvokelanga Nzambi ova ntoto bezingila, ke ku zulu ko. Kansi, kolo kiayingi kiavioka muna bakula aki nani i wantu awaya. Kieleka, Alongoki a Nkand’a Nzambi babakula mpe muna Diambu dia Nzambi vo, wantu ankaka ‘besumbwa ova nza’ mu kwenda yala yo Yesu kuna zulu. (Lus. 14:3) O lutangu lwa buka kiaki i 144.000 ma Akristu avema ana bakiyekola kwa Nzambi yo kunsadila ye kwikizi kiawonso ekolo bakala ova ntoto. w19.09 27 ¶4-5