Fevelelo

Toma zayanga mpangi zaku. Mokenanga yau vitila ye kuna mfoko a lukutakanu, salanga yau muna salu kia umbangi. Avo dilendakana, olenda kubabokela benda dila kuna nzo aku. Avo ovangidi wo, olenda bakula vo mpangi ankento omonekanga vo ke zolanga vanga yikundi ko, kinga nkwa nsoni. O mpangi ayakala una ye nzimbu zayingi omonekanga vo nzodi a nzimbu kinga nkwa ntim’amvevo. Yovo esi nzo ke belwakanga mu ola yambote ko muna tukutakanu kinga lubangamu benuananga lwau. (Yobi 6:29) Dialudi vo ke tuzolele kituka “ayakami a mambu mangani” ko. (1 Tim. 5:13) Kansi, diambote twazayanga mambu mu kuma kia zingu kia mpangi zeto. Ediadi dikutusadisa mu toma kubazaya. Avo tutomene zaya e mambu ma zingu kia mpangi zeto ana bemonekenanga vo ke wantu ambote ko, twakubama tukala muna kubafwila e nkenda. Ngolo divavanga muna toma zaya e mpangi zeto. Avo osadidi luludiku lwa Bibila lwa ziula o ntim’aku, otanginina Yave ona ozolanga “wantu a mpila zawonso.”—1 Tim. 2:3, 4; 2 Kor. 6:11-13. w20.04 16-17 ¶10-12

Muna fuku wavitila lufwa lwandi, Yesu wasungamesa alongoki andi vo bafwete zolaziananga. Wazaya wo vo o songa zola kana nkutu vava dikalanga diampasi, disadisa alongoki andi mu kala yo ungudi yo zizidila lumengo lwa nza yayi. Badika dina diavangama muna nkutakani ya Tesalonika. Vava e nkutakani yayi yavangama, ampangi bayantika o bangikwa. Kansi, e mpangi zazi bazayakana mu kuma kia zola ye kwikizi kiau. (1 Tes. 1:3, 6, 7) Paulu wabakasakesa mu kwamanana songa o zola yo ‘sakisa wo vanga.’ (1 Tes. 4:9, 10) O zola kwaku kwabasadisa mu fiaulwisa awana bakendalala yo sadisa awana batovoka. (1 Tes. 5:14) E mpangi zazi balemvokela luludiku lwa Paulu kadi muna nkand’andi wanzole kabasonekena, Paulu wabavovesa vo: “O zola muna muntu yo nkwandi kuwokelanga.” (2 Tes. 1:3-5) O zola kwau kwabasadisa mu zizidila mpasi yo lubangamu. w21.03 22 ¶11

Avo tuzolele vua o nsendo wa mvu ya mvu, tufwete lemvokela mawonso masikidiswa muna zingu kieto kia Kikristu. (Mav. 20:24; 1 Pet. 2:21) Kansi, Satana ye awana betangininanga e mbandu andi ambi ke bazolele ko vo twakangalela nze Akristu. Edi bazolele vo ‘twakangalanga yau muna zingu kiau kia usafu.’ (1 Pet. 4:4) Betiangunanga e mpila zingu tulandanga yo vova vo e mpila zingu kiau kisundidi o wete kadi luvevoko kitwasanga. Kansi mawonso mama, maluvunu kwandi. (2 Pet. 2:19) Kieleka, diamfunu mu toma sola e nzila tulundumukina. Satana ozolele vo yeto awonso twayambula lundumukina muna nzila yamfinangani eyi ‘ifilanga ku moyo,’ kimana twalundumukina muna nzila yasanzuka ina o wantu ayingi a nza yayi belandanga. E nzila yayi yasanzuka ye yasazu muna yo kangalela. Kansi, “ku lufwasu ifilanga.” (Mat. 7:13, 14) Muna kwamanana muna nzila yamfinangani yo lembi fwa e diya, tufwete bunda e vuvu kwa Yave yo kunlemvokela. w20.04 26 ¶1; 27 ¶5, 7

Mu mvu miviokele, Rússia ye nsi zikunyikamanga bakota mpe muna “Nsi a Nkembo.” (Dan. 11:41) Mu nkia mpila? Muna mvu wa 2017, o ntinu a node wasima e salu kia nkangu a Yave yo sia mpangi zayingi muna pelezo. Wasima mpe e salu kia kaya e nkanda mieto kumosi ye Nsekola ya Nz’ampa. I bosi, wakutumuna e Vula dia Rússia ye Maseka ma Kintinu ye ma Tukutakanu Twampwena. Muna kuma kia mambu mama, muna mvu wa 2018, e Buka kia Selo Yambuta bavova vo e Rússia ye nsi zikunyikamanga yau i ntinu a node. Kana nkutu vava o nkangu a Yave ubangikwanga kwayingi, ke utelamenanga luyalu ko ngatu vava soba e ngindu za luyalu. Kansi, o nkangu a Yave ulemvokelanga o luludiku lwa Bibila lwa sambanga mu kuma kia “akwa wisa awonso,” musungula vava bebakanga e nzengo zilenda kakidila e nsambil’eto. w20.05 14 ¶9

E mase, avo nuzolele vo o wan’eno bayikwikidisa vo mu ludi bena, bafwete kala ye ngwizani ambote yo Nzambi yo kuyikwikidisa vo mana Bibila kilonganga maludi. Avo nuzolele longa wan’eno e ludi mu kuma kia Nzambi, yeno kibeni mpe nufwete songanga e mbandu muna kalanga alongoki ambote a Bibila. Nufwete vaulanga e ntangwa muna badika mana nulongokanga. Muna mpila yayi, nusadisa o wan’eno bavanga diau dimosi. Nze una nulongelanga alongoki eno a Bibila, diamfunu nualonganga o wan’eno una balenda sadila e salanganu ikutusadisanga muna longoka e Bibila. Avo nuvangidi wo, nusadisa o wana eno muna vutula matondo kwa Yave ye nzila ina kesadilanga muna kutuvana madia ma mwanda, i sia vo, “ntaudi akwikizi yo lulungalalu.” (Mat. 24:45-47) Ke nufwete longanga kaka ko malongi maleboka ma Bibila kwa wan’eno. Kansi, nufwete kubasadisanga mpe bakumika lukwikilu lwau muna kubalonga “mambu masina ma Nzambi” mun’owu wa ntela ye umbakuzi wa konso mwana.—1 Kor. 2:10. w20.07 11 ¶10, 12-13

O unu, mafunda ye mafunda ma wantu alembi lunga bena se akundi a Yave. E kikundi kiaki kilendakala kaka mu kuma kia lukwikilu muna kimenga kia lukûlu kia Yesu. Mu kuma kia lukûlu, tulenda kala akundi a Yave yo yekola e zingu kieto kwa yandi yo vubwa. Muna vanga wo, tuyikamanga mafunda ye mafunda ma mpangi bakiyekola kwa Nzambi yo vubwa, ana beyangalelanga e ‘kikundi kiakola’ yo Muntu osundidi o mfunu muna nsema wawonso. Aweyi tulenda songela luyangalalu lweto mu kuma kia kikundi kieto yo Nzambi? Nze Abarayama yo Yobi ana basikila ye kwikizi muna Nzambi vioka mvu nkama, oyeto mpe tufwete sikila ye kwikizi kana nkutu vo se mvu miayingi tusadilanga Yave mu nza yayi yampasi. Tufwete tangininanga mpe e mbandu a Daniele. E kikundi yo Yave i diambu diasunda o mfunu muna zingu kiandi. (Dan. 6:7, 10, 16, 22) Muna lusadisu lwa Yave, tulenda sunda konso mpasi tunuananga zau yo kwamanana kala akundi andi.—Fili. 4:13. w20.05 27 ¶5-6

Davidi wa Ntinu wamona nkento angani ona wayowelanga. Wazaya e nsiku a Yave uvovanga vo: “Kulokokela nkento a nkwaku ko.” (Luv. 20:17) Kansi, wakwamanana tala o nkento wayowelanga. Muna ntima umosi, wakala ye luzolo lwabonga o nkento ndiona, i sia vo, Bate-seba. Muna ntima wankaka, wakala ye luzolo lwasadila Yave. Kana una vo Davidi wazolanga Yave yo kumvumina, wayambula vo e zolela yambi yansunda, ediadi diamfila mu vola masumu mampwena. Davidi watwasa mpe luvezo muna nkumbu a Yave yo twasa e mpasi kwa minkondwa-kuma kumosi ye esi nzo andi. (2 Sam. 11:1-5, 14-17; 12:7-12) Yave watumba Davidi, kuna kwalanda Davidi wavutulwisa e ngwizani andi yo Yave. (2 Sam. 12:13; Nku. 51:2-4, 17) Davidi wasungamena mambu mawonso mampasi ye mfwilu kabaka vava kakala ye ntima miole. E mvovo miandi miasonama muna Nkunga 86:11, milenda sekolwa mpe vo: “Umpana ntima mosi.” Nga Yave wasadisa Davidi mu kala diaka yo ntima wasikila yovo ntima mosi? Elo, kadi e Diambu dia Yave divovanga vo ‘ntim’a Davidi wasikila muna Yave wa Nzambi andi.’—1 Nti. 11:4; 15:3. w20.06 11 ¶12-13

Bibila kivovanga vo o zola kwa Yave muna nkangu andi kulenda tezaneswa ye nsinga watuntila e lekwa. Mu nkia mpila o zola kwa Nzambi kuna nze nsinga watuntila lekwa? Badika e nona kiaki: Yindula vo mu dimuka una muna mbu. Mavuku mampwena mena mo ye maza manzizi. Oyantikidi mina nkaki yovo nkwiti. I bosi, muntu mosi muna nlungu uvene lekwa kikusadisa walembi dimuka. Otomene yangalala. Kansi, lusadisu lwankaka ovuidi o mfunu muna vuluka. Kadi ofwete vaika muna maza. Muna kuma kiaki, ozolele vo wantu bena muna nlungu batubila e nsinga yo kutunta muna nlungu. Nze una Yave kavova muna sono kia unu, kuna zola kwawonso wakwamanana fila Aneyisaele ana bavengomoka. I wau mpe Yave kemonanga o unu mu kuma kia awana bayambula kunsadila ye awana benuananga ye mambu mampasi ye ntokani zasaka. Yave ozolele vo bazaya wo vo zola kekubazolanga yo kubasadisa bavutuka kwa yandi. Yave olenda kusadila muna songa kwa mpangi zazi vo oyandi zola kekubazolanga. Diamfunu twavovesanga awana bayoya muna mwanda vo Yave zola ketoma kubazolanga, oyeto mpe zola tutoma kubazolanga. w20.06 27 ¶12-13

Vava Setefano kavondwa, Akristu ayingi batina kuna mbanz’a Yerusaleme yo “mwanganeswa muna zunga ya Yuda ye Samaria,” balwaka nkutu kuna Kupero ye Antiokia. (Mav. 7:58–8:1; 11:19) Kieleka, alongoki awaya mpasi zayingi bawanana zau. Kana una vo i wau, basamunanga e nsangu zambote ye kiese kiawonso konso fulu bayendanga yo sikidisa nkutu nkutakani zayingi muna Luyalu lwa Roma. (1 Pet. 1:1) Kansi kuna kwalanda, Akristu a tandu kiantete bawanana diaka ye mambu mayingi mampasi. Kasikil’owu, muna mvu wa 50 wa T.K., Kelodio wa Ntinu a Roma wakanikina vo Ayuda awonso bakatuka muna Roma. Muna kuma kiaki, Ayuda ana bakituka Akristu bakomekenua vo basisa e nzo zau yo kwenda mu fulu yankaka. (Mav. 18:1-3) Muna mvu wa 61 wa T.K., Paulu wa ntumwa wasoneka vo akwandi Akristu bavezwanga vana fulu kia ndonga, basiwanga mu pelezo yo sanzwa mavua mau. (Ayib. 10:32-34) Nze dina diabwilanga wantu ankaka, Akristu mpe banuananga ye usukami ye yimbevo.—Roma 15:26; Fili. 2:25-27. w21.02 26-27 ¶2-4

Avo tusidi e ngolo za kumika lukwikilu lweto, ke vekala diambu ko dina Satana yovo awana kesadilanga bevanga muna kutusima mu lembi kangalela muna ludi. (2 Yoa. 8, 9) Tuzeye wo vo o wantu a nza yayi menga bekutumenga. (1 Yoa. 3:13) Yoane watusungamesa vo “e nza yawonso ina muna wisa kia ndiona wambi.” (1 Yoa. 5:19) Ekolo e nza yayi ifinamanga ku mbaninu, o makasi ma Satana mu wokela kaka mena. Satana kesadilanga kaka mavangu ma zumba ko yovo luvunu lwa avengomoki muna kutuvukumuna, kansi osadilanga mpe lubangamu. Ozeye wo vo kolo kiakete kaka kasidi kiau muna kakidila e salu kieto kia samuna nsangu zambote yovo yoyesa lukwikilu lweto. Muna kuma kiaki, ke tusivikanga ko mu mona vo e salu kieto yovo maka mambu ma nsambil’eto mesimwanga mu nsi zayingi. Kana una vo i wau, mpangi zeto muna nsi zazi bekwamanananga zizidila lubangamu. Besonganga e ziku vo kana nkutu nkia diambu Satana kalenda kutuvanga, sunda tusunda. w20.07 24 ¶12-13

Yave wazola vo wantu bazinga yakwele mvu ova ntoto una katoma kubika. Kansi, vava Adami yo Eva bakolamena Se diau dia nzodi, bavidisa e lau dia zinga yakwele mvu. (Roma 5:12) Adieyi o Yave kavanga? Vana vau, wavanga nkubika mu kûla o wantu. (Tuku 3:15) Yave wabaka e nzengo za vana Mwan’andi se lukûlu, kimana o wan’a Adami yo Eva bavevoka muna sumu yo lufwa. Muna mpila yayi, wavana e lau dia vua moyo a mvu ya mvu kwa konso muntu osola kunsadila. (Yoa. 3:16; 1 Kor. 15:21, 22) Vava Yave kesadila Mwan’andi mu fula ulolo wa wantu, tuna ye ziku vo yau awonso ke befuluka nkumbu mosi ko. Ekuma? Kadi avo bafulukidi nkumbu mosi yau awonso, dilenda twasa mvuanga. Yave ke vangilanga mambu mu mvuanga ko. Ozeye wo vo e mambu mafwete vangamena mu mpila yambote kimana o wantu bazingila muna luvuvamu.—1 Kor. 14:33. w20.08 14 ¶3; 15 ¶5

O nlongoki kafwete bakula vo e kani dieto i kunsadisa mu kituka se Mbangi a Yave. Vena ye mambu mayingi o nlongoki a Bibila kafwete vanga muna lwaka yamuna luvubu. Diantete, o nlongoki kafwete zaya yo zola Yave yo kwikila muna yandi. (Yoa. 3:16; 17:3) Diazole, kafwete kituka nkundi a Yave yo vanga kikundi ye ampangi muna nkutakani. (Ayib. 10:24, 25; Yak. 4:8) Diatatu, o nlongoki kafwete yambula mavangu mambi yo viluka o ntima muna masumu mandi. (Mav. 3:19) Diayá, o lukwikilu lukumfila mu zayisa mana kelongokanga kwa akaka. (2 Kor. 4:13) Diatanu, o nlongoki oyekola e zingu kiandi kwa Yave yo vubwa. (1 Pet. 3:21; 4:2) Ekwe lumbu kiakiese kikala kwa yeto awonso! Muna kuma kiaki, ekolo o nlongoki kelungisanga mana mevavuanga muna vubwa, unsanisinanga yo kunkasakesa kakwamanana vanga mambu mama. w20.10 17-18 ¶12-13

Avo oyantikidi kuyitezanesa ye akaka muna nkutakani, olenda yindula vo kuna kwaku mfunu ko. Mpangi zankaka muna nkutakani bena ye ndekwa za longa, akubiki ambote yovo bazeye toma fiaulwisa yo kasakesa akaka. Nanga olenda mona vo e ndekwa zaku ke zafwanana ye ndekwa zau ko. Ediadi disongele vo u nlembami. (Fili. 2:3) Kansi, uyikenga. Avo okuyitezanesanga ntangwa zawonso ye mpangi ana bena ye ndekwa zina ongeye kuna zau ko, olenda kendalala. Yave wavana Akristu akaka tukau twa mwand’avelela mu mpil’a sivi, kansi yau awonso ke batambula lukau lumosi ko. (1 Kor. 12:4-11) Konso Nkristu mfunu kakala. O unu, ke tutambulanga diaka tukau twa mwand’avelela mu mpil’a sivi ko. Kansi, e longi diadi mpe mfunu dina kwa yeto. Kanele vo ke tuna ye ndekwa zimosi ko, yeto awonso mfunu twina kwa Yave. w20.08 23 ¶13-15

Vava olombanga o unkabu muna sambu, Yave ovana e mvutu za sambu yaku ye kesinga kubembola nkutu ko. (Mav. 4:29, 31) Okwamanana kusadisa. Yindula mpe una kasadisila mu sunda e mpasi yo kuvana o nkuma wa vanga e nsobani muna zingu kiaku. O Nzambi ona wasadisa o nkangu andi muna Mbu Ambwaki, olenda mpe kusadisa mu kituka nlongoki a Kristu. (Luv. 14:13) Ongeye mpe olenda kala ye lukwikilu nze ntozi a nkunga ona wavova e mvovo mia sono kia unu. Yave olenda mpe sadisa ateleki ampa mu kala ye unkabu. Tala o lusansu lwa mpangi ankento una ye nkumbu Tomoyo. Vava kayantika samuna e nsangu zambote muna nzo ke nzo, o muntu antete kawanana yandi wankazila vo: “Kizolele mokena ye Mbangi za Yave ko!” I bosi, wakanga e kielo. Vana fulu kia mona wonga, mpangi Tomoyo wavovesa nkwandi vo: “Nga owidi mana kavovele? Omono kivovele kana nkutu diambu dimosi ko, kansi oyandi obakwidi vo mono i Mbangi a Yave. Ntomene yangalala!” Owau, mpangi Tomoyo osalanga se mviti a nzil’a ngonde ke ngonde. w20.09 6 ¶13-14

Asa wa Ntinu wazayisa kwa nkangu vo Yave ‘wabavana e vundu muna mbeni zau zawonso zabazieta.’ (2 Tus. 14:6, 7) Asa wa Ntinu kabadikila e kolo kiaki kia luvuvamu ko se ntangwa ya zinga o moko. Vana fulu kia zinga o moko, wayantika tunga e zimbanza, yaka, nzo zandá yo mavitu. Wavovesa nkangu a Yuda vo: “E nsi yeto” yovo e nsi yakinu va moko meto. Adieyi Asa wa Ntinu kazola vova? Edi kazola vova vo o nkangu ulenda kiya muna nsi yo tunga e mbanza kadi ke mwakala diaka mbeni ko. Wakasakesa o nkangu mu toma sadila e kolo kiaki kia luvuvamu. Asa wa Ntinu wasadila mpe e kolo kiaki kia luvuvamu muna kumika e vu kiandi kia makesa. (2 Tus. 14:8) Nga dina kavanga diasonga vo kabundanga Yave e vuvu ko? Ve. Kadi Asa wa Ntinu wazaya wo vo i mbebe andi yakubika o nkangu mu kuma kia mambu mampasi madi kubalwakila kuna sentu. Wazaya wo mpe vo e kolo kia luvuvamu Ayuda bakala kiau ke kiadi kwamanana ko. I diau kikilu diavangama. w20.09 15 ¶4-5

Wau vo e salu kia nkuluntu i lunga-lunga ampangi muna nkutakani, o nkuluntu olenda yindula olenda sikidisa e nsiku muna tanina e nkutakani. Kansi, vena ye mambu maswaswana muna wisa o nkuluntu kena kiau muna nkutakani ye wisa o yakala yovo se kena kiau muna nzo. Kasikil’owu, Yave watumbika akuluntu se afundisi muna nkutakani, wabavana e mbebe ya vaikisa muna nkutakani asumuki ana ke bevilukanga o ntima ko. (1 Kor. 5:11-13) Kuna diak’e sambu, Yave wavana kwa mase e wisa kia vanga e mambu mana akuluntu ke balendi vanga ko. Kasikil’owu, Yave wavana kwa yakala yovo se e wisa kia sikidisa e nsiku muna nzo yo kala ye ziku vo esi nzo belemvokelanga mio. (Roma 7:2) Muna bonga e nona, o se una ye nswa kia sikidisa ola ina o wan’andi bafwete lwaka muna nzo mu fuku. Una mpe ye wisa kia tumba o wan’andi avo ke balemvokele nsiku wau ko. (Efe. 6:1) Kansi, vitila kasikidisa e nsiku muna nzo, o se dianzodi kafwete mokena yo nkaz’andi, kadi yau awole “nitu mosi.”—Mat. 19:6. w21.02 16-18 ¶10-13

Mosi muna kuma tuna kiau mu badikila e ludi kia Diambu dia Nzambi vo lusalu lwantalu, i kia sia vo Yave osengomonanga kio kaka kwa alembami ana bena yo “luzolo lwambote.” (Mav. 13:48) Alembami awaya betambulwilanga vo, ntaudi akwikizi yo lulungalalu, i nzila kesadilanga Yave muna kutulonga e ludi o unu. (Mat. 11:25; 24:45) Ke tulendi bakula ludi kia Bibila ko kondwa kwa lusadisu. Ke vena lekwa ko kilenda tezaneswa ye ludi kiaki. (Nga. 3:13, 15) Yave watuvana mpe e lau dia longa akaka mu kuma kiandi ye kani diandi. (Mat. 24:14) E nsangu tusamunanga zamfunu kikilu, kadi zisadisanga o wantu bakituka se wan’a Yave yo kubavana e lau dia vua moyo a mvu ya mvu. (1 Tim. 4:16) Kiakala vo ntangw’ayingi tuviokesanga muna salu kia umbangi yovo ve, yeto awonso tuyikamanga e salu kisundidi o mfunu kisalwanga omu lumbu yeto. (1 Tim. 2:3, 4) Kieleka, lau diampwena kikilu tuna diau dia sala kumosi yo Nzambi.—1 Kor. 3:9. w20.09 26-27 ¶4-5

Ekolo Paulu wa ntumwa kakala muna nkangalu mu kwenda kuna Roma, nkumbu miayingi Yave wasadilanga ampangi muna sadisa Paulu. Kasikil’owu, Akundi wole a Paulu, i sia vo, Aresetako yo Luka babak’e nzengo za kangala yandi yakuna Roma. Bibila ke kivovanga ko vo Yesu wasia nsilu kwa Aresetako yo Luka vo belwaka o moyo kuna Roma. Muna vanga nkangalu wau, mioyo miau basia mu vonza. Kansi kuna zola kwawonso, bavanga wo muna sadisa Paulu. Vava vavioka lumbu yayingi, ekolo bakala muna nkangalu wau wa vonza, i bazaya wo vo ke befwa ko. Ozevo, vava Aresetako yo Luka bakota muna nzaza kuna Kaisaria, Paulu wavutula matondo kwa Yave muna sambu wau kasadila mpangi zazi akwa unkabu muna kunsadisa. Vava e nzaza yaningama muna mbanz’a Sidone, Yulio wayambula vo Paulu “kenda kw’akundi andi kimana bansadisa.” (Mav. 27:1, 2) I bosi, kuna mbanz’a Putiole, Paulu ye akundi andi ‘basolola ko ampangi, ana babawondelela bananga yau lumbu nsambwadi.’ Ekolo ampangi muna mbanza zazi balunga-lunganga e nsatu za Paulu ye akundi andi, kalukatikisu ko vo Paulu kiese kiayingi kamwesanga mpangi zazi muna kubasamunuina mambu ma lukasakeso.—Tezanesa ye Mavangu 15:2, 3. w20.11 15-16 ¶15-17

Amase, e diambu disundidi o mfunu nulenda vanga i songa kwa wan’eno muna mvovo ye mavangu meno vo Yave nutoma zolanga. Nuzaya wo vo o lukau lwantalu nulenda vana kwa wan’eno i kubasadisa bazola Yave. Dimosi muna mambu mamfunu nulenda kubalonga i kubasonga una balenda kadila ye fu kia longoka e Bibila konso lumingu, samba, kwenda mu tukutakanu yo samuna e nsangu zambote. (1 Tim. 6:6) Dialudi vo, nufwete vana kwa wan’eno e lekwa bavuidi o mfunu muna kinsuni. (1 Tim. 5:8) Kansi, nuzaya dio vo ke nzimbu ko ngatu mavua mesadisa o wan’eno mu vuluka vava nza yayi ifwaswa yo kota muna nz’ampa, kansi i ngwizani au yambote yo Yave. (Yez. 7:19) Ekwe kiese tuna kiau mu mona mase mayingi bena vo Akristu bebakanga e nzengo zambote muna sadisa o wan’au bakala ye ngwizani ambote yo Yave! O wana besanswanga kwa mase ma mpila yayi, nkumbu miayingi bekwamanananga songa e fu yambote balongwa yo lembi kuyibanza.—Nga. 10:22. w20.10 28-29 ¶10-11

Lumbu kimosi Petelo wavanga yo vova e diambu dina diamfila mu kuyibanza. Kasikil’owu, vava Yesu kavovesa ntumwa zandi vo omona e mpasi yo fwa, Petelo wansemba vava kavova e mvovo mia sono kia unu. (Mat. 16:21-23) I bosi, Yesu wasingika e ngindu za Petelo. Vava e buka kia wantu bayiza kanga Yesu, Petelo lembi teka yindula, wazenga e kutu kwa ntaudi a ngang’ambuta. (Yoa. 18:10, 11) Yesu wasingika diaka e ngindu za Petelo. Kuna diak’e sambu, Petelo wakisana vo kana nkutu ntumwa zankaka bayambwidi Yesu, yandi ke vanga wo ko. (Mat. 26:33) Kansi, Petelo wakivuna kadi mu kuma kia wonga wa wantu, wavakulwila o Mfumu andi o nkalu nkumbu ntatu. Muna kuma kiaki, Petelo wakendalala kwayingi ‘yo bokomoka ye dilu.’ (Mat. 26:69-75) Nanga wakiyuvula kana vo Yesu wadi kunloloka. Kansi, Petelo kayambula ko vo lukendalalu lwamfila mu yambula sadila Yave. Ke vavioka kolo kiayingi ko vava katá e sakuba, Petelo wakwamanana sala kumosi ye ntumwa zankaka.—Yoa. 21:1-3; Mav. 1:15, 16. w20.12 20 ¶17-18

O yakala yovo se olenda songa lulembamu mu mpila zayingi. Kasikil’owu, ke vingilanga ko vo nkaz’andi yo wana bavangila e mambu mu mpila yalunga. Owinikinanga yo badika e ngindu za esi nzo andi, kana nkutu vava e ngindu zandi zikalanga zaswaswana ye ngindu zau. Kuna diak’e sambu, o yakala yovo se una vo nlembami okalanga ye kiese kia sala e salu ya nzo, kana nkutu vo muna zunga kezingilanga e salu yayi ibadikilwanga vo salu ya wan’amakento kaka. Ekuma dilenda kadila diampasi kwa yakala ozingilanga muna zunga yayi mu songa o lulembamu? Mpangi mosi una ye nkumbu Rachel wavova vo: “Kuna zunga yawutukila, avo yakala osadisanga o nkento andi muna sukula malonga yovo velelesa e nzo, e mfinangani ye yitu beyuvulanga: ‘O ndioyo yakala kikilu?’ Edi beyindulanga vo yakala ke lendanga tumina nkaz’andi ko.” Avo muna zunga ozingilanga o wantu ngindu zazi bena zau, sungamena dio vo Yesu wasukula e malu ma alongoki andi, kana una vo e salu kiaki kiabadikilwanga vo salu kia ntaudi. O yakala yovo se diambote, ke tokanenanga ko una wantu bekumbadikila. Kansi, edi ketokanenanga i yangidika o nkaz’andi yo wan’andi. w21.02 2 ¶3; 4 ¶11

O sungamena o mambu mambote i lukau lwatuka kwa Yave. Nanga e zingu kieto kiambote kiakala muna mvu miavioka, kansi e zingu tukala kiau muna nz’ampa kisunda o wete. Akaka balenda kutukendeleka, kansi avo tubalolokele, tusia e sungididi kieto muna salu kia Yave. O kuyitumba kwayingi kulenda kutukakidila mu sadila Yave ye kiese. Kansi nze Paulu wa ntumwa, tufwete kwikila vo Yave okutulolokanga. (1 Tim. 1:12-15) Tuna ye vuvu kia zinga yakwele mvu muna paradiso. Vava tuzingila mo, ke tusungamena diaka ko e mambu mawonso mekutukendelekanga. Bibila kivovanga mu kuma kia kolo kiaki vo: “Mambu mantete ke mesungamenua diaka ko.” (Yes. 65:17) Yindula edi: Ekolo tusadilanga Yave, akaka muna yeto se tu anunu, kansi muna nz’ampa tuvutukila e nitu ya kileke. (Yobi 33:25) Muna kuma kiaki, yambula twakala ye kani dialembi yindulanga kaka e zingu twakala kiau muna mvu miavioka. Vana fulu kia vanga wo, yambula yeto awonso twasia e sungididi kieto muna nz’ampa yo tala kaka kuna ntwala. w20.11 24 ¶4; 29 ¶18-19

Adieyi divangama ke kolo ko? Muna kolo kia mpasi zayingi, Yave okutuvuluza mu mpila zole zisundidi. E mpila yantete, Yave ovuluza e selo yandi yakwikizi vava kefila ayadi a nza mu fwasa Babele Anene, i sia vo, kintwadi kia nsambila zawonso zaluvunu. (Lus. 17:16-18; 18:2, 4) E mpila yazole, ovuluza o nkangu andi vava kefwasa e nza ya Satana muna vita ya Armangedo. (Lus. 7:9, 10; 16:14, 16) Avo tukwamanene siamisa e ngwizani eto yo Yave, ke vena diambu ko Satana kalenda vanga dikututwasila e mfwilu miakwele mvu. E ziku kia diambu i kiaki, yandi ofwaswa yakwele mvu. (Roma 16:20) Muna kuma kiaki, vuatanga e nuaninua yawonso ya mwanda, kukatudi yo ko! Kuvavi nuana e vita yayi ngeye mosi ko. Sadisanga e mpangi zaku yo landa o luludiku lwa Yave. Avo ovangidi wo, kala ye ziku vo Yave wa Se diaku dianzodi okukumika yo kutanina.—Yes. 41:10. w21.03 30 ¶16-17

Aweyi tulenda songela vo tubundang’e vuvu muna Yave? Muna sadilanga luludiku o Yave kevananga. Muna Bibila mwasonama tusansu twayingi tusonganga o mfunu wa kala wavuvama yo bund’e vuvu muna Yave. Ekolo olongokanga e tusansu twatu, yindulanga dina diasadisa selo ya Nzambi mu kwamanana kala bavuvama vava babangikwanga. Kasikil’owu, vava Mbazi a Nkanu Anene a Ayuda yasima antumwa bayambula samuna e nsangu zambote, ke bamona wonga ko. Bavova kuna unkabu wawonso vo: “Tufwete lemvokela Nzambi nze mfumu ke mu wantu ko.” (Mav. 5:29) Kana nkutu vava bawandwa, antumwa ke bamona wonga ko. Ekuma? E kuma kadi bazaya wo vo Yave wakala kuna sambu diau yo yangalela e nzengo zau. Muna kuma kiaki, bakwamanana samuna e nsangu zambote. (Mav. 5:40-42) Diau adimosi mpe, vava wantu bazola vonda Setefano, wakwamanana kala wavuvama, o wantu bamona vo e ndose andi yakala “nze ndose a mbasi.” (Mav. 6:12-15) Ekuma? E kuma kadi wakala ye ziku vo dienga dia Yave kakala diau. w21.01 4 ¶10-11

Ediadi disongele vo bena ye ntona zavelela yo tondakanua vana meso ma Yave. (Yes. 1:18) Akristu awaya bakiyekola yo vubwa, bena ye lukwikilu lwasikila muna kimenga kia lûkulu kia Yesu ye ngwizani ambote yo Yave. (Yoa. 3:36; 1 Pet. 3:21) Muna kuma kiaki, bafwana telama vana ntwal’a kunda kia Nzambi muna kunsadilanga ‘salu kiavauka fuku yo mwini’ ova ntoto. (Lus. 7:15) Kana nkutu owau, besonganga o vema muna salanga kwayingi muna salu kia samuna e nsangu za Kintinu yo kitula o wantu se alongoki kadi besianga e Kintinu kia Nzambi va fulu kiantete muna zingu kiau. (Mat. 6:33; 24:14; 28:19, 20) E ndong’ayingi ana bevuluka muna mpasi zayingi bena ye ziku vo Nzambi okwamanana kubalunga-lunga kadi “Ndiona ovuende vana kunda okubayalumwinina e saba kiandi.” Muna kolo kiokio, o nsilu una mameme mankaka bevingilanga ulungana emvimba, wa sia vo: “[Nzambi] okunguna mansanga mawonso muna meso mau.”—Lus. 21:3, 4. w21.01 16 ¶9-10

Tuna ye kiese wau vo tu nkangu a Yave ye tusianga e ngolo mu zitisa e nkubika ya vit’o ntu kasikidisa o Yave muna nkutakani. E Bibila kisonganga vo muna tandu kiantete, Yave wavana mwand’andi avelela kwa akento ye akala yo kubafwanisa kimana bavanga masivi nze vova e ndinga zaswaswana. (Mav. 2:1-4, 15-18) Akala ye akento bakuswa muna mwand’avelela kimana benda yala kumosi yo Kristu. (Ngal. 3:26-29) Kiakala akento yovo akala, betambula o nsendo wa vua moyo a mvu ya mvu ova ntoto. (Lus. 7:9, 10, 13-15) Akala ye akento bavewa e kiyekwa kia samuna e nsangu zambote yo longa o wantu. (Mat. 28:19, 20) Kasikil’owu, o nkand’a Mavangu utoma sasilanga e salu kia mpangi ankento una ye nkumbu a Peresekila. Oyandi kumosi yo Akila wa yakala diandi batoma sasila e ludi kwa Apolo ona wakala yo zayi wayingi.—Mav. 18:24-26. w21.02 14 ¶1; 15 ¶4

Akuluntu, mbebe ampwena nuna yau ya sadisa ampangi kimana bakala ateleki ye alongi ambote. Avo nteleki nsoni kemonanga muna fila e longi vana ntadisi aku, unsadisa mu fila e longi. Akuluntu, mayingi nulenda vanga muna kasakesa yo sadisa ateleki kimana balembi yoya. (1 Tes. 5:11) Kana nkutu vo kulongokanga Bibila yo muntu ko, olenda sadisa nlongoki a mpangi ankaka kimana kanungunuka yamuna luvubu. Avo mpangi ulombele nuenda fila kumosi e longi dia Bibila, toma kubama kimana wavana nkomena zambote yo lembi vova kwayingi. Vanga kikundi ye alongoki vava beyantikanga kwiza mu Seka dia Kintinu yo kubasonga mbandu ambote. Avo u nkuluntu, kasakesanga alongoki muna vaulanga e ntangwa ya mokena yau. Kasakesanga mpe ateleki muna kubalonganga yo kubasanisina. Muna mpila yayi, okala ye kiese kia sadisa muntu mu zola yo sadila Yave wa Se dieto. w21.03 13 ¶18-19

Muna zingu kiandi kia lumbu ke lumbu, Davidi wasonganga vo wafwanua bundwa e vuvu. Kasikil’owu, vava kakala toko wasala kwayingi muna lunga-lunga mameme ma se diandi. E salu kiaki kia vonza kikilu kiakala. Lumbu kimosi, Davidi wavovesa Saulu wa Ntinu vo: “Selo kiaku vava kakala mvungudi a mameme ma se diandi, lumbu kimosi vezidi nkosi, ibongele mwan’ameme muna kambi. E lumbu kiankaka vezidi use, ivangidi diau dimosi. Ibalende yo kubabaka, nkutumwini e meme muna nu’andi.” (1 Sam. 17:34, 35) Davidi wazaya wo vo mbebe yampwena kakala yau ya lunga-lunga mameme. Mpangi za matoko, nulenda tanginina mbandu a Davidi muna toma lungisanga konso kiyekwa nuvewanga muna nkutakani. Vava kakala toko, Davidi ngwizani ambote kakala yau yo Yave. E ngwizani yayi, i yau yasunda o mfunu kwa Davidi ke mu unkabu ko kasonganga yovo umbangu kakala wau wa sika e kokolo. Kuna kwa Davidi, Yave kakala kaka Nzambi andi ko kansi Nkundi mpe, i sia vo, Nkundi akola. Mpangi za matoko, e diambu disundidi o mfunu nulenda vanga i siamisa e ngwizani eno yo Yave. w21.03 3 ¶4-5